Język polski zagadnienia do samodzielnego opracowania

Język polski

zagadnienia do samodzielnego opracowania

20.04 -24.04. 2020r .

klasa 1 a LO P- 6h

Temat: Skuteczność jako cnota. N. Machiavelli Książę (1h) 1. Geneza utworu

Dla epoki średniowiecza król otrzymał swoją władzę bezpośrednio od Boga (por. Kronika polska Galla Anonima). Władca miał być zastępcą Boga na ziemi. Renesans przyniósł zmiany polityczne. Zrodziła się myśl o prawach obywateli i o sprawiedliwym urządzeniu państwa, w którym obywatele mieliby być czymś więcej niż tylko poddanymi monarchy.

Nicolo Machiavelli pochodził z Florencji, pracował jako dyplomata. Florencja była wówczas republiką, rządy sprawowali Medyceusze (bogaty ród). Na przełomie XV i XVI wieku miasto przeżywało okres wojen i niepokojów, a XVI nastąpił czas rozkwitu i bogactwa.

Najważniejszym dziełem Machiavellego jest traktat Książę, wpisany później na Indeks ksiąg zakazanych. Prototypem księcia był syn papieża Aleksandra- Cezar Borgia. Od nazwiska pisarza pochodzi określenie makiawelizm-oznaczające nieetyczne postępowanie w imię zasady: cel uświęca środki.

2. Przeczytaj uważnie fragment tekstu Machiavellego i odpowiedz na pytania :

 jak zdaniem autora powinni postępować władcy, którzy nie chcą ponieść politycznej porażki ?

 jakich wad powinien wystrzegać sie książę( władca, rządzący)?

 o co powinna dbać władza, nawet kosztem zbyt surowego postępowania wobec obywateli ?

 jak pisarz określił ludzi (akapit4), jakim środkiem stylistycznym się posłużył ?

 co Machiavelli mówi o dotrzymywaniu obietnic i zobowiązań rządzących?

 dlaczego władca powinien wzbudzać raczej strach a nie miłość poddanych?

 jak autor ocenia ludzi?

 objaśnij alegorię lisa i lwa , weź pod uwagę cechy zwierząt

3. Zestaw dwa sposoby myślenia o człowieku -Mirandoli i Machiavellego. Zapisz podobieństwa i różnice.

Temat : Utopia groźny ideał . Tomasz More( Morus) Utopia (2h) 1. Genez utworu

W starożytności poszukiwano ideału społecznego i politycznego (Państwo Platona ).

W okresie renesansu powróciły zainteresowania tym tematem. Najsłynniejsze dzieła osnute wokół tej problematyki stworzyli Anglicy- Tomasz Morus -Utopia i Francis Bacon -Nowa Atlantyda ( mityczna Atlantyda to zagubiony ląd, gdzie panował ład i porządek), Włoch Giovani Campanella Miasto Słońca.

2. Utopia -oznacza miejsce, którego nie ma( z grec.). Może oznaczać:

 termin pochodzący od tytułu dzieła T. Morus, używany dla określenia niemożliwej do zrealizowania wizji doskonale zorganizowanego systemu społecznego,

gwarantującego wszystkim obywatelom szczęście

 nazwa gatunku dydaktycznej literatury fantastycznej przedstawiającej życie idealnej społeczności.

 pomysł niemożliwy do zrealizowania, mrzonka

3. Tomasz More był kanclerzem i sekretarzem króla Henryka VIII. Gdy król doprowadził do zerwania z Kościołem rzymskim i obwołał się głową Kościoła anglikańskiego (protestanci), Morus zrezygnował z urzędów. Oskarżony o zdradę stanu, osądzony i stracony. Po czterystu latach został uznany za świętego.

4. Przeczytaj fragmenty Utopii i odpowiedz na pytania :

 jakie zasady regulują budowę miast Utopii ?

 przedstaw argumenty Utopian na rzecz zasadności przedmałżeńskich oględzin, czy uważasz je za sformułowania serio?, uzasadnij swoje zdanie; czy stanowi jedynie związek cielesny?

 jak funkcjonuje w Utopii prawo?

 jakie argumenty na rzecz tolerancji głosili mieszkańcy Utopii ?, czy panująca na wyspie tolerancja jest pełna?

 jak rozumiesz krytykę złota zawartą w akapicie 3?( ironia czy serio)

 jakie korzyści mogą płynąć z małej liczby praw ?

 na podstawie drugiego fragmentu tekstu przeanalizuj funkcjonowanie społeczeństwa Utopii ?

 czy More ceni indywidualizm ludzi?

 jaka idea przyświecała urządzeniu życia wszystkich obywateli wg jednego schematu?

 jaką role w utopijnym państwie odgrywa rodzina ?

 na czy polega totalitarny charakter Utopii ?

totalitaryzm to system, który ogranicza wolności obywatelskie oraz ingeruje we wszystkie dziedziny życia

antyutopia to pesymistyczne wizje przyszłości ludzkości lub ośmieszanie utworów

utopijnych. Antyutopie pisali: Aldous Huxley, George Orwell, Stanisław Lem, Jacek Dukaj .

Zadanie projektowe

Napisz projekt funkcjonowania szkoły

ponadpodstawowej. Wykaż sie kreatywnością i poczuciem humoru ! Uwzględnij:

 prawa i obowiązki ucznia

 prawa i obowiązki nauczycieli

 przewidziane kary i nagrody

 czas pracy

 modelowe obyczaje szkolne czas wykonania do 15 maja 2020 r.

Temat : Rzeczpospolita idealna - Andrzej Frycz Modrzewski O poprawie Rzeczypospolitej (1h)

1.Geneza utworu

Andrzej Frycz Modrzewski napisał traktat O poprawie Rzeczypospolitej po łacinie i wydał po raz pierwszy w Krakowie w 1551r. Dzieło składa się z 5 ksiąg: O obyczajach, O prawach, O wojnie, O Kościele, O szkole.

Traktat jest dogłębną analizą ustroju Polski. Autor domagał się w nim m.in. reformy prawa i rozwoju oświaty, utworzenie Kościoła narodowego podporządkowanego państwu, ale uniezależnionego od papiestwa. Księga o Kościele sprawiła, że dzieło znalazło się na Indeksie

ksiąg zakazanych, a pierwsze wydanie traktatu ocenzurowano i wydano bez dwóch ostatnich części. Dzieło zostało wydane w całości Bazylei.

2. Traktat - to rozprawa naukowa podejmująca problemy danej dziedziny wiedzy. Dzieło Modrzewskiego możemy zaliczyć do publicystyki renesansowej. Nazywamy tak wypowiedzi, które komentują, interpretują i wyjaśniają zjawiska życia politycznego, społecznego,

obyczajowego, kulturalnego czy religijnego.

Rzeczpospolita - dosłownie oznacza rzecz wspólną( łac. res publica), to republika. To nazwa naszego państwa do czasu rozbiorów(1795, III rozbiór Polski). Po odzyskaniu niepodległości w 1918r. powróciła na mapę Europy jako II Rzeczpospolita. Po 1989r. zaczęto używać określenia III Rzeczpospolita.

3. Przeczytaj fragment traktatu Modrzewskiego i odpowiedz na pytania:

 określ podstawową problematykę kolejnych ksiąg traktatu

 wskaż adresatów każdego fragmentu

 czemu ma służyć prawo w republice zdaniem autora?

 na czy polega pacyfizm Modrzewskiego? Kiedy wojna jest dopuszczalna jego zdaniem?

 kto, wg autora jest odpowiedzialny za wychowanie?

 wskaż w przytoczonych fragmentach środki językowe służące celom perswazyjnym

 czy dzieło Modrzewskiego to, twoim zdaniem, refleksja nad naprawą państwa czy utopia?

 co jest dobrem wspólnym obywateli?

 czemu powinny służyć reformy wprowadzone przez państwo ?

pacyfizm to postawa światopoglądowa odrzucająca przemoc, agresję i wojnę jako sposoby rozstrzygania sporów.

Temat: Miłość w noweli doskonałej. G. Boccaccio(1h) 1. Geneza utworu.

Początek XIV w. we Włoszech to czas przemian w kulturze, zapoczątkowanych przez Boską komedię Dantego. Poeta stał sie inspiracją dla innych twórców, wśród nich był Giovanni Boccaccio. najwybitniejszym dziełem Boccaccia jest Dekameron. Utwór składa się ze 100 nowel podzielonych na 10 części, z których każda liczy 10 utworów. To opowieści 10 osób, które na czas dżumy schroniły się w podflorenckiej posiadłości. Dekameron, etymologicznie, znaczy 10 dni. Nowele można podzielić na 6 grup tematycznych: potępienie przywar ludzi możnych, zrządzenia losu, miłość, pochwała intelektu, przebiegłość, dowcip. Sokół stanowi jedną z nowel.

2. Nowela to krótki utwór epicki pisany prozą, o prostej, zwięzłej, jednowątkowej fabule i wyrazistej kompozycji, niewielkiej liczbie bohaterów i zredukowanych opisach, którego

akcja zmierza do punktu kulminacyjnego; cały utwór zakończony jest puentą. Za twórcę nowożytnej noweli uważany jest Boccaccio.

3. Przeczytaj nowelę i odpowiedz na pytania:

 sporządź plan noweli; wskaż wydarzenia stanowiące zawiązanie akcji, punkt kulminacyjny, rozwiązanie i puentę

 wskaż wszystkie wydarzenia, w których pojawia się sokół, określ jego funkcję w utworze

 wykaż, że Sokół jest nowelą

 określ, co wg ciebie, jest tematem utworu, odpowiedź uzasadnij

teoria sokoła- to nazwa chwytu kompozycyjnego wprowadzona przez Paula Heyze (II poł. XIX w.), który uznał utwór Boccaccia za model klasycznej noweli. Akcja powinna być osnuta wokół jednego, centralnego motywu (sokoła). Motyw ten , to najczęściej konkretny przedmiot, który w toku akcji nabiera symbolicznego znaczenia. Jest obecny w momencie kulminacyjnym, w którym następuje zwrot w życiu bohatera. Utwory o takiej kompozycji określa się mianem nowel z sokołem (np. Katarynka B. Prusa) Temat: Gra ze średniowieczną tradycją . Gargantua i Pantagruel (1h)

1. Geneza utworu

We wczesnym okresie odrodzenia wyodrębnił się kierunek literatury plebejskiej, który w opozycji do kultury wysokiej(elitarnej), czerpał z ludowej kultury śmiechu i karnawału. Charakterystyczna dla tego nurtu była afirmacja życia doczesnego,

cielesności, głoszenie wolności człowieka oraz równości ludzi wobec siebie.

Bohaterami byli zazwyczaj przedstawiciele niższych warstw społecznych. Język rubaszny i pełen wulgarnego słownictwa.

Gargantua i Pantagruel nawiązują do ludowej legendy, której autor dopisał barwny ciąg dalszy. Rabelais , ukazując obraz współczesnego mu społeczeństwa , propagował swobodny i wszechstronny rozwój człowieka, zgodny z jego naturą. Podkreślał zwyczajność codzienności.

2. Utwór składa się z 5 tomów. Bohaterami są dwaj olbrzymi, ociec -Gargantua i syn, Pantagruel , których życie upływa głównie na objadaniu się i piciu. Bohaterowie posługują się językiem rubasznym i wulgarnym. Autor wykorzystuje groteskę i parodię (definicje w podręczniku) w celu ukazania społeczeństwa w krzywym zwierciadle, ośmiesza średniowieczną scholastykę, krytykuje fałszywą pobożność.

Dewizą autora oraz bohaterów jego dzieła jest powiedzenie :Czyń, coć się podoba!

3. Przeczytaj fragmenty utworu i odpowiedz na pytania :

 jakich środków używa pisarz, chcąc rozśmieszyć czytelnika?

 znajdź we fragmentach elementy brzydoty, jaka jest ich funkcja?

 które elementy wychowania Gargantui stanowią parodię wzorów wychowawczych?

 w jakim celu pisarz dokonał groteskowej deformacji świata?

przeanalizuj akapity 3 i 4 jako satyryczne przekształcenie parenetycznych wzorów osobowych średniowiecza

wyjaśnij znaczenie przymiotnika gargantuiczny

zrekonstruuj pozytywna filozofię życia, jaką prezentuje Rabelais.