Związek Polskich Hut Żelaznych. Sprawozdanie z działalności w roku 1933 (istnienia Związku czternastym)

(1)

(2)

(3)

¡■ ¡¡■ I

_r^f.-J.'^n^SSfrJ5^{^ 0 i}

Bill ¡¡¡II B P I K

S I -UI ^..

§8

y-

i

Hi

PPM

« fill

irafflwll

'

...

.

■

M i aw®«

■

• v; -.7. '. ;'. ■■.•-■: ■. .;-.■.-■■;■■■■ : -.'v. ; ;■>;■ -•-'1 •-:-■• i: V ;

■■■■•:■■■ ■:/ :■.■■•■ :->.w SSfiSRfe pSis*S88s

SSliiSssB i l i i

Msa

fiB®

v ■

■

J » i;

-.. ■■■..■. '.V ' .

p ••

l a s , ' ; w ' t t

l i a a g |

^■

’ > i r >

m§

8#

K

¡® Ifefe

^.

: >y - :vJi ::

IIBSSlllsI!

S i f i i i i

I '» g| tig

'

■ i ..: . 1

m m

>£

:• V-. ^r? y*,,-. v-

if

^{^}

¡HW 1I 1 9

. c.

* ' \ ’ -7" V“’ ''

"'■:\ ■'■■'?•^ ■■

EK|®3a

.

«¡S M S

■

■ f i f e

■

-

'

**5*is**

_mm

**■■■-7?;* s.**

.

'

Sg®$gi

V V ; V - v

•i;®K

tiSBP fllSi

i l lm i SpH

(4)

(5)

ZWIĄZEK POLSKICH H U T Ż E L A Z N Y C H

S P R A W O Z D A N I E

z d z i a ł a l n o ś c i

w r o k u 19 3 3

(istnienia Związku czternastym)

W A R S Z A W A , PLAC N A PO L E O N A 9

(6)

. M m ■....

R ü l Ä H l l

< •'

(7)

PN A4

Z W I Ą Z E K P O L S K I C H H U T Ż E L A Z N Y C H

SPRAWOZDANIE

z d z i a ł a l n o ś c i

w r o k u 1 9 3 3

( i s t n i e n i a Z w i ą z k u c z t e r n a s t y m )

W A R S Z A W A , P L A C N A P O L E O N A 9.

(8)

Z A K ŁA D Y G R A F IC Z N E E. I D -R A K. K O Z IA Ń S K IC H , W A R S Ż A W A , K RA K . PR ZE D M IE ŚC IE 66

(9)

S P I S R Z E C Z Y

W stęp ... 5 I. Członkowie i władze Związku

Członkowie . . . 7

Zarząd . . . 10

Komisja Rewizyjna . . . 10

Pracownicy Związku . . . , . . . 1 0

II. Hutnictwo żelazne w Polsce

Rozmiary hutnictw a polskiego . . . . 1 1

Wytwórczość światowa

surówki (tablica 1) . . . 13

stali (tablica 2) . . . 14

III. Wytwórczość

Wytwórczość w okresie od 1910 do 1933 roku

wielkich pieców (wykres 1) . . . . 1 6

stalowni (wykres 2) . . . . 1 7

walcowni (wykres 3) . . . . 1 8

Wytwórczość h u t żelaznych Polski (tablica 3) . . . 1 9 Rodzaje wyrobów

wytwórczość wielkich pieców (tablica 4) . . . 20

wytwórczość stalowni (tablica 5) . . . . 20

wytwórczość walcowni (tablica 6) . • . . . - 2 1 wytwórczość odlewni (tablica 7) . . . . • . 2 2 wytwórczość oddziałów dalszej obróbki (tablica 8) . . . . 2 2 Wytwórczość surówki na 1 pieco-dzień biegu oraz stali na 1 dzień robo

czy w zakładach hutniczych w Polsce (tablica 9) . . . 2 3 Kwartalna wytwórczość w okresie 1929—1933 r. (wykres 4) • • . 2 4 IV. Tworzywo

R u d y

dowóz do zakładów hutniczych Polski (tablice 10— 13) . . . 2 6 zużycie według rodzajów rud (tablica 14) . . . 2 8 zużycie według krajów pochodzenia (tablica 15) . • . 2 9 dowóz według krajów pochodzenia (tablica 16) . . . . 3 0 Żużle, zendra, wypałki pirytowe i inne materjały, zawierające żelazo

zużycie . 30

dowóz do zakładów hutniczych Polski (tablica 17) . . . . 3 1 dowóz według krajów pochodzenia (tablica 18) . . . . 3 1 Węgiel i koks

zużycie węgla kam. w zakładach hutniczych Polski (tablica 19) . . 32 zużycie koksu w zakładach hutniczych Polski (tablica 20) . . . 3 3

(10)

Żelastwo

dowóz do zakładów hutniczych Polski (tablica 21) • . . . 3 4

zużycie (tablica 22) . . . 34

przywóz (tablica 23—-24) . . . 34

ceny żelastwa 35

V . Zatrudnienie i płace

Zmiany w liczebności załogi (tablica 25) . . • • . 3 7 Stan zatrudnienia w końcu każdego kwartału w zakładach hutniczych

Polski w okresie 1929— 1933 r. (wykres 5) . . . 38 Ogólna liczba dniówek odrobionych (tablica 26— 27) . . . . 3 9 Zatargi

Liczba dniówek, straconych z powodu strajku oraz ograniczenia czasu

pracy (tablica 28) . . . 44

Przeciętna roczna liczba dniówek odrobionych i opuszczonych, przypada

jących na 1 robotnika (tablica 29) . . . . • . 4 4 P ł a c e

przeciętny zarobek oddziałowy w gotówce (tablica 30) . . . 4 5 suma wypłaconych zarobków bez potrąceń (tablica 31— 32) . . 46

ogólna suma potrąceń z zarobków robotniczych (tablica 33) . . 4 8 VI. Bezpieczeństwo pracy

Organizacja służby bezpieczeństwa . . . 49

Nieszczęśliwe wypadki według skutków (tablice 34, 35 i 36). . . 5 1 Nieszczęśliwe wypadki według przyczyn (tabl<ca 37, 38 i 39) . . . 5 2 Liczba nieszczęśliwych wypadków na 100 tysięcy robotniko-godzin prze

pracowanych (tablica 40) . . . 54

VII. Podział wytwórczości

Syndykat i jego funkcje . . . . 5 5 Biuro Sprzedaży Polskich W alcowni R ur . . . 56 Podział wytwórczości wyrobów walcownianych (wykres 6) . . 5 7 Podział wytwórczości hutnictw a żelaznego Polski (tablica 41) . . 5 8 Podział wytwórczości rur stalowych spawanych i ciągnionych (wykres 7) 60 VIII. Wywóz zagranicę za zaświadczeniami eksportowemi

Wywóz wytworów walcowanych oraz dalszej obróbki

w poszczególnych miesiącach (tablica 42) . . . . . 6 1 stosunek wywozu do wytwórczości walcowni (tablica 43) . . . 6 2 udział poszczególnych województw w ogólnym wywozie (tablica 44) . 62 wywóz poszczególnych wytworów (tablica 45) . . . . 6 4 wywóz do poszczególnych krajów (tablica 46) . . . . . 6 6 Wywóz rur i przewodów rurowych

w poszczególnych miesiącach w stosunku do wytwórczości rurkow ni

(tablica 47) . . . . 6 7

udział poszczególnych województw w ogólnym wywozie (tablica 48) 67 wywóz do poszczególnych krajów (tablica 49) . . . . . 6 8

IX. Polityka handlowa . . . 70

X. Srawy przewozowe . . . 73

XI. Postęp techniczny hutnictw a polskiego . . . 75

XII. M etody pracy 77

(11)

W S T Ę P_o .

W ro k u sprawozdawczym napięcie kryzysu w h u tn ictw ie Żelaznem osła

bło. R ynek krajow y zaczął wykazywać nieco większą chłonność, równocze

śnie zaś wzmagała się, pod w pływem czynników , o k tó ry ch będzie m ow a niżej, działalność eksportow a h u t. T o też wytwórczość w stosunku do r. 1932 wzrosła

w dziale w ielkich pieców o 53,8 %

„ stalow ni o 4 8 ,4 %

„ walcowni o 4 5 ,7 %

„ ru rk o w n i o 3 6 ,7 % .

Jedynie w dziale dalszej obróbki wytwórczość spadła o 5,7 %.

Średnia wytwórczość surów ki na 1 pieco-dzień-biegu wynosiła 121 to n n w obec 116 t w r. 1932; średnia wytw órczość stali zlewnej na 1 dzień ro boczy— 2.600 to n n w obec 1.933 to n n w r. 1932.

Zam ów ienia syndykatu P.H.Ż., będące m iarą chłonności rynku w ew nętrz

nego, wzrosły w porów naniu z r. 1932 o 18% . O gólny jednak obrót h u tnictw a zwiększył się zaledwie o 12% , ze względu n a forsow ny wywóz po stale zniżkujących cenach, jak również ze względu na dokonaną w roku sprawozdawczym obniżkę cen żelaza w ew nątrz kraju.

Z ogólnej produkcji h u t 4 7 ,4 % w dziale w ytw orow walcow ni i 31,7 /o w dziale ru rk o w n i w chłonął rynek wewnętrzny.

Zbyt w kraju w ytw orów w alcow nianych zwiększył się w porów naniu z r.

1932 o 2 1 ,5 % , zbyt ru r — o 3 9,6% .

W yw óz zagranicę w ytw orów w alcow nianych zwiększył się w porów naniu z r. 1932 o 8 4 ,3 °/o, wywóz ru r o 23,3% .

5

(12)

W stosunku do wytwórczości eksport w ytw orów w alcow nianych w ynosił w ro k u sprawozdawczym 4 2 ,1 % , ek sp o rt ru r 64,9 °/o.

W zbycie ogólnym w ytw orów walcownianych w r. 1933 wywóz stanow ił:

w h u tach woj. kieleckiego 9,1 %

„ „ śląskiego 6 0 ,8 % w całem h u tn ictw ie 4 7 ,0 % .

W zbycie ogólnym w ytw orów ru rk o w n i w r. 1933 wywóz stanow ił:

w hutach woj. kieleckiego 62,9 % ,, „ śląskiego 6 9 ,6 % w całem h u tn ictw ie 6 7 ,2 % .

Liczba robotników , zatrudnionych przy końcu ro k u sprawozdawczego zwiększyła się w porów naniu z rokiem 1932 o 1.578 osób i w ynosiła 28.068 robotników , w obec 26.490 ro b o tn ik ó w , zatrudnionych przy końcu ro k u 1932.

W poszczególnych rozdziałach niniejszego spraw ozdania przedstaw iam y wy

niki pracy hutn ictw a żelaznego w piątym ro k u kryzysowym, który, jeśli się nie m ylim y, był rokiem przełom ow ym .

Treść sprawozdania staraliśm y się utrzym ać w ram ach lat poprzednich, obrazując rozm iar p ro d u k cji hutniczej przez porów nyw anie jej z latam i po- przedniem i i okresem przedw ojennym oraz omawiając szczegółowo zagadnie

nie tworzyw hutniczych i paliwa, kw estję zatrudnienia i zatargów o płace, organizację bezpieczeństwa pracy w h u tn ic tw ie Żelaznem, kw estję podziału produkcji, akcję wywozową za zaświadczeniami Związku Eksportow ego Polskich H u t Żelaznych, politykę handlow ą i sprawy przewozowe.

Poruszone zagadnienia ilustrow aliśm y statystyką, n ie k tó re zaś z nich sta

raliśmy się przedstaw ić obrazow o na w ykresach o skali logarytmicznej. W y kresy te mają podziałkę, w ykreśloną proporcjonalnie do logarytm ów liczb, umieszczonych wzdłuż osi rzędnych. Różnica rzędnych dw óch p u n k tó w na wykresie rów na się więc różnicy logarytm ów liczb, odpow iadających tym dw u p u n k to m (w przeciw ieństw ie do podziałki linjow ej, gdzie ta różnica rzędnych rów nałaby się różnicy samych liczb).

W zakończeniu podaliśmy opis inw estycyj, d okonanych w ro k u spraw o

zdawczym przez niek tó re zakłady hutnicze oraz wyszczególniliśmy m etody pracy Związku Polskich H u t Żelaznych.

6

(13)

I. CZŁONKOWIE I WŁADZE ZWIĄZKU POLSKICH HUT ŻELAZNYCH.

_c

C Z Ł O N K O W IE ZW IĄZKU

T ow arzystw o A kcyjne

ZA K ŁA D Ó W H U TN IC Z Y C H „H U T A BA N K O W A ”

Dąbrowa Górnicza SK ŁA D R A D Y N A D Z O R C Z E J:

R o b e r t H u e t — Prezes J o z e p h C h a n o v e C h a r l e s P a s t e u r — W icep rezes A n d r z e j G a r b i ń s k i F r a n ç o i s P a u l B a l o u z e t C l a u d e O l l a g n i e r P a u l B a v i è r e A n t o n i R i e s e n k a m p f J e a n B o n n a r d e l E u g è n e S c h n e i d e r

D Y R EK C JA ; R o b e r t T o u t t ë e W a l e r y Ś w i r t u n

„H U TA PO KÓ J”

Śląskie Zakłady G órniczo-H utnicze, Si A.

Katowice, Zamkowa 3 SK ŁA D R A D Y N A D ZO R CZEJ:

A u g u s t B o e r n e r F e l i k s T h e u s n e r M i k o ł a j hr. B a l l e s t r e m J u l j u s z T w a r d o w s k i R u d o l f B r e n n e c k e K a r o l W i e t h a u s A l f r e d F a l t e r J e r z y W o j n a r E d m u n d hr . K o m o r o w s k i

SK ŁA D ZA R ZĄ D U : S t a n i s ł a w S u t z y c k i J ó z e f D a n g e l

T ow arzystw o Z akładów M etalow ych

„B. H A NTK E” , SP. AKC.

Warszawa, Srebrna 9 SK ŁA D R A D Y N A D ZO R C Z E J:

J e r z y M e y e r — Prezes J e r z y K r a m s z t y k E u g e n j u s z L u b o v i t s c h J a n K r o e g e r H e n r y k N e u m a n H e n r y k S z a m p a n i e r L e o p o l d W e l l i s z

SK ŁA D ZA R ZĄ D U :

L u d w i k D a r o w s k i — Prezes S t a n i s ł a w M e y e r J e r z y B a u e r e r t i G u s t a w W ł o d e k H i p o l i t G l i w i c

(14)

K A T O W IC K A SPÓŁKA AKCYJNA DLA G Ó R N IC T W A I H U T N IC T W A

Katowice, Kościuszki 30 SK ŁA D R A D Y N A D ZO R C Z E J:

W ł o d z i m i e r z D ą b r o w s k i A l f r e d hr . P o t o c k i F r y d e r y k F l i c k S t e f a n P r z a n o w s k i H e -n r y k A s z k e n a z y M i e c z y s ł a w R a c z k i e w i c z

B r u n o n B r u h n S. R i t s c h e r

M i e c z y s ł a w C h m i e l e w s k i I r v i n g R o s s i J a n C z o c h r a l s k i R o b e r t S c h e r f f M a r j a n D r o z d o w s k i P a w e ł v. S c h w a b a c h T y t u s F i l i p o w i c z P a w e ł M a r x

P a w e ł G e i s e n h e i m e r H e n r y k v. S t e i n S t a n i s ł a w J a n i c k i O t t o n S t e i n b r i n c k E u g e n j u s z L u b o v i t s c h M a r j a n S z y d ł o w s k i E d w a r d M o s l e r J u l j u s z T w a r d o w s k i L e o n a r d M o ż d ż e ń s k i K a r o l W i e t h a u s S t a n i s ł a w J a n O k o l s k i G u s t a w W i l l i g e r L u d w i k P a w 1 a c z k y K o n s t a n t y W o l n y

SKŁAD Z A R ZĄ D U : M a r j a n P r z y b y l s k i B r o n i s ł a w R a d o w s k i R o b e r t S z n a p k a

H U T A ŻELAZNA „K R A K Ó W ”, SP. AKC.

Kraków, Rynek 12 SK ŁA D R A D Y N A D ZO R C ZEJ:

H e n r y k de K u h M a r c e l i P a n e t h

T a d e u s z E p s t e i n A 1 f r e d P o r a d a - R a p o p o r t S t e f a n S k r z y ń s k i L e o n S t e r n b a c h

W i l l i a m W. S h a r p e J. P. P e r r y

J u l j u s z H o c h a p f e l F r a n c i s z e k H e i s s i g D Y R EK C JA :

T a d e u s z E p s t e i n

GÓRNOŚLĄSKIE ZJEDNOCZONE HU TY KRÓLEW SKA I LA U R A

S p ó łk a A kcyjna G ó rn ic z o -H u tn ic z a Katowice, Kościuszki 30 SK ŁA D R A D Y N A D ZO R C Z E J:

W ł o d z i m i e r z D ą b r o w s k i A l f r e d hr. P o t o c k i F r y d e r y k F l i c k S t e f a n P r z a n o w s k i H e n r y k A s z k e n a z y M i e c z y s ł a w R a c z k i e w i c z

B r u n o n B r u h n S. R i t s c h e r

M i e c z y s ł a w C h m i e 1 e w s k 1 I r v i n g R o s s i J a n C z o c h r a l s k i R o b e r t S c h e r f f M a r j a n D r o z d o w s k i P a w e ł v. S c h w a b a c h T y t u s F i l i p o w i c z P a w e ł M a r x

P a w e ł G e i s e n h e i m e r H e n r y k v. S t e i n S t a n i s ł a w J a n i c k i O t t o n S t e i n b r i n c k E u g e n j u s z L u b o v i t s c h M a r j a n S z y d ł o w s k i E d w a r d M o s l e r J u l j u s z T w a r d o w s k i L e o n a r d M o ż d ż e ń s k i K a r o l W i e t h a u s S t a n i s ł a w J a n O k o l s k i G u s t a w W i l l i g e r L u d w i k P a w 1 a c z k y K o n s t a n t y W o l n y

S K ŁA D ZA R Z Ą D U : M a r j a n P r z y b y l s k i B r o n i s ł a w R a d o w s k i R o b e r t S z n a p k a

8

(15)

M ODRZEJOW SKIE ZAKŁADY GÓ RN ICZO -H U TN ICZE, SP. AKC.

W arszawa, Srebrna g SK ŁA D R A D Y N A D ZO R C Z E J:

Prezes — v a c a t H e n r y k N e u m a n

J e r z y M e y e r — W icep rezes B r o n i s ł a w R a d o w s k i W ł o d z i m i e r z B a c z y ń s k i L e o p o l d W e 11 i s z W a c ł a w B r u n A n t o n i K a m i e ń s k i E u g e n j u s z L u b o w i t s h W a c ł a w U r b a n o w i c i

S K ŁA D Z A R ZĄ D U :

L u d w i k D a r o w s k i — Prezes S t a n i s ł a w M e y e r J s r z y B a u e r e r t z G u s t a w W ł o d e k H i p o l i t G l i w i c

SPÓŁKA AKCYJNA W IELKICH PIEC Ó W I ZA K ŁA D Ó W OSTRO W IEC K ICH

Warszawa, A l. Ujazdowska 51 SKŁAD R A D Y N A D ZO R CZEJ:

K a r o l W i l h e l m S c h e i b l e r — Prezes M i e c z y s a w H o f m a n F e r n a n d d u R o y d e B l i c q u y E m i l L a n d s b e r g K a z i m i e r z C h r z a n o w s k i E d w a r d N e u s e s t e r

L u d w i k F r è r e H e n r y k R u p è

F e r d y n a n d G e r m a n è s A n t o n i W i e n i a w s k i L e o p o l d H o o g v e l s t J ó z e f Ż y c h l i ń s k i

SK ŁA D Z A R ZĄ D U :

A n d r z e j W i e r z b i c k i — Przew odn. T a d e u s z K a r s z o - S i e d l e w s k i W a c ł a w D ą b r o w s k i A n d r z e j Z a l e w s k i

T O W A R Z Y S T W O SO SNO W IECKICH FABRYK R U R I ŻELAZA, SP. AKC.

W arszawa, Moniuszki 10 SK ŁA D R A D Y N A D ZO R C Z E J:

J u l j u s z B e r n a r d — Prezes H i p o l i t G l i w i c

H. E. B o y e r J ó z e f L e f l a i v e

J ó z e f C h a n o v e L u d w i k H e r m a n

SK ŁA D Z A R ZĄ D U :

C l a u d e A u 1 a g n o n — P rezes A n t o n i W e r e s z c z y ń s k i M a c i e j R o g o w s k i — W ice p rezes E l j a s z M a r c h a s s o n

A n t o n i S ł a b o s z e w i c z A l p h o n s e S e r v e a u

TO W A R ZY STW O STA R A C H O W IC K IC H ZA K ŁA D Ó W GÓRNICZYCH

Sp. A kc.

Warszawa, Warecka 15 SK ŁA D R A D Y N A D ZO R C Z E J:

R o m a n G ó r e c k i — P r e z e s F e l i k s M a c i s z e w s k i

S t e f a n S t a r z y ń s k i—W iceprezes M i e c z y s ł a w M a c i e j o w s k i F r a n c i s z e k D o l e ż a l R u d o l f P r i c h

W a c ł a w K o n d e r s k i W ł a d y s ł a w W i e l o w i e y s k i J ó z e f K o ż u c h o w s k i M a r j a n Z a k r z e w s k i

A n t o n i L e w a l s k i

SK ŁA D Z A R Z Ą D U : C z e s ł a w K l a r n e r — Prezes J a n P r o t

S t e f a n O s s o w s k i — W iceprezes K a z i m i e r z R a c z y ń s k i T a d e u s z N e u m a n W i t o l d W i e r z e j s k i

(16)

ZARZĄD ZW IĄZKU

PREZES: M ACIE] R O G O W SK I

W IC E P R E Z E SI: TADEUSZ KARSZO-SIEDLEWSKI M AR JAN PRZYBYLSKI

STA N ISŁA W SURZYCKI

CZŁONKOW IE:

LU DW IK DA RO W SK I, TADEUSZ NEUM AN,

TADEU SZ EPSTEIN, RO BERT SCHERFF,

JERZY MEYER, RO BER T TO U TTEE.

K O M I S J A R E W I Z Y J N A :

ZYGM UNT ŁADA, IG N A CY RÓŻYCKI, STEFAN STA NO W SKI, MAKSYMILJAN SABASS.

P R A C O W N I C Y Z W I Ą Z K U Stefan Korzyclci, Dyrektor Janusz Dębicki,

A ntoni Dzik, Łucjan Horowitz, Janina Dasiewicz.

10

(17)

II. HUTNICTWO ŻELAZNE W POLSCE.

W ytw órczość h u tn ictw a żelaznego w Polsce w ro k u 1933 według po

szczególnych działów produkcji wyniosła następujące liczby tonn:

wielkie p i e c e ... ....305.625 stalownie. . ... ... ... 817.049 w a l c o w n i e ... ... 564.341 odlew nie... ... 18,821 oddziały dalszej o b r ó b k i ... ....126.637

w tem rury s t a l o w e ... ....45.196.

Zużycie żelaza n a 1 - go m ieszkańca w Polsce w ynosiło w roku sprawo

zdawczym: 11,6 kg,

w r. 1932 — 9,3 kg, w r. 1931 — 12,7 kg, w r. 1930 -— 20,0 kg, w r. 1929 — 34,3 kg, w r. 1928 — 35,9 kg, w r. 1927 — 30,8 kg.

Liczba zatrudnionych ro b o tn ik ó w w ko ń cu ro k u 1933 wynosiła 28.068 osób, z tego pracow ało:

w oddziale wielkich pieców . . . . 1.075 osób w stalo w n iach ... ...2.962 ,, w walcow niach . . . 6.383 „ w odlew niach stali, żeliwa, i in. m etali 1.111 ,, w oddziale dalszej obróbki . . . . 6.217 ,,

razem . . . . 17.748 osób.

Resztę, t. j. 10.320 osób, stanow ili robotnicy oddziałów pom ocniczych, technicznych i wszystkich oddziałów ubocznych.

11

(18)

O gólny zarobek w gotów ce, łącznie z dodatkam i socjalnem i i t. p., wy

płacony w ro k u sprawozdawczym ro b o tn ik o m , zatrudnionym w h u tn ictw ie Żelaznem, w yniósł Zł. 65,066.083 w obec Zł. 55.721.165 w r. 1932.

W ro k u sprawozdawczym h u ty żelazne w płaciły z ty tu łu pod atk ó w p a ń stw ow ych i kom unalnych sumę Zł. 8.039.910 w obec Zł. 7.089.992 w r. 1932.

Z powyższej kw oty przypadło na podatek:

m a j ą t k o w y ... Zł. 354.956 d o c h o d o w y ... ... 1.135.225 przem ysłowy... ...„ 4-791.589 s t e m p l o w y ... 834.203 od nieruchom ości (razem z gruntow ym ) ,, 702.022 i n n e ... ,, 221.915 razem . . . Zł. 8.039.910.

O gólna sum a w płat na świadczenia socjalne w yniosła Zł. 19.533.682.

Z tego w płacono n a :

Kasę C h o ry ch ... Zł. 1.849.062

„ Bracką . ... ... ...,, 903.000 U rlopy r o b o tn i c z e ... ... . „ 2.253.290 U bezpieczenia robotnicze od w ypadków ,, 2.859.719

„ starczo-inw alidzkie . . „ 963.300

„ pracow ników um ysłow ych „ 692.230 Fundusz B e z r o b o c i a ... 1.136.399

„ Pracy ... ,, 1.048.447 Kasy em erytalne (pensyjne). . . . ,, 2.383.282 Inne świadczenia socjalne (węgiel de-

pu t., odpraw y pośm iertne, dodatki

rodzinne i t. p . ) ... „ 3.585.327 Świadczenia ponoszone d o b ro w o ln ie „ 1.859.626

razem . . . . Z ł . 19.533.682.

S tosunek wytwórczości polskiego h u tn ic tw a żelaznego do wytwórczości św iatow ej obrazują poniższe tablice:

12

(19)

Tablica i

W Y T W Ó R C Z O ŚĆ Ś W IA T O W A SU RÓW K I K r a j e 1)

r. 1 9 1 3 r. 1 9 3 2 2) r. 1 9 3 3

tys. to n n % tys. to n n % tys; to n n %

1 Stany Zjednoczone 31.462 39,9 8.922 22,5 13.4243) 27,3

2 Z. S. R. R.4) • • • 4.207 5,3 6.217*) 15,6 7.189 14,6 3 F r a n c j a ... 9.071 11,5 5.537 13,9 6.324 12,9 4 N i e m c y ... 10-916 13,8 3.933 9,9 5.267 10,7 5 A nglja... 10.424 13,2 3.630 9,1 4.190 8,5 6 B e lg ja ... 2.485 3,2 2.784 7,0 2.745 5,6 7 J a p o n j a ... 243 0,3 1.542 3,9 2.032 4,1

8 Luksemburg . . . 2.548 3,2 1.960 4,9 1.888 3,8

9 Okrąg Saary . • . 1.371 1,8 1.349 3,4 1.592 3,2 i

10 Indje Bryt. • ■ • 207 0,3 928 2,3 1.060*) 2,2

11 W ło c h y ... 432 0,5 495 1,3 553 1,1

12 Czechosłow acja. . 1.228 1,6 450 1,1 499 1,0

13 Hiszpanja . . . . 425 0,5 301 0,8 338 0,7

14 S z w e c ja ... 742 0,9 282 0,7 3205) 0,7

15 A ustralja6) . • • 47 0,1 231 0,6 313 0,6

16 P olska... 1.031 1,3 198,6 0,5 305,6 0,6 |

17 Kanada ... 1.031 1,3 162 0,4 264 0,5

18 Holandja . . . . 236 0,6 250*) 0,5

19 C h in y ... 160 0,2 200*) 0,5 200*) 0,4

20 Norwegja . . . . 4 0,0 103 0,3 120*) 0,2

21 W ęgry... 190 0,2 66 0,2 93 0,2

22 A u s t r j a ... 550 0,7 94 0,2 88 0,2

23 Pozostałe kraje . • 135 0,2 120*) 0-,3 170*) 0,4

R a z e m • 78.909 100,0

■ 39.741 100,0 49.225 100,0 5

!) W g ran icach obecny 2) Liczby częściow o po 3) T y lk o su ró w k a n a k 4) R o k kalendarzow y.

5) Bez sto p ó w żelaznyci 6) D ane za r. 1932 i 19

*) Liczby tym czasow e.

:h.

praw ione.

oksie.

i.

33 obejm ują w ytw órczo ść tylko jednego przedsiębiorstw a;

(20)

Tablica i

W Y T W Ó R C Z O ŚĆ ŚW IA T O W A STALI K r a j e1) ^r. ¹⁹ ¹ ³ ^t. ¹ ⁹

3 2«) r. 1 9 3 3

tys. to n n °/o tys. to n n % tys. to n n 1 %

1 Stany Zjednoczone 31.802 41,5 13.900 27,1 23.247 34,3

2 Niemcy . . . . 11.919 15,6 5.770 11,3 7.612 11,2

3 Anglja . . . . 7. 7 86 10,2 5.506 10,7 7.295 10,8

4 Z. S. R. R.3) . . 4-436 5,8 6.026 11,8 6.856 10,1

5 Francja . . . . 6.973 9,1 5.6404) 11,0 6.5314) 9,6

6 Japonja . . . . 240 0,3 2.360 4,6 3.097 4,6

7 B elg ja... 2.467 3,2 2.809 5,5 2.742 4,1

8 Luksem burg. . . 1.335 1,7 1.956 3,8 1.845 2,7

9 W łochy4) . . . 934 1,2 1.497 2,9 1.784 2,6

10 Okrąg Saary . . 2.080 2,7 1.463 2,9 1.676 2,5

11 Polska . . . . 1.661 2,2 550,7 1,1 817 1,2

12 Czechosłowacja 1.229 1,6 683 1,3 747 1,1

13 Indje Bryt. . . . 63 0,1 579 1,1 705 1,0

14 Szwecja . . . . 749 1,0 537 1,0 640 1,0

15 Hiszpanja, . . . 293 0,4 534 1,0 423 0,6

16 Kanada . . . . 1.059 1,4 348 0,7 415 0,6

17 A ustralja5) . . . 14 0,0 283 0,6 378 0,6

18 Węgry . . . . 443 0,6 180 0,4 228 0,3

19 Austrja . . . 565 0,7 205 0,4 226 0,3

20 Chiny . . . 43 0,1 30*) 0,1 40*) 0,1

21 Pozostałe kraje. 477 0,6 360*) 0,7 450*)

1

0,7

R a z e m . 76.568 100,0 51.217 100,0 67.754 100,0

x) W g ranicach obecnych.

2) Liczby częściow o p o p raw io n e.

s) R o k kalendarzow y.

4) Bez stali zgrzew nej.

5) D an e za r. 1932 i 1933 obejm ują

*) Liczba oszacow ana.

w ytw órczość tylko jed n eg o p rzed sięb io rstw a.

(21)

III. WYTWÓRCZOŚĆ.

W sprawozdaniu naszem za r. 1932 pisaliśm y, że wytwórczość wszystkich trzech działów zasadniczych była dużo mniejsza od wytwórczości kryzyso

wego ro k u 1924, z czego w ynikało, że rok 1932 pod względem w ytw ór

czości był najgorszy. T ak było istotnie, w ro k u bow iem sprawozdawczym w ytw órczość wszystkich trzech działów znacznie się popraw iła: w dziale wielkich pieców osiągnięto poziom roku 1925, w stalow niach i walcowniach poziom r. 1926.

W ytw órczość wielkich pieców w ro k u 1933 wzrosła o 54% w stosunku d o ro k u poprzedniego, wytw órczość zaś stalow ni i walcowni przeszło o 45%.

Najgorszym miesiącem pod względem poziom u wytwórczości w r. 1933 był styczeń, najlepszym sierpień.

Tablica 3 n a str. 19 ilustruje wytw órczość trzech zasadniczych działów w poszczególnych miesiącach ro k u sprawozdawczego w porów naniu z prze

ciętną miesięczną wytwórczością ro k u 1913.

(22)

W Y T W Ó R C Z O Ś Ć W I E L K I C H P I E C Ó W W P O L S C E

T O N N Y 0 2 0 00 0 0 400 0 0 0 600 0 0 0 800 0 0 0 1 0 0 00 0 0 R O K

1910 1911 1912 1913 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929

1930 1931 1932 1933

(23)

W Y T W Ó R C Z O Ś Ć S T A L O W N I W P O L S C E

T O N N Y 0 2 0 00 0 0 400 0 0 0 600 0 0 0 800 0 0 0 10 0 00 0 0 12 0 00 0 0 1 400 0 0 0 1 600 0 0 0 R O K

1910 1911 1912 1913 1922 1923 ' 1924

. 1925

■ 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933

(24)

W Y T W Ó R C Z O Ś Ć W A L C O W N I W P O L S C E

T O N N Y o ... s o o o o o 400000 600000 800000 1000000 1200000

R O K

1910

¡911 1912 1913 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933

18

(25)

W Y TW Ó R C Z O ŚĆ

W A L C O W N I ZA K ŁA D Ó W H U TN ICZY CH W POLSCE W R. 1933

Tablica 6

W y s z c z e g ó l n i e n i e t o ^r. n ^{1 9 3 2}n y | % t o n n ^r. ^{1 9 3 3}y | %

W ytwór walcowany gotowy

Szyny kolejowe ... 72.656 18,8 84.126 14,9

Szyny tramwajowe żłobkowe . . 681 0,2 2.246 0,4

Szyny wąskotorowe kopalniane . 1.535 0,4 670 0,1

Podkłady, złącza, podkładki do

szyn ... 12.027 3,1 9.659 1,7 Belki i korytka ... 30.237 7,8 34-118 6,0

Żelazo handlowe i fasonowe . . 114.039 29,4 171.182 30,3

Bednarka walcowana na gorąco 16.815 4,3 24-742 4,4

Żelazo na d r u t ... 40.593 10,5 46.649 8,3 Żelazo u n iw e r s a ln e ... 6.644 1,7 19.473 3,5

Blacha:

wyż, 5 m m ... 14.181 | 28.307 ] 5 — 3 m m ... 4.381 f 12.351 |

\ 67.280 17,4 } 119.867 21,2 3 — 1 m m ... 10.901 [ 28.355 1

niżej 1 m m ... 37.817

j

^{50.854 )}

Stal s p e c j a l n a ... 11.994 3,1 19.750 3,5 Inne gatunki żelaza i stali wal

cowanej ... 12.852 3,3 31.874 5,7

Razem wytwór gotowy . . . . 387.353 100,0 564.356 100,0

(26)

Tablica 7

W Y T W Ó R C Z O ŚĆ

O D LEW N I ZA K ŁA D Ó W H U TN IC ZY C H W POLSCE W R. 1933 W y s z c z e g ó l n i e n i e

r. 1 9 3 2 r. 1 9 3 3

to n n y °/o ^{to n n y} °/o

Rury żelazne lane (żeliwne) i ich części . 261 1,8 43 0,2

13.867 98,2 18.778 99,8

Razem . . 14-128 ^100,0 18.821 100,0

Tablica 8

W Y T W Ó R C Z O ŚĆ O D D ZIA ŁÓ W

DALSZEJ OBRÓBKI ZA K ŁA D Ó W H U TN IC Z Y C H W POLSCE W R. 1933 W y s z c z e g ó l n i e n i e i ti 1S ^{3 2} ^r. ¹ ^{3 2}

to n n y °/o to n n y °/o

a) W yroby kute i prasowane

osie k o l e j o w e ... 4.581 3,8 1.271 1,0 obręcze kolejowe (bandaże) . . . . 13.571 11,4 14.790 11,7

975 0,8 482 0,4

8.625 7,2 8.064 6,4

b) W yroby walcowane na z i mno. . . . 10.360 8,7 17.048 13,5 c) Rury żelazne i stalowe i ich części

11.334 9,5 13.982 11,0

ciągnione bez s z w u ... ... . 21.718 18,2 31.214 24,7 d) Konstrukcje żelazne, kotły, zbiorniki,

oprócz wagonów i t. p ... 10.924 9,1 5.241 4,1 e) Maszyny, obrabiarki, mechanizmy i t. p. 2.667 2,2 3.789 3,0 f) Drobne wyroby żelazne

gwoździe, haki, śruby, nakrętki . . . 4.494 3,8 4.190 3,3 drut c ią g n i o n y ... 1.939 1,6 447 0,4 inne w y r o b y ... 1.005 0,8 947 0,7 g) W yroby z blachy

blacha w arkuszach ocynowana . . . 1.955 1,6 3.534 2,8

„ „ „ ocynkowana . . . 1.872 1,6 3.087 2,4

naczynia e m a lio w a n e ... 969 0,8 1.269 1,0 naczynia z blachy s u r o w e j ... 3.171 2,7 3.480 2,7 naczynia ocynow. i ocynkow... 97 0,1 230 0,2 inne w y ro b y ... 2.240 1,9 1.831 1,4 h) Inne wyroby żelazne i stalowe . . . 16.922 14,2 11.741 9,3 Razem . . 119.419 100,0 126.637 100,0

22

(27)

W Y T W Ó R C Z O ŚĆ SU RÓW K I

N A 1 PIECO-DZIEŃ BIEGU ORA Z STALI N A 1 DZIEŃ ROBOCZY W ZAKŁADACH H U T N IC Z Y C H W POLSCE

Tablica 9

s u r ó w k a s t a 1

M i e s i ą c ^t⁰ n n y r. 1 9 3 2 r. 1 9 3 3 r. 1932 r. 1933 liczba d n i

roboczych to n n y liczba dni

roboczych to n n y

styczeń ... 94,8 108,7 21 1.426,05 25 1.818,60

luty ... 89,3 112,3 23 1.511,04 23 2.268,39

marzec ... 114,3 123,5 24 1.637,79 27 2.573,56

kwiecień ... 120,1 119,5 24 1.588,29 26 2.575,88

m a j ... 121,7 119,9 18 1.493,94 28 2.852,96

c z e r w ie c ... 130,4 128,7 22 1.974,09 26 2.915,77

l i p i e c ... 125,7 125,3 24 1.959,25 28 2.635,07

s i e r p i e ń ... 130,9 123,3 27 2.315,11 27 3.176,30

wrzesień ... 115,6 130,8 25 2.133,56 27 2.872,59

październik ... 111,7 129,3 27 2.298,81 28 2.606,86

l i s t o p a d ... 119,3 115,0 27 2.377,56 27 2.536,11

grudzień ... 112,1 111,5 24 2.048,96 24 2.025,38

przeć, za 12 mies. 116,0 121,0 23,7 1.933,15 26,2 2.600,41

(28)

K W A R T A L N A W Y T W Ó R C Z O ŚĆ H U TN IC T W A Ż E L A Z N E G O W O K R E S IE 1929-1933 (SKALA LOGARYTM ICZNA)

TO N N Y 400 000

300 000

200 000

100 000 80 000

60 000

40 000

30 000

10 000

6000

/ // /// IV / II III IV / II m IV / II /// ^IV / // III / /

s^{alo wr}^ie

Wal co K ^ j^wnie

\

\ \ / \

*v

Wielk e pie oe

w\ '

\\

\ \

\

\ \

/ / /

✓ >

/

//

✓/

✓✓

✓ \

V\>

\\

// /

\ \

1

/ y

‘X .

\

/ /

*

\ ...

jrkow ie

\-»»»*

\

•••»•

••

1929 ¡930 1931 1932 i

(29)

IV. TWORZYWO.

R U D Y .

W ydobycie ru d żelaznych w Polsce w yniosło w roku 1933 160.661 to n n , z czego na rudy ilaste przypadło 144.934 to n n

,, „ b ru n a tn e „ 15.727 „

Zużycie natom iast w hutnictw ie krajow ych h u t żelaznych w stanie surow ym i w yprażonym (po przeliczeniu n a rudę surow ą) w yniosło w roku sprawozdawczym (bez aglom eratów ) 211.823 to n n , po uwzględnieniu zaś aglom eratów i rudy darniow ej — 243.762 to n n , czyli znacznie więcej niż w ydobyły w ro k u sprawozdawczym kopalnie krajowe. Różnica ta tłum aczy się zużywaniem przez h u ty zapasów z ro k u poprzedniego.

Krajowe rudy żelazne w stanie surow ym znajdują w hu tn ictw ie pol- skiem zastosow anie jako dom ieszka do ru d bogatych zagranicznych. Stąd też zużycie ru d krajow ych jest sto su n k o w o nieznaczne. O gólne zużycie ru d że

laznych surow ych w procesie w ielkopiecow ym całej Polski stanow iło w r. 1933:

rudy bogatej (powyżej 50% Fe) 120.775 t, czyli 78,5%

ru d y ubogiej (do 50% Fe) 30.111 t, czyli 21,5% .

S tosunek zatem zużycia rudy ubogiej pozostał w ro k u sprawozdawczym n a poziom ie r. 1932.

W procesie w ielkopiecowym h u t w oj. kieleckiego zużycie rud surowych bogatych w yniosło w ro k u sprawozdawczym 25,7% , w h u tach zaś w oj.

śląskiego 85,3% ogólnego zużycia ru d surowych.

W porów naniu więc z rokiem poprzednim zużycie ru d bogatych w p ro cesie w ielkopiecow ym spadło o 1% w h u tach woj. kieleckiego i o 3% w h u tach woj. śląskiego.

O prócz surow ej rudy żelaznej h u ty zużyły w procesie wielkopiecowym na

stępujące ilości prażonej rudy żelaznej:

(30)

r. 1932 r. 1933 w w oj. kieleckiem 31.671 to n n 45.399 to n n w w oj. ślaskiem 33.103 „ 76.945 „

razem 64.774 to n n 122.344 to n n ,

a poza tem znaczną ilość brykietów i aglom eratów . C ałkow ite zużycie poszczególnych rodzajów rudy żelaznej ilustruje tablica 15.

Poniższe tablice ilustrują dowóz rudy żelaznej i m anganow ej do zakła, dów hutniczych całej Polski i poszczególnych okręgów.

Tablica 10

D O W Ó Z RUDY ŻELAZNEJ I M A N G A N O W E J D O ZA K ŁA D Ó W H U TN IC Z Y C H POLSKI W R O K U 1933

W y s z c z e g ó l n i e n i e kraj owe zagraniczne r a z e m

tonny % tonny % tonny %

Rudy żelazne surowe . . . . 30.852 17,0 150.985 83,0 181.837 100,0

,, „ prażone . . . . 123.022 99,5 61 0,5 123.083 100,0

„ „ w brykietach . . 14-175 49,9 14-256 50,1 28.431 100,0 Aglom eraty ... 32.157 63,3 18.675 36,7 50.832 100,0 Razem rudy żelazne . . . . 200.206 52,1 183.977 47,9 384.183 100,0 Rudy m a n g a n o w e ... — — 48.450 100,0 48.450 100,0 Ogółem . . . . 200.206 46,3 232.427 53,7 432.633 100,0

Tablica n

D O W Ó Z RUDY ŻELAZNEJ I M A N G A N O W E J D O ZA K ŁA D Ó W H U TN IC ZY C H W O JE W Ó D Z T W KIELECKIEGO I K RAK OW SK IEG O W R O K U 1933

W y s z c z e g ó l n i e n i e krajowe zagraniczne r a z e m

tonny % tonny °/o tonny °/o

Rudy żelazne surowe . . . . 9.084 82,7 1.898 17,3 10.982 100,0

„ „ prażone . . . . 40.689 100,0 — — 40.689 100,0

i „ „ w brykietach . . ^— — 12.933 100,0 12.933 100,0

Razem rudy żelazne . . . . 49.773 77,0 14.831 23,0 64.604 100,0 Rudy m a n g a n o w e ... — — 4.520 100,0 4-520 100,0 Ogółem . . . . 49.773 72,0 19.351 28,0 69.124 100,0

(31)

Tablica 12

D O W Ó Z RUDY ŻELAZNEJ I M A N G A N O W E J D O ZA KŁA DÓ W HUTNICZYCH W O JE W Ó D Z T W A ŚLĄSKIEGO W RO K U 1933

W y s z c z e g ó l n i e n i e krajowe zagraniczne r a z e m

tonny °/o tonny % tonny _°/o

Rudy żelazne surowe . . . .

„ „ prażone . . . .

„ ,, w brykietach . . A g l o m e r a t y ... ...

21.768 82.333 14.175 32.157

12,7 99,9 91,5 63,3

149.087 61 1.323 18.675

87,3 0,1 8,5 36,7

170.855 82.394 15.498 50.832

100,0 100,0 100,0 100,0 Razem rudy żelazne . . . .

Rudy m a n g a n o w e ...

150.433 47,1 169.146 43.930

52,9 J00,0

319.579 43.930

100,0 100,0

I Ogółem . . . 150.433 41,4 213.076 58,6 363.509 100,0

W p o ró w n an iu z rokiem 1932 dowóz rudy żelaznej wykazuje dalsze zm niejszenie się w dziale ru d krajow ych surow ych (o 9,3% ), natom iast znaczny wzrost w dziale ru d prażonych (o 117,0%); rów nież zwiększył się dow óz zagraniczny ru d żelaznych surow ych (o 82,9% ) oraz ru d m angano

wych (o 445,3% ). R udy prażonej zagranicznej sprow adzano w r. 1933 tylko bardzo nieznaczną ilość (61 t).

W zro st dow ozu ru d zagranicznych był w ynikiem tranzakcyj ek sp o rto wych kom pensacyjnych h u tn ic tw a polskiego z Brazylją i Z. S. R. R. Jednym z w arunków tych tranzakcyj było zobow iązanie się h u t polskich do sp ro

wadzenia pew nej ilości ru d y sowieckiej i brazylijskiej wzamian za otrzymane zam ów ienia eksportow e n a w yroby w alcow niane.

Tablica 13

D O W Ó Z RU D SU R O W Y C H D O ZA K ŁA D Ó W H U TN ICZY CH POLSKI W R. 1933 w t o n n a c h

W yszczególnienie woj. kieleckie woj. śląskie ogółem Polska

k ra jo w e zag ran icz. razem k ra jo w e zag ran icz. razem k ra jo w e zag ran icz. razem

r. 1932 ... 19.298 9.412 28.710 14.706 73.129 87.835 34.004 82.541 116.545 r. 1933 ... 9.084 1.898 10.982 21.768 149.087 170.855 30.852 150.985 181.837 w stosunku do r. 1932 — 10.214 — 7.514 — 17.728 +7.062 +75.958 +83.020 — 3.152 +68.444 +65.292

w zrost + — — — ■ 48,0°/„ 103,9%

94,5%

— 82,9% 56,0%

spadek — . . . . 52,9% 79,8% 61,70/o 9,3%

27

(32)

ZUŻYCIE RU D ŻELAZNYCH I M A N G A N O W Y C H W ZA K ŁA DA CH H U TN IC Z Y C H POLSKI W R. 1933 w tonnach

Tablica 14

Wyszczególnienie

R u d a ż e 1 a z n a Ruda manganowa

O gółem ( g + j )

S u r o w a

p ra ż o n a 3) w bry

k ie ta c h

aglo

m eraty

ra z e m r u d a że lazn a ( c + d - f e + f )

powyżej 5 0 % M n

do 5 0 % M n

ra z e m ru d a m anganow a

( h + i ) powyżej

5 0 % Fe

do 5 0 % Fe *)

razem ( a + b )

a b c d e f g h i i k

w wielkich piecach • 120.775 33.111 153.886 161.167 22.699 52.598 390.350 14.152 18.346 32.498 422.848

w stalowniach . . 19.697 — ^- 19.697 ^— 2.224 ^— 21.921 282 ^— 282 22.203

na inne c e le^{J )} . . 8.659 67 8.726 3.382 — ^— 12.108 ^{— ■} ^— ^— 12.108

razem r. 1933 . 149.131 33.178 182.309 164.549 24.923 52.598 424-379 14.434 18.346 32.780 457.159

r. 19 3 2 1) . . . . 141.254 34.577 175.831 84-206 19.839 15.609 295.485 2.005 13.467 15.472 310.957

*) O p ró c z p rażaków . 2) R azem z ru d ą d a rn io w ą . 3) Po przeliczeniu n a ru d e surow ą.

(33)

ZUŻYCIE RU D ŻELAZNYCH W ZAKŁADACH H U TN ICZY CH POLSKI W R. 1933 W /G K R A JÓ W PO C H O D ZEN IA w tonnach

Tablica 15

R u d a w /g kraju pochodzenia

R u d a e l a z n a , z u ż y t a w w i e l k i c h p i e c a c h R uda żelazna, zużyta w stalo w n iach i n a in n e cele

O gółem (fi.+n) r u d a s u r o w a

ru d a p ra ż o

na x)

brykiety anglom e- raty

Razem (<*—g)

ru d a surow a

ru d a p rażo

n a ł) bry

kiety

Razem (i—ni) do 50% Fe

powyżej 50$ Fe

do 50%

Fe (b ru n atn a)

powyżej 50% Fe ilasta b ru

n a tn a d a r

niow a

a b c d e f g h i k 1 m n O

p o l s k a ... 9.313 21.485 2.313 — 161.088 14.175 31.939 240.313 67 __ 3.382 __ 3.449 243.762

s o w i e c k a ... . — — — 83.251 ^— — — 83.251 •— 16.148 ^— — 16.148 99.399

s z w e d z k a ... — — — 25.168 — 1.323 20.659 47.150 — 9.015 — — 9.015 56.165

n o r w e s k a ... — — — — — 7.201 — 7.201 ^— — — • 2.224 2.224 9.425

brazylijska ... — — — 4.082 ^— — — 4.082 ^— 1.599 ^— ^— 1.599 5.681

a f r y k a ń s k a ... — — — 3.515 ^— ^— — 3.515 ^— 1.594 ^— — 1.594 5.109

g r e c k a ... — — — 2.386 — — — 2.386 ^{— •} — — •' — — 2.386

niemiecka ... — — — 2.373 ^— ^— — 2.373 — — — — — 2.373

czeskosłowacka . . . . — — — — 79 ^— — 79 — •— — — — 79

razem . . . 9.313 21.485 2.313 120.775 161.167 22.699 52.598 390.350 67 28.356 3.382 2.224 34-029 424.379

(34)

Jak w ynika z tablicy 14, ogólne zużycie ru d żelaznych i m anganow ych w zakładach hutniczych Polski w r. 1933 wynosiło 457.159 to n n , czyli o 47,0% więcej niż w r. 1932. Z powyższej ilości na rudy żelazne przypada 424.379 to n n , czyli o 43,6% więcej i na rudy m anganow e 32.780 to n n , czyli o 111,9% więcej.

W k o ń cu ro k u sprawozdawczego pozostaw ało w zapasach 92.407 to n n ru d y żelaznej surow ej, 7.453 to n n y rudy żelaznej prażonej, 3.508 to n n bry

kietó w z ru d y żelaznej, 18.149 to n n rudy m anganow ej i 3.554 to n n aglom eratów .

D ostaw cam i ru d żelaznych i m anganow ych dla h u tn ic tw a polskiego były w rok u spraw ozdaw czym następujące kraje:

Tablica 16

D O W Ó Z R U D ŻELAZNYCH I M A N G A N O W Y C H D O ZA KŁA DÓ W H U TN ICZY CH POLSKI W R. 1933

według krajów pochodzenia

K r a j e

r prażona

u d a ż e l a suTowa 1)

z n a

aglomeraty

r u d y

manganowe r a z 2 m

tonny % tonny °/o tonny % tonny | % tonny °/o

: Z. S. R. R. . — — 109.777 66,4 — — 44.271 91,4 154.048 66,3

Szw ecja. . . — — 25.581 15,5 18.675 100,0 — — 44.256 19,0

Norwegja . . — ^— 12.933 7,8 — — — — 12.933 5,6

Brazylja. . . — — 9.032 5,5 — — — — 9.032 3,9

R um un ja . . — — — — — — 4.179 8,6 4.179 1,8

Grecja . . . — — 3.386 2,1 — —- — — 3.386 1,4

N iem cy . . . — — 2.526 1,5 — — — — 2.526 1,1

Afryka . . . — — 2.006 1,2 — — — — 2.006 0,9

Czechosłow. 61 100,0 61 0,0

R a z e m 61 100,0 165.241 100,0 18.675 100,0 48.450 100,0 232-427 100,0 Żużle, zendra, wypalki pirytowe i inne materiały, zawierające żelazo.

O prócz ru d żelaznych i m anganow ych h u ty zużywają znaczne ilości ta niego tworzywa: żużli, zendry i innych m aterjałów , zawierających żelazo.

Zużycie tego rodzaju tw orzyw wynosiło:

w r. 1932 w r. 1933 w w ielkich piecach . . . 60.112 t 110.534 t do wszystkich innych celów 18.014 t 33.520 t

___________ razem . . 78.126 t 144.054 t.

Ł) R azem z b ry k ie ta m i z rudy żelaznej.

(35)

W p o ró w n an iu z r. 1932 zużycie w hutach w ym ienionego tworzywa wzrosło w ro k u sprawozdawczym o 84,4%.

Z powyższej ilości na tw orzyw o zagraniczne przypada 21.405 to n n , na krajow e k u p n e — 63.769 to n n i n a w ytw orzone we w łasnych zakładach — 58.880 to n n .

Dowóz tego rodzaju tw orzyw do zakładów hutniczych Polski w roku sprawozdawczym w porów naniu z rokiem poprzednim przedstaw iał się jak niżej:

T ablica 17

D O W Ó Z ŻUŻLI, ZENDRY, W Y PA ŁK Ó W PIR Y TO W Y C H I T. D. D O ZAKŁADÓW H U TN IC ZY C H POLSKI W R O K U 1933

w t o n n a c h

W yszczególnienie woj. kieleckie w oj. śląskie ogółem Polska

k ra jo w e z a g ra n icz . ra z e m k ra jo w e zagranicz. raze m k ra jo w e za g ra n ic z . raze m

r. 1932 ... 9.645 123 9.768 20.471 21.862 42.333 30.116 21.985 52.101

r. 1933 . . . . 13.698 — 13.698 50.071 21.405 71.476 63.769 21.405 85.174

w sto su n k u do r. 1932 + 4.053 - 123 + 3.930 +29.600 — 457 +29.143 +33.653 — 580 +33.073

w zro st + ... 42,0% — 40,2% ¡144,6% — 68,8% 111,7% — 63,5%

spadek'— . . . . — 100,0% — - 2,1% — - 2,6% —

D ostaw cam i żużli, zendry i w ypałków pirytow ych z zagranicy były n a

stępujące kraje:

Tablica 18

D O W Ó Z ŻUŻLI, ZENDRY, W Y PA ŁK Ó W PIRYTO- W Y C H I T. D. D O ZA KŁA DÓ W H U TN ICZY CH

POLSKI W R. 1933 według krajów pochodzenia

K r a j e T o n n y %

W ł o c h y ... 15.451 '72,2 S z w e c j a ... 5.251 24,5

! N i e m c y ... 385 1,8 A u strja ... 318 1,5

Razem . . . . 21.405 100,0

(36)

WĘGIEL I KOKS

Zwiększona wytw órczość h u t żelaznych w ywołała w ro k u sprawozdawczym większe zapotrzebow anie na węgiel, to też zużycie jego wzrosło o 25,9 % w stosunku do roku poprzedniego, jak to widać na poniższej tablicy:

Tablica ig

ZUŻYCIE W ĘGLA KAM IENNEGO W ZA K ŁA D A CH H U T N IC Z Y C H POLSKI W R. 1933

w t o n n a c l i

W y s z c z e g ó l n i e n i e na k o k so w an ie na d e p u ta ty na in n e cele r a z e m

r. 1932 ...

r. 1933 ...

w stosunku do r. 1932.

wzrost + ...

spadek — ...

346.585 502.571 + 155.986

45,0 %

127.170 115.376

— 11.794

9,3 %

751.018 923.912 + 172.894 23,0 %

1.224.773 1.541.859 + 317.086

25,9 %

Zużycie węgla kam iennego w zakładach h u tn iczy ch Polski w ro k u spra- w ozdawczym w ynosiło 5,64 °/o w ydobycia (27.356.290 to n n ) i 1 0 ,1 % zbytu krajow ego (15.261.081 tonn).

jeszcze bardziej w zrosło w ro k u sprawozdawczym zużycie koksu, zarów no własnego, jak kupnego krajowego.

K oksiarnie własne zakładów hutniczych wytworzyły:

322.638 to n n koksu grubego,

49.156 „ „ drobnego i m iału,

razem 371.794 to n n , co stanow i 3 1 ,8 % ogólnej wytwórczości koksu w Polsce (1.170.717 t) w obec 2 3 ,0 % w r. 1932,

Zużycie koksu w zakładach hutniczych Polski w r. 1933 wyniosło:

W y s z c z e g ó l n i e n i e

k r a j o w y z a g r a n i c z n y r a z e m

to n n y % ^{to n n y} % ^{to n n y} 0/O/

w wielkich piecach ... 319.728 99,9 250 0,1 319.978 100,0 do wszystkich innych celów . 31.819 91,3 3.032 8,7 34-851 100,0

razem . 351.547 99,1 3.282 0,9 354.829 100,0

32

(37)

Zużycie nato m iast koksu zagranicznego w roku sprawozdawczym spadło do 3.282 to n n , co stanow i zaledwie 0,9 % ogólnego zużycia w obec 3.507 to n n (1 ,4 % w r. 1932), 7.407 to n n (1,8% ) w r. 1931, 20.807 to n n (3 ,5 % ) w ro k u 1930, 59.508 to n n (6 ,7 % ) w roku 1929, 73.847 to n n (8 ,4 % ) w ro k u 1928.

Poniższa tablica obrazuje zużycie koksu według jego pochodzenia:

Tablica 20

ZUŻYCIE KOKSU W ZA KŁA DA CH H U TNICZYCH POLSKI W R. 1933 w t o n n a c h

W yszczególnienie z własnych koksiarni

z innych ko

ksiarni kraj. z zagranicy r a z e m

r. 1932 ... 190.948 51.944 3.507 246.399 r. 1933 ... 287.897 63.650 3.282 354-829

w stosunku do r. 1932 +96.949 + 11.706 — 225 + 108.430

wzrost + ... 50,8% 22,5% — 44,0%

spadek — ... ! — — 6,4% —

Ż E L A S T W O .

U skutecznione w r. 1933 przez C entralę Zakupu Złomu P. H. Ż. dosta- wy żelastwa m artinow skiego w yniosły 441.014 tonn, stanow iąc 1 2 3 % ob o wiązujących zam ów ień *) i 99 % zamówień podwyższonych przez hu ty w okresie trw ania dostaw; w p o ró w n an iu z ro k iem ubiegłym (249.367 to n n ) były one większe o 191.647 to n n . O gólna natom iast ilość dostaw żelastwa m ar

tinow skiego i wielkopiecowego w okresie sprawozdawczym w yniosła 469.934 to n n , w artości loco h u ta Zł. 35.980.010. O gólny przychód żelastwa w h u tach w r. 1933 łącznie z w łasnem żelastwem (147.518 to n n ) i zapasami z p o przedniego roku (42.220 tonn) w ynosił 747.040 ton n , czyli 1 07,9% ogólne

go jego zużycia. W zapasach na następny ro k pozostało 54.412 to n n żelastwa.

*) Zgłoszonych C e n tra li w term in ie, przew idzianym um ow ą kom isow ą.

(38)

Tablica 21

D O W Ó Z ŻELASTW A, O B CIN K Ó W I D R U ZG U ŻELIW NEGO D O ZA KŁA DÓ W H U TN ICZY CH POLSKI W R. 1933

W y s z c z e g ó l n i e n i e k r a j o w e zagraniczne*) r a z e m

r. 1932 ... 273.346 43,6 353.867 56,4 627.213

100,0

r. 1933 ... 246.772 44,3 310.530 55,7 557.302

100,0

w stosunku do r. 1932 . . • — 26.574 ■— — 43.337 — — 69.911 —.

wzrost - j - ...

spadek — ... 9,7% — 12,2% •— 11,1% —

*) W ed łu g staty sty k i Zw. P. H . 7.., sporządzanej n a po d staw ie spraw ozdań mies. h u t (arkusz A ).

Tablica 22

ZUŻYCIE ŻELASTW A W ZA KŁA DA CH H U TN IC Z Y C H POLSKI W R. 1933

w ł a s n e

0

b c e r a z e m

! w wielkich p i e c a c h ... 6.089 14,2 36.729 85,8 42.818 100,0 w s ta l o w n i a c h ... 155.214 24,4 481.006 75,6 636.220 100,0 w o d l e w n i a c h ... 6.385 51,3 6.057 48,7 12.442 100,0 do wszystkich innych celów . 202 17,6 946 82,4 1.148 100,0

i razem . . . 167 890 24,2 524.738 75,8 692.628 100,0

W stosunku d o wytwórczości stali zużycie żelastwa w stalow niach stano- wiło w r. 1933 przeciętnie dla ogółu h u t 77,9% w obec 79,1% w ro k u poprzednim .

Tablica 23

ZUŻYCIE ŻELASTW A W STO SU N K U D O W Y T W Ó R C Z O ŚC I STALI ZLEWNEJ W R O K U 1933

wytwórczość

stalowni zużycie żelastwa w stalowni tonny tonny % w s to s u n k u

d o w y tw ó rc z o ś c i

woj. kieleckie i krakowskie . . 231.322 192.913 83,4

woj. ś l ą s k i e ... 585.727 443.307 75,7

ogółem Polska . . 817-049 636.220 77,9

(39)

Lista dostaw ców żelastwa zagranicznego w ro k u sprawozdawczym obej

m ow ała następujące kraje:

Tablica 24

PRZYW ÓZ ŻELASTW A D O POLSKI W R O K U 19331)

K R A J E r. 1 9 3 2 r. 1 9 3 3

tonny °l¡0 tonny _°llo

A n g l j a ... ... 12.409 11,18 70.441 23,10

Belgja . . . 24.789 22,34 50.070 16,42

24.454 22,04 42.017 13,78

15.808 14,25 33.743 11,06

— — 30.007 9,84

H o l a n d j a ... . . . 13.559 12,22 27.562 9,04 F r a n c ja ... 7.876 7,10 18.360 6,02 N ie m c y ... 9.346 8,42 13.260 4,35 Stocznia Gdańska2) ... — — 6.998 2,29 Estonja ... 1.685 1,52 5.025 1,65

710 0,64 3.648 1,20

— — 2.105 0,69

S zw ecja... — — 1.632 0,53 A u s tr ja ... — — 80 0,03

323 0,29 -- --

Razem . . 110.959 100,00 304.948 100,00

C ena żelastwa krajow ego, u stalona od dnia 11. VIII. 1932 r. w wyso- kości Zł. 53.— za to n n ę I gat. franco w agon stacja załadow ania, pozosta

wała bez zmiany w ciągu całego okresu sprawozdawczego.

Z ry n k u krajow ego dostarczono hu to m : 89.010 to n n żelastwa pryw atnego oraz 75.976 to n n kolejow ego. O gółem 164.986 to n n . D ostaw y żelastwa krajowego w ro k u sprawozdawczym w p o ró w n a n iu z rokiem 1932 (145.807

to n n ) zwiększyły się o l l ° / 0.

C en y średnie, liczone h u to m w okresach kw artalnych za to n n ę I ga

tu n k u franco h u ta, wynosiły w r. 1933:

I kw artał Zł. 81,37

II „ „ 80,43

III „ „ 80,73

IV „ „ 83,22.

J) W e d łu g statystyki C e n tra li Z akupu Złom u P. H. Ż.

2) Żelastw o, pochodzące z ro ib ió rk i okrętów , d o k o n a n e j w stoczni gdańskiej.

(40)

W zro st ceny średniej w IV kw artale nastąpił w skutek podrożenia żela

stw a zagranicznego, którego ceny wykazywały tendencję zwyżkową w ciągu całego okresu sprawozdawczego.

W r. 1933 C entrala zakupiła ogółem 282.050 to n n żelastwa zagranicz

nego, w artości Zł. 19.826.515 c if G dynia. Przeciętne ceny miesięczne, pła

cone przez C entralę za żelastwo zagraniczne według zaw artych w danym m iesiącu ko n trak tó w , kształtow ały się za 1 to n n ę cif G dynia jak następuje:

styczeń Zł. 63,90 lipiec Zł. 70,43

luty >5 70,26 sierpień 71,73

marzec 55 68,86 wrzesień >5 71,82

kwiecień 55 7 0 , - październik 55 ^70,08

maj 55 69,40 listopad 55 ^72,31

czerwiec 55 69,90 grudzień 55 ^73,33.

Jak widać z powyższego zestaw ienia, ceny żelastwa zagranicznego p o d n o siły się stopniow o w ciągu całego ro k u sprawozdawczego i w grudniu, w p o ró w n an iu ze styczniem r. 1933, zwyżka ceny wyraziła się różnicą ca Zł. 10.— na to n n ie.

36