Scenariusz zajęć dla uczniów klasy I (I etap edukacyjny)

(1)

Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli"

współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

1

Scenariusz zajęć dla uczniów klasy I (I etap edukacyjny)

Temat A to ci dopiero! Ile ciekawych tajemnic kryje nasze ciało!

Cele Uczeń:

1. Uświadamia sobie potrzebę ruchu na świeżym powietrzu. (10.4) 2. Kształtuje umiejętność uważnego słuchania. (1.1a)

3. Doskonali umiejętność współpracy w grupie. (5.2)

4. Poznaje i utrwala pojęcia: oś symetrii, lewa, prawa część ciała. (7.1e, 7.1f)

5. Przelicza palce dłoni. (7.2a)

6. Kształtuje w sobie poczucie rytmu. (3.2) Wykaz nabywanych

umiejętności 1. Kształtowanie umiejętności uważnego słuchania.

2. Doskonalenie umiejętności współpracy w grupie.

3. Ćwiczenie motoryki dużej.

4. Ćwiczenie motoryki małej (wycinanie, wydzieranie kształtu postaci).

5. Rozwijanie koordynacji ruchowej oraz umiejętności planowania ruchu (praksji), kształtowanie świadomości własnego ciała.

6. Doskonalenie pamięci słuchowej.

7. Integracja zespołu klasowego.

Metody 1. Podające (pogadanka, wyjaśnianie, instruktaż).

2. Metoda ćwiczeń praktycznych (gry i zabawy dydaktyczne, korzystanie z różnych źródeł informacji).

3. Eksponujące (pokaz czynności, programów komputerowych, wykonanych przez uczniów prac).

4. Problemowa (metoda samodzielnego dochodzenia do wiedzy).

Formy 1. Praca z całą grupą.

2. Praca dzieci w grupach/parach.

3. Praca indywidualna.

Środki dydaktyczne (podkreślone pomoce multimedialne)

1. Pokaz slajdów pt. „Zabawy dzieci na świeżym powietrzu”.

2. Pokaz slajdów z narracja pt. „Tajemnice naszego ciała”.

3. Ćwiczenie interaktywne pt. „Nasze zmysły”.

4. Kartki papieru.

5. Małe czerwone serduszka do przyklejenia na lewej ręce dziecka i na ławki.

6. Duże arkusze papieru szarego lub gazety, grube pisaki, karteczki koloru czerwonego z konturem serca, nożyczki (dla każdego dziecka).

7. Sznureczek o długości ok. 130 cm.

(2)

2 8. Klamerki.

9. Do wyboru: słomki i kubeczki z wodą lub słomki i watki lub baloniki.

10. Ekran multimedialny pt. „Zagadki dźwiękowe” – odgłosy czynności, jakie może wykonywać dziecko różnymi częściami ciała.

11. Bębenek.

12. Ćwiczenie interaktywne doskonalące orientację w przestrzeni i percepcję wzrokową – „Liczenie palców”.

13. Ćwiczenie interaktywne „Gry i zabawy”.

14. Karta pracy – układanka „Zabawy ruchowe”.

15. Karta pracy do wydruku („Rysowanie po śladzie”).

Proponowany czas zajęć

120 min.

Opis sposobu realizacji

1. Przywitanie dzieci i nauczyciela – zabawa integrująca grupę.

Nauczyciel wita się z dziećmi i zaprasza

je do wspólnego przywitania się za pomocą różnych części ciała. Dzieci witają się na różne sposoby, m.in.

podają sobie dłonie, a także dotykają się łokciami, piąstkami, stopami, kolankami i czołami, wypowiadając przy tym wybraną rymowankę, np.:

‒ „Witamy się zgodnie, bo tak jest modnie!”

‒ „Każdemu na zgodę podaję swą nogę!”

‒ „Każdemu w podzięce podaję swe ręce!”

‒ „Witamy się czółkami, bo jesteśmy koleżankami.”

‒ „Witamy się rączkami, bo jesteśmy koleżkami.”

2. Rozmowa kierowana.

Dzieci siedzą w kręgu i rozmawiają o tym, jak wygląda człowiek (dziecko). Wskazują różne części ciała i mówią o tym, do czego potrzebne są dziecku ręce (dłonie, palce), nogi, nos, oczy i język. Wskazują

na występowanie zmysłów: dotyku, smaku i węchu, słuchu, wzroku.

3. Pokaz slajdów „Zabawy dzieci na świeżym powietrzu”.

Nauczyciel prezentuje pokaz slajdów pt. „Zabawy dzieci na świeżym powietrzu”. Opowiada o potrzebie ruchu na świeżym powietrzu. Komentuje czynności

przedstawione na slajdach. Następnie zwraca uwagę

Indywidualizacja nauczania uwzględniająca specjalne potrzeby edukacyjne Dzieciom, które nie potrafią wskazać danej część ciała, pomaga nauczyciel.

Dzieci o większej potrzebie ruchu mogą posługiwać się ruchem przy wskazywaniu części ciała

(pojedynczo).

Nauczyciel zachowuje średnie tempo mówienia.

Ilustracje powinny być możliwie duże, wyraźne, jednoznaczne, odpowiednie do możliwości percepcyjnych uczniów w tym

(3)

3 dzieci na poszczególne części ciała – co robią, za co są odpowiedzialne w czasie danej zabawy (np. w zabawie na skakance potrzebne są nam sprawne ruchy nóg i rąk).

4. Ćwiczenie interaktywne „Gry i zabawy”.

Dzieci decydują, które sposoby spędzania wolnego czasu są dobre dla ich zdrowia.

5. Zabawa dramowa „Zgadnij, co lubię robić rękami” lub jej odmiana: „Zgadnij, co lubię robić”.

Wybrane dziecko pokazuje ruchem ciała (lub wybraną częścią ciała) czynność, a pozostali uczniowie odgadują prezentowane zajęcie.

6. Zabawy kształtujące świadomość ciała.

a) Nauczyciel prezentuje na wybranym dziecku oś symetrii – linię przebiegającą wzdłuż ciała – i komentuje:

„Oś symetrii, to taka linia, która dzieli nasze ciało na dwie części. Można ją narysować paluszkiem (jest niewidzialna) lub zaznaczyć kolorowym sznureczkiem. Rysuję po sznureczku linię przez środek czoła, wzdłuż nosa, ust, brody, szyi, wzdłuż bluzki po guziczkach, pomiędzy nóżkami,

aż do podłogi”.

b) Nauczyciel określa z dzieckiem lewą część ciała.

Ustala w pierwszej kolejności, gdzie znajduje się serce. Dziecko podskakuje w miejscu i szuka swoją ręką, miejsca, gdzie czuje bicie serca. Nauczyciel potwierdza ten fakt mówiąc:

„Tu bije twoje serce” i przypina w odpowiednim miejscu klamerkę. Serce znajduje się po lewej stronie ciała, więc wszystkie inne części ciała, które znajdują się po tej stronie są LEWE: „Tu masz więc lewą rękę, lewą nogę… itd.”

Zabawa ruchowa – orientacja w schemacie ciała Dzieci wykonują ćwiczenia na polecenie

nauczyciela:

‒ Podnieś lewą rękę do góry!

‒ Złap się za lewe ucho!

‒ Tupnij lewą nogą!

‒ Stań na prawej nodze!

‒ Mrugnij lewym okiem!

‒ Pomasuj lewe ucho!

wieku.

Nauczyciel systematycznie podsuwa uczniom różne metody i techniki uczenia się, tak aby dziecko mogło wybrać najbardziej mu przyjazną, czyli skuteczną i interesującą dla niego.

Nauczyciel przykleja na lewe ręce dzieci czerwone serduszka wycięte z papieru.

Nauczyciel wybiera

do wykonywania ćwiczeń dziecko, które ma większy problem z określaniem stron ciała.

Bezpośrednie doświadczenie pozwoli mu lepiej zrozumieć

(4)

4

‒ Ściśnij klamerkę paluszkami lewej dłoni!

c) Nauczyciel określa z dzieckiem prawą część ciała.

Informuje ucznia, że druga strona to prawa, więc wszystkie części ciała, które się po tej stronie znajdują, są PRAWE.

7. Pokaz slajdów „Tajemnice naszego ciała”

Nauczyciel zaprasza dzieci do obejrzenia pokazu slajdów z narracją.

Treść filmu dotyczy min.:

 serca człowieka (jak wygląda, do czego służy),

 funkcjonowania zmysłów.

8. Ćwiczenie interaktywne pt. „Nasze zmysły”.

Dzieci oglądają ilustracje przedstawiającą narządy zmysłów i nazywają zmysły, które są z nimi związane.

Następnie liczą, ile zmysłów posiada człowiek.

9. Ćwiczenie kształcące poczucie rytmu i pamięć słuchową.

Nauczyciel przy pomocy bębenka wystukuje rytm bijącego serca:

** ** ** ** ** **

Po kilku rytmicznych uderzeniach zwraca się do dzieci:

„Tak bije serduszko”.

Dzieci w grupie i samodzielnie wyklaskują ten rytm (lub w inny sposób wystukują, np. palcem w stół, nogą w podłogę).

różnicowanie stron.

Dzieci wrażliwsze i z wyższym poziomem lęku zostają

odpowiednio przygotowane przez nauczyciela do odbioru filmu.

Polecenie do wielokrotnego odtwarzania, proste i nieskomplikowane.

Ilustracje są odpowiednie do możliwości percepcyjnych uczniów w tym wieku.

Jeśli w grupie znajdują się dzieci z trudnościami słuchowymi (obniżona percepcja słuchowa, niedosłuch) lub z problemami w skupieniu się, nauczyciel może skorzystać z pliku zawierającego transkrypcję narracji bajki, animacji lub filmu. Tekst należy przeczytać głośno przed projekcją, upewniając się, że wszystkie dzieci wiedzą, o czym będzie mowa

w wyświetlanym materiale i na co mają zwrócić uwagę. Jeśli nauczyciel uzna to za zasadne, materiał można wyświetlić dwukrotnie.

Dzieci, które nie potrafią samodzielnie wyklaskać rytmu mogą wykonać to zadanie z pomocą nauczyciela i z akompaniamentem.

(5)

5 10. Ćwiczenie grafomotoryczne i manualne –

obrysowywanie postaci i wycinanie kształtu serca.

Dzieci pracują w parach. Jedno dziecko kładzie się na plecach na dużym arkuszu papieru (lub gazecie), drugie obrysowuje jego sylwetkę, a następnie następuje zmiana ról.

Uczniowie wycinają po śladzie kształt serca

z czerwonego papieru i przyklejają je w odpowiednim miejscu, a następnie kolorują wybrane elementy w konturach ciała. Wspólnie nazywają części ciała wskazane przez nauczyciela.

11. Zagadki dźwiękowe.

Nauczyciel prezentuje uczniom nagrania zgromadzone na ekranie interaktywnym „Zagadki dźwiękowe”. Dzieci odgadują zagadki i określają, jaka część ciała wykonuje daną czynność, np.:

‒ bulgotanie wodą,

‒ klaskanie w dłonie,

‒ cmokanie,

‒ kopanie piłki,

‒ bicie serca,

‒ chodzenie po śniegu (skrzypienie butów na śniegu),

‒ skakanie na skakance,

‒ ślizganie się na ślizgawce,

‒ parskanie,

‒ dmuchanie (np. balonika),

‒ pociąganie nosem (kichanie).

12. Ćwiczenia artykulacyjne i oddechowe.

Nauczyciel proponuje uczniom zabawę do wyboru:

‒ bulgotanie (za pomocą słomki w wodzie),

‒ dmuchanie balonika,

‒ dmuchanie na kawałek watki,

‒ cmokanie,

‒ parskanie.

13. Ćwiczenie grafomotoryczne, obrysowywanie lewej dłoni.

Dzieci obrysowują swoją lewą dłoń na kartce z bloku.

Rysują na niej także małe czerwone serduszko.

14. Zabawa kształtująca pojęcie liczby – praktyczne działania matematyczne.

Dzieci, które mylą ręce (lewa – prawa) otrzymują wskazówki:

odniesienie do ręki z czerwonym serduszkiem (najlepiej wycięte z folii samoprzylepnej).

Dzieci, które nie potrafią wycinać, mogą kształt serduszka wydzierać.

Dzieci z niedosłuchem powinny znajdować się bliżej głośnika (lub z nakierowaniem na ucho zdrowe) albo mieć możliwość odsłuchania nagrania głośniej.

Uwaga na właściwy tor oddechowy (wdech powietrza nosem – wydech ustami).

W lewym górnym rogu ławki/stolika jest naklejone czerwone serduszko wykonane z folii samoprzylepnej.

Dzieci, które niewłaściwie trzymają narzędzie do rysowania otrzymują nasadkę korygującą chwyt.

Nauczyciel pokazuje sposób ułożenia (chowania) palców.

(6)

6 Nauczyciel proponuje zabawę:

‒ przeliczanie palców obu dłoni,

‒ pokazywanie na palcach liczby na polecenia nauczyciela, układanie z czterech paluszków kształtu „serduszka” (2 kciuki układają się ku dołowi, 2 palce wskazujące są zgięte i przylegają do siebie w miejscu paznokci).

15. Ćwiczenie do wyboru: „Liczenie palców” lub „Zabawy ruchowe – układanka”.

Nauczyciel proponuje dzieciom ćwiczenia doskonalące orientację w przestrzeni i percepcję wzrokową

do wyboru:

 ćwiczenie interaktywne prezentujące dłonie ze schowanymi palcami: uczniowie liczą palce i wpisują do luk odpowiednie liczby;

 puzzle – układanie obrazków z części (dzieci bawiące się na świeżym powietrzu).

16. Zabawa ruchowa „Lustro”.

Dzieci dobierają się parami. Jedno dziecko w parze demonstruje proste ruchy różnymi częściami ciała, a drugie jest lusterkiem, które odzwierciedla ten sam ruch. Utrudnieniem będzie nazywanie czynności, które wykonuje uczeń. Zabawa polega na włączeniu do ruchu nazywania czynności.

17. Podsumowanie zajęć.

Nauczyciel pyta dzieci, czy zapamiętały, gdzie mają lewą rękę i prosi, aby na pożegnanie pomachały do siebie lewymi dłońmi. Wręcza dzieciom DYPLOM oraz przydziela sprawność: „CZUŁE SERDUSZKO”.

18. Zadanie domowe. Ćwiczenie „Rysowanie po śladzie” – karta pracy. Dzieci otrzymują wzory do rysowania po śladzie i kolorowania według własnego pomysłu.

Pomaga dzieciom, które mają problem z planowaniem ruchu (praksją), czyli prawidłowym ułożeniem palców według wskazówek.

Wybieramy odpowiedni poziom trudności ćwiczenia

– puzzle są dostępne w wersji złożonej z 10 elementów (z podpowiedzią w postaci ułożonego obrazka) i z 15 części.

Nauczyciel bacznie obserwuje dzieci o gorszej koordynacji, mające problem z dokładnym odzwierciedleniem ruchu. Tym dzieciom należy umożliwić

wykonywanie tylko bardzo prostych ruchów.

Dzieci przyklejają na dyplomie symbole sprawności, zdobyte podczas kolejnych zajęć (działanie zwiększające motywację do nauki).

Dla dzieci z trudnościami

grafomotorycznymi przygotowano wydruk w wersji uproszczonej.

Uwagi o realizacji tematu

Poznanie budowy ciała człowieka i nazywanie jego części to doskonały moment, aby uświadomić dzieciom, że człowiek uczy się poprzez zmysły.

Całe ciało jest odbiorcą ogromnej ilości bodźców: dotykowych, smakowo- węchowych, słuchowych, wzrokowych oraz ruchowych. Do przyjmowania tych wrażeń niezbędne są poszczególne części ciała, a więc: ucho, oko, nos, język, skóra na całym ciele, kończyny oraz wiele innych organów.

(7)

7

To warto wiedzieć Podczas pracy z dziećmi w wieku 6–7 lat warto wykorzystywać naturalne sytuacje do kształtowania pojęć o świecie i doskonalenia procesu uczenia się. Uwrażliwianie zmysłów i poprawa ich funkcjonowania pozwolą na późniejsze wykorzystanie ich przez dziecko do efektywnego uczenia się.

Ważne, aby przy tym samodzielnym doświadczaniu pamiętać o prawidłowym wykorzystaniu ruchu. Ruch jest naturalną aktywnością dziecka i to w niej, jakby „przy okazji”, mogą się kształtować różne pojęcia. W czasie odpowiedniej aktywności ruchowej dziecko ćwiczy również praksję, a więc umiejętność planowania ruchu.

Dziecko z dobrą praksją nie musi zbyt długo się zastanawiać ani wkładać zbyt dużego wysiłku w poszczególne etapy czynności. Jego ciało

automatycznie „wie”, co należy robić, nawet wtedy, gdy dana aktywność jest dla niego nowa. Jeżeli zauważymy, że uczeń ma problem

z wykonywaniem złożonych czynności, należy ćwiczenie podzielić na etapy i wykonywać prostsze ruchy po kolei, precyzyjnie je

demonstrując. Warto też, dotykając poszczególnych części ciała dziecka, wskazać, jak wykonać prosty ruch, a następnie – jak łączyć ten ruch z innym, bardziej skomplikowanym.

Stosując zabawy, nauczyciel musi dobrze znać dziecko: wiedzieć o jego przewlekłych chorobach (np. astmie, padaczce, alergiach). To ważny wyznacznik możliwości stosowania różnych elementów, np.

przeciwwskazaniem do stymulacji przedsionkowej (huśtanie, turlanie, obroty itp.) jest padaczka; dzieci alergiczne nie tolerują pewnych zapachów i smaków; dla dzieci z astmą przeciwwskazaniem może być wąchanie olejków albo zbyt duży wysiłek fizyczny itd.).

Na to, jak ważny jest wpływ poszczególnych zmysłów na rozwój dziecka i nabywanie odpowiedniej dojrzałości do podjęcia nauki w szkole

wskazuje A. J. Ayres, twórczyni integracji sensorycznej. Według założeń tej metody zmysły: dotyku, węchu, smaku, słuchu i wzroku oraz trzy układy sensoryczne: dotykowy, przedsionkowy i proprioceptywny, powinny bardzo dobrze funkcjonować i współpracować ze sobą.

W przeciwnym razie dziecko ma kłopot z interakcjami z otoczeniem, a także z rozpoznawaniem sygnałów wysyłanych przez własny organizm.