Scenariusz lekcji: Podsumowanie wiadomości o zdaniach pojedynczych.
Nazwa i numer programu: Program nauczania języka polskiego Ja i świat (nr w wykazie DKW–4014–212/99).
Cel ogólny:
Utrwalenie wiadomości o zdaniach pojedynczych.
Cele szczegółowe:
Uczeń:
– buduje zdania pojedyncze nierozwinięte i rozwinięte, – układa poprawne zdania pojedyncze,
– rozwija zdania pojedyncze nierozwinięte, dodając określenia do podmiotu i orzeczenia, – wskazuje określenia podmiotu i orzeczenia,
– stosuje zasady interpunkcyjne w zdaniu pojedynczym, – poprawia błędnie zbudowane zdania.
Umiejętności ponadprzedmiotowe:
– umiejętność efektywnego i skutecznego współdziałania w grupie, – umiejętność skutecznego porozumiewania się.
Metody i techniki pracy:
– gra dydaktyczna „Prawda – Fałsz”, – praca w grupach.
Środki dydaktyczne:
– materiały do gry ”Prawda – fałsz”, – zeszyt ćwiczeń kl. V.
Przebieg zajęć Faza wstępna
Zorganizowanie pracy w grupach. Zapoznanie z tematyką zajęć.
Faza właściwa Praca w grupach.
Stwierdzenia do wykorzystania podczas gry „Prawda – fałsz”:
– Zdaniem jest sensowna, logiczna wypowiedź składająca się z kilku wyrazów.
– Zdanie tworzą dowolnie dobrane wyrazy.
– Wyrazy w zdaniu muszą być zastosowane w odpowiednich formach.
– Wyrazy w zdaniu nie są uporządkowane w odpowiedniej kolejności.
– Zdaniem jest zespół wyrazów: Ola, książka, czytać.
– Zdanie jest zrozumiałą wypowiedzią.
– To zdanie jest poprawnie zbudowane: Ola czyta książkę.
– W zdaniu najważniejszy jest czasownik wskazujący na osobę, np.: Chłopcy biegną.
– Zdaniem jest wypowiedź, która nie zawiera czasownika.
– Wszystkie wyrazy w zdaniu są w odpowiedniej formie: Lubić moich nauczycieli.
– Wyraz oznaczający w zdaniu wykonawcę czynności nazywamy podmiotem.
– Podmiot najczęściej wyrażony jest czasownikiem i odpowiada na pytania: kto? co?
– Orzeczeniem nazywamy wyraz, który oznacza czynność lub stan podmiotu.
– W zdaniu Ola czyta, wyraz czyta jest orzeczeniem.
– O orzeczenie najczęściej pytamy co robi?, np. Ola czyta. Co robi Ola? odpowiadamy czyta.
– Orzeczenie dostosowuje swoją formę do podmiotu.
– Poprawnie zbudowane zdanie: Uczeń czytają.
– Zdanie zawierające jedno orzeczenie nazywamy zdaniem pojedynczym.
– Zdanie pojedyncze składa się z podmiotu i orzeczenia.
– To jest zdanie: Pada.
– Mały piesek szczeka jest to zdanie pojedyncze rozwinięte.
– W zdaniu oprócz podmiotu i orzeczenia występują określenia – to zdanie pojedyncze rozwinięte.
– W skład związku wyrazowego wchodzi wyraz nadrzędny i podrzędny.
– Wyraz podrzędny jest ważniejszy.
– To jest związek wyrazowy chłopiec (jaki?) mały.
– W zdaniu: Mała dziewczynka bawi się lalką wyodrębniamy następujące związki wyrazowe:
dziewczynka (jaka?) mała dziewczynka (co robi?) bawi się bawi się (czym?) lalką.
– Wyraz podrzędny nie określa wyrazu nadrzędnego.
– W zdaniu pojedynczym oddzielamy przecinkiem jednorodne części zdania.
– Nie stawiamy przecinka, jeśli jednorodne części zdania są połączone spójnikami: i, oraz, albo, lub, ani, ni, np. Ola i Tomek poszli do sklepu.
– Jeśli spójniki powtarzają się w zdaniu, nie stawiamy przecinka przed powtarzającym się spójnikiem.
– Przecinek stawiamy przed spójnikami ale i lecz.
– Poprawnie zbudowane zdania:
Marek interesuje się literaturą muzyką, filmem.
Zenek nie lubi ani matematyki ani historii.
Faza kończąca
Prezentacja efektów pracy grupy. Wyjaśnienie wspólnie z nauczycielem napotkanych trudności. Samoocena uczniów – wiem nad czym muszę jeszcze popracować, a co już rozumiem i potrafię wykonać.
Uzupełniające źródła informacji dla ucznia: zeszyt ćwiczeń kl. V, zeszyt przedmiotowy, słownik ortograficzny.
Uzupełniające źródła informacji dla nauczyciela: Składnia polska – J. Podracki.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od uczniów po zakończonych zajęciach: – Nauczyciel pyta uczniów czy podobały im się zajęcia?
