Jan Kuś
Uniwersytet Jagielloński, a niektórwe
kościoły archidiecezji krakowskiej
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 7/3-4, 216-218
UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI A NIEKTÓRE KOŚCIOŁY ARCHIDIECEZJI KRAKOWSKIEJ
W czasie o b ch o d ó w ju b ile u sz o w y c h U n iw e r sy te tu J a g iello ń sk ieg o (600-leeie istn ien ia ) trzeba w sp o m n ieć o ścisły ch zw ią zk a ch tejże u czeln i z ta k im i k ościołam i jak św . A n n y , św . M ik ołaja w K rak ow ie, w R a ci b orow icach , w L u b orzycy, w W ieliczce a przed e w sz y stk im z k oleg ia tą św . F lorian a w K rak ow ie. Z ty m i k o ścio ła m i w c ią ż w ią z a li s w e życie i p racę w y b itn i m ężo w ie i sła w n i p r z e d sta w iciele u n iw ersy tetu .
M u czk ow sk i J ó zef w S t a t u t a п е с n o n L i b e r P r o m o t i o n u m P h il o
s o p h o r u m o rd in is in u n i v e r s i t a t e s t u d i o r u m J a g iello n ica ab anno 1402 ad a. 1849 st. p isze, że J a g iełło za b ezp iec zy ł u trzy m a n ie p rofesorów , p r z y
d ziela ją c im k a n o n ik a ty i p ra ła tu ry p rzy k o śc ie le św . F lorian a. Z ygm u n t A u g u st p rzy d zielił profesorom stu d iu m filo zo ficzn eg o , n a ich u trzy m a n ie p a ra fie: P ro szo w ick ą i w K orczyn ie. S te fa n B ato ry p rzy d zielił teologom p rob ostw o przy św . F lo ria n ie. Z k o lei A u g u st II, uczącym języ k ó w fra n cu sk ieg o i n ie m ie c k ie g o p rzy d zielił p rob ostw o w W ieliczce”.
B isk u p k r a k o w sk i p rzy d zielił U n iw e r sy te to w i d w ie k an on ie w k a p i tu le k ated raln ej. S tu d iu m G en era le ponad to od sw eg o k a n clerza o tr z y m ało trzy b e n e fic ja p ołączon e z o b słu gą k o ścio łó w : p a ra fia ln eg o w L u borzycy oraz d w óch k o śc io łó w rek to ra ln y ch w K rak ow ie: Ś w iętej M arii M agd alen y i Ś w ię te g o W ojciecha. P rzez całe w ie k i w ię c k o ścio ły te i p arafie zw ią za n e b y ły z U n iw e r sy te te m . P reb en d y ty ch k o ścio łó w d o sta rcza ły profesorom ak ad em ii k ra k o w sk iej d ostateczn ego u trzym an ia, m o g li p row adzić p race n a u k o w e i w y k ła d a ć na u n iw ersy tecie. D obrze z a słu ż y ł się w ty m w z g lę d z ie k o śció ł św . F lorian a w K rak ow ie, dlatego p ragn ę jego ścisłe z w ią zk i z u n iw e r sy te te m w ciągu w ie k ó w szerzej p rzed staw ić.
Za K azim ierza Spraw . 25. X . 1164 r. sprow adzono r e lik w ie św . F lo r ia n a do K rak ow a i złożono część ty ch r e lik w ii w b azylice, k tórą jeszcze za K azim ierza S praw , w y n ie sio n o do god n ości k o leg ia ty . B a zy lik ę k o n se k r o w a ł b ło g o sła w io n y W in cen ty K ad łu b ek 1212 r. K o leg ia ta b yła k ościołem p a ra fia ln y m po lo k a cji K lep arza n a p ra w ie niem . 1360 r. P a tro n a t nad k o leg ia tą m ie li sa m i k rólow ie. 15. VI. 1401 k ról W ła d y sła w J a g ie łło ced o w a ł sw o je p raw o ob sad zan ia d w óch p relatu r (dziekanii i kantorii) i czterech k a n o n ii w k o leg ia cie św ię te g o F lorian a na K le- parzu, tj. w e d łu g L i b e r B e n e f i c i o r u m D ługosza: czap elsk iej, sie g ie tn
i-[
2
] U N IW E R S Y T E T J A G I E L L O Ń S K I 217ck iej, ja s ie ls k ie j i n ie g ło w ic k ie j (zach ow u je d la sie b ie n a d a w stw o p r e - p o zy tu ry i k u sto d ii — D z i e j e U n i w e r s y t e t u J a g ie llo ń s k ie g o 1364— 17.64 K rak ów , 1964 s. 49). N ad an ia te p o tw ie r d z ił Jan X X III. N ad an ie te m ó w iły , że w k o leg iu m m a ją w e d łu g sta rszeń stw a w urzęd zie p osu w ać się p ro feso ro w ie u n iw e r sy te tu n a k a n o n ik a ty św . F loriana.
D o k u m en tem z 25. II. 1425 k ról dodał u n iw e r sy te to w i k u stod ię św . F lorian a; ob jęli ją te o lo g o w ie w 1429 po śm ierci N ie m ie sz y z K rze lo w a . P o n iew a ż b y ła to p reb en d a dobrze w y p o sa żo n a trzem a w sia m i, O lesiń sk i jako k a n clerz u tw o rzy ł z jej d ochodów w1 r. 1427 d w ie fu n dacje: (Cod. dipl. U n iv . Crac., t. I, nr 82). O bok k u sto d ii n o w y kan on ik at, w su m ie 60 g rzyw ien - dochodu, ponadto n ie o k reślo n ą b liżej k w o tę p rzezn a czy ł d la m istrzó w te o lo g ii i n a rep era cję kościoła. D a w a ło b y to razem ponad 336 g rzy w ien . N a le ż y dodać, że o w e k a n o n ie ś w ię to flo - r ia ń sk ie b y ły , w ed le o rd y n a cji z r. 1442 W ojciech a J astrzęb ca, o b ciążon e u trzym an iem w ik arych , czy li liczą c po 4 g rzy w n y na p en sję w ik a reg o od p ad ałob y z dochodów dla m istrzó w 20 g rzy w ien . L icząc w ię c dochód z k u sto d ii i w ik a r ia tu przy n iej, su m a d och od ów 336 g r zy w ien m n iej 20 w y n o siła b y 316 g r zy w ien . P ie r w sz e b e n e fic ja n a d aw an o m istrzom n au k w y z w o lo n y c h , p o n iew a ż te są sto p n iem do w y ż sz y c h stu d iów . A r ty śc i jed n ak b y li zo b o w ią za n i k szta łcić się n a stęp n ie n a w y ższy ch fa k u lte ta c h , zw ła szcza teo lo g ii, a p o n iew a ż sta rszeń stw o w urzędzie w p ły w a ło n a p rom ocje do św . F lo ria n a p rzeto o sta teczn ie rzecz cała w y ch od ziła na k orzyść te o lo g ii i do teo lo g ii się zap raw iających . K ażdy p ro m o w a n y do św . F lo ria n a b y ł o b ow iązan y czytać i d y sp u to w a ć na fa k u l tecie n auk w y zw o lo n y ch . O stateczn y rozdział m ięd zy arty sta m i a te o lo g a m i n a stą p ił dop iero w rok u 1603. W ted y p o stan ow ion o, aby p rom ow an i do św . F lo ria n a p ra co w a li w y łą c z n ie n a fa k u lte c ie teo lo g iczn y m , nie m ie li ju ż n ad al żad n ych o b o w ią z k ó w d la n au k w y zw o lo n y ch .
Do sła w n y c h m ężó w zw ią za n y ch z k o leg ia tą św . F lorian a należą: B p B o d z a n t a , p ó źn iejszy a rcyb isk u p gn ieźn ień sk i, b y ł p rep o zy tem św . F lorian a 1377 r.
A r c y b i s k u p M i k o ł a j T r ą b a , k tó ry brał u d ział w K o n sta n cji 1412 r. b y ł p rep o zy tem 1394— 1403 r.
K a r d y n a ł Z b i g n i e w O l e ś n i c k i b ył propozytem od 1419 do 1421 r.
Jak ju ż w sp o m n ia łem p reb en d y k o le g ia c k ie u św . F lo ria n a do sta rcza ły profesorom d ostateczn ego u trzy m a n ia stąd m o g li p o św ięcić się n au ce i p row ad zić w y k ła d y na u n iw e r sy te c ie . W ielu w ię c lu d zi za słu żo n y ch d la n au k i p olsk iej w d a w n y ch w ie k a c h w ią ż e się z k o ścio łem św . F lorian a w K rak ow ie. Tak np.:
S t a n i s ł a w z e S k a l b m i e r z a , p ierw szy rektor U n iw e r sy te tu J a g iello ń sk ieg o .
J a n D ą b r ó w k a , k sięg o zb ió r po n im p ozostały, sta n o w i zalążek b ib lio tek i ja g ie llo ń sk ie j 1491 r.
218 K S . J A N K U Ś [3] B e n e d y k t H e s s e , 1427— 1455 rektor i k an on ik św . F lorian a b rał u d ział w d y sp u cie z h u sy ta m i, n a p isa ł d zieło i k om en tarz do e w a n g e lii św . M ateusza, p otem D e com m u n ion e E u ch a ry stia e la ica e p leb is. D e fu tu r a resu rectio n e, D e d isp en sa tio n e v otoru m , D e p o testa te C on cilii su p er papam .
P e ł k a a l i a s F u l k o k a n o n ik św . F lorian a p o zo sta w ił S um m a
v itio ru m . SH R D L
W a w r z y n i e c z R a c i b o r z a , rek tor 1428 r. n ap isał: D e su p er- io rita te C on cili su p ra papam .
M i k o ł a j z K o z ł o w a rektor w 1410 r. k an on ik św . F lorian a b rał u d zia ł w d y sp u cie z husytam i,· p o zo sta w ił: L ib er S erm on u m oraz olb rzym ią na o w e czasy b ib lio tek ę w a rto ści 1000 g rzy w ien . J a n L e o p o l i t a s t a r s z y zn ak om ity teo lo g i k azn od zieja 1532 r. p o z o sta w ił dzieło: D e m atrim on io... in ter C hristianos et h areticos. J a n L e o p o l i t a m ł o d s z y p rzetłu m a czy ł P ism o św . na języ k p o lsk i 1572 r.
S t a n i s ł a w S o k o ł o w s k i p rep o zy t św . F lorian a 1578 r. k a zn o d zieja n a d w o rn y Z y g m u n ta III n a p isa ł szereg d zieł m .in. C ensura o r ie n ta lis Eccl. de p ra ecip u is n o stri sa e c u li h a eretico ru m d ogm atib u s. O bok tego sp oro d zieł d o g m a ty czn o -p o lem iczn y ch .
M i k o ł a j S z a d e k u św . F lo ria n a przech od zi w s z y stk ie stopnie, w y d a ł w o k resie sp orów z p ro testa n ta m i m a ły k a to lick i k atech izm 1560 r.
S w . J a n K a n t y ch lu b a U n iw e r sy te tu K rak ow sk iego. J a n E u s c e n c i u s p rep o zy t 1593 r.
M a r c i n W a d o w i t a i w ie lu innych.
T ak w ię c p rzy ju b ileu szu 600-lecia U n iw e r sy te tu J a g iello ń sk ieg o w sp o m n ie ć i p o d k reślić n a le ż y te z w ią zk i U czeln i z k o ścio ła m i a k a d e
m ic k im i n a te r e n ie d iecez ji k ra k o w sk iej.
