W numerze m.in.:
Nicieja Rabiej Gutorow
■ i
Jaroszewicz
a i
Borecka
1
Piesiewicz
• Dialog ekumeniczny
• Inwestycje Uniwersytetu Opolskiego
• Polemicznie o „Głowach opolskich”
• 50-lecie Wyższego Seminarium Duchownego
2 INDEKS nr 3 (20)
W tym n u m e rze „Indeksu # /
Kronika Uniwersytecka... 3
Z senatu ... 8
Czas inwestycji... 10
Jedno serce, dwie diecezje... 14
Dialog ekumeniczny w kontekście procesu integracji Europy 17 Jubileusz prof. Marcelego Kosmana... 21
„Dramma per rnusica” - 20 lat śpiewania... 23
Komunikat Komisji Wyborczej o wynikach wyborów do zespołów komisji KBN czwartej kadencji 26 Jak nas widzą in n i... 27
Z dumą i tro sk ą... 30
Piastonaliom potrzebna nowa formuła 32 polem ika... 34
polem ika... 35
Przez telewizję do teatru ... 37
Idzie m łode!... 39
Wzruszenie - początek m iłości... 41
Poezja Elżbiety Dziewońskiej... 44 Nowe pozycje wydawnicze
Wydziału Teologicznego U O 45
Opolscy studenci w Krakowie 46
Wydawca: Uniwersytet Opolski, ul. Oleska 48, Opole, gmach główny UO, pok. 149, tel. 454-58-41 w. 2406.
Redaktor naczelny: Beata Zaremba-Lekki.
Zdjęcia: Jerzy Mokrzycki.
Skład: Dariusz Olczyk.
Korekta: Jacek Podsiadło.
Druk: Drukarnia NOT.
Reklama: tel. 0-606 723307.
e-mail: indeks@gazety.w.pl
Priorytetową budową, która określa kształt uni
wersytetu na przyszłe pokolenia, jest np. remont wiel
kiego kompleksu dawnego klasztoru o.o. Dominika
nów, który znajduje się w centrum miasta na tzw.
opolskim Akropolu. Klasztor ten ma ciekawą histo
rię, jego korzenie sięgają X III wieku. W roku 1851 obiekt został zamieniony na szpital, po ogromnych pracach inwestycyjnych, które podjęte zostały z ini
cjatywy księdza Alojzego Gertha.
O inwestycjach prowadzonych przez Uniwersytet Opolski mówi rektor U O Stanisław Sławomir Nicieja na str. 10.
Aby dowiedzieć się, jaki rytm bije w diecezjach, trzeba posłuchać, jak bije serce. Życzę, aby nie miało arytmii, abyśmy starali się być świętymi.
O obchodach 50-lecia Wyższego Seminarium D uchow nego czytaj na str. 14.
Lokaty uzyskiwane przez nasz uniwersytet w ra
mach poszczególnych kryteriów w ani jednym przy
padku nie spowodowały sklasyfikowania go na ostat
nim miejscu (wśród uniwersytetów), czego nie udało się uniknąć np. takim potęgom jak Uniwersytet Ja
gielloński czy UAM.
Analiza rankingu wyższych uczelni na str. 27.
Ponieważ jestem już po lekturze książki W ierciń
skiego, a moja jej ocena zasadniczo odbiega od entu
zjastycznej opinii recenzenta (Jacka Gutorowa), ośmielam się wdać w polemikę na temat wartości ar
tystycznej „Głów opolskich”.
Spór na temat książki Adama Wiercińskiego toczą na stronach 34 i 35 Jacek Gutorow i Henryk Jaroszewicz.
Wielokrotnie doświadczyłem wzruszenia w odnie
sieniu do takich właśnie osób. Kiedyś zobaczyłem na dworcu bardzo biedną obdartą kobietę. Stałem w ów czas w oknie pociągu pierwszej klasy, a ona patrzyła w moją stronę wielkimi niebieskimi oczami, bardzo podobnymi do oczu mojej matki. W pewnym mo
mencie nasze spojrzenia się zderzyły i ona zawstydzi
ła się, opuściła powieki. I to był taki m oment wielkie
go wzruszenia.
Rozmowa z Krzysztofem Piesiewiczem na str. 41.
IE0 BG U0
kwiecień - m a j2000 3
andrzej czyczyło
Kronika Uniwersytecka
Abp. Alfons Nossol ś w ię c i now y kościół akadem icki.
8 maja. N a Wydziale Teologicznym Uniwer- zane z 50-leciem istnienia Wyższego Seminarium sytetu Opolskiego odbyły się uroczystości zwią- Duchownego. Więcej na stronie 14.
4 INDEKS nr 3 (20) 26 - 28 marca. N a Wydziale Teologicznym gościła
Uniwersytecka Komisja Akredytacyjna. W skład zespołu oceniającego standard nauczania na Wydziale Teologicz
nym znaleźli się ks. prof. Ignacy Bokwa z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, ks. prof.
Paweł Bortkiewicz z Uniwersytetu Adama Mickiewicza, ks. prof. Andrzej Siemieniewski z Papieskiego Wydziału Teologicznego, ks. prof. Jerzy Pałucki z Katolickiego U ni
wersytetu Lubelskiego.
3 kwietnia. N a Uniwersytetcie Opolskim gościła Kate Delaney, Attache Kulturalny Ambasady USA w Polsce.
Kate Delaney przez wiele lat pomagała Uniwersytetowi Opolskiemu w nawiązywaniu kontaktów polsko-amery
kańskich. Z gościem spotkał się m.in. Rektor Uniwersyte
tu Opolskiego prof. Stanisław Sławomir Nicieja i prof.
Andrzej Ciuk, dyrektor Instytutu Filologii Angielskiej.
3 kwietnia. N a zaproszenie NSZZ Solidarność działa
jącego na U O na naszej uczelni gościł senator RP Bogdan Tomaszek. Spotkanie dotyczyło ustawy o szkolnictwie wyższym. Z senatorem spotkały się władze uczelni.
1 1 - 1 2 kwietnia. Międzynarodowe Stowarzyszenie Studentów N auk Ekonomicznych i Handlowych AIE- SEC zorganizowało VI edycję „Dni Kariery 2000”. Udział w imprezie wziął prorektor ds. dydaktyki i studentów prof. dr hab. Leszek Kuberski.
12 kwietnia. Akademickie Koło Sympatyków Samo
rządu Terytorialnego zorganizowało konferencję naukową pt. „Jednomandatowe okręgi wyborcze - pytanie o model demokracji”.
1 4 - 1 5 kwietnia. Prof. Krystyna Borecka, prorektor ds. rozwoju i promocji Uniwersytetu Opolskiego uczest
niczyła w posiedzeniu Uniwersyteckiej Komisji Akredyta
cyjnej połączonym ze spotkaniem uczestników tempu- sowskiego programu U N IQ . W trakcie tego spotkania U K A przyznała kierunkowi filologia polska akredytację na maksymalny okres 5 lat. U K A potwierdziła tym sa
mym wysoki poziom kształcenia na kierunku filologia polska. Przyznanie akredytacji poprzedziła wizyta eksper
tów Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej na Uniwer
sytecie Opolskim w składzie: prof. dr. hab. Jan Miodek, prof. dr hab Ludwika Ślękowa, prof. dr hab. Józef Ba
chórz, dr hab. Maria Wolińska, dr hab Marian Lewko oraz prof. dr. hab. Marta Wyka - przewodnicząca zespołu oce
niającego.
1 6 - 2 0 kwietnia. W Centrum Kultury i Nauki W y
działu Teologicznego U O w Kamieniu Śląskim odbyła się konferencja zorganizowana przez Instytut Filologii Ger
mańskiej pt. Regionalitat ais Kategorie der Sprach- und Li
teraturwissenschaft. W imieniu władz Uniwersytetu kon
ferencję otworzył prorektor ds. nauki i współpracy z za
granicą prof. Józef Musielok.
17 kwietnia. W Centrum Konferencyjnym U O Villa Académica odbyło się posiedzenie zorganizowane przez Urząd Marszałkowski poświęcone strategii rozwoju woje
w ództwa opolskiego na lata 2000 - 2005. W spotkaniu tym wzięli udział przedstawiciele środowiska naukowego opolskich uczelni. Uniwersytet Opolski reprezentowali:
rektor prof. Stanisław Sławomir Nicieja oraz prorektorzy:
prof. Krystyna Borecka i prof. Leszek Kuberski.
16 marca. Jubileusz 70-lecia urodzin świętował prof. dr hab. Stanisław Gawlik, wieloletni dziekan Wydziału H isto
ryczno-Pedagogicznego.
Dostojny ju b ila t i jego żona M a ria i s k ład ają c y g ratu lacje rektor U niw ersytetu Opolskiego prof. S ta n is ła w S. N ic ie ja .
N a z d ję c iu od le w e j: p ro d zie k a n W y d z ia łu T e o lo g ic z n e g o U 0 ks. Tadeusz D o la , p ro rek to r UO J ó ze f M u s ie lo k , re d a k to r „In d e k s u "
B e a ta Z a rem b a , re k to r U 0 S ta n is ła w S ła w o m ir N ic ie ja z żoną, K rzysztof P ie s ie w ic z , p ro rek to r UO K rystyna B o re c k a , ks. S ta n is ła w R a b ie j, ks. A lo jzy M a rc o l.
12 kwietnia. Studenci Wydziału Teologicznego zorganizowa
li sesję pt. „Skazani na tajemnicę” poświęconą twórczości Krzysz
tofa Kieślowskiego. N a spotkanie przybyli Krzysztof Piesiewicz, przyjaciel Kieślowskiego, scenarzysta, senator RP oraz Katarzyna Jabłońska, związana z redakcją „Więzi” i Elizabeth Lee Roby, ba
daczka twórczości Kieślowskiego. Patronat honorowy nad sesją objęli: ks. arcybiskup Alfons Nossol i marszałek województwa opolskiego Stanisław Jałowiecki, więcej na stronie 41.
Życzenia s k ład ają prof. dr hab. Zenon J a s iń sk i, dyrektor Instytutu N auk Pedagogicznych oraz prof. dr. hab Józefa B rągiel, w ic e d y re k to r INP.
kwiecień - m a j2000 5
1 7 - 1 9 kwietnia. W Instytucie Historii odby
ła się sesja poświęcona kulturze antycznej, którą w raz ze studentami przygotowała prof. Joanna Rostropowicz.
27 kwietnia. W Villi Académica obradował Senat Uniwersytetu Opolskiego.
3 - 7 maja. Rektor Uniwersytetu Opolskiego Stanisław Sławomir Nicieja, razem z przedstawi
cielami władz Miasta Opola, przebywał w Londy
nie. Wizyta służyła prezentacji Opola i środowiska uniwersyteckiego. Rektor Uniwersytetu Opolskie
go spotkał się z Ryszardem Kaczorowskim, Prezy
dentem RP na Uchodźstwie oraz z Mieczysławem Hamplem, prezesem Koła Lwowian w Londynie.
Do Londynu przyjechali także z koncertem uczniowie Państwowej Szkoły Muzycznej w O po
lu. Po powodzi szkoła ta uzyskała od londyńskiej Polonii poważne wsparcie finansowe.
5 - 7 maja. Prof. Krystyna Borecka, prorektor ds. promocji i rozwoju Uniwersytetu Opolskiego uczestniczyła w zgromadzeniu plenarnym Konfe
rencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP) na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Konferencja dotyczyła zmian regula
minu KRASP, spraw związanych z finansowaniem szkolnictwa wyższego oraz roli wyższych uczelni w procesie integracji Polski z Unią Europejską.
Gośćmi sympozjum byli m.in. Bronisław Gere
mek, minister Spraw Zagranicznych RP, Jerzy Zdrada, wiceminister Edukacji Narodowej, Jan Krzysztof Frąckowiak, sekretarz Komitetu KBN.
6 maja. Przedstawiciele społeczności akade
mickiej naszego uniwersytetu wzięli udział w 64 Pielgrzymce Świata Akademickiego na Jasną Gó
rę. „Tu chodzi o wieczność” było hasłem przy
świecającym spotkaniu.
N a zdjęciu Ryszard K aczorow ski, Prezydent RP na U chodźstw ie i prof. S ta n is ła w S ła w o m ir N ic ie ja rektor U niw ersytetu O polskiego.
8 maja. Prorektor Józef Musielok wziął udział w spotkaniu członków Rady Głównej Szkolnic
twa Wyższego. N a spotkaniu obecny był również premier Jerzy Buzek.
10 maja. Gośćmi Uniwersytetu Opolskiego byli: wicemarszałek województwa opolskiego Andrzej Rybarczyk oraz dyrektor departamentu Integracji Europejskiej Urzędu Marszałkowskie
go Danuta Jazłowiecka. Z gośćmi spotkał się prof. Józef Musielok, prorektor ds. współpracy z zagranicą. Tematem spotkania było powołanie na U O ośrodka dokumentacji europejskiej.
Justyna P achniow ska II rok
Instytutu Sztuki UW .
11 maja. W Galerii Sztuki Współczesnej w C>polu otwarto wysta
wę Młode Opole. Złożyły się na nią prace pedagogów i studentów In
stytutu Sztuki Uniwersytetu C>polskiego.
6 INDEKS m 3 (20) 1 1 - 1 2 maja. W Kamieniu Śląskim odbyła się konferencja
naukowa pt.: „Oświata wobec mniejszości narodowych w Eu
ropie Środkowej u progu XXI wieku”. Organizatorami kon
ferencji byli: Instytut Nauk Pedagogicznych, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu, Polskie Towarzystwo Pedagogiki Porównawczej w Warszawie, zarząd ZNP.
12 maja. Rektor Uniwersytetu Opolskiego prof. Stani
sław Sławomir Nicieja uczestniczył w uroczystości nadania honorowych doktoratów, jaka miała miejsce na Uniwersy
tecie Jagiellońskim.
20 maja. Rektor Uniwersytetu Opolskiego podpisał umowę stypendialną z przedsiębiorstwem Inter - Silesia.
Przedsiębiorstwo, któremu prezesuje Karol Cebula, zobo
wiązało się ufundować regularne wysokie stypendium.
22 - 23 maja. Rektor Uniwersytetu Opolskiego prof.
Stanisław Sławomir Nicieja wziął udział w Konferencji rek
torów Uniwersytetów Polskich zorganizowanej przez Uni
wersytet Łódzki. Omówiono współdziałanie uniwersyte
tów w zakresie zinformatyzowania polskich uczelni. Posie
dzenie zbiegło się z uroczystością 55-lecia łódzkiej uczelni.
23 maja. W ramach Złotej Serii Wykładów na Uniwersyte
cie Opolskim gościł Andrzej Olechowski, były minister spraw zagranicznych, kandydat na stanowisko prezydenta RP.
23 - 25 maja. N a zaproszenie rektora Uniwersytetu Opolskiego prof. Stanisława Sławomira Nicieji na naszej uczelni gościli: rektor Uniwersytettu w Regensburgu prof.
Hans Alter oraz prof. Henryk Kneip.
N a zdjęciu prof. M a rc e li Kosma.
16 maja. Rektor Uniwersytetu Opolskiego prof. Stani
sław Sławomir Nicieja wziął udział w jubileuszu prof. M ar
celego Kosmana przez 10 lat związanego z Uniwersytetem Opolskim. Uroczystość miała miejsce na Uniwersytecie Po
znańskim. Jubilatowi wręczono księgę poświęconą jego osobie. W księdze tej znalazły się również artykuły autor- stawa opolskich historyków. Więcej na stronie 21.
Edward Szczapow jest znanym opolskim malarzem, uro
dził się w Czelabińsku, w 1962 roku. Ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Petersburgu. Jest autorem kilku współcze
snych i historycznych panoram Opola, te ostatnie odtwarzał w oparciu o stare sztychy. Jak powiedział Rektor Stanisław Sławomir Nicieja obraz Szczapowa będzie w przyszłości zdo
bił salę senatu U O , która mieścić się będzie w odbudowywa
nym budynku klasztornym przy Placu Kopernika. Obraz po
darowany został naszej uczelni przez Przedsiębiorstwo Kana
lizacji Miejskiej, którym kieruje dyrektor O rdon Rak.
Panoram a Opola z 1744 r.
pędzla E dw arda S zczapow a.
Informacje inne:
Edward Szczapow jest autorem olejnego obrazu w stylu Breughla przedstawiającego panoramę Opola z roku 1744.
O braz ten o wymiarach 2 x 1,80 metra zdobi gabinet rek
tora Uniwersytetu Opolskiego. Jak zapewnia rektor prof.
Stanisław Sławomir Nicieja dzieło Szczapowa jest podzi
wiane przez wszystkich gości rektora.
kwiecień - m a j2000 7
Od le w e j stoją:
prof. M iro s ła w M o s sa k o w sk i, rektor U niw ersytetu O polskiego S ta n is ła w S ła w o m ir N ic ie ja i profesor H enryk S am sonow icz.
# * *
W Villi Académica gościli profesor Mirosław Mossa
kowski i profesor Henryk Samsonowicz.
* * #
D O K T O R HONORIS CAUSA UNIWERSYTETU OPOLSKIEGO
Tazbirowi poświęcona
Uroczystość nadania prof. Januszowi Tazbirowi tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Opolskiego (10 mar
ca br.) stała się okazją do zorganizowania wystawy ukazu
jącej dorobek profesora. Pokazano kserokopie ważniej
szych publikacji drukowanych w renomowanych pismach historycznych, książki profesora Tazbira, fotografie. W y
stawę przygotowała Biblioteka Główna Uniwersytetu Opolskiego pod kierunkiem dyrektor W andy Matwiejczuk i Heleny O koń. M ożna ją było oglądać przez dwa miesią
ce w gmachu głównym uniwersytetu.
Sprostowanie:
W poprzednim numerze Indeksu pomylono zdjęcia.
Zamiast fotografii z Konsulem Generalnym dr Ernestem - Peterem Brezovszkym zamieszczono fotografię z N orber
tem Krajczym. Tym razem obok prof. Stanisław S. Nicie- ji, rektora Uniwersytetu Opolskiego na pewno siedzi Kon
sul Generalny dr Ernest-Peter Brezovszky.
Awanse naukowe:
Prezydent RP postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2000 roku tytuł naukowy profesora na
uk humanistycznych nadał dr. hab. Włodzimie
rzowi Kaczorowskiemu.
D r inż. Ewa Moliszewska uzyskała tytuł dok
tora nauk rolniczych na Wydziale Ogrodniczym Akademii Rolniczej w Krakowie.
D r inż. Katarzyna Grata uzyskała tytuł doktora nauk rolniczych na Wydziale Biologii i Hodowli Zwierząt Akademii Rolniczej we Wrocławiu.
Tytuły doktora habilitowanego uzyskali: dr Krystyka Kossakowska-Jarosz z Instytutu Filo
logii Polskiej, dr Andrzej Kracher z Instytutu N auk Społecznych, Czesław Lachur z Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej, Anna Pobóg- -Lenartowicz z Instytutu Historii, Marek Bugdol z Wydziału Ekonomicznego.
N a Uniwersytecie Opolskim gościł Maciej Łagiewski, dyrektor Muzeum Wrocławskich.
# # #
8 INDEKS nr 3 (20)
Na posiedzeniu senatu z dnia 27 kwietnia 2000 roku m.in. zatwierdzono limity przyjęć na studia dzienne w roku akademickim 2000/2001 i przedsta
wiono sprawozdanie z ubiegłorocznej działalności naukowo-badawczej na Uniwersytecie Opolskim.
Z senatu
Przedmiotem dyskusji senatorów były również sprawy kadrowe: zatwierdzono wyniki trzech konkursów otwartych: na stanowisko profesora w Instytucie N auk Pedagogicznych (w tym jedne
go konkursu na prof. zwyczajnego i dwóch na prof. nadzwyczajnego). N a stanowisko profesora zwyczajnego kandydował prof. dr hab. Ryszard Kantor. O d 1996 roku Ryszard Kantor związa
ny jest z Uniwersytetem Opolskim, kieruje kate
drą badań nad kulturami regionalnymi, opubliko
wał około 80 tekstów popularno-naukowych w językach światowych, jest członkiem PAN, członkiem licznych kolegiów redakcyjnych. Ce
niony dydaktyk, łubiany przez studentów.
N a stanowisko prof. nadzwyczajnego kandydowała dr hab. Jolanta Kwiatek Jolanta Kwiatek jest cenionym przez studentów dydak
tykiem, wypromowała 30 magistrów, jest autor
ką 8 atrykułów naukowych i jednej naukowej ekspertyzy. N a stanowisko profesora nadzwy
czajnego kandydował również dr hab. Marian Kapica. Dr. hab. Marian Kapica specjalizuje się w pedagogice zdrowia, uczestniczy w pracach PAN, publikuje w pismach zagranicznych, wy
promował 100 magistrów, jest kierownikiem pra
cowni pedagogiki zdrowia.
Zatwierdzono także wyniki dwóch konkur
sów na stanowisko profesorów nadzwyczajnych w Instytucie Historii. Dr hab. Roman Nowac
ki i dr hab. Krzysztof Tarka - uzyskali niemal takie same poparcie senatu.
Poza tym zatwierdzono kandydaturę dr hab.
Ryszarda Gmocha na stanowisko profesora nadzwyczajnego w Instytucie Chemii. Ryszard Gmoch jest jednym z czterech w Polsce specjali
stów w zakresie dydaktyki chemii.
Senatorowie złożyli gratulacje prof. dr hab.
Piotrowi Obrączce, który 1 kwietnia 2000 roku został przez Ministra Edukacji Narodowej mia
nowany na stanowisko prof. zwyczajnego. Prof.
Piotr Obrączka od wielu lat związany jest z opol
ska uczelnią, jego dorobek cytowany jest w naj
ważniejszych polskich publikacjach naukowych.
Senatorowie zapoznali się także z projektem limitu przyjęć na studia dzienne w roku akade
mickim 2000/2001. Projekt ten przygotowany został pod kierunkiem prof. Leszka Kuberskie
go, prorektora ds. dydaktyki i studentów.
W wyniku senackiej dyskusji zwiększono z 40 do 45 limit studentów na administrację. Dyskusja ujawniła jednak wiele kontrowersji. Jedna z waż
niejszych dotyczyła studiowania na kierunkach ścisłych - matematyce, chemii, fizyce. Są to kie
runki, którym wyznaczono stosunkowo wysokie limity, choć jednocześnie wiadomo, że studiowa
nie na tych kierunkach nie jest dziś specjalnie po
pularne wśród młodzieży. Obecnie sporym wzię
ciem cieszą się kierunki związane z ekonom ią biznesem, zarządzaniem. Prof. Krystyna C zają dyrektor instytutu chemii dowodzik, że goto
wość na przyjęcie dużej liczby studentów i to bez egzaminów wstępnych, jak to się dzieje w całym kraju, jest koniecznością jest sposobem na to, by kierunki te nie zanikały na polskich uczelniach.
Weryfikacja studentów i tak następuje w ciągu ro
ku akademickiego. Prof. Stanisław Habik dow o
dził, że badania wykazują iż kierunki ścisłe w ró
cą do łask około 2020 roku. Prof. Wiesław Łuka
szewski kierujący instytutem psychologii U O ar
gumentował, że zapewnienie kształcenia tak dużej liczbie studentów na kierunkach ścisłych obciąża finansowo uczelnię. Zauważył również, że założe
nie, że studenci są po to, by utrzymywać pracow
ników jest założeniem błędnym.A taką właśnie sytuację widzi w odniesieniu do kierunków ści
słych. - Oczywiście nie wyobrażam sobie uniw er
sytetu bez matematyki, fizyki i chemii, ale studio
wanie tych kierunków należy uczynić atrakcyj
nym, łatwo jest zapewniać sobie nabór bez egza
minów - dowodził prof. Łukaszewski.
Z wyliczeń kwestora U O , mgr m i. Marii Najdy w yniką że Uniwersytet Opolski nie ma problemów z finansowaniem kierunków ścisłych.
- Kryterium dochodowości nie jest jedynym kry
terium, jakim powinniśmy się kierować, uniwer
sytet jest pewną całością dlatego istnienie mate
matyki, fizyki czy chemii jest ważne.
Dotacje na finansowanie studiów ekspery
mentalnych są wyższe niż dodacje na finansowa
nie nauki na innych kierunkach.
Mgr Anna Kuczyńska przedstawiła spra
wozdanie z działalności naukowo-badawczej na Uniwersytecie Opolskim w minionym roku aka
demickim. Sprawozdanie to było powodem do wypowiedzenia kilku uwag. Prof. dr hab. Woj
ciech Chlebda postulował, by zwiększyć kon
kwiecień - m a j2000 9
trolę nad sprawozdaniami o pracy naukowej. Nie każda publikacja ma charakter naukowy, a już na pewno nie posiada go wywiad opublikowany w prasie, jak rozumieją to czasami naukowcy.
Kontroli domaga się także używanie nazwy i lo
go Uniwersytetu Opolskiego. Prof. Chlebda dzi
wił się, dlaczego tak niewiele grantów było przez pracowników Uniwersytetu Opolskiego realizo
wanych w poprzednim roku akademickim.
* Senat zatwierdził zmiany w regulaminie studiów, działacze Samorządu Studenckiego po
informowali o terminie Piastonaliów (14 - 18 maja) i obowiązujących w tym czasie zasadach bezpieczeństwa. W ramach wolnych wniosków pracownicy Uniwersytetu Opolskiego zapropo
nowali, by orzeczenie komisji dyscyplinarnej w sprawie dr Dariusza Ratajczaka zostało udo
stępnione szerokiej społeczności akademickiej.
Rektor Uniwersytetu Opolskiego prof. dr hab. Stanisław Sławomir Nicieja ogłosił informa
cję o przyznaniu przez KBN grantu inwestycyj
nego na dokończenie remontu budynku byłego szpitala przy Placu Kopernika.
Minister Nauki Przewodniczący Komitetu Badań Naukowych
Andrzej Wiszniewski
W arszaw a, 200 0 .0 4 .1 7
R E K T O R
U N IW E R S Y T E T U O P O L S K IE G O w. Opolu
DEC Y ZJA N r 3 6 3 6 /I B /l0 7 /2 0 0 0
Na podstawie art. 67 ust. 4 i art. 74 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 26 finansach publicznych (Dz.U. N r 155, poz. 1014, z 1999 r. N r 38, poz. 360, N r 49, poz. 778) oraz art. 15 ust. 2 i 8 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o utw orzeniu Naukowych (Dz.U. N r 8, poz. 28 z późniejszym i zmianami), a także w zw iązku z 245/2000 oraz uchw ałą Komisji Badań Podstawowych K om itetu Badań
kwietnia br. przyznaję dotację celow ą na dofinansowanie w latach 2000- 2003
„Adaptacja i m odernizacja bu d yn ku p rzy ul. K opernika 11 - W ydział F ilologiczny”
w wysokości 10 000 000 zł., ( słownie: dziesięć milionów złotych ) z tego 5 000 pięć m ilionów złotych ) w 2000 r.
Jednocześni«; zawiadam iam .
1. Dotacja będ zie p rzek azyw an a na w yod ręb n ion y dla tej inw estycji rachunek bankow y z inw estycja, na p od staw ie złożon ego w D ep artam en cie E konom icznym urzędu KBN w yn ik ającego z h arm onogram u realizacji inw estycji. W yd atk ow an ie dotacji pow inno n a stęp o w a ć w term inach zgod n ych z h arm onogram em realizacji inw estycji.
2. K wota 5 0 0 0 000 zl. p ozostająca do przekazania po 2000 r. m oże ulec zm ian ie o in w estycyjn ych oraz tow arów i u sług budow lano-m on tażow ych.
3. Z w iększen ie dotacji z przyczyn ok reślonych w art. 7 7 ustaw y z dnia 26 listopada 1998 nie je st m ożliw e.
4. Inw estor je st zob ow iązan y do w yk o rzy sta n ia d otacji zgod n ie z p rzeznaczeniem i o k reślonych ustaw ą z 26 listop ad a 1998 r. o finan sach publicznych (Dz.U. z p óźn iejszym i zm ian am i ) o ra z u ch w alą N r 3 /93 K om itetu Badań N aukow ych k ryteriów i tryb u p rzyzn aw an ia środk ów finan sow ych na inw estycje służące prac b ad aw czo-rozw ojow ych ( Dz. U rz. KBN nr 1, poz. 3 z późniejszym i zm iana P onadto in fo rm u ję, że przy g osp od arow an iu d o ta c ją b u dżetow ą należy b ez d n ia 26 listo p a d a 1998 r. o finan sach publicznych. (D z.U . N r 155 z 1998 r . N aru szen ie tych zasad p ow od u je k on sek w en cje ok reślo n e w art. 93 ww.
10 INDEKS nr 3 (20)
Z rektorem Uniw ersytetu Opolskiego prof. dr hab. Stanisławem Sławomirem Nicieją rozm awia Beata Zaremba.
Czas inwestycji
Jak Pan wielokrotnie podkreśla - Uniwer
sytet Opolski jest jednym wielkim placem bu
dowy. Chętnie porównuje pan również to, co się dzieje w sferze inwestycji do budowy domu o trwałych przez lata podstawach. Która z prowadzonych inwestycji jest obecnie naj
ważniejsza?
Priorytetową budową, która określa kształt uniwersytetu na przyszłe pokolenia, jest np. re
mont wielkiego kompleksu dawnego klasztoru o.o. Dominikanów, który znajduje się w centrum miasta na tzw. opolskim Akropolu. Klasztor ten ma ciekawą historię, jego korzenie sięgają XIII wieku. W roku 1851 obiekt został zamieniony na szpital, po ogromnych pracach inwestycyjnych, które podjęte zostały z inicjatywy księdza Aloj
zego Gertha. I w zasadzie przez 150 lat w budyn
ku klasztornym mieścił się szpital. W czasach pruskich szpital ten był bardzo dobrze wyposa
żony, o czym świadczy zachowana do dnia dzi
siejszego ikonografia.
Jednak pom imo kuszącej alternatywy wpi
sania się w historię poprzez zaanektowanie te
go pięknego obiektu dla potrzeb uniwersytec
kich senat Uniwersytetu Opolskiego podej
mując w 1996 roku decyzję o przejęciu budyn
ku postąpił bardzo ryzykownie. Budynek szpi
tala był wszak w opłakanym stanie.
Tak, rzeczywiście. Budynek ten był w bardzo złym stanie, istotnie podjęliśmy więc niezmiernie ryzykowną decyzję, która w jakimś sensie grani
czyła z utopią, szaleństwem. Nie było wiadomo w jakim stanie jest górka, na której stoi budynek, cały obiekt był bardzo zagrzybiony i okazał się być zbudowany nieco po amatorsku, w niektó
rych miejscach po prostu nie było fundamentów, poza tym koszt renowacji oszacowano na około 300 miliardów starych złotych. Sam projekt kosztował około 3 miliardów starych złotych.
Dość powiedzieć, że w momencie podejmowania decyzji o przejęciu szpitala nie mieliśmy oczywi
ście tych pieniędzy.
Co wobec tego przemawiało „za”?
Wierzyliśmy, że znajdą się sponsorzy. Pojawił się również pomysł, by szpital remontować ze środków wpływających na konto specjalnego Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Uniwersyte
tu. Pieniądze miały pochodzić ze sprzedaży cegie
łek, ale pomysł się nie sprawdził, w zasadzie ze
braliśmy tylko około 200 milionów starych zło
tych. Przez trzy lata zabiegaliśmy o udzielenie nam przez Komitet Badań Naukowych grantu inwestycyjnego i jest wielkim sukcesem społecz
ności uniwersyteckiej, że udało się ten grant zdo
być. Kilka dni temu zapadła decyzja, że otrzyma
m y 10 milionów złotych. Ministerstwo Edukacji Narodowej wspomogło nas dodatkowymi dw o
ma milionami złotych, a naszemu uniwersyteto
wi udało się odłożyć około 7 milionów. W ten sposób możemy być spokojni o dokończenie przebudowy dawnego szpitala.
To, co powstanie, będzie łączyło w sobie no
woczesność i tradycję.
Tak. Państwo Szczepańscy, autorzy projektu, w sposób nowoczesny bazują na starej substancji obiektu. Budynek został podniesiony o jedną kondygnację, w części dachowej usytuowana zo
stanie duża, przeszklona aula na około 400 osób, będzie to swoiste gniazdo bocianie. W budynku
kwiecień - m a j2000 11
swoje miejsce znajdą kierunki filologiczne - an
glistyka, slawistyka, polonistyka, germanistyka.
Również władze rektorskie będą miały tam sie
dzibę, tam także znajdzie się locum dla całej uczelnianej administracji, tam również przenie
siona zostanie sala senatu. Zakładamy, że z repre
zentacyjnych sal będzie korzystało miasto. U w a
żam, że posiadanie najważniejszego budynku w centrum miasta jest wielką szansą dla naszej uczelni. Młode uniwersytety są z reguły budowa
ne na obrzeżach miast.
N o i jest to budynek z tradycją, to dodat
kowy atut do wyzyskania, nie tylko w sensie prestiżowym, ale i naukowym...
A tak. W tej chwili prof. Włodzimierz Kaczo
rowski z instytutu historii odtwarza dzieje bu
dynku sięgając aż do czasów piastowskich, do czasu budowy kaplicy świętego Wojciecha - naj
starszego zabytku znajdującego się w kompleksie klasztornym. Okazuje się, że jako właściciele te
go kompleksu wpisujemy się w niezmiernie cie
kawe życiorysy - w losy wybitnych postaci o znaczących nazwiskach, którzy mieli wpływ na rozwój Opola.
Podczas prac remontowych cały czas natra
fia się na zagadki, tajemnice, podziemne kory
tarze, krypty.
To prawda, natrafiamy na wiele różnych ta
jemnic, również tych zwyczajnych - budowla
nych. Okazało się np. że górka, na której stoi szpi
tal jest stabilna i że z kolei część frontowa była po
stawiona bez fundamentów. Została ona rozebra
na i będzie odtworzona według ikonografii sprzed kilku wieków. Cała budowa odbywa się pod nad
Na górnym zdjęciu budynek szpitala w m om encie przejęcia go przez U niw ersytet O polski. N a dole - projekt budynku po rem oncie.
% -
---- 1
W nętrze byłego szpitala.
12 INDEKS nr 3 (20) zorem konserwatorskim i nie ulega wątpliwości, że Opole i w ogóle Opolszczyzna, po Villi Acadé
mica, po budynku przy ulicy Plebiscytowej, po zamku w Kamieniu Śląskim, po Zamku w Dąbro
wie Niemodlińskiej, któremu nie grozi już zagła
da, wzbogaci się o kolejny odrestaurowany zaby
tek. Krótko mówiąc Uniwersytet Opolski jest tą instytucją, która chroni zabytki.
Lada mom ent nasz uniwersytet ma wzbo
gacić się o kolejny obiekt - budynek Colle
gium Pedagogicum.
Będzie to obiekt, który wybudujemy ze środ
ków przez lata zbieranych przez W ydział H isto
ryczno-Pedagogiczny. Pedagodzy opolscy, któ
rzy bazują na starej tradycji WSP, pracowali w bardzo ciężkich warunkach, w budynku przy
pominającym barak. W tej chwili po tym baraku nie pozostał ślad, a na jego miejscu powstaje no
woczesny czterokondygnacyjny budynek. W tej chwili pedagodzy są na wielkim wygnaniu i swo
ją postawą wykazują wielkie poświęcenie, ale już od nowego roku akademickiego przeniosą się do swojej nowej siedziby, która w pewnym sensie będzie chlubą miasteczka akademickiego. Taką chlubą będzie również nowy akademik „Nie
chcic”, który już teraz zwraca uwagę swoją oka
załością. W tym roku otrzymaliśmy na jego bu
dowę 7 milionów złotych. Będzie to jeden z naj
ładniejszych budynków w mieście, na którego szczycie znajdować będzie się obserwatorium astronomiczne udostępniane szerokiej publicz-
Budynek byłego szpitala w tra k c k ie remontu.
W tym m iejscu będzie now y budynek - C ollegium Pedagogicum . Na zdjęciu od le w e j: S ta n is ła w S ła w o m ir N ic ie ja - rektor Uniw ersytetu O polskiego, M a ria n H abrajski - prezes firm y budo w lanej Rekonsbud oraz Roman Kaczorow ski - k ie ro w n ik budowy.
kwiecień - m a j2000 13
ności przy okazji różnego rodzaju zjawisk astro
nomicznych. Jeszcze o jednej ważnej inwestycji uniwersyteckiej muszę powiedzieć - 8 maja zo
stał oddany do użytku nowoczesny kościół aka
demicki - z katakumbami, z chórem, z aulą usy
tuowaną w części dachowej. Kościół ten oraz in
ne obiekty służące Wydziałowi Teologicznemu przy ulicy Drzymały tworzą bardzo nowoczesną i oryginalną całość. Znajdują się w tej części mia
sta, która do tej pory uchodziła za kawałek O po
la drugiej kategorii. Tam znajdowały się koszary i dzięki odwadze arcybiskupa Nossola do części budynków koszarowych przeprowadzono z N ysy seminarium dochowne. Budynki te wy
remontowano, przydano im nowego blasku i dziś trudno je minąć bez zachwytu. Niewątpli
wie bez żadnej przesady trzeba powiedzieć, że Uniwersytet Opolski jest jednym wielkim pla
cem budowy, a świadczą o tym najlepiej liczby - w tym roku na rozmaite inwestycje Uniwersytet Opolski przeznaczył około 27 milionów złotych.
Jak ocenia Pan czas, na jaki przypadło Pana rektorow anie i zw iązana z piastow a
ną funkcją konieczność prowadzenia inw e
stycji?
Nie jest to łatwy czas dla inwestycji. Aby coś osiągnąć wymagana jest duża operatywność, przedsiębiorczość. Myślę, że kierownictwo uni
wersytetu, administracja wykazuje i operatyw
ność, i cierpliwość, bowiem niczego nie da się uzyskać z dnia na dzień.
N a placu budowy C ollegium Pedagogicum w ła d z e uczelni: rektor S ta n is ła w S. N ic ie ja , prorektor Leszek Kuberski i prorektor Krystyna B orecka.
D a w n a siedziba pedagogów i...
... to, co po niej pozostało.
14 INDEKS nr 3 (20)
8 maja ksiądz arcybiskup Alfons Nossol poświęcił kościół se- minaryjno-akademicki przy W ydziale Teologicznym U niw ersy
tetu Opolskiego. Poświęcenie kościoła zbiegło się z obchoda
mi 50-lecia Wyższego Seminarium Duchownego.
Jedno serce, d w ie diecezje
Liturgia poświęcenia świątyni rozpoczęła się poświęceniem dzwonów oraz uroczystym otwar
ciem kościoła. Msza święta zgromadziła ponad 300 księży z diecezji opolskiej i gliwickiej. Wielu z nich to właśnie absolwenci Wyższego Semina
rium Duchownego.
Jak wielkie znaczenie miał ten jubileusz poka
zało okolicznościowe spotkanie po Mszy Świętej.
Ksiądz biskup Jan Kopiec przypomniał historię seminarium; moment jego założenia w 1949 roku i trudne lata komunizmu, kiedy to seminarium spotykało się z nieprzychylnością władz świec
kich, kiedy klerycy powoływani byli do służby wojskowej, a ich edukacja nie była uznawana za studia wyższe. Biskup Kopiec przypomniał rów
nież czasy nyskie („Nysa była dobrym miejscem”
- powiedział) oraz przenosiny do Opola, kiedy to studia seminaryjne włączone zostały do studiów uniwersyteckich.
- Tb włączenie - mówił biskup Kopiec - świadczy o tym, ja k bardzo kościół potrafi od
czytywać zn a ki czasu.
Ku przestrodze padły jednak z ust biskupa Kopca słowa, by studia teologiczne nie służyły li tylko oderwanej od życia nauce; księży obowią
zuje potrzeba świadczenia, potrzeba koncentro
wania się na ludziach i jak ostrzeżenie winny brzmieć słowa Pisma Świętego: „Po owocach ich poznacie”.
Chopy, to były czasy
Rektor seminarium, ks. Joachim Waloszek podkreślił, że 50 lat historii seminarium zasługuje na szczególny prezent. Tym prezentem okazała się księga pamiątkowa.
- Żyjem y pamięcią tego, co m am się w ydarzy
ło i właśnie dlatego istnienie takiej księgi jest ważne. Jesteśmy ja k wiosłujący w przyszłość wio
ślarze, ale ze w zrokiem odwróceni w przeszłość.
kwiecień - m a j2000 15
Dzięki księdze, dzięki jubileuszowi chroniącemu pamięć możliwe jest - sugerował ks. Waloszek - przypomnienie sobie pierwotnej wierności.
Tę pierwotną wierność, pierwotne zawierzenie, zakochanie się w Bogu zadeklarowało w ciągu 50 lat 1237 absolwentów. To ich nazwiska umieszczo
ne zostały w księdze, to niektórzy z nich, nieobecni na uroczystości, postanowili o sobie przypomnieć w listach nadesłanych na okoliczność jubileuszu.
- Chopy, to były czasy! - wzywała do wspo
mnień grupa księży zza ocenu.
Dwie ramy seminarium
N ie zabrakło życzeń. Wygłosił je m.in. prof. dr hab. Stanisław Sławomir Nicieja, rektor Uniwer
sytetu Opolskiego życząc Wyższemu Seminarium Duchownemu dalszego prężnego rozwoju.
- Ten niezw ykły jubileusz ma dwie złote ra
m y - mówił rektor Nicieja -J e d n ą ramą jest no
w y kościół, a drugą - księga pamiątkowa.
Rektor podkreślał, że łączenie teraźniejszości z historią jest nieodzowne
- Historia musi nam towarzyszyć, bo na jej bazie m ożna budować przyszłość
Bolesław Pochopień, rektor Politechniki Gli
wickiej powiedział: - Niech prawda o O dkupie
niu i Odkupicielu W am towarzyszy. Rektor U niw ersytetu Opolskiego S ta n is ła w S ła w o m ir N ic ie ja , abp. Alfons Nossol oraz ks. prałat M artin Luley.
Ś w iątyn ia liczy około 1000 m. k w . pow ierzchn i. Z a p ro je k to w a li ją Adam i Beata S zc ze g ie ln ia k o w ie , budow ało ją k ilk an aś c ie firm , najw iększym w y kon a w c ą byt Zakład Usług B udow lanych Jana Dudzika. Prace n a d zo ro w a ł ks. dr A lbert G laeser. W ołtarzu w m u ro w a n e zostały re lik w ie m ęczenni
k ó w - ś w . ś w . Ireneusza i Ignacego. W prezbiterium um ieszczono rzeźby Ireny i Jerzego P iechników .
16 INDEKS nr 3 (20) Ewa Olszewska, wiceprezydent miasta Opola
życzyła seminarium wielu powołań kapłańskich.
Gość z Niemiec, Martin Luley zaznaczył, że teologia nie może zamknąć się w wieży z kości słoniowej, ale powinna swoje tezy wyprowadzać na inne dyscypliny. Teologia powinna być także otwarta na impulsy pochodzące z zewnątrz.
Święta Jadwiga jako patronka nowego kościoła wskazuje właściwy kierunek - każe dążyć w stro
nę dobra.
Biskup gliwicki, Gerard Kusz, porównał opol
skie seminarium do jednego serca, które bije dla dwóch diecezji - opolskiej i gliwickiej.
Aby dowiedzieć się, jaki rytm bije w diece
zjach, trzeba posłuchać, jak bije serce. Życzę, aby nie miało arytmii, abyśmy starali się być świętymi.
Obchodom jubileuszowym towarzyszyła wy
stawa fotografii przypominająca historię semina
rium - jego zwyczajne i niezwyczajne życie, pełne okruchów codzienności i świętości zarazem.
Beata Zaremba
Uroczystość o tw a rc ia kościoła akadem ickiego. Na zdjęciu zaproszeni goście, w pierw szym rzędzie prorektor U niw ersytetu Opolskiego Krystyna B orecka, rektor U niw ersytetu O polskiego S ta n is ła w S ła w o m ir N ic ie ja , rektor P olitech niki G liw ic k ie j B o le s ła w Pochopień, prorektor Uniw ersytetu Opolskiego Leszek Kuberski.
Z Wydziału Teologicznego UO:
* „Kościół na przełomie tysiącleci - Wielki Ju
bileusz 2000”, to temat tegorocznych wielkopostnych wykładów otwartych, tradycyjnie zorganizowanych przez Wydział Teologiczny U O oraz Klub Inteligencji Katolickiej w Opolu i Duszpasterstwo Środowisk Twórczych. Referaty wygłosili: ks. prof. dr hab. J.
Czerski U O - Jubileusz w Biblii, ks. dr K. Staniecki U O - Historyczne winy Kościoła, ks. prof. dr hab. H.
Sobeczko U O - Formy obchodu Jubileuszu, ks. abp prof. dr hab. A. Nossol U O - Pojednanie Kościołów w jednoczącej się Europie, ks. prof. dr hab. S. Jasiński U O - Pielgrzymowanie w Roku Jubileuszowym, ks.
dyr. A. Drechsler „Caritas” Opole - Jubileuszowe dzieła miłosierdzia. Treść wykładów została opubliko
wana w numerze 36. serii wydawniczej SYMPOZJA
WTUO pt. „Kościół na przełomie tysiącleci - Wielki Jubileusz 2000”.
♦ Studenci Wydziału Teologicznego U O w dniu 27.05.2000 r. zorganizowali Pielgrzymkę Pieszą z okazji Roku Jubileuszowego do Sanktuarium św.
Jacka w Kamieniu Śląskim, do udziału w której za
praszają studentów studiów dziennych i zaocznych.
♦ 20 marca br. na Wydziale Teologicznym U O od
był się finał pierwszej Diecezjalnej Olimpiady Wie
dzy Religijnej Opole 2000 dla uczniów klas piątych i szóstych szkół podstawowych. W olimpiadzie na wszystkich szczeblach uczestniczyło łącznie około 4500 uczniów. Do finału zakwalifikowało się 28. Ini
cjatorem olimpiady był dyrektor referatu katechetycz
nego Kurii Diecezjalnej w Opolu ks. dr K. Matysek.
Informacje przygotował: Sławomir Seroczyński, pracownik Wydziału Teologicznego.
kwiecień - m a j2000 17
Niedawne powołanie Instytutu Ekumenii i Badań nad Integracją na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Opolskiego jest okazją do zastanowienia się nad tym czym jest ekumenizm, jakie jest jego zadanie w nowoczesnej Europie, jakie są szanse na to, by teorię zastosować w życiu. O tych problemach pisze dr hab. ks. Stanisław Rabiej z Wydziału Teologicznego UO.
Dialog e k u m e n ic zn y w kontekście procesu
integracji Europy
Podczas niedawnego spotkania prezydentów środkowowschodnich krajów europejskich w Gnieźnie (12 marca 2000), prezydent Niemiec Johannes Rau (SPD) stwierdził: „Dziś, w odróż
nieniu od chrześcijańskich wartości łączących Europę przed tysiącem lat, trzeba poszukiwać nowej, pozareligijnej koncepcji wspólnoty, uwzględniającej dialog różnych kultur i religii na naszym kontynencie”.
W tym samym czasie, osoba pochodząca z te
go samego obszaru, chociaż z innej formacji po
litycznej (CDU), długoletnia przewodnicząca Bundestagu, Rita Suessmuth powiedziała: „Euro
pa to różne kultury, choć opierające się na tym samym fundamencie wartości - prawach czło
wieka, wolności jednostki, tolerancji, poszano
waniu mniejszości narodowych. Europa musi na
uczyć się współżyć z różnymi kulturami, lecz także wymagać, by wspomniane wartości były przestrzegane”.
W świetle powyższych, dwóch wypowiedzi mogą zrodzić się następujące pytania: C zy w pro
cesie integracji współczesnej Europy należy od
woływać się do wspólnego podłoża, tego samego fundamentu wartości? Jakie znaczenie dla tego procesu ma dialog ekumeniczny między konkret
nymi wyznaniami i religiami? Być może należa
łoby upatrywać większych korzyści w obszarze dialogu między różnymi kulturami współtwo
rzącymi oblicze Starego Kontynentu?
Zwolennicy wyraźnej seperacji polityki i reli
gii (Kościoła i państwa) twierdzą, że integracja europejska winna dokonywać się bez komponen
tu konfesyjno-religijnego. Dzisiejsza Europa mo
że dążyć do jedności szukając pogłębienia ducho
wych i kulturowych więzi bez wyraźnej identyfi
kacji ich z konkretnymi wyznaniami czy wspól
notami religijnymi. Ostatnio dosyć radykalnie sformułował to Janusz Majcherek w swojej pu
blikacji na łamach „Tygodnika Powszechnego”
(3 kwietnia 2000, s. 5). Swoją wypowiedź zatytu
łowaną: „Integracja a ekumenia” kończy stwier
dzeniem: „Integracja i ekumenia pozostaną pro
cesami niezależnymi od siebie, a wspólnota euro
pejska od wspólnot religijnych”. Jeśli to zdanie potraktować jako koniunkcję dwóch zależnych od siebie tez, to sensowność całej tej wypowiedzi wymaga prawdziwości obu ich składowych. Nie ulega wątpliwości, iż wspólnota Starego Konty
nentu nie może utożsamiać się z jedną religią czy konkretnym wyznaniem. Natomiast błędnym, pozbawionym rzeczowego uzasadnienia jest twierdzenie o braku zależności między ekumenią a procesem integracji w Europie. Ergo, błędna przesłanka podważa wartość całego twierdzenia.
Wydaje się bowiem wątpliwą opinia o braku związku dialogu ekumenicznego z działaniami na rzecz zjednoczenia w Europie.
Tolerancja nie wystarcza
Pierwszą racją, która przemawiałaby na ko
rzyść związku ekumenii oraz integracji w Europie są już podstawowe założenia i sposoby realizacji dialogu ekumenicznego. Nie ulega wątpliwości, że stanowi on pewien model uporczywego trudu po
dejmowanego w obszarze narastających różnic i podziałów. Dostrzegając obiektywne przyczyny rozłamów nie słabnie wysiłek aby poprzez etapy poznania, tolerancji, komunii szukać możliwości pokojowej koegzystencji. Droga do pogodzenia zastanego zróżnicowania prowadzi często poprzez wysiłek wzajemnego przebaczenia i pojednania.
W tym dziele chrześcijanie stanowią dobry zaczyn dla jednoczącej się Europy. Zarówno w procesie integracji jak ekumenicznego zbliżenia nie można pozostać na etapie tolerancji czy tylko wzajemnej akceptacji. O wysiłek posuwający się dalej upo
mniał się Jan Paweł II podczas pamiętnego spotka
nia ekumenicznego we wrocławskiej Hali Ludo
wej (31 maja 1997 r.): „Pan dziejów stawia nas bo
wiem wobec trzeciego tysiąclecia chrześcijaństwa.
Nasza odpowiedź winna dorastać do wielkości
Zwolennicy wyraźnej seperacji polityki i religii (Kościoła i państwa) twierdzą, że integracja europejska w inna dokonyw ać się bez kom ponentu konfesyjno- religijnego.
Dzisiejsza Europa może dążyć do jedności szukając pogłębienia duchowych i kulturowych więzi bez wyraźnej identyfikacji ich z konkretnym i w yznaniam i czy w spólnotam i religijnymi.
18 INDEKS nr 3 (20) chwil szczególnego Bożego kairosu. Tu na tym
miejscu, pragnę powiedzieć: nie wystarcza wza
jemna akceptacja. Jezus Chrystus, Ten, który jest i który przychodzi, oczekuje od nas czytelnego znaku jedności, oczekuje wspólnego świadectwa”.
Autor tych słów nie pozostał tylko na poziomie pedagogicznego upomnienia. Jego zachęta znalazła swe praktyczne uzasadnienie w życiu i praktyce wspólnoty ochrzczonych w imię Trójjedynego Boga. Znamiennym przykładem jest tu celebrowa
ny, w pierwszą niedzielę Wielkiego Postu Roku Jubileuszowego 2000 (12 marca) „Dzień Pojedna
nia”. Tak jak wielokrotnie już wcześniej, papież Jan Paweł II, tym razem w asyście kardynałów, skierował swą prośbę do Boga o przebaczenie przewinień, jakich dopuścili się członkowie Ko
ścioła w przeszłości. Teologicznym przygotowa
niem tego wyznania grzechów był dokument Mię
dzynarodowej Komisji Teologicznej Pamięć i po
jednanie. Kościół i w iny przeszłości.
Paralelne procesy
Konkretne wydarzenia dogasającego stulecia jasno uświadamiają nam organiczny związek mię
dzy procesem jednoczenia Europy a w niej po
dzielonych też chrześcijan. Zwłaszcza druga poło
wa X X wieku była świadkiem wielu równole
głych działań w tym zakresie. Zmieniająca się ma
pa geo-polityczna Europy pociągnęła za sobą nie
bywałe podziały. Narastający m ur między Wschodem i Zachodem próbowali przekraczać chrześcijanie żyjący w obszarach konkurencyj
nych systemów. Uporczywy wysiłek pokonywa
nia narastających różnic podejmowano w wielu ośrodkach myśli chrześcijańskiej. Zazwyczaj cie
szyły się one opinią ekumenicznej otwartości.
Wielu czołowych przedstawicieli życia społeczno- -kulturalnego w Europie brało udział w tej wy
mianie czynionej niejednokrotnie z narażeniem własnego bezpieczeństwa i wolności. Zwłaszcza lata sześćdziesiąte zaowocowały spotkaniami, któ
re zdynamizowały chrześcijan po obu stronach muru berlińskiego. O ile można z grymasem oce
niać skutki tzw. Wiosny ’68 w Paryżu i Pradze, o tyle nie da się zaprzeczyć konstruktywnym prze
mianom jakie dokonały się w relacjach poróżnio
nych przez wojnę społeczeństwach Europy.
Znamiennym przykładem jest tekst Orędzia bi
skupów polskich do niemieckich. I tutaj przeba
czenie widziane było jako warunek nadziei na przezwyciężenie ogromu nienawiści nagromadzo
nej w powojennej Europie. Łatwo było dostrzec, iż idea listu wyrastała z klimatu Soboru Watykań
skiego II (1962-1965). Główne przesłanie Soboru - wezwanie do dialogu z całym światem chrześcijań
skim, szerzenie idei braterstwa i ekumenizmu, skła
niało katolików do refleksji nad odwiecznym dyle
matem przełożenia ewangelicznych prawd na język codziennego bytowania ludzi, wzajemnych stosun
ków między społeczeństwami i narodami. W tym duchu autorzy Orędzia, jednocześnie Ojcowie So
boru, zaproponowali odejście od starotestamento- wej zasady „oko za oko” i jednoczesne odniesienie do sfery polityki najtrudniejszego z przykazań:
„Miłujcie waszych nieprzyjaciół, dobro czyńcie tym, którzy was nienawidzą”. Wyrazem konkret
nej realizacji tego przekazu Ewangelii, stało się końcowe sformułowanie listu: „W tym, jak najbar
dziej chrześcijańskim, ale zarazem bardzo ludzkim duchu, wyciągamy do was, siedzących tu na ła
wach kończącego się Soboru, nasze ręce oraz udzielamy wybaczenia i prosimy o nie”.
Biskupi polscy poprzez swoją deklarację po
zwolili wielu uwierzyć, że rozpoczęła się epoka Kościoła otwartego, będącego nośnikiem auten
tycznych wartości, stwarzającego pomocne me
chanizmy w przezwyciężaniu konfliktów mię
dzynarodowych. W konkretnej sytuacji Europy Środkowo-Wschodniej oznaczało to odejście od rozrachunkowego nurtu myśli politycznej i roz
poczęcie dialogu.
Aby stworzyć realne podstawy dla ponownego wszczęcia rozmów autorzy Orędzia analizując okres tysiącletniego sąsiedztwa wyeksponowali to, co łączyło oba narody i stanowiło wspólny wkład do europejskiej cywilizacji. W wymienionych Li
stach nie omieszkano też odsłonić niechlubnych kart historii. Mądrość polityczna nakazywała przełamywać niepodważalne dotąd tabu. Zaś wierność zasadom ewangelicznym skłoniła bisku
pów do wyrażenia prośby o wybaczenie. Treść Orędzia stała się mobilizująca dla strony niemiec
kiej. Zwłaszcza środowiska niemieckich intelektu
alistów ewangelickich wsparte autorytetem swoich oficjalnych przywódców kościelnych podjęły od
ważną próbę analizy problemów polsko-niemiec
kich. Głos też zabrali świeccy katolicy w RFN.
Niedosyt wynikający z powściągliwości katolic
kiego Episkopatu Niemiec skłonił ich do ogłosze
nia właśnie w marcu 1968 r. M emorandum Bens- berger Kreis. Podpisało go 145 osób, reprezentu
jących zachodnioniemieckie elity katolików.
Wymiana listów sprawiła, że „pojednanie”
i „dialog” stały się pojęciami, które przeniknęły do szerszej opinii po obu stronach granicy. W praw
dzie inicjatorami tego procesu były elitarne grupy katolików i ewangelistów świeckich to jednak przyspieszyło to wchodzenie szerszych środowisk na drogę szerszego poszukiwania prawdy i od
chodzenia od metody konfrontowania pretensji.
Jeszcze raz potwierdziła się zasada, że dorastanie do pojednania w wymiarze wspólnoty dokonuje się siłą wcześniejszego, podobnego doświadczenia przez jednostki wyznające konkretne wartości.
Zaangażowanie Kościoła
Późniejsze dekady XX stulecia pokazały, że próby imputowania Kościołowi i jego hierarchii
