C H E Ł M , * nL L u b elsk a 56
te ł. 201 w yda wca-rpdaktOT
Kaztm. C zernicki
C e n a
1 0 gr.
P re n u m e ra ta :
t n le e ię u n ie 2 « ł. 5 0 g.
z •dunazentem do domu lub prz^syłk^ pocztowa.
B i t o l j e t e k a U n i n ^ r s y »
U L U * l i n i e
Prof. dr. Leon Kozłowski tworzy nowy rząd.
N o w y p rem jer j e s t u czo n y m a r c h e o lo g ie m .
DZIŚ REZULTATY.
Pięciu zam askow anych bandytów
zam ordowało w iejskieg o sklepikarza^
Warszawa, 15. 5. — Prof. dr. Kozłow- sk, któremu Pan Prezydent Kzplilej powie
rzył misję tworzenia nowego gabinetu, pro
wadzi! w ciągu dnia wczorajszego rozmowy s szeregiem osób, które miałyby wejść w
>klad nowego rządu. Zakończenia tych roz mów i przedstawienia przez prof. dr. Ko
złowskiego Panu Pezrydentowi Rzplitej peł
nej listy członków nowego gabinetu spodzie wać się należy w poniedziałek w godzinach popołudniowych.
DOMYSŁY NIEMIECKIE.
Berlin, 15 maja. — Wiadomość o iym isji gabinetu polskiego oraz powierzenia n isji tormowania nowego rządu prof. Ko
kowskiemu nadeszła tu wczesnem popołud
niem i komentowana jest już w pierwszych wydaniach dzienników poniedziałkowych.
Zgodnie podkreślają, że rekonstrukcja gabi
netu w Polsce nie wywoła żadnej zmiany do tychczasowego kierunku polityki polskiej, że cala rekonstrukcja oznacza podjęcie zdwojonej w alki z kryzysem gospodarczym i jego skutkami.
Warszawa, 15 5- Prof. dr. Leon Ko
złowski urodził się w r. 1892 r. w Rembie szycach powiatu Jędrzejewskiego. W ycho
wywał się w Przybysiawicach powiatu młe
chowskiego.
Studja średnie ukończy! w Warszawie, otrzymując maturę w gimnazjum W róblew
skiego w r. 1910. Potem studjował nauki przyrodnicze na Uniwersytecie Jagielloń
skim, oraz na uniwersytecie w Tybindze, rozpoczynając już wtedy działalność nau
kową.
Prof. dr. L. Kozłowski doktoryzował się w Tybindze z geologji, jako przedmiotu głównego, oraz z geologji i archeologii kia sycznej, jako przedmiotów pobocznych.
W r. 1920 habilitował się na uniwersyte cie Jagiellońskim w Krakowie, jako docent prehistorji. W r. 1921 został powołany jako protesor nadzwyczajny pa katedrę prehistorji uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. W r. 1928 został mianowany profesorem zwyczajnym tego uniwersytetu, gdzie prowadził wykłady aż do r. 1930.
Prof. dr. L. Kozłowski posiada w swym dorobku naukowym długi szereg prac doty
czących głównie ziem polskich, ale obej
mujących także zagadnienia Europy jako całości.
Równolegle do działalności naukowej prof. dr. L. Kozłowski brał żywy i wybitny udział w działalności polityczno-niepodie-
głościowej.
W r. 1914 prof. dr. L. Kozłowski bierze udział w Legjonach, od 6 sierpnia zaciąga jąc się do 1 pułku Belłny 1 odbywając z tym pułkiem szereg kampanji na froncie.
W końcu r. 1915 odkomenderowany do
pracy politycznej, pracuje jako referent poli tyczny w okręgu P. O. W . w Lublinie, Ra
domiu i Kielcach. W listopadzie 1918 r. pro wadzi akcję rozbrojeniową i przewrót poli
tyczny na terenach powiatu miechowskie
go, olkuskiego.
Po habilitacji w r. 1920 wstępuje jako ochotnik do służby wojskowej i po jej od byciu powraca do prac naukowych w Kra
kowie, a następnie we Lwowie.
W r. 1926 jest jednym z organizatorów Związku Naprawy Rzeczypospolitej, prze
kształconego później w Blok Bezpartyjny.
W r. 1928 kandyduje do Sejmu z listy pań
stwowej B. B. i wkońcu r. 1929 po złożeniu mandatu przez prof. Bartla, wchodzi do Sej
mu na jego miejsce, blorąc żywy udział w pracach parlamentarnych, szczególnie w ko misji budżetowej. >■
W r. 1930 wchodzi do Sejmu jako poseł z rodzinnego okręgu kieleckiego, a 4 grud
nia 1930 r. został powołany na stanowisko ministra reform rolnych w gabinecie premje ra Prystora. Z chwilą połączenia minister
stwa rolnictwa i reform rolnych w jedno m i
nisterstwo ustępuje z gabinetu i obejmuje stanowisko podsekretarza stanu w minister stwie skarbu.
Prof. dr. L. Kozłowski jest porucznikiem rezerwy i posiada polskie odznaczenia.
Rzeszów, 15 5. Wczoraj otrzymał wy
dział śledczy telefonogram, że w K uryłów ce, pow. łańcuckiego, dokonano morder
stwa rabunkowego. Na podstawie dotych
czas zebranych łnformacyj zdołano ustalić, iż onegdaj wieczór pięciu zamaskowanych bandytów wtargnęło do domu Suessmanów w Kuryłówce i po steroryzowanlu całej ro dziny rozpoczęli plondrowanle mieszkania,
szukając gotówki.
Bandyci uzbrojeni byli w rewolwery i ucięte karabiny.
Jeden z nich stał na podwórzu na cza
tach. W czasie, gdy bandyci zajęci byli plon drowaniem mieszkania, wracał właśnie do domu właściciel domu Sussman, do którego strzelił bandyta, stojący na czatach,
kładąc go trupem.
Sąsledzi, słysząc strzał, wszczęli alarm, wo bec czego bandyci wybieglf, ostrzellwujat się przed ścigającymi ich ludźmi.
Z mieszkania Siissmanów bandyci za brali 500 zł. 1 10 dolarów oraz rzeczy war tośclowe o nieustalonej narazie wartości.
Na miejsce czynu wyjechał powiatowy komendant policji państw, z Łańcuta, kom.
oja sądowo-lekarska i wywiadowcy polipyi
ni z Rzeszowa r
z psem policyjnym.
Możliwem jest, iż wśród bandytów znnjd<
wali się również poszukiwani od dłuższego czasu krw aw i bandyci Byk i Maczuga, któ rzy zdołali w międzyczasie zorganizować nową szajkę. Za sprawcami napadu rabun
kowego policja wszczęła energiczny pościg
U c z e ń z m a r ł p o d c z a s b ie g u
■ ■ wskutek anewryzmu serca. ■ ■ ■
S ta n is ła w ó w , 15 5. O d b y w a ły się tu zawody o odznakę sportową wśród ucz
niów gimnazjum 111 państwowego na boisku „Sokola" w Stanisławowie, które zakończyły się tragicznym wypadkiem. Oto jeden z wychowanków gimnazjum niejaki Kazimierz Furgalski z Halicza w czasie biegu
padł na ziemię
bez przytomności. Zaniesiono go natych miast do pobliskiego szpitala powszechne go i udzielono pomocy lekarskiej — lecz bezskutecznie, gdyż Furgalski wyzionął du cha spowodu udaru serca. — Zmarły by uczniem VI klasy.
D z i § ro z p o c z y n a m y druk n a jn o w szej p o w ie ś c i zn a k o m ite j p isa rk i IRENY ZARZYCKIEJ sp e c ja ln ie n a p isa n e j d la n a s
P t.
Wschody i Zachody.
CHMURY PYŁU ZASYPUJĄ MIASTA Chicago, 15 maja. — Nad stanem Yowa przeszły oibriymie chmury py lii. W kilku innych stanach spadiy ma łe deszcze* W środkowo • zachodnich stanach panuje przekonanie. Iż długo
trwała susza zbliża się ku końcowi.
— Rejentowi nie wolno wejść do celi. ■ ■ ■
Wzbroniona tranzakrjawwiezieniu
4
P o w ie s z o n y tr u p w s t o d o le .
Zbrodniczych kochanków skazano po 15 lat wiezienia.
OAZ ZABIŁ 20 OSÓB.
Hongkong, 15 maja* — W eksplozji gazu spowodu uszkodzenia jednego ze zbiorników zginęło 20 osób- a kilkana ście domów spłonęło.
Wśród ofiar katastrofy jest wiele kobiet i dzieci.
Warszawa, 15 maja. — Sensacyjny spój na tle tranzakcyj handlowych przez osoby odbywające karę pozbawlenli wolności, wynikł ostatnio (iomlędzy obroną niejakiego Ed- Woszczyńsklego rolnika skazanego przez sad okręgowy
na trzy łata za zabójstwo, a prokuraturą. Skazaniec znajdujący się w więzieniu mokotowsklem, chce dokonać tranzakcjl handlowej, polegaj:’
cej na sprzedaży obiektu ziemskiego pt łożonego w pow. warszawskim.
Woszczyńskl wystąpił w tej sprawie z podaniem do władz prokuratorskich
tw ierdząc, że musi w ten sposób pokryć swoje pilne zobowiązania. Ponieważ nkt ten wymaga formy notarialnej obrona wystosowała prośbę o dopuszczenie r jenta do celi więźnia.
Podanie to jednak zostało załatwione odmownie,
gdyż prokuratura okręgowa uznała za niemożliwe zezwalanie na tranzakcje handlowo w więzieniu. Petent nie da je za wygrana I skarży decyzję odmow na do prokuratury apelacyjnej w War szawie.
Wieluń, 15 maja. We wsi Piechów' gm. Starzenice dokonane zostało na osc bie Franciszka Kuśmierka lat 35, mordei stwo upozorowane samobójstwem przez Dowieszenie w stodole.
Przeprowadzone w tej sprawie dochc dzenie policyjne, wykazało jednak, że Kuśmierek nie dokonał zamachu samo bójczego, lecz został
podstępnie zamordowany, a następnie powieszony.
Badana w tej sprawie żona zamordc wanego Helena Kuśmierkowa lat 30, zf częła się płatać w zeznaniach. W rezul
tacie policja ustaliła, że morderstwa dc konała żona Kuśmierka — Helena wraz ze swynt kochankiem Janem Ligenz:
lat 21.
Sad Okręgowy Kaliski na sesji wyjaz dowej w Wieluniu rozpoznając powyższa sprawę, skazał Helenę Kuśmierkowa i Jana Llgenzę po 15 lat więzienia.
’K>---
■ g a g u■ n g w a a a W M H H H M K
P r z y s z ł a w i e ś o l l m p l f s R o .
fa wzór Los Angeles zostanie pod Berlinem zbudowana dla uczestników przy złej olimpjady osada złożona z małych dotnków, których wnętrze widoczne t«st na modelu no lawel stronie. Mieści on sypialnie ’ ookól dla dwóch
uczestników.
Przebiegły emir Transiordanji.
E m ir A b du llah kró lem P alestyn y?
Tai ne rokow ania między Żydami i Arabami.
Wiedeń. 15 maja- „Neue Frcie Pres se" podaje relację swego korespondenta z Jerozolimy E. Davisa, wedle której emir Transjordanji Abdullah, syn Hussei-
na wyjedzie w czerwcu
koron°wać w czerwcu na króla Palesty- ly . Mimo to, jak zapewnia korespon
dent „Nene Freie Presse’* zanosi się na ważne zmiany polityczne, które będą miały wielki wpływ na
nia rządu arabskiego w Palestynie, z któ rym p o d z ie liła b y się adm inistracją w kraju.
do Londynu.
Podróż ta pozostaje rzekomo w związ
ku z kandydatura emira Abdullaha na tron palestyński. Emir Abdullah pracuje już oddawna w tym kierunku- Z po
czątkiem zeszłego roku dał on żydom ipeję na długotrwałą dzierżawę ziemi w Transjordanji. Z końcem roku ubiegłego nterwenjował na rzecz Arabów palestyń skłch z okazji demonstracji w J affe.
j 'tydojn obiecuje, że uzna deklaracje Bal-
| :ira, Arabom, że będzie wykonywał tę i deklarację w myśl życzeń- Anglików ' stara się pozyskać różnemi argumentami
Kierownik departamentu politycznego ..Jewish Agenty" w Jerozolimie złożył emirowi wizytę w Amman. Wedle za
pewnień żydowskich i angielskich, nie
n o w y o tern, by Abdullah miał się
D o l a r 5 . 2 4
Prywatnie dolar papierowy w żąd'<
niu 5,25. w płaceniu 5,24; dolar złoty w żądaniu 8.96, w płaceniu 8.95; firn
angielski w żądaniu 27.10, w płacenh 27; rubel złoty w żądaniu 4.65, w pła
ceniu 4-60; marka w żądaniu 2.07, w płaceniu 2.66; za 100 franków francu skich w żądaniu 35. w płaceniu 34.90.
Bank Polski w godzinach rannvd klinował dolary po 5.34.
przyszłość Żydów w Palestynie.
Miedzy przywódcami żydowskimi i a . rabskimi toczą się tajne rokowania, ce-
•m zażegnania dotychczasowych różnic.
Anglja planuje utworzenie rady ustawo
dawczej, zestawionej w ten sposób, iż
\nglja będzie miała w niej stanowisko ecydujące. Wielu dopatruje się w tem pierwszego kroku do utworzenia parla
mentu z większością arabską. Nowa ustawa wyborcza do rady miejskiej w Jerozolimie zapewnia Arabom większość.
Wszystko to — zdaniem dziennika __
dowodziłoby, że Anglja dąży do utworze-
800 studentów prawa
przystępuję do egzaminów.
Warszawa. 15 maja. Na Uniwersy tccie W arszawskim zakończono z ub tygodniem przyjmowanie podań ubieg;
jących się o dopuszczenie do egzaminu prawniczego.
Na pierwszym kursie prawa dał się zaobserwować olbrzymi napływ zgk szeri. Do egzaminu stanie około 800 kau dydatów, tak, że prace komisji egza niinacvlnoi Dotrwają do połowy lipce.
Główne wygrane
w 6 -ty m dniu ciągnienia.
5.000 z ł. ~ 82142 101325 11517.
133999.
2.000 zt. ~ 12200 14016 30343 4080?
57845 62353 79555 80352 166554 16688?
168310 161691 163629.
1.000 zt. ~ 1426 5229 6630 1839.' 21236 24650 32770 33991 35145 36193 39283 46793 56410 68708 75736 76707
■78409 80479 81363 81894 97482 10024- 105105 107224 109680 111457 11228.
117951 123112 152694 158592.
DRUGIE CIĄGNIENIE.
20000 z ł. “ 136725 158411 15.000 - 4119 61757 149352
5.000 zł. — 24424 38021 39852 155198 P o 2.000 zł. ” 44751 51035 5141 53361 59703 69997 71653 77901 8674:
98352 124052 124510 147910 15077- 168555.
1.000 zł. - 4278 13166 1422i 24042 28285 35998 39209 4428?
57670 70174 72173 77632 88737
168422-
f
N ow e tory trzeciej R zeszy.
W N i e m c z e c h z h i t l e r y z o w a n o i z a b a w k i .
Norymberga, w maju.
W Norymberdze, która oddawna sły
nie jako centrum przemysłu zabawkar- skiego, w tych dniach otw arta została w y stawa, ilustrująca rozwój tej gałęzi nie
mieckiej produkcji. Tegoroczna wystawa w Norymberdze różni się znacznie od po przednich i ciekawa jest nie pod wzglę dem estetyki, ale przedewszystkiem pod względem pedagogiki. Estetyka zresztą u ważana jest w Niemczech współczesnych 2a coś zbędnego, nieaktualnego. Wszę - dzie przeważa polityka. E stetyka może tylko służyć Eksponaty na wystawie nor- rymberskiej pokazują też zupełny brak estetyki i skąpy.prowincjonalizm.
Pomiędzy zabawkami pierwsze •niej- sce zajmują zabawki o charakterze w oj
skowym, które w setkach tysięcy cgzemp larzy rozwożone są po całych Niemczech.
Z w ielką pedanterją. czysto niemiecką, która o niczem nie zapomina, na wysta
wie zgromadzono wszystkie rodzaje śmiercionośnych straszliwych dział, w i
dzieć można również tanki, które m ngą poruszyć się na pochyłci płaszczyźnie do
Zdarzenia i w ypadki
u b ie g łe j do by
(—) Prezydent Rzpiitej przyjął dymisje żabi, netu premiera Jędrzejewlcza. Misja utworzenia nowego rządu została powierzona' wiceministro
wi profesorowi Leonowi Kozłowskiemu, b. mini
strowi reform rolnych.
(—) Wczoraj odbyło się w Budapeszcie od.
słonięcie pomnika generała Berna w obecności delegacji polskiej artylerji.
(—) W Bremerhaven zatonął holownik „Mer
kury” 8 marynarzy poniosło śmierć.
(—) Podczas wyścigów samochodowych w Fontainebleau zawodnik Lora wjechał samocho
dem Bugatłi w tłum ludzi. Siedem osób ponio
sło śmierć.
Kierowca ztnarł od ran.
(—) Wczoraj zostało w Łodzi aresztowane prezydjum stronnictwa narodowego z adw. Ko
walskim na czeie pod zarzutem udziału w zaj
ściach dnia 3 maja. W związku z tern rozesz.
ly się pogłoski o unieważnieniu listy narodowej do rady miejskiej, na której m. in. figuruje adw.
Kowalski.
(—) W głównej komisji wyborczej w Łodzi złożono wczoraj 20 list kandydatów.
(—) W dniu wczorajszym w Łodzi w gma
chu szkoły powszechnej przy ul. dr. Sterlinga Nr. 24 jjftd przewodnictwem prezesa okręgu p.
Wasilewskiego ddbyl się zjazd okręgowy dele
gatów ' ognisk nauczycielskich.
W zjeździe udział wzięli delegaci wszystkich powiatów w liczbie 300 osób, zarząd główny reprezentowali pp. Chruścielski i Staszewski.
Po referacie wywiązała się dłuższa dysku
sja, po której zebrani delegaci wynieśli szereg rezolucyj i wniosków, a mianowicie domagają się zmiany dotychczasowego systemu zaszere
gowania, poczynając od fi do 10-ej grupy uposa
żeniowej.
Tak samo domagają się pomocy lekarskiej, albowiem pomocy tej w okręgu łódzkim nau
czycielstwo posiada w minimalnym zakresie, w niektórych zaś ośrodkach zupełnie jest pozba
wione.
Pozatem zebrani postanowili Kwrócić się do zarządu głównego, aby ten u miarodajnych czynników rozpoczął zabiegi w kierunku reali
zacji powziętych uchwał, a przedewszystkiem uchwały, dotyczącej zniesienia instytucji prak
tykantów nauczycielskich.
60 stopni, dalej inne tan ki poruszające się na nierównym, terenie karabiny maszyno we, miotacze min samoloty, które n ie tyl ko latają w powietrzu, lecz również rzu cają eksplodujące bomby. Wszystko to po woduje hałas, huk i zgiełk nie do opisania To wszystko dziać się ma w pokojach dziecięcych. Biedni rodzice, którzy takie zabawki kupią swym dzieciom! Szkoda, że nie wynaleziono jeszcze zabawek, któ
re w yrzucałyby gazy trujące.
Z taką samą pedanterją wyrabiane są w Niemczech zabawki przedstawiające żołnierzy w mundurach, nie z blachy, nie z ołowiu i farbowanych, lecz z m°cncj ma -y. ubranych w spodnie, bluzy i czapki z prawdziwej materji różnych kolorów , oczy wiście z chorągiewkami, sztandarami i tp.
Jeżeli chodzi o liczbę i staranność w y konania trzecie miejsce zajmują sam°cbo dy. Nie są to tanie w yroby prym ityw nej konstukcji, ale wozy przednich niemiec
kich marek Oppel / Maibach i tp. przy
czem budowane są tak, aby dzieci mogły rozpoznawać konstrukcję, zaznajamiać się z częściami maszyn i odróżniać produk
cję krajową od zagranicznej. Ot, niemiec ka propaganda.
Dalsze miejsce zajmują la lki. Tu poli tyczne tendencje i nacjonalizm nowsżech nem zdaniem nie powinny odgrywać żad nej roli, ale istota hitlerow skiej d o ktry
ny kaze. aby ideologia panującego reży
mu przeniknęła do wszelkich szczelin źy cia i przepełniła swym wpływem wszy
stko, co żyjc. L a lk i oczywiście wszystkie
są „aryjskiego pochodzenia*1 tj. wszysłkte bez w yją tku są blondynki i nie z kró tko strzyżonemi włosami, „mikaden**, ale z warkoczami w tyle. Większość lalek to mamusie starające się o swe dzieci. I la lk i przesiąkły już hitleryzmem, zalecającym
Niemkom rozmnażanie... z
Są tu i zabawki poświęcone życiu na wsi. jak cepy, kosy, sierpy, dalej zaba*wki
sportowe, ale tych nie jest tak dużo. Na I niej, tak jak obecnie Świat zabawek dzie iomiast niema tu wcale zabawek, przy cięcych jest światem dorosłych ludzi, nie których wymagane jest myślenie, kombi
nowanie. Wymaga tego prawdopodobnie dzisiejszy stan rzeczy. Od „młodego Niem ca‘‘ wcale nie wymaga się aby myślał.
Myślenie to zadanie i przyw ilej przywód ców- Niemcy muszą słuchać, a nie myśleć
Tak sprawa przedstawiała się daw-
tylko w miniaturze. Ten kto chce się ze poznać z ideowemi prądami współczes
nych Niemiec, niech tylko popatrzy na no e niemieckie zabawki zastanowi się.
Wyrasta groźne pokolenie, nawracając lu dzkość do okrutnego średniowiecza...
Zygot. Różycki.
Pierwej sojusze, później armaty
Mussolini grzebie Ligę Narodów.
Znamienny artykuł premjera Włoch Berlin, 15 maja. „Berliner Boersen
Ztg”. ogłasza artykuł premjera włoskie go Mussoliniego. omawiający sytuację w naradacah rozbrojeniowych. Zdaniem Mussoliniego nie można dziś już mówić o konferencji rozbrojeniowej która zosta ta de facto zamknięta, obecnie bowiem toczą się obrady nad dozbrajaniem. W tej sytuacji nie pozostaje nic innego do wyboru jak przyjęcie planu włoskiego, lub rozpoczęcie wyścigu zbrojeń. Pian włoski daje Francji możność utrzymania w swem ręku przewagi na wypadek wy buchu wojny. W razie rozbicia się konfe rencji rozbrojeniowej zaczną się zbroić nietylko mocarstwa już uzbrojone, lecz i Niemcy, którym nikt nie będzie mógł w tern przeszkodzić. Niedopuszczanie do
zbrojeń niemieckich możliwe byłoby ty!
ko w drodze wojny prewencyjnej. Frań cja jednak rozumie, że w tym wypadku nie mogłaby już liczyć na te solidarność jaką okazano wobec niej podczas wiel
kiej wojny. Wojna prewencyjna wkró' ce zamieniłaby się w rzeczywistą, długo trwałą wojnę, połączoną z olbrzytniemi ofiarami.
dzone przez Hitlera Niemcy stawiłyby gwałtowny opór wszelkim wojskowym operacjom Francji. Wyścig zbrojeń dopro wadziłby ponownie do rozbicia się państw europejskich na dwa wrogie i zwalczające się wzajemnie obozy. Niepo
wodzenie konferencji oznaczać bedzie ko nieć .Ligi Narodów. Na miejsce polityki Ligi wejdzie polityka przedwojenna sojti Sądzę— podkreśla Mussolini~ że rzą szów a w końcu przemówią armaty.
Wzajemnie się pożerają
Z a j ś c ia n a z je ź d z ie J u n g b u n d u w G r u d z ią d z u
Grudziądz, 15 maja. Przed I jąC sję jo policji z prośbą™ o usunięcie południem miał się odbyć w Odmeinde awanturników. Policja przywróciła po rlaus zjazd powiatowy niemieckich sto rządek.
warzyszeń Jungbundu. Na zjazd przyby ło około 500 członków z Grudziądza i okolicy. Na krótko przed otwarciem zja zdu przybyła z Bydgoszczy ciężaro
wym samochodem bojówka Jungdeu tschc partej, która napadła na zebranych przyczem ki'ku członków Jungbundu po turbowano. Wobec powyższego prezes rozwiązał zjazd równocześnie zwraca
RIBBENTROP POWRÓCIŁ.
Berlin, 15 maja. — Pełnomocnik rządu Rzeszy do spraw rozbrojeniowych von Ribbentop k tó y prow adził ostatnio w Londynie rozmowy z czołowemi oso
bistościami ang'elskiemi pow rócił w so
botę wieczorem samolotem do Berlina.
Wzmocnienie przyjaźni turecko-rumuńskiej
Spotkanie min Tewfik Ruszdi Beya z min Titulescu Bukareszt, 15 maja. — Turecki
minister spraw zagranicznych Tewfik Rusz
di Bey z małżonką i towarzyszącemu mu oso bamł wyjechali o godz. 19.30 do Bałogrodu.
Tym samym pociągiem odjechał do Biało- grodu min. Titulescu i przed odjazdem ogło
szony został następujący komunikat:
„Minister spraw zagranicznych Turcji Tewfik Ruszdi Bey i minister spraw zagra
nicznych Rumunji Titulescu odbyli szereg
narad nad kwestjami aktualnemi i obaj mi
nistrowie uważają za swój obowiązek pod
kreślić głębokie zadowolenie, jakie wywołu
je całkowita zgodność poglądów obu kra
jów na wszystkie zagadnienia interesujące je. Przyjaźń między Turcją a Rumun ją i ich przywiązanie do paktu bałkańskiego ule
gły wzmocnieniu po naradach bukareszteń
skich.
W mundurach nie wchodzić do kościoła
Rozkaz Grohego w Nadrenji
LITWA I POLSKA.
Gazeta Polska
Lecz cóż się okazało? Z chwilą, gdy zaczę
to zastanawiać się nad istotą sprawy, okazało się, że Litwini, lak jednomyślni w kwestii swe go naczelnego postulatu — odzyskania Wilna, w pojmowaniu całokształtu sprawy wileńskiej re
prezentują zdania odmienne. W ciągu bowiem ubiegłych lat kilkunastu zarysowały się w spo
łeczeństwie litewskiem istotne różnice poglą
dów na ustrój państwa i koncepcję państwa li
tewskiego.
Jedni więc rozwiązanie sprawy wileńskiej widzieliby w oddaniu przez Polskę Wileńszczy- zny z Wilnem, choćby nawet ostateczną kon
sekwencją tego oddania miało być zawarcie — powiedzmy — dalekoidącego sojuszu, czy przy mierzą polsko-litewskiego. W tym wypadku Litwa z 2 i pół milionowego państwa stawałaby się państwem, liczącem zgórą 4 miljony miesz
kańców. Zwolennicy tej koncepcji dzielą tak po większoną Litwę na kantony, wychodząc z za.
łożenia, że bez takiego ustroju powiększenie Litwy dzisiejszej o Wileńszczyznę jest nie do pomyślenia. Już dawno zrezygnowali oni z kon cepcji kilku milionowej Litwy, jako państwa na
rodowego. Są to raczej wszystko ludzie w y
szli z dawnej szkoły demekratyczno-parlamen- tarnej. V/ obliczu niebezpieczeństwa niemiec
kiego, jakie — zdaniem ich — zagraża Litwie od strony Kłajpedy, decydowaliby się raczej w zgodzie z Polską realizować narodowo-politycz- ns ideały litewskie.
Lecz takiego załatwienia sprawy wileńskiej nie życzą sobie chyba nacjonaliści litewscy, przesiąknięci ideologią faszystowską. Albowiem projektowany nowotwór trójkantonalny, czy ja
kaś jego bliska odmiana, stanowiłby całkowite zaprzeczenie ideologii tego gatunku nacjonaliz
mu litewskiego, ideolog.ń, głoszącej stale, że Litwa może istnieć tylko jako państwo wyraź
nie narodowe. Powiększyć się trochę terytor
ialnie, otrzymać, używając wyrażenia polskie
go — „Wilno z rogatkami” , ograniczyć do nie
zbędnego minimum swe stosunki z Polską, tak oto zarysowuje się program litewskiego nacjo
nalizmu faszystowskiego w sjwawle wileńskie).
Skłonny byłby on raczej do normalizacji stosun ków z Polską przy zachowaniu obecnego stanu teryforjanegol posiadania, nie rezygnując, oczy wiście, z hasła późniejszego odzyskania Wilna,
niż do tworzenia jakiegoś państwa trójkantonal- nego, narodowościowo mieszanego, o przewa
dze elementu litewskiego i polskiego, państwa o ustroju tak lub owak parlamentarnym.
NA MARGINESIE DYSKUSJI O UBEZPIECZALNIACH.
Nasz Przegląd
Następuje jakgdyby przymusowa oszczęd ność (w wypadku ubezpieczeń społecznych przy musowych), różniąca się w swych skutkach od zwykłej oszczędności tern, że niemożliwa si«
staje tezauryzacja. Instytucje ubezpieczeniowe lokują swe rezenyy w papierach, w nieruchome ściach i t. d., gdy osoba prywatna w pewnych warunkach często rezygnuje z zysku i chowa swój kapitał w zlocie czy w banknotach w sza tie czy sienniku, czem wyrządza szkodę spole czeństwu
Dalej, ubezpieczenia społeczne dokonywufa r.owego podziału dochodu społecznego. Odbie rają jednym w formie składek, aby dać innym w formie świadczeń. Dzięki temu następuje in ny układ konsumeji. Zwiększa się spożycie ar.
tykułów pierwszej potrzeby, zmniejsza się spożycie towarów luksusowych. Jest to szcze
gólnie wyraźne w ubezpieczeniu inwaljdzkiem i emerytalnem: zmniejsza się dochód tych, co pracują i zarabiają (przez płacenie składek) swiększa się natomiast dochód nie*dolnvch pracy, którzy go oczywiście użyją na artyku
ty niezbędne.
Ciekawą również jest kwestją, kto płaci składki ubezpieczeniowe. Podział ciężaru skła
dek pomiędzy pracodawcę i pracownika jest prawie ustalony. Ale to jeszcze niczego nie do wodzi. Wiadomo, że liczne podatki można prze rzucić na kogoś innego... Np. podatek obro towy jest płacony właściwie przez nabywcę, a nie przez sprzedawcę.
Podobnie rzecz się ma ze składkami.
Gospodynie ostatnio przerzuciły składki u.
bezpieczeniowe na służące, droga obniżenia pensji, mimo, że formalnie płacą je same.
Niewątpliwie, składki ubezpieczeniowe pła cone są przez pracowników, mimo odmiennych przepisów prawnych. Gdyby ubezpieczenia nie istniały, place i pensje mogłyby być większe e całą wysokość składki, płaconej przez praco dawcę.
Dlatego też argument pracodawców co dr swiększenia kosztów handlowych przez ubezpią czenia wydaje się nierzeczowy.
„POLONIA
Berlin, 15 maja. Na zebraniu kierow- wników organizacyj narodowo- socja
listycznych Nadrenji przedstawiciel prus kiej rady stanu Grohe oświadczył, że wy dał rozkaz, aby członkowie partjł nic przychodzili na nabożeństwa do koście la w mundurach W przyszłości zakazane jest również urządzanie w czasie obcho
dów partyjnych t. zw. nabożeństw polo wych, w których uczestniczyli wspólnie katolicy i protestanci. Te ustępstwa, jak wynika z oświadczenia mówcy, mają być dowodem że partja narodowo socja listyczna lojalnie ustosunkowała się wo bec kościoła katolickiego.
Epizod walk o władzę w Niemczech
szczędźcie ofiar na naibiednijeszych!
Berlin, 15 maja. — W najbliższym czasie odbędzie się w Niemczech szereg sensacyjnych procesów politycznych, sta nowiących epizod w a lk o władzę między trounictwam i obalonego reżimu a partją
•tarodowo-socjalistyczną. Olbrzymie za
interesowanie budzi proces przeciwko
Serja procesów politycznych
przewodniczącemu niemieckiej partji omunistycznej Ernestowi Thaelmanowi aresztowanemu w pierwszych dniach re
wolucji narodowej, k tó ry jako pierwszy 'ądzony będzie przez nowoutworzony trybunał ludowy.
ł
E g z o t y c z n a w o j n a .
W alka o w ła d zę nad A rab ją .
Wojna w Arabji, mogąca na pierwszy rzut oka wydawać się lokalnym sporem dwu egzotycznych monarchów, jest w rze
czywistości czemś znacznie ważnlejszem i zasługującem na baczną uwagę. Zwycię
stwa króla Hedżasu, lbn-Sauda, a właściwie jego syna, emira Fajzala, dowodzącego woj skami hedżaiiskieml nad armją imana Jcmc nu, są zdarzeniem, które bardzo interesuje pewne mocarstwa europejskie maczające zresztą w tein wszystkicm ręce. Nic dziwne go, gdyż wynikiem ich mogą być bardzo do niosłe zmiany nietylko w samej Arabji, lecz we wszystkich krajach azjatyckich zamie
szkanych przez Arabów.
Przypornnljmy przedewszystkiem po
krótce dzieje Arabji w ciągu ostatnich lat, aby zrozumieć, na jakiem tle wybuchł obe
cny konflikt.
Trzydzieści trzy lata temu, miody, 20- letnl Arab, należący do zrzuconej z tronu -Jynastjl szcików wahabickiego księstwa Nedżd na półwyspie arabskim, wtargnął w towarzystwie 17 wiernych stronników do byłej rezydencji swoich przodków i — opa
nował stolicę, a następnie cały kraj.
Młody zdobywca nazywał się Ibn-Saud.
Minęło kilkanaście lat. Wybuchła wojna wszechświatowa. Anglia rozpoczęła wów
czas na froncie azjatyckim wielką grę.
Związane z nią jest nazwisko legendar
nego pułk. Lawrence‘a. Plan angielski prze
widywał utworzenie państwa arabskiego, którego królem miał być Husseln, panujący dotąd w Meccc i Medynie, a protektorką i właściwą panią — Anglja. Wraz z manda
tem palestyńskim kombinacja ta miała za
pewnić Anglji panowanie na wielkich prze
strzeniach od morza Śródziemnego do zato
ki Perskiej.
Zrazu wszystko szło dobrze. Ale potem zaczęło się psuć. Francja nie dopuściła do urzeczywistnienia daleko sięgających za
miarów angielskich, sprzeciwiła się pomy
słowi utworzenia wielkiej monarchji arab
skiej i usadowiła się w Syrji.
Wypadło znacznie zredukować wielki plan. Powstało kilka państw arabskich;
Hedżas, w samej Arabji, Irak, Transjor- Janja.
Królem Hedżasu został Hussein. Ale w r. 1926, Ibn-Saud, sułtan Nedżdu, opanował Hedżas i zasiadł tam na tronie, wypędziw
szy Hlisscina Ihn-Sąud iest dziś władca ca
łego półwyspu Arabskiego z wyjątkiem Je
menu, z którym teraz prowadzi wojnę.
Jemen leży w południowo - zachodniej części półwyspu Arabskiego. Słyszało się o nim więcej, jako o t. zw. Arabji szczęśliwej.
Znany jest w całym świecie, jako ojczyzna mokki. Przed wojną nominalnie należał do Turcji.
Obecnym władcą Jemenu jest iman Jachia Iman jest to tytuł wysokiego duchownego dostojnika muzułmańskiego. Mamy więc tu połączenie władzy świeckiej z duchowną.
Jemen ma trzy miljony mieszkańców. W całej Arabji jest ich sześć miljonów. Prete
kstu dostarczył bunt książąt Assiru, którzy zbuntowali się przeciw Hedżasowi, a gdy ponieśli klęskę uciekli do Jemenu. Ibn-Saud, opanowawszy Assir, zaczął zagrażać Je
menowi. Iman Jemenu wszczął układy, ale przeciągał je, przygotowując się do walki, przy pomocy Włoch, które upatrzyły sobie południową Arabję na teren ekspansji ko- ionjalnej,
Hedżas zaś, jak dotąd, jest sferą wpły
wów angielskich.
Wreszcie Ibn-Saud zerwał układy i obsa dził pewne tereny w Jemenie. Gdy iman Jachia poprosił o rozejm, Ibn-Saud postawił ciężkie warunki, które Jachia odrzucił. I za
częła się woina. w której jemęniśo*
ElesKe.
Oczywiście sprawa książąt była tylko pretekstem. Ibn-Saud miał oko na Assi, i dla tego, że jak słychać, odkryto tam naftę, a więc wielkie źródło bogactw, i dlatego, że oddawna myśli o zjednoczeniu pod swoją władzą całego półwyspu Arabskiego, i opa
nowanie Assiru miało być wstępem do za
garnięcia Jemenu.
Przygotowywał się zresztą, do tej walki starannie. Zabezpieczył się 40-letnim paktem nieagresji z Anglją. Gromadził zasoby pie
niężne. Jego sknerstwo stało się przysłowio
we na Wschodzie.
Ibn-Saud nie próżnował. Przeprowadził w swem państwie szereg reform i zaczął je cywilizować, kładąc, oczywiście, specjalny nacisk na takie „zdobycze cywilizacji” jak samoloty i armaty. I dziś po rozbiciu wojsk jemeńskich wydaje się, że król Hedżasu jest na drodze do urzeczywistnienia swych ma
rzeń o zjednoczeniu całego półwyspu Arab
skiego.
Ale Jego ambicje sięgają pono dalej. Ce-
>em, ostatecznym byłaby wielka monarchja arabska, obejmująca półwysep Arabski, Pa
lestynę, Irak, Transjordanję i Syrję.
Czy uda mu się urzeczywistnić tak sze
rokie piany? Czy Anglja, która popierała go dotąd, podczas gdy za Jemenem stały W ło
chy, nie pożałuje tego?
Prasa francuska wiele pisała ostatnio o
niebezpieczeństwie, jakiem ruch pan-arabski pod przewodnictwem lbn-Sauda grozi An
glji, kładąc zwłaszcza nacisk na zagrożenif Palestyny.
Ale zdaje się, że alarmy te są przesadne Nie zapominajmy, że siły obu dzisiejszych przeciwników opierają się na pomocy ma terjalnej i technicznej mocarstw europej
skich, które działają tli za kulisami.
Protegowany Włoch poniósł klęskę, choć ostatnie depesze doniosły o pewnem odwró ceniu się fortuny. Ważniejsza jednak Jest wiadomość, że Anglja i Włochy rozpoczęły wymianę zdań w sprawie wypadków w Ara bji. Te rozmowy mają zdaje się, daleko większe znaczenie od wypadków na froncie Jeżeli doprowadzą do porozumienia, cała potęga lbn-Sauda gotowa rozwiać się od- razu. Że od marzeń o wielkiej Arabjł do Ich urzeczywistnienia jest Jeszcze mimo zwy
cięstw nad Jemenem, jeszcze bardzo dale
ko, i że jest ktoś, kto czuwa, aby zwycięzcy nie przewróciło się w głowie, świadczą wia domości, źe nie mówi się już o aneksjl Je
menu przez Hedżas, lecz o wstąpieniu syna lbn-Sauda, emira Fejsala na tron jemeński.
Więc nie zjednoczenie Arabji. Coprawda królem pokonanego Jemenu ma zostać syn zwycięzcy, ale Anglja potrafi w razie potrze by — wygrać i syna orzeciw ojcu, gdyby len chcigł posunąć się za daleko.
L
