_ J S' • wek»ped. miesięcznie 1,50 ił i od-VUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
prZCdpiSttłi. • noszeniem przez pocztę 20 <r więcej. W wypadkach nieprzewidzianych, przy wstrey- meniu przedeiębioretwa, złożeniu pracy, przerwaniu ko
munikacji, otrzymujący nie ma prawa żądać pozatermi- nowych dostarczeń sazety, lub zwrotu ceny abona-
•nentu. Za dział osłoszen. redakcja nie odpowiada.
gio
P o n ied ziałek R om an a W to rek A lb in a Ś ro d a p o p ieleć
w > * • Za offłosz, pobiera etę od wiersza I
® Ogłoszenia• mE. (7 łam.) 10 gr, za reklamy na | W str. 34am. w wiadomościach potocznych 30 gr na pierw- j Ł; szej str. 50 gr. Rabatu udziela aie przy częatem ogla- fe ssaniu. „Głos Wąbrzeski" wychodzi trzy razy tygodn.
a i to w poniedziałek, środę i piątek. Skrzynka poczto- g wa 23. Redakcja i administracją ul. Mrcluewwza 11 . f Telefon 80. Kcn’o czekowe P. K- Poznań 204.Z52
< D ziś w sch ó d sło ń ca o g o d z. 6,25 zach 17.11
Ju tro , ,, .• 6,23 „ 17.13
D ziś „ k sięż y c a 0 4,30 13,51
Nr. 't5 Wąbrzeźno, wtorek 1 marca 1927 r. Rok VII
Hypokryei z lewicy.
P rzed k ilk u n astu d n iam i o d b y ł się u ro czy sty ' 2jazd t. zw . E g zek u ty w y „M ięd zy n arod ó w k i S o c
jalisty czn ej w k tó ry m z ram ien ia P . P . S. u czest
niczyli ró w n ież i n asze p ep esiak i — „to w arzy sz”
N ied ziałk o w sk i i ży d o w in D iam an d — d y k tato r
„od n asze k o ch an e lew y ce’ i p o seł d o n aszeg o S ejm u. P an o w ie ci — o d b y w szy na k o szt P ań stw a tę p ełn ą w rażeń p o d ró ż — n ie m ieli o czyw iście nic lep szeg o d o ro b o ty , jak ty lk o — o g ło sić szu m ny „M anifest" — o b jaw iający czerw o n em u św iatu n o w e p raw d y i p rzy k azan ia czerw o n ych p ro ro k ó w , jak ie w śró d ciężk ich m ęczarn i w y d ali oni n a w iek u istą h ań b ę lew icy — i k u u ciesze lu d zi u m iejący ch jeszcze jak o — tak o m yśleć.
„M an ifest'4 p ep esiack i — p rzed e w szy stk iem rzecz p ro sta zao p iek ow ał się d u m n ie C h in am i — jak o , że p ań stw o to leży n a żo łąd k u całej „m ię
d zy n aro d o w ej" h o ło cie.
C h o d zi m ian ow icie o to, ab y p rzy p ad k iem
„rew o lu cja ch iń sk a n ie stała się p o w o d em zerw a
n ia sto su n k ó w an g ielsk o -so w ieck ich " (d o sło w n ie).
P o z a te rn „ M a n ife s t44 n a jen e rg icz n iej p ro te stu je p rz e c iw k o w y sy ła n iu w o jsk h in d u sk ic h d o w a lk i z e z b o lsze w iz o w an y m i C h iń c z y k a m i, d o p a tru ją c się w te m ... z a m a c h u n a w o ln o ść o b y w ate ls k ą
h in d u só w . »
W d a lsz y m c ią g u sław e tn y ó w .M a n ife st44 p ro te stu je] p rz e c iw k o b u rż u a z y jn y m z a p ę d o m S ta n ó w Z je d n o cz o n n c h , k tó re d ą ż ą d o z n is zc z e n ia
„ b ie d n e g o " „ ro b o tn ic z o - w ło śc ia ń sk ie g o " rz ą d u m e k sy k a ń s k ie g o — c h c ą c z d a n iem s o c ja lis tó w —
„ z a c e n ę m o rz a k rw i z d o b y ć ź ró d ła n a fty ".
O c z y w iś c ie — o p rz e ś la d o w an ia c h re lig ijn y c h w M e k sy k u ^ M a n ife st* * d y sk re tn ie z a m ilc z a n a to m ia st m a rtw i się p o w a ż n ie w z m o c n ie n iem w p ły w ó w fa sz y sto w sk ic h w A lb an ji, n a W ę g rz ec h i w B u ł- g a rji — d o strze g a jc n a w e t g d z ie ś n a w id n o -k rę- g u — c ie ń H a b s b u rg ó w k tó ry m stra sz ą... w ie cie k o g o ? L ig ę N a ro d ó w N ie o m iesz k an o o c z y w iśc ie p rz y p ią ć ła tk i fa s z y s to w s k ie j— ró w n ież i L itw ie
— N a to m ia s t p o d a d re s e m P o lsk i p isz c z ę „ M a n i fe st ta k „ Z łą c z c ie g ło s w a sz z g ło se m so c ja ln ej d e m o k ra c ji n ie m ie c k ie j i P . P . S . a b y sto su n k i p o k o jo w e p o lity c z n e i g o s p o d a rc z e z a p a n o w a ły w re szc ie p o m ię d z y N ie m ca m i i P o lsk ą ..."
W S o p o ta c h o d b y ło się w ielk ie z g ro m a d ze n ie p u b licz n e , w y ra ża jąc e p ro te st p rz e c iw k o u - trz y m y w an iu d o m u g ry w te j o k o lic y — i ż ą d a
ją ce n a ty ch m ias to w e g o z a m k n ięc ia sz u le rn i so p o c k ie j.
*
B y ły p re z y d e n t m . Ł o d z i A le k s. R ż ew sk i — so c ja lista — m ia n o w a n y z o stał sta ro stą łó d z k im .
W M iń sk u w o jsk o b o lsz e w ic k ie o to c zy ło k o -' śc ió ł k a to lic k i p o d c z a s n a b o ż e ń stw a — i w y g n a w sz y w ie rn y c h n a c m en ta rz — p rz e p ro w a d z ili p rz y w sz y stk ic h re w iz ję o so b istą , b iją c i k a tu ją c ic h n ie m iło sie rn ie . W c z a sie re w izji z n ik n ę ło d w ó c h k się ż y k a to l. c o d o k tó ry c h z a c h o d z i p o d e jrze n ie ż e z o sta li z a m o rd o w an i.
*
W w ięz ien iu Iw o w sk ie m w y b u c h ł b u n t w ię - ź n ió w n a tle n ie d o m ag a ń a p ro w iz a c ji w ięz ien n e j. A - re s z tan c i z a b a ry k ad o w a w sz y się — a tak o w ali w y p a d a m i p rz e z k ilk a g o d z in s traż w ięz ie n n ą — i d o p iero p o d w iec z ó r u s p o k o iła ic h stra ż o g n io w a
— z a p o m o c ą stru m ie n i z im n e j w o d y .
*
U ltim a tu m a n g ie lsk ie , k tó re g o sk u tk iem je st o b e c n e z a o s trze n ie sto su n k ó w a n g ie lsk o -so w ie c - k ic h — w y w o łało p o w a ż n e z a n ie p o k o je n ie w śró d sfe r rz ą d o w y ch w B e rlin ie — g d y ż ró w n a się o n o ró w n ież i o z ię b ie n iu sto su n k ó w a n g ielsk o -n ie m ie - c k ic h . S z c ze g ó ln ie n iem c o m c h o d z i o sp ra w ę g ra n ic P o lsk i, k tó ry c h z m ia n a (z d a n ie m ic h ) u le g n ie o d ro c z e n iu . (Z d a je się ż e to b ę d z ie o d ro c z e n ie — w n ie sk o ń c z o n o ść III).
*
Z a c z y n a ją o b ie g a ć p o g ło sk i o u w o ln ie n iu g e n R o z w ad o w sk ie g o z w ię z ie n ia, m a ją c em n a s tą p ić ja k o b y w ty c h d n ia c h .
W L o n d y n ie ro z p o c z ą ł się p ro c e s p e w n eg o * ru m u ń sk ieg o T -w a n a fto w e g o p rz e c iw k o rz ą d o w i a n g iels k iem u o o d s z k o d o w a n ie z a z n isz c ze n ie sz y b ó w n a fto w y ch , d o k o n a n e p o d c z a s w o jn y św ia to w e j p rz e z w o jsk a a n g ie lsk ie — c e le m
B y d g o sz c z. W e ś ro d ę d . 2 3 b m . o k o ło g o d z . l-sze j w n o c y S tra ż P o ż a rn a w B y d g o sz c z y z o s
ta ła z a a la rm o w a n a w iad o m o ś c ią o p o ż a rz e fa b ry k i „ K ab e l44 — w M a ły c h K a p u ś c is k a c h p o d B y d g o sz c z ą .
O g ień w y b u c h ł w m a la rn i, s k ą d z b ły s k a w ic zn ą n ie m a l sz y b k o śc ią p rz en ió s ł się n a in n e b u d y n k i, ta k , ż e w c h w ili p rz y b y c ia S tra ży p o ż a rn e j — w sze lk i ra tu n e k b y ł b e z s k u te c zn y i d a re m n y . W c ią g u n ie c a łe j g o d z in y — z o lb rz y m ie j, im p o n u ją c e j fa b ry k i z o s ta ły je d y n ie g ru z y . C a łe u rz ą d z e n ie w e w n ę trz n e , o lb rz y m ie i n a d zw y cz a j c e n n e m a sz y n y — tu d z ie ż w sz y st
k ie z a p asy k a b la — p rz e d sta w ia ją c e w a rto ść Je d n e m sło w e m n ie z a p o m n ia n o o n ic z e m .—
1 ty lk o o n a jp o tę ż n ie jsz y m w ro g u lu d zk o ści i św ia ta o d z ik ie j b e s tji, u n u rz a n e j w e k rw i ro b o tn ik a i in telig en ta ... o c z e rw o n y m k a c ie R o sji, p a n u ją
c y m w z a u łk a c h z a p o m o c ą sz p ieg o stw a i z d ra d y — o w ro g u o d w ie c z n e j c y w iliz a c ji, o b lu ż n ie r-
c y i b u rz y cie lu b w ią ty ń P a ń sk ic h , o sp rę ż y n ie k a p ita lis ty c z n o -im p e rja lis ty c z n y c h a m b ic y j n ie m ie c k ic h , o k o m u n iz m ie w W sz e ch w ła d n y m p lu g a w y m p o m io c ie ż y d o w sk ic h ló ż m a so ń sk ich — o ty m n ie w sp o m in a „ M a n ife st44 a n i słó w k ie m 1
C z y to n ie d z iw n e ?
P isz e się d a le j o p la n a c h W ło c h , A n g lji, A - m a ry k i, a le o p la n ac h O jc z y zn y H in d e n b u rg ó w S trese m a n n ó w , h r- W e sta rp ó w i c a łe j ic h fa la n g i
— a n i jed n e j lite rk i I O H a b sb u rg a c h i ic h p la n a c h w ę g ie rsk ic h c a ła s z p a lta — a le o p rz y g o to w a n iac h H e rm in jii W ilh e lm a — n ie u m ia n o w y k rz tu s ić a n i je d n e g o , c h o ć b y d e m o n stra c y jn e g o ty lk o — „ fra z e su . O d o li i n ę d z y m e k sy k ań sk ich
„ ro b o tn ik ó w n a fto w y c h " — sz ero k i g e st — a le o p rz e ś la d o w a n ia c h ro b o tn ik a p o ls k ie g o n a z ie m ia c h p ru s k ic h — n ie ra c z y li p a n o w ie z E g z e k u ty w y — b ą k n ą ć n i słó w k ie m I O o k rę ta c h a n g ie lsk ic h n a w o d a c h c h iń sk ic h — g w a łto w n y a la rm — a le o z b ro jen ia c h n ie m ie c k ic h , o tw ier
d z a c h K istrz y n ia , G ło g o w a i K ró le w c a , ja k ró w n ie ż i o w sp ó łp ra c y n ie m ie c k o -so w ie c k ie j n a d z g n ie i c e n ie m „ n a jw ię k sze g o (ja k m ó w i h r. W e s ta rp ) g rz e c h u T ra k ta tu W e rsa lsk ieg o* — p rz e m ilc za n o d y s k re tn ie , g d y ż n a sa li o b ra d c z u w a li n a d d u c h e m „ M a n ife stu " d e leg a c i n ie m ie c c y , k tó rz y sw e j o jc zy ź n ie n a w e t p o d firm ą c z e rw o n e g o s z ta n d aru n ie d a d z ą z ro b ić k rz y w d y !
O to je s t ja sk ra w y o b ra z d z ia ła ń so cja liz m u
— le c z n ie te g o so c ja liz m u , k tó re g o id e a — p o d n a z w ą c h rz eś c ija ń s tw a d o d z iś w ła d a św ia te m
— a le te g o so c ja liz m u , k tó ry p o z o s ta ją c p o d w sz e c h w ła d zą m a so n e rji z B e rlin a — u m ia ł w z a p lo m b o w a n y c h w a g o n a c h p rz e w ie ź ć d o R o sji L e n in a i to w a rz y sz y , te g o so c jaliz m u , k tó ry k a ź e m ilc z e ć o k o m u n iz m ie , a k tó re g o k rz e w ic iele p o d m a s k ą m ię d z y n a ro d ó w k i — n a jc y n ic z n ie j ^ p rz y g o to w u ją g ru n t d la im p e rja liz m u n ie m ie c k ie g o ... d la h r. W e s tarp ó w i H in d e n b u rg ó w — - d la c a łe j te j k o h o rty w ilh e lm o w s k ich słu ż a lc ó w , k tó rz y d z iś je szc z e z n ie m ą c z c ią s ła w ią c z a sy b u tn e g o
„ k a is e ra”.
O tó ż — tw ie rd z im y , ż e w szy stk im ty m z a
Krótkie wiadomości telegrafiom.
Pożar fabryMi „Kabel”
— Olbrsymie straty sięgają 300 miljoaów sł. — Jedyaa w Polsoe fabryka kabla — prze
stała istnieć. — Kto zawinił? — Przypadek ozy zbrodnia?
m a sk o w a n y m d z ia ła c z o m p ru s k im — p ie lęg n u ją c y m so c ja liz m i k o m u n iz m , ja k o n a js k u te c z n ie j
sz y ś ro d e k d o o sią g n ię c ia c e ló w M itte l E u ro p y
— z d o ła s ię p rz e c iw sta w ić je d y n ie — n a c jo n a liz m . W a lc zą c w je g o im ię — w a lc z y m y o n a ró d i o p a ń s tw o p o lsk ie, z a a ta k o w a n e z e w sz y st
k ic h stro n p rz e z R a p a llo W s ch o d u i Z a c h o d u — p rz e z R a p a llo , k tó re m u p o d p o rz ą d k o w a ł S trese - m a n n ró w n ie ż i n a s tro je lo c a rn eń s k ie L ig i N a ro d ó w ! Je śli n ie p rz e ciw sta w im y z e w sz y stk ie j m o c y c a łe j te j k lice le w ic o w e j n a s z y c h u c z c iw y c h , n a ro d o w y c h id e a łó w i n ie o p rz e m y ic h n a sile c z y n u — w ó w c za s c z e k a n a s z g u b a n ie u c h ro n n a
— z a le w k o m u n y i n ie m cz y z n y I — J. K .
u n ie m o ż liw ie n ia n ie m co m k o rz y sta n ia ź ró d e ł n a f
to w y ch .
W G n ie ź n ie d o sz ło d o p o w a ż n y c h ro z ru c h ó w * n a tle b e z ro b o c ia . D e m o n s tra n tó w u d a ło się p o - l.c ji ro z p ę d zić b e z u ż y cia k a ra b in ó w — z a p o m o c ą b a g n e tó w i s z a b el.
#
L o tn ik w ło sk i d e P in e d o , k tó ry ju ż ra z d o k o n a ł lo tu p rz e z A n tla n /y k — - o d b y ł w ty c h d n ia c h tą s a m ą p o d ró ż p o ra z d ru g i.
*
W P o z n a n iu o d b y ło się u ro c z y ste o tw a rc ie S e jm ik u P o w ia to w e g o , k tó re g o d o k o n a ł p . w o je w o d a B n iń sk i.
W A m e ry c e w s ta n ie N e v Je rse y w m ie śc ie * P a s sa ic o d b y ło się u ro c z y ste o d s ło n ięc ie p o p ie r
sia sły n n e g o m ę c ze n n ik a p o lsk ieg o — a rc y b is k u p a C ie p la k a .
*
Z o k a z ji p o g rz eb u ś. p . B a s a n o w ie ż a — p re z y d e n t lite w sk i b m e to n a w y g ło sił p rz e m ó w ien ie , w k tó re m o stro w y s tę p o w a ł p rz e ciw k o P o lsc e . R z ą d lite w sk i w z n o w ił p rz e śla d o w a n ia p o ls k ie g o sz k o ln ic tw a.
W M e k sy k u m ię d z y T a m p ic o a M o n to re w y k o le ił się p o c ią g , z a b ija jąc 4 0 o só b a ra n ią c p rz e s z ło 7 0 .
W P io tro g ro d z ie z a c h o ro w a ło 3 0 0 o só b p o sp o ż y c iu p o tra w w re s tau ra c ja c h . 17 z ty c h o só b
— z m arło . A re s z to w a n o k ilk u re s ta u ra to ró w p o d z a rz u te m tru cic ie ls tw a .
M in iste rstw o S k a rb u z a w iad a m ia , z e p o ż y c z* . k a d o la ro w a z o s ta ła c a łk o w icie ro z sp rze d a n a .
O b e c n y k u rs d o la ró w e k je st w y ż sz y o d c e n y n o m in a ln ej. W ty c h d n ia c h z o s ta n ą o n e w p ro w a d z o n e n a g ie łd ę, ja k o p a p iery p a ń stw o w e .
W Z a k o p an e m z o s ta ł p rz y sy p a n y śn ie g ie m c h ło p a k g ó ra lsk i J a c k u lin . Z n a le z io n o ju ż ty lk o s k o s tn ia łe z w ło k i n ie sz c z ę śliw e g o .
k ilk u d z ie sięc iu m iljo n ó w z ło ty c h — w sz y stk o to s ta ło się p a s tw ą p ło m ie n i. P rz esz ło 3 0 0 ro b o tn ik ó w z o s ta ło b e z c h le b a . O d tąd P o lsk a p o z b a w io n ą z o s tała je d y n e j fa b ry k i k a b la , ja k ą p o s ia d a ła — p rz e z c o n a w e t i w te j d z ie d z in ie u z a leż n ie n i z o sta liśm y o d z a g ra n ic y ?
K to w y w o ła ł o g ie ń ? C z y to b y ł p rz y p a d ek
— c z y te ż c e lo w a z b ro d n ia ? O k o lic z n o ści p rz e m a w ia ją z a tą o statn ią .... a le w ta k im ra z ie — g d z ie są w in o w a jc y ?
P o lic ja n a sz a m a b a rd z o w d z ię c z n e p o le d o p o p isu — g d y ż o d w y k ry cia p rz y c z y n p o ż aru - z a le ż y b a rd z o w iele 1 A le c z y w y k ry ją ?
Uroczystości jubileuszowe w Radzynie.
Szośćdiieiięoioleoio Radzyńskiefo Koła Rolnioiego. — Poohód do kościoła. - Nabożeń
stwo i kazaaie. Akademja jubileuszowa. — Powitanie gości. -Wybór marszałka.- Depenap.NMLKJIHGFEDCBA
Wojewody. — Przemówienia. - Odczyt p. kap. Cbełmickiego. — Mowa ks. żyndy. — Od
czyt p. red. Jacyny. - Odczyt p. Mihsiewicza. Zakończenie Akademji. — Obiad. — Toasty.
Odczytanie telegramów. — „Miech żyje Głos Wąbrzeski!" — Bal jubileuszowy. Delegacja z Wąbrzeźna. — Wrażenia.
W c z w a rte k , d . 2 3 b m . m ia sto R a d z y ń P o m . o b c h o d z iło n a jw sp a n ia lsz ą s w ą u ro c z y s to ś ć . O d k ą d p a m ię ć o b y w a te li z a się g n ą ć £ m o ż e — n ig d y je s z c z e a n i m ia sto n ie b y ło ta k ^ ś w ią te c z n ie p rz y b ra n e , a n i z ja z d g o ś c i ta k o lb rz y m i — ja k w ła ś n ie w o w y m p a m ię tn y m d n iu - s z e ś ć d z ie się c io le tn ie g o ju b ile u s z u R a d z y ń s k ie g o K ó łk a R o l
n ic z e g o n a js ta rs z e j o rg a n iz a c ji P o m o rs k ie j.
U ro c z y sto ś ć ro z p o c z ę to w s p a n ia ły m p o c h o d e m d o k o ś c io ła n a n a b o ż e ń s tw o ju b ile u s z o w e , k tó re o d p ra w ił k s . p ro b . H e s se w a s y śc ie k s . p ró b . Z ię ta rs k ie g o z P ie rz g ło w a i k s . p ró b . J a - rz e m b o w s k ie g o z M o k re g o . W c z a s ie M s z y ś w . k s . T y m e c k i, d a w n ie js z y w ik a rju s z R a d z y ń s k i, w y g ło s ił w s p a n ia łe k a z a n ie n a te m a t: „ c z e m b y ło ro ln ic tw o d la s p ra w y p o ls k ie j w c z a s ie p ru s k ic h s z y k a n i g e rm a n iz a c ji." P o k a z a n iu — m ie j
s c o w e k ó łk o ś p ie w a c z e „ H a rm o n ja " p o d b a tu tą n a u c z , p . T ru s k o w s k ie g o w y k o n a ło s z e re g p ie ś n i b u d z ą c z a c h w y t w ś ró d z g ro m a d z o n y c h g o ś c i.
Z k o ś c io ła — p o c h ó d u d a ł s ię d o s a l h o te lu P o lo n ja , g d z ie s ię o d b y ła w s p a n ia ła a k a d e m ja u - ro c z y s to ś c io w a , k tó rą z a in ic jo w a ł ś w ie tn e m p rz e m ó w ie n ie m p . R o z w a d o w s k i, d z ie rż a w c a d o m e n y p a ń s tw . C z e c z e w o i p re z . K ó łk a R o ln ic z e g o , w i
ta ją c p rz y b y ły c h g o ś c i, re p re z e n ta n tó w m ia st s ą s ie d n ic h , to w a rz y s tw s p o łe c z n y c h i fa c h o w y c h — o ra z p rz e d s ta w ic ie li p ra s y — i p o d k re ś la ją c ra z je s z c z e d o n io s ło ś ć o b c h o d z o n e j u ro c z y s to ś c i — b ę d ą c e j n ie ty lk o ś w ię te m o rg a n iz a c ji — a le ś w ię te m c a łe g o p a trjo ty c z n e g o s p o łe c z e ń s tw a m ie js c o w e g o i o k o lic z n e g o . — P o te j p rz e m o w ie n a s tą p ił w y b ó r m a rs z a łk a , k tó ry m — z o s ta ł p . M a rja n P a s z o tta z G ru d z ią d z a , k tó ry p o d z ię k o w a w s z y s e rd e c z n ie z a w y b ó r — o d c z y ta ł d e p e s z ę o d p . W o je w o d y M ło d z ia n o w s k ie g o — p o c z e m s tre s z c z a ją c h is to rję z a ło ż e n ia i ro z w o ju K ó łk a R a d z y ń s k ie g o p o d k re ś lił w y tę ż o n ą p ra c ę z a ło ż y c ie li i w e z w a ł o b e c n y c h , a b y z ło ż y li h o łd Ic h p a m ię c i p rz e z p o w s ta n ie z m ie js c , N a s tę p n ie p . m a rs z a łe k s tw ie rd z a n a d z w y c z a jn ą o p o rn o ś ć P o m o rz a n n a w s z e lk ie s z y k a n y i z n ę c a n ia s ię z a b o rc ó w , k tó rz y s w o ją n ie u s ta n n ą g e rm a n iz a c ją p rz y c z y n ili s ię w z n a c z n e j m ie rz e d o w z n ie c e n ia o p o ru i d o p o d trz y m a n ia p o ls k ie g o d u c h a p a trjo ty c z n e g o w tu t. o k o lic y — c o je s t z a z w y c z a j n a tu ra ln y m s k u tk ie m w s z e lk ie g o u c is k u . P rz e m o w ę s w o ją p . P a s z o tta k o ń c z y o k rz y k ie m n a c z e ść R z e c z y p o s p o lite j i z a p e w n ie n ie m , ż e ty lk o łą c z n ie z k o ś c io łe m m o ż n a c o k o lw ie k o s ią g n ą ć , g d y ż w ia ra z a
w s z e je s t n a jp e w n ie jsz ą o s to ją p a trjo ty z m u . W d a lsz y m c ią g u z a b ra ła g ło s p re z e s k a k o ła Z ie m ia n e k n a p o w . g ru d z ią d z k i p . K n y b lo w a p o d n o s z ą c w y s o k ą o d p o w ie d z ia ln o ś ć p ra c y k a ż d e g o p re z e s a — p o c z e m p rz e c h o d z ą c d o s p ra w w y c h o w a w c z y c h s k ła d a c z e ś ć m a tk o m — p o lk o m , k tó re z d o ła ły d a ć O jc z y ź n ie ta k d z ie ln y c h s y n ó w k tó rz y n a g ru z a c h ty ra n ji — z a tk n ę li s z ta n d a r o - s w o b o d z o n e j O jc z y z n y . — Z e s z c z e g ó ln y m n a c i
s k ie m m ó w c z y n i p o d n o s i z a słu g i ty c h ro d z in c z ło n k ó w i z a ło ż y c ie li K ó łk a R o ln , k tó re w y d a ły ta k g o d n y c h n a s tę p c ó w , ja k c i, c o d z iś p ro w a d z ą d z ie ło z a c z ę te p rz e z o jc ó w s w o ic h . N a z a k o ń c z e n ie — p . K n y b lo w a n a w o łu je o b e c n e n a s a li m a tk i i ż o n y d o g o rliw e g o w y p e łn ie n ia p o d ję ty c h o b o w ią z k ó w w o b e c O jc z y z n y — k tó ra w y m a g a o d n ic h w y c h o w a n ia d z ie ln y c h , z d ro w y c h i p ra c o w ity c h d z ia ła c z y i o b ro ń c ó w .
N a s tę p n ie p rz e m a w ia ł p . P re z e s K ó łe k R o ln . p o w . C h e łm iń sk ie g o — k tó ry s tw ie rd z iw s z y n ie z a p rz e c z o n e p ie rw s z e ń s tw o R a d z y n a w p ra c y ro ln ic z e j — z w ró c ił u w a g ę , ż e ż a d n e z p o z o sta ły c h K ó łe k n ie m o ż e s ię p o s z c z y c ić ta k d łu g ą d z ia ła ln o ś c ią . — k tó ra d o ty c h c z a s n ie m ia ła n a jm n ie js z e j n a w e t c e c h y p a rty jn ic tw a . T o te ż m ó w c a g o rą c o n a w o łu je o b e c n y c h c z ło n k ó w K ó łk a — a b y i n a d a l w y trw a li w s w y c h z a s a d a c h o g ra n ic z a ją c s ię je d y n ie d o p ra c y n a d p o d n ie s ie n ie m k u ltu ry g o s p o d a rc z e j i k u ltu ry d u c h a ro ln ik ó w R a d z y ń s k ic h . —
T u ta j n a s tę p u je o d c z y ta n ie d e p e s z y z ż y c z e n ia m i, ja k a n a d e s z ła o d p a tro n a K ó łe k R o ln i
c z y c h p . D o n im irs k ie g o — p o c z e m p . m a rsz a łe k P a s z o tta u d z ie la g ło s u p . k a p . re z . C h e łm ic k ie - m u , k tó ry w y g ło s ił k ró tk i a le tre ś c iw y w y k ła d o m a s z y n a c h ro ln ic z y c h — p rz e d sta w ia ją c o b e c n y m h is to rję ic h p o w s ta n ia w ra z z h is to r ją p o s tę p u w s p o s o b a c h u p ra w y z ie m i o d n a jd a w n ie j
s z y c h c z a s ó w a ż d o c h w ili o b e c n e j. K o ń c z ą c s w ó j o d c z y t m ó w c a s tw ie rd z a , ż e m a sz y n y ro l
n ic z e p o ls k ie c ie s z ą s ię w s z ę d z ie w E u ro p ie z a - s łu ż o n e m p o w o d z e n ie m — p o d c z a s g d y m a sz y n y z a g ra n ic z n e , ja k ie ta z a g ra n ic a w y s y ła d o n a s — p rz e w a ż n ie n ie z a s łu g u ją n a k u p n o , g d y ż z a z w y c z a j je s t to to w a r n a jg o rs z y i w y b ra k o w a n y . T u p re le g e n t ra d z i, a b y k a ż d y , k to c h c e m ie ć m a s z y n y p e w n e i trw a łe n ie ż ą d a ł ic h z z a g ra n ic y p ła c ą c o lb rz y m ie c ło a le ż e b y z a k u p y w a ł je w p o ls k ie j fa b ry c e „ U n ja “ , k tó re j w y ro b y p o d
k a ż d y m w z g lę d e m p rz e w y ż s z a ją n a w e t n a jle p s z y w y ró b z a g ra n ic z n y .
P o ty m o d c z y c ie p , m a rs z a łe k u d z ie la g ło su k s . F r. Z y n d z ie , g e n , s e k re ta rz o w i ^ Z w ią z k u S to w a rz y s z e ń K a to lic k ie j M ło d z ie ż y P o ls k ie j n a d je - c e z ję c h e łm iń s k ą , k tó ry z p o w o d u b ra k u ’c z a su p rz e m a w ia p o z a u s ta lo n ą k o le jn o ś c ią , c h c ą c w im ie n iu K a to l. S to w a rz y s z e ń M ło d z ie ż y P o ls k ie j re p re z e n to w a n y c h p rz e z s ie b ie z ło ż y ć n a js e rd e c z n ie js z e ż y c z e n ia ju b ile u s z o w e n a jsta rs z e j o rg a n i
z a c ji P o m o rs k ie j. M o w ę tą p o d a je m y w c a ło ś c i.
— „ W im ie n iu K a to l. Z w ią z k u M ło d z ie ż y P o l
s k ie j n a d je c e z ję C h e łm iń sk ą — z a c z ą ł k s . p ro f.
Ż y n d a: — d z ię k u ję z a p o z w o le n ie p rz e m a w ia n ia p o z a p o rz ą d k ie m o b ra d i s k ła d a m w im ie n iu te g o ż Z w ią z k u h o łd c ie n io m i p ro c h o m p ie rw s z y c h Z a ło ż y c ie li K ó łk a R o ln ic z e g o — ja k ró w n ie ż i u z n a n ie w s z y s tk im ż y ją c y m ;P ra c o w n ik o m te j O rg a n iz a c ji, N ie c h a j N a ró d P o ls k i n ig d y n ie z a p o m n i, ż e K ó łk a R o ln ic z e w łą c z n o ś c i z K o ś c io łe m K a to lic k im w te d y , g d y O jc z y z n a n a s z a b y ła je sz c z e p o d p a n o w a n ie m z a b o rc ó w — b y ły o s to ją p o lsk o ś c i n a K re sa c h Z a c h o d n ic h I d z iś g d y P o ls k a z m a rtw y c h w s ta ła n ie p rz e s ta ły o n e b y ć o s to ją p a ń stw o w o ś c i p o ls k ie j s z c z e g ó ln ie j n a w s i.
D z iś , g d y z e w s z ą d d o n a s w c is k a s ię g a d b o ls z e w iz m u , g d y p rz e w ro tn e id e e o g a rn ia ją u m y s ły m ło d z ie ż y — K ó łk a R o ln ic z e te rn z a sz - c z y tn ie js z e m a ją z a d a n ie , g d y s ię z n a c is k ie m p o d n o s i h a s ło o d ro d z e n ia m o ra ln e g o o c z y w s z y s t
k ic h z w ra c a ją s ię k u K ó łk o m R o ln ic z y m ,
K ó łk a R o ln ic z e s p e łn ią s w e z a d a n ie g d y trz y m a ć s ię b ę d ą s z c z y tn y c h h a s e ł z c z a s ó w n ie w o li. t. j. g d y d a le j z a trz y m a ją łą c z n o ś ć z K o ś c io łe m K a to l., b ę d ą a p o lity c z n e m i i c z y s to z a w o - d o w e m i o rg a n iz a c ja m i.
N ie d a jc ie s o b ie p a n o w ie w n ie ś ć d o W a s z y c h K ó łe k p rz e w ro tn y c h h a s e ł p a rty jn ic tw a , d o c z e g o n ie je d n e je d n o s tk i n a P o m o rz u c e lo w o i s y s te m a ty c z n ie d ą ż ą .
K ó łk a R o ln ic z e ju ż z a c z a só w z a b o rc ó w łą c z y ły o p ró c z s ta rsz y c h — ta k ż e i M ło d z ie ż . Z a p ra c ę tą n a d m ło d z ie ż ą je s te ś m y w s z y s tk im P r a c o w n ik o m b a rd z o w d z ię c z n i. N ie c h a j n a d a l h a s łe m n a s z e m b ę d z ie — „ ta m , g d z ie K ó łk o R o l
n ic z e — ta m i S to w a rz y s z e n ie K a to l. M ło d z ie ż y !..
T a m M ło d z ie ż m ę sk a ... ta m i M ło d z ie ż Ż e ń s k a w o s o b n y c h o rg a n iz a c ja c h ! Ile K ó łe k R o ln ic z y c h
♦— ty le n ie c h b ę d z ie S to w a rz y s z e ń M ło d z ie ż y n a c a łe m P o m o rz u i p ro s z ę o w s p ó łp ra c ę p o d ty m w z g lę d e m ."
N a stę p n ie z a b ra ł g ło s re d a k to r p is m a ro ln i
c z e g o „ K ło s y " — p . J a c y n a — c h a ra k te ry z u ją c w d łu ż s z y m o d c z y c ie s to s u n k i p a n u ją c e w ro ln ic tw ie p o m o rsk ie m . M ó w c a p o d n o s i o lb rz y m ią d o n io s ło ś ć ro ln ic tw a d la P o lsk i, u w a ż a ją c , ż e je st o n o je d y n y m ś ro d k ie m p o p ra w y w a ru n k ó w m a te rja ln y c h w e w n ą trz p a ń s tw a , g d y ż a n i n a p rz e m y s ł a n i n a g ó rn ic tw o lic z y ć z u p e łn ie n ie m o ż n a .
D la te g o p ie rw s z y m o b o w ią z k ie m ro ln ik a je s t p o d n ie sie n ie s ta n u s w e g o g o s p o d a rs tw a i w y d a j
n o ś c i s w e j ro li — c o o s ią g n ą ć m o ż n a je d y n ie p rz e z ja k n a jd a le j p o s u n ię tą o ś w ia tę ro ln ic z ą , k tó re j s z u k a ć n a le ż y w K ó łk a c h R o ln ic z y c h , d o k ą d w s tę p o w a ć w in n i w s z y s c y g o s p o d a rz e ro ln i, z m u s z a ją c i p rz e k o n y w u ją c o p o rn y c h i n ie c h ę tn y c h . N a s tę p n ie m ó w c a p o ś w ię c a s w ą u w a g ę m le c z a rs tw u i ja jc z a rs tw u p o d a ją c s z e re g c y fr, p rz e k o n y w u ją c y c h o d o n io s łe m z n a c z e n iu u le p s z e ń w te j d z ie d z in ie .
P o d o b n ie p rz e m a w ia ró w n ie ż p . M ik sie w ic z d y re k to r S z k o ły R o ln ic z e j w K o w a le w ie — k tó re g o o d c z y t n a te m a t h o d o w li i p ro d u k c ji ro ln e j w y w o ła ł o lb rz y m ie z a in te re s o w a n ie . P re le g e n t w y k a z u je k o n ie c z n o ś ć w z m a c n ia n ia w y d a jn o ś c i g le b y p rz e z s to s o w a n ie n a w o z ó w n a tu ra ln y c h i s z tu c z n y c h — d o c z e g o p o trz e b a n ie u s ta n n e j n a u k i, b e z k tó re j ż a d e n ro ln ik a n i ż a d e n g o s p o d a rz istn ie ć n ie m o ż e . — J a k o n a jp ro s ts z y i n a j
d o s tę p n ie js z y s y s te m w z a je m n e g o n a u c z a n ia — m ó w c a w s k a z u je K ó łk a R o ln ic z e , k tó ry c h c z ło n k o w ie p o w in n i d z ie lić s ię w z a je m n ie z d o b y c z a m i s w e j k u ltu ry i w y n ik a m i d o ś w ia d c z e ń — c z e m p rz y c z y n ią s ię p rz e d e w s z y s tk ie m d o w z m o ż e n ia d o b ro b y tu n a ro d u i s p o łe c z e ń s tw a . M ó w c a k o ń c z y s w ó j o d c z y t — n a w o łu ją c o b e c n y c h d o w y tę ż o n e j d z ia ła ln o śc i o ś w ia to w e j.
N a te rn w y c z e rp a n y z o s ta ł p ro g ra m a k a d e m ji.
P a n m a rs z a łe k P a s z o tta — p o d z ię k o w a w s z y z a ró w n o p re le g e n to m ja k i p u b lic z n o ś c i z a ta k lic z n y u d z ia ł w u ro c z y s to ś c i, ż e g n a o b e c n y c h s ło w a m i n a d z ie i, ż e z a la t k ilk a c e le w s k a z a n e p rz e z m ó w c ó w o s ią g n ię te z o s ta n ą n a jz u p e łn ie j — i z a ró w n o O jc z y z n a ja k i s p o łe c z e ń s tw o w k ro c z y n a d ro g ę p e łn e g o ro z w o ju , k tó ry d a n a m ta k p o ż ą d a n y d o b ro b y t i n ie z a le ż n o ś ć e k o n o m ic z n ą .
O g o d z . 1 7 -e j w s z y s c y u c z e stn ic y O b c h o d u J u b ile u s z o w e g o — z g ro m a d z ili^ s ię w s a la c h „ S trz e l- I n ic y " — n a w s p ó ln y o b ia d , k tó ry ro z p o c z ą ł p . | J ó z e f P a s z o tta s y n z a ło ż y c ie la K ó łk a R a d z y ń s k ie g o — w ita ją c s e rd e c z n ie z g ro m a d z o n y c h g o ś c i
— w s z c z e g ó ln o ś c i z w ra c a ją c s ię p o d a d re s e m D u c h o w ie ń stw a , p rz e d s ta w ic ie li W ła d z i P ra s y . N a s tę p n ie m ó w c a d a ł w y ra z s w e j ra d o ś c i z p o w o d u o b e c n y c h w a ru n k ó w , s p rz y ja ją c y c h p ra c y K ó łe k R o ln ic z y c h — ró w n o c z o ś n ie w s p o m in a ją c n ie ż y ją c y c h ju ż c z ło n k ó w i z a ło ż y c ie li te j o rg a n iz a c ji — i o k re s p rz e ś la d o w a ń , w ś ió d k tó ry c h z m u s z e n i b y li p ro w a d z ić s w ą a k c ję — k tó ra m i
m o ta k n ie p rz y ja z n y c h w a ru n k ó w o s ią g n ę ła je d n a k c a łk o w ity ro z w ó j — je s z c z e n a d łu g o p rz e d w o jn ą P rz e m o w ę s w ą p . P a s z o tta s k o ń c z y ł a-
k rz y k ie m n a c z e ś ć K ó łk a R o ln ic z e g o , k tó ry o b e c n i p o d c h w y c ili z e s z c z e re m e n tu z ja z m e m .
Z a le d w ie p rz e b rz m ia łe o s ta tn ie „ n ie c h ż y je ” p o d n ió s ł s ię z m ie js c a p . S ta ro s ta C z a rliń s k i z G ru d z ią d z a i z w ra c a ją c s ię p o d a d re s e m o b e c - c n y c h — p rz e m ó w ił w s e rd e c z n y c h s ło w a c h p o d k re ś la ją c s w ą d u c h o w ą łą c z n o ś ć , ja k ą z a c h o w a ł
— o n — s y n z ie m i C h e łm iń s k ie j— z e s w ą M a c ie
rz ą , in te re s u ją c s ię ż y w o k a ż d y m c z y n e m , k a ż d ą o k a z ją , m a ją c ą n a c e lu p o d n ie sie n ie p o z io m u g o s p o d a rc z e g o i m o ra ln e g o te j Z ie m i, k tó ra m u b y ła p ia s tu n k ą . D la te g o p . S ta ro sta c z u je s z c z e rą ra d o ś ć , ż e m o ż e w z ią ć u d z ia ł w ta k w s p a n ia łe j u ro c z y s to ś c i ju b ile u sz o w e j, ś w ia d c z ą c e j ż y w o o ro z w o ju n a s z e g o ro ln ic tw a , k tó re z a w s z e p rz y w y k ł c e n ić , ja k o p o d s ta w ę b y tu c a łe j O j
c z y z n y .
P r z e m o w ę s w ą p . b ta ro s ta z a k o ń c z y ł — o - k rz y k ie m n a c z e ś ć O jc z y z n y . —
W d a ls z y m c ią g u z a b ra ł g ło s k s . p ró b . W o j
c ie c h o w s k i z R a d z y n a — p o d k re ś la ją c w ję d rn y c h s ło w a c h tą łą c z n o ś ć , ja k a z a w s z e c e c h o w a ła s to s u n k i ro ln ic tw a z K o ś c io łe m c o s ię o b ja w ia ło w ja k n a jd a le j id ą c e j w s p ó łp ra c y D u c h o w ie ń s tw a z K ó łk a m i R o ln ic z e m i. O d d a ją c g ło s p . K u le r- s k ie m u F ra n c . — p re z e s o w i Z a rz ą d u O k rę g z G ru d z ią d z a — k s ią d z p ro b o s z c z z a k o ń c z y ł s w ą m o w ę o k rz y k ie m n a c z e ś ć K ó łe k R o ln ic z y c h .
P a n K u le rs k i p rz e m a w ia k ró tk o — n a te m a t w y s o c e p a trjo ty c z n e g o s ta n o w is k a K ó łk a R a d z y ń s k ie g o — i k o ń c z y o k rz y k ie m n a c z e ś ć n a js ta r
s z e g o c z ło n k a p . P a s z o tty . R ó w n ie ż k ró tk ie m b y ło p rz e m ó w ie n ie p . A n d ru ta — d y r. T o w . U b e z p .
„ V e s ta " z G ru d z ią d z a — n a te m a t w y s o c e o b y w a te ls k ie j d z ia ła ln o ś c i z ie m ia ń stw a p o m o rs k ie g o , n a k tó re g o c z e ś ć w z n o si to a st.
W d a lsz y m c ią g u z a b ra ł g ło s p . B u rm is trz K irs te in z R a d z y n a — w ita ją c p . S ta ro stę , D e le g a tó w , P ra s ę: i w s z y stk ic h g o ś c i — p o c z e m s k ła d a ż y c z e n ia a b y K ó łk o R a d z y ń s k ie w p rz y s z ło ś c i w z n io s ło s ię n a n a jw y ż s z y p o z io m s w e g o ro z w o ju — i w z n o si o k rz y k n a c z e ś ć ro ln ic tw a .
N a s tę p n ie p rz e m a w ia ł p . M a rc h le w s k i im ie n ie m Z w ią z k u K u p c ó w i P o m o rs k ie j Iz b y P rz e m y s ło w o — H a n d lo w e j p o d k re ś la ją c łą c z n o ś ć H a n d lu , P rz e m y s łu i R o ln ic tw a , k tó re w o k re sie n a jstra sz n ie js z e g o u c isk u s ta n o w iło je d y n ą o s to ję ż y c ia p o lsk ie g o . P rz y te j o k a z ji p . P re z e s w y c h y la to a s t z a ra z e m n a z d ro w ie p łc i p ię k n e j, k tó ra ta k ż y w y u d z ia ł b ra ła z a w s z e w ż y c iu p u - b lic z n e m P o m o rz a .
Im ie n ie m T o w . P o w s ta ń c ó w i W o ja k ó w z a b ra ł g ło s p . J ó z e f G o g a — k a p ita n re z e rw y W .P . i w i
c e p re z e s te g o ż to w a rz y stw a — p o d n o s z ą c d o n io s ło ść z n a c z e n ia A rm ji re z e rw o w e j d la p a ń s tw a i s z k o d liw o ś ć p o lity k o m a n ji, ja k a o g a rn ę ła s p o łe c z e ń s tw o — i k o ń c z ą c s ło w a m i: „ K o c h a jm y s ię i k o c h a jm y O jc z y z n ę n a s z ą ."
N a s tę p n ie p rz e m a w ia ł je s z c z e p . M a rja n P a s z o tta , p o d n o s z ą c w y so c e o b y w a te ls k ą d z ia ła l
n o ś ć — p ra s y i d u c h o w ie ń s tw a w c z a s a c h n ie w o li i w z n o s z ą c o k rz y k n a ic h c z e ś ć — p o c z e m z a b ra ł g ło s c z ło n e k K ó łk a R o ln ic z e g o z J a b ło n o w a . N a w s tę p ie m ó w c a z a z n a c z y ł, ż ę c h w ila o b e c n a n ie je st ta k p e łn a b e z p ie c z e ń s tw a , ja k b y s ię z d a w a ło — i ż e ta k , ja k o n g iś b ro n iliś m y s ię p rz e d p rz e m o c ą — ta k d z iś m u s im y s ię b ro n ić p rz e d p o n o w n y m n a ja z d e m . N a z a k o ń c z e n ie m ó w c a s k ła d a c z e ś ć ty m , k tó rz y b ro n ili p o ls k o ś c i P o m o rz a i im ie n ie m K o ła J a b ło n o w sk ie g o s k ła d a ra d z y ń s k im k o le g o m n a js e rd e c z n ie js z e ż y c z e n ia .
P o te j p rz e m o w ie n a s tą p iło o d c z y ta n ie n a d e s ła n y c h d e p e s z i ż y c z e ń — k tó ry c h b y ło p rz e sz ło 1 0 0 — m ię d z y in n e m i — z a ś d e p e s z a p . W o je w . M ło d z ia n o w s k ie g o , Iz b y R o ln ic z e j in n y c h K ó łe k R o ln ic z y c h p o w . T o ru ń , k s . p ró b . M a ń k o w s k ie g o . P a tro n a D o n im irs k ie g o , p . B u rm is trz a S c h w a rz a , k s . p ro b o s z c z a Ł o w ic k ie g o z N ie d ź w ie d z ia i in n y c h w y b itn y c h o s o b is to ś c i P o m o rz a .
O d c z y ta w s z y d e p e s z e — p . m a rsz a łe k P a s z o tta u d z ie lił g ło s u d y re k to ro w i S z k o ły R o ln i
c z e j w K o w a le w ie , k tó ry w p rz e m o w ie s w o je j w p ie rw sz y m rz ę d z ie p o d k re ś la ją c o lb rz y m ie z n a c z e n ie p ra s y P o m o rs k ie j d la k a ż d e j a k c ji p u b li
c z n e j — w z n ió s ł g ro m k i o k rz y k n a c z e ś ć n a j
b liż s z e g o re p re z e n ta n ta te j p ra s y tj „ G ło s u W ą b rz e s k ie g o ” i G ło su P o m o rs k ie g o ." O k rz y k i
„ n ie c h ż y je „ G ło s W ą b rz e s k i„ : — ro z b rz m ie w a ły p rz e z d łu g ą c h w ilę , d a ją c w y ra z s y m p a tji, ja k ą p is m o n a s z e c ie s z y s ię w ś ró d c a łe g o z ie m ia ń s tw a R a d z y ń s k ie g o .
