SPRAWOZDANIE
IZBY HANDLOWEJ I P R Z EM Y SŁ O W EJ
W BIELSKU
ZA ROK
I .
SPRAWOZDANIE
O SYTUACJI GOSPODARCZEJ
D ru k a rn ia P a w ła M itr ę g i w C ieszyn ie.
GÓRNICTWO.
W y d ob y cie w ęgla kam iennego n,a Śląsku C ieszyn -' skim rozw ijało się w roku 1931 pom yślnie. W y d ob y to 288.958.9 tonn w ęgla, zatem o 76.153.9 tonn w ięcej niż w ro ku 1930 a 67.978.9 tonn w ięcej niż w roku 1926, k tóry był n a jp om yśln iejszy w latach pow ojen n ych . .W porów naniu z r. 1913 w y d ob y cie w r. 1931 zw iększyło się ó 105,944.9 tonn to jest o 57.89%.
W y d ob y cie w ęgla kam iennego na Śląsku Cieszyńskim przedstaw iało się w latach 1913— 1931 n astępu jąco:
rok 1913 183.014 tonn
1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930
1931 288.958.9
159.209 150.802 175.607 175.080 149.242 121.334 152.514 148.037 167.001 165.109 175.792 192.432 220.980 213.342 203.514 219.045 212.805
— 6 —
W poszczególn ych m iesiącach w y d ob y cie w ęgla k a
m iennego w yn osiło:
rok 1931 rok 1930
Styczeń 23.720.4 tonn 20.585 tonn
Luty 19.312.4 >> 18.736 „
M arzec 23.489.3 >> 14.111 „
K w iecień 21.621.0 >> 15.500 „
Maj 21.738.7 15.257 „
Czerwiec 23.639.5 14.920 „
L ipiec 28.156.9 >> 18.222 „
Sierpień 25.321.1 >> 16.987 „
W rzesień 26.354.2 >> 18.760 „
P aździernik 27.530.4 >> 20.601 „
Listopad 26.242.8 >> 20.404 „
G rudzień 21.832.2 >> 18.722 „
288.958.9 tonn 212.805 tonn Całkow ity zbyt w ęgla w yn osił:
w roku 1931 177.059.0 tonn
1930 134.546.7 „
1929 138.687.0 „
Zbyt w p orów n an iu z rokiem u b iegły m w zrósł o 42.512.3 tonn.
W ęgiel zbyw any był głów n ie w kraju, część w yd ob ycia p odobnie jak w latach u biegły ch , w yw iezion a została na rynki zagraniczne, a m ian ow icie:
W ęg ry A u strja
C zechosłow acja Gdańsk
W ęg ry A u strja
C zechosłow acja Gdańsk
1927 1928 1929 1930 1931
tonn tonn tonn tonn tonn
12.195 11.155 16.975 5.980 4.610 24.245 13.940 9.805 7.161 13.972 13.856 11.360 9.505 9.331 8.710
5.965 1.205 3.965 2.950 4.055
ższy w procentach całkow itego zbytu:
1927 1928 1929 1930 1931
% % % % '%
8.26 8.22 11.99 4.45 1.59
16.43 10.28 6.92 5.32 4.83
9.39 8.38 6.71 6.93 3.01
4.04 0.89 2.80 2.20 1.40
Z w iększył się w yw óz w ęgla kam iennego do A ustrji, osiąg ają c poziom z rok u 1928, rów nież w zrósł w yw óz w ęgla do Gdańska, W y w ó z do C zech osłow acji utrzym ał się na poziom ie z roku ubiegłego, natom iast w yw óz do W ęgier sp a d a w dalszym ciągu. G órnictw o w ęglow e zatrudniało
przeciętnie robotn ików :
w roku 1931 — 1.485, z czego pod ziem ią — 1.140
1930 — 1.424, „ „ „ — 1.040
Przemyśl mineralny.
Ograniczenia in w estycji a zw łaszcza osłabienie ruchu bu dow lanego spow odow ało, iż przem ysł m in eraln y w p o
rów n an iu z rokiem u biegły m był znacznie słabiej zatrud
n ion y i w artość p rod u k cji zm niejszyła się o ok oło 40%.
P rzem ysł m in eraln y okręgu Izby w edle statystyki, przeprow adzonej z k ońcem czerw ca, zatrudn iał:
w roku 1931 w 39 zakładach p ra cy 1450 robotników
„ 1930 „ 48 „ „ 2586
1. Cegielnie okręgu Izby posiad ały niezbyt pom yśln ą kon ju n ktu rę w zbycie. N adm ierna podaż cegły w płyn ęła na zniżkow e kształtow anie się cen. U zyskiw ano w okręgu bielskim w poszczególn ych m iesiącach loco cegielnia nastę
pu jące ceny:
1931 1930
styczeń 56 zł za 1000 szt. 70— 75 zł za 1000 szt.
kw iecień 50— 56 „ „ 1000 „ 65— 75 „ „ 1000 „ lipiec 47— 55 „ „ 1000 „ 58— 65 „ „ 1000 „ październik 43— 53 „ „ 1000 „ 58— 68 „ „ 1000 „ grudzień 42— 52 „ „ 1000 „ 56 „ „ 1000 „
Z 15 cegielni czynnych było 11 tylko, które w y p rod u k ow a ły :
cegła m aszyn ow a w tys. sztuk
ręczn a „
„ sufitow a „ „
sączki „ „
W a rtość p ro d u k cji pow yższych w y rob ów ceram iczn ych w yn iosła w roku 1931 — 887.753 zł, podczas g d y w artość ta w 1930 r. w yn osiła 1,478.616 zł. Z k oń cem rok u spraw o
zdaw czego pozostał zapas na rok następny 4.653 tysięcy cegły i 473 tysięcy sączków , zatem przeszło jed n a czwarta p rod u k cji cegły i trzy czw arte p rod u k cji sączków .
1931 1930
16.983 21.379
417 699
24 2
548 1.245
2. P rzem ysł b eton ow y z an alogiczn ych w zględów za
tru dn ion y był nader słabo. Z istn iejących 12 przedsię
biorstw zajętych b yła zaledw o połow a, przyczem zakłady w iększe cierpiały z p ow odu silnej k on ku ren cji przedsię
biorstw drobnych. Betoniarnie pow yższe w ytw arzały g łó w nie d ach ów k ę cem entow ą, rury, płyty chodn ikow e, posadz
kowe, ponadto kraw ężniki, gą siory i t. p.
3. W yrób k afli w ykazu je ilościow e i w artościow e zm niejszenie się w ytw órczości.
Istniejące 3 przedsiębiorstw a w ytw orzy ły k afli:
w roku 1931 w tys. sztuk 251, w artości 250.700 zł
1930 „ „ 290, „ 307.500 „
przyczem z k oń cem roku pozostały następujące zapasy to
w aru g otow ego:
w roku 1931 w tys. sztuk 42, w artości 34.850 zł
1930 „ „ 45, „ 30.600 „
Z byt kafli n apotykał na silną kon ku ren cję k afli zagra
nicznych, głów n ie czech osłow ackich , które z p ow od u b li
skości gran icy i n isk ich k osztów transportu, im portow ane b y ły w ilościach znaczniejszych.
4. K am ien iołom y okręgu Izby rozm ieszczone są g łó w nie w B eskidach Śląskich (Ustroń, W isła, Brenna), gdzie ek sploatow any jest p iaskow iec i przerabiany na kostkę, tłuczeniec i żw ir dla b u d ow n ictw a drogow ego, oraz na m a- terjały budow lane, schody, płyty, kraw ężniki i t. p. Oprócz p iaskow ca ek sploatow any jest kam ień w apienny, głów nie w rejon ie G oleszow a. Z istn ieją cych 15 przedsiębiorstw k am ien iołom ow ych czyn n ych było:
w roku 1931 zakładów 11, zatru dn iajacych 334 robotn ików
„ 1930 „ 14, „ ‘ 394
w edle cyfr, zebranych z k oń cem czerw ca p ow yższych lat.
5. W apien n iki Śląska C ieszyńskiego w ytw orzy ły w ro ku spraw ozdaw czym n astępu jące ilo ści w apna:
w apno budow lan e w tonach 6.501, w artości 179.021 zł
„ n aw ozow e „__________ 2.909, „________ 32.822 „
9.410 211.843 zł
Pow yższe w apno zbyw ały w apienn iki głów n ie na m iejscu.
6. P rzem ysł cem en tow y posiadał w yją tk ow o słabą kon- junkturę w zbycie, to też n a p ływ ają ce zam ów ien ia w y k o
— 9 —
nyw ane być m og ły ze zapasów fabryczn ych . P rzem ysł p o wyższy u ru ch om ion y był tylko przez pięć m iesięcy, od m aja do końca w rześnia, przyczem
1931 1930
w ypalon o 3.530 w ag on ów 10.100 w ag on ów
zm ielono 6.210 „ 8.120 „
załadow ano 6.183 „ 8.295 „
7. S zlifiernie szkła, zakłady w y rob u kam ien ia sztucz
nego z braku zbytu u ru ch om ion e b y ły niedostatecznie.
Przemysł metalowy.
W okręgu Izby czyn n ych było w rok u spraw ozdaw czym :
11 fabryk m aszyn i aparatów 7 odlew n i żelaza i m etali 27 w ytw órn i w y rob ów żelaznych
17 „ „ m etalow ych.
P rzem ysł pow yższy zatrudniał w p oszczególn ych m ie
siącach ogółem :
. . . I lo ś ć przep ra cow a n ych ro b o tn ik o - R o b o tn icy o g ó ln ie g o d z in w m iesią cu
1931 1930 i
Styczeń Luty Marzec K w iecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień W rzesień Październik Listopad Grudzień
|JUIilULllIUZ.t: U l a z , p a i l W U l n u x j l c i o v v — — ---
Sztywne ceny p ow yższych su row ców jed n ak ow oż w p ły w ały u jem nie na in ten syw n ość przem ysłu m etal ow o-przetw ór- czego, a ich poziom zgóry odbierał zdoln ość k on k u ren cyjn ą w yrobom przem ysłu m etalow o-p rzetw órczego n a rynku św iatow ym , w y ją w szy w ypadki zw rotu cła.
Ponadto przem ysł hutniczy, w obec zw ężenia rynku zbytu w kraju, w ystąpił sam jako dostaw ca w yrob ów m a sow ych, zw łaszcza na przetargach pu bliczn ych , oferu jąc
1931 1930 1931 1930
2.804 4.502 444.600 851.887
2.574 4.161 368.578 595.660
2.524 3.914 393.274 591.521
2.505 3.753 455.938 513.730
2.474 3.471 383.646 595.478
2.486 3.050 398.150 425.083
2.525 3.176 526.147 486.480
2.315 3.251 375.528 615.032
2.399 3.228 363.938 501.334
2.373 2.797 461.905 438.422
2.306 3.005 362.531 598.002
2.154 2.598 407.282 381.600
surow ce, p ółfa b ryk aty jak i m aterja
10
dostaw ę nieraz po kosztach surow ca. P olityka ta odbiła się ja k n ajfataln iej na przem yśle m etalow o-przetw órczym . Z jedn ej stron y zam knięto m u rynek św iatow y z pow od u w ysok ich cen su row ców i p ółfabrykatów , a z drugiej strony odsunięto od w iększych dostaw i robót pu bliczn ych w kraju.
N apływ zam ów ień z p ow od u zastoju w in w estycjach był bardzo słaby, to też przem ysł m etalow o-p rzetw órczy p racow ał p rzy zredu k ow an ym ru ch u przedsiębiorstw zw ła
szcza w okresie zim ow ym .
a) F abryki m aszyn w łók ien n iczych z p ow od u zastoju w przem yśle w łók ien n iczym i ogran iczen ia do m inim um in w estycji, p osia d ały w' roku 1931 bardzo słaby n ap ływ za
m ów ień. Ze w zględ ów ty ch fabryki m aszyn w łókien n iczych w id zia ły się zm uszone parokrotnie przeprow adzać redukcje ru ch u oraz p rzejść częściow o na w y tw órczość n ow ych arty
k u łów , cieszących się lepszym zbytem.
Z agraniczne zam ów ien ia n a p ływ ały rów nież z państw, które są p rod u cen tam i su row ców w łókien n iczych , a w sk u tek tru d n ości w ich zbycie p o d e jm u ją w y siłk i pow ołan ia do życia u siebie przem ysłu, przetw arzającego pow yższe surow ce. I tak dostarczono m aszyn y w łókiennicze do Cap- landu, do P ołu d n iow ej A m eryki, Indyj B rytyjsk ich i Chin, ponadto do państw E u ropy Ś rodk ow ej, Z ach odn iej, na B ał
kan, do T u rcji i t. d. O dbiorcy zagraniczni w obec licznej p od a ży m aszyn w łók ien n iczy ch — oferu je bow iem m aszyny te n ietylko przem ysł bu d ow y m aszyn, lecz rów nież ofe ro w ane są w du żych ilościach m aszyn y używ ane z lik w id u ją cych się fabryk w łók ien n iczych — lim itu ją ceny ogrom n ie niskie, dom agają się d łu g ich k red ytów tow arow ych , które im są przyznaw ane. M aszyny w łókien n icze sprzedawane b y ły od b iorcom zagranicznym na k red yt 24— 36 m iesięcy, przyczem eksporter p olsk i brać m u siał na siebie ryzyk o nietylko w alutow e, lecz rów nież ryzyko ściągaln ości, które przy tak dłu gim okresie p łatn ości z u w a gi na płyn n ość stosu n k ów jest znaczne. Z w a ży ć należy, iż przem ysł k on k u ren cyjn y rozporządza tanim kredytem i korzysta n ie
jedn ok rotn ie z poręki rządow ej przy udzielaniu kredytów eksportow ych , co w ysoce u tru d n iało przem ysłow i k ra jo w em u jeg o działaln ość eksportow ą, W y tw órczość m aszyn w łók ien n iczych przedstaw ia w artość:
zbyt w kraju w °/o eksport w ®/<
r. 1931 2,556.266 zł r. 1930 3,551.139 „ r. 1929 5,935.266 „
24.20 75.80
39.82 60.18
32.82 67.25
— 11 —
b) P rzem ysł m aszyn ow y Śląska C ieszyńskiego w ytw a rzał ponadto: obrabiarki do m etali, do obróbki drew na, m aszyny dla przem ysłu kapeluszniczego, cem entow ego, aparaty do oczyszczania, zm iękczan ia w ody, p om py paro
we, m aszyn y gorzelnicze, silniki i aparaty elektryczne i t. d.
Rów nież i przem ysły pow yższe skutkiem zastoju gosp od ar
czego p ra cow a ły przy ru ch u silnie ograniczonym .
c) W roku spraw ozdaw czym w okręgu Izby podjęta została p rod u k cja m aszyn do szycia przez firm ę G. Schw abe, fabryk a m aszyn w Bielsku. U ru ch om iła ona obok działu bu d ow y m aszyn w łókien n iczych , n ow y dział b u d ow y m a szyn do szycia, o zdoln ości w ytw órczej 600 sztuk m aszyn w m iesiącu, k tóra to zdoln ość bez w iększych in w estycyj m oże b yć p odn iesion a do 1000 sztuk m iesięcznie. Zbyt p o
w yższych m aszyn jest nader pow oln y, z u w a g i n a znaczne zapasy m aszyn w handlu, tudzież na ok oliczn ość, iż istnieje z p ow od u niskiego cła stosu n k ow o d u ży im port głów ek do m aszyn do szycia, do k tóry ch dorabiane są w k ra ju stoły i m ogą b y ć oddaw ane po cenach niższych, niż m aszyny ca łk ow icie w ytw orzone w kraju, dzięki n iskim cenom eks
portow ym na głów ki.
d) F abryki śrub i n itów tudzież fabryk i w y rob ów k u tych, w yrob ów blaszanych, w y rob ów z drutu, k on stru k cyj żelaznych, (zatrudnione b y ły niedostatecznie, p rod u k cja ich w ykazuje duży spadek.
W okręgu Izby w ytw orzon o n astępujące ilości w yszcze
góln ion y ch niżej w y rob ów :
1 Wytwórczość ton Wartość zł
1931 1930 1931 1930
śru by , n ity , b o lce
p ęd n ie, sp rzęg ła , łoży sk a , k o ła zębate i t. p.
w y r o b y b la s za n e w y r o b y k u te k o n s tr u k c je żela zn e o k u c ia b u d o w la n e
257 2 020
99 151 153
1970 2 919
698
306 430 225 577 259 621 286 108 290 642 501104
2 584 537 712 434 342 645 941 829
e) O dlew nie żelazne czynne b y ły tylko przy fabrykach m aszyn i w ytw arzały głów n ie od lew y m aszynow e.
f) P rzem ysł m eta low y okręgu Izby w ytw arza w yrob y z m iedzi, m osiądzu, glin u i ołow iu , p ra cu ją c przew ażnie na p ok rycie w ew nętrznego zapotrzebow ania. W roku spra
— 12 -
wartość 108 tonn 414.873 zł 317 „ 308.645 „
10 „ 24.679 „
>> 90.641 „ 16 „ 65.042 „ 426.568 „ w ozdaw czym n ap ływ zam ów ień obniżył się w obec ogran i
czenia in w estycyj, na og ół jedn akow oż przem ysł ten był lepiej zatrudn iony w p orów n an iu z przem ysłem żelaznym .
W ytw orzon o w roku 1931 następujące ilości w yrob ów m etalow ych :
w yrob y z m iedzi
m osiądz w gąskach i blokach od lew y m aszynow e z m osiądzu w yroby z ołow iu
glin w gąskach i blokach arm atura parow a i w odna
P on ad to w ytw arzano w znacznych ilościach blachę i drut m iedziany, m osiężny oraz a łu m in jo w y oraz inne w y rob y w alcow ane.
P ogarszające się w arunki zbytu, zniżkow a tendencja w y rob ów gotow ych , zm u siła przem ysł do rew izji k alk u lacji cen w kieru n ku ich obniżenia. Nie m og ły utrzym ać się w ysokie stawki, płacone za robocizn ę i przem ysł u jaw n iał p oczątk ow o dążenie w kierunku rew izji u m o w y zbiorow ej z 17 października 1929 r., ob ow ią zu jącej w bielskim prze
m yśle m etalow o-p rzetw órczym , a w obec pogorszenia się sytu acji gospodarczej, do jej w ypow iedzen ia i w p row a d ze
nia stanu bezum ow nego, co n astąpiło w drugiem półroczu roku spraw ozdaw czego.
Przemysł włókienniczy.
W e ł n a.
Ceny w ełn y praw ie w ciągu całego roku m iały tenden
cję zniżkow ą Z p oczątkiem roku 1931 a m ian ow icie w m ie
siącu lu tym i m a rcu zw yżkow ały nieco, jedn ak ow oż już w kw ietn iu ten den cja osłabiła się w obec ku rczącego się za
potrzebow ania a znacznych zapasów, n agrom adzon ych za
rów n o w k ra ja ch p ro d u k cji jak rów nież w ośrodkach h andlu wełną. Z w yją tk iem w ełn y Supra A A ceny w ełny z k oń ca gru d n ia b y ły niższe od cen styczn iow ych o 50 gr do 1.15 zł na fu n cie ang. Cena w ełn y Crossbr. E, bardzo nisko n otow an a w styczniu b. r., w róciła do tegoż m niej w ięcej poziom u z k oń cem grudnia.
- 13 —
W ciągu roku spraw ozdaw czego n otow an o w okręgu bielskim następujące ceny w zł:
M i e s i ą c
A ustra
lijsk a M erin o
A
B u n o s A i r e s
Sup ra AA
Frim a A
S ecu n d a B
C r o s s b r . C
C ro ssb r.
D
C r o s s b r . E
S tyczeń 8.80 9.60 8.45 7.65 7.05 5.90 4.75
L u ty 9.60 10.45 8.80 8.— 7.20 6.40 5.55
M arzec 10.80 12.— 10.80 8.80 8.— 7.20 6.40
K w ie cie ń 10.— 11.65 9.20 7.85 7.20 6.80 5.90
M aj 9.60 11.20 8.45 7.85 7.20 6 80 5.90
C zerw iec 8.80 11.20 8 — 7.85 7.05 6.80 5.90
L ip ie c S ie rp ień W r z e sie ń
8.80 11.20 8 . - 7 85 7.05 6.40 5.55
8 20 10.80 8.— 7.85 7 05 6 - 5.20
7.85 10.45 7.85 7.20 6.45 5.65 4 90
P a ź d zie rn ik 7.86 11.15 7.55 7.20 6.45 5.50 4.80
L is to p a d 7.65 11.15 7.50 7.— 6.45 5.40 4 80
G ru d zie ń 7.65 11.15 7.50 7.— 6 45 5.40 4.80
Ula porów n an ia naprow adzam y analogiczne notow ania z r. 1930 w zł:
M i e s i ą c
A ustra
lijsk a M erin o
A
B u n o s A i e s
S u p res AA
Prim a A
S ecu n d a B
C r o s s b r . C
C r o s s b r . D
C r o s s b r . E
S ty czeń 13.— 14.— 11.82 11.23 10.24 8.28 7.68
L u ty 11.42 13 60 11.23 10.64 9.66 7.88 7.30
M arzec 11.42 13.60 11.23 10.44 9.66 7.88 7.30
K w ie cie ń 11.42 12.33 10.44 9 66 8.87 7.29 6.70
M aj 12.22 13 20 10.83 10 05 9.26 7.49 7.09
C zerw iec 12.22 13.10 10.83 10 05 9.26 7.88 6.90
L ip ie c 12.22 12.41 10.44 9.85 9.26 7.88 6.90
S ie rp ień 11.42 12.41 10.44 9.85 9.26 7 88 6.90
W r z e s ie ń 11.42 1241 10.44 9.66 9.06 7.49 6.50
P a ź d zie rn ik 10.64 11.62 9.85 9.26 8.67 7.49 6.11
L is to p a d G ru d zie ń
10 24 11.03 9.46 8.47 7.68 6.50 5.52
9.66 10.05 8.87 8.08 7.30 6.50 4.93
P o r ó w n u ją c ce n y z sty c z n ia 1930 i sty c z n ia 1931
sp a d e k w y n o s i 32°/o 31% 28.50/0 31.5% 33% 29% 38%
Ceny przędzy czesankow ej z pew nem opóźn ieniem p o
dążały za cenam i w ełny. N ajniższy poziom osiągnęły w styczniu 1931 r., z k oń cem grud nia b yły o kilkadziesiąt groszy w yższe na k g niż w styczniu tegoż roku. N otow a
liśm y następujące ceny w zł za k g w p oszczególn ych m ie
siącach:
— 14 —
2/40 1931
Styczeń 16.—
L u ty 16.50
M arzec 18.10
K w iecień 17.20
Maj 17.20
Czerwiec 16.50
L ipiec 17.05
Sierpień 16.50
W rzesień 16.20
Październik 16.50
L istopad 16.70
Grudzień 16.70
P orów n u ją c styczeń 1930 z styczniem
1931 ceny spadły o 26.
1 2/56 A I
1930 1931 1930
21.63 17.05 ,22.66
20.21 17.60 21.26
20.21 19.15 21.26
19.72 18.30 20.76
20.33 18.30 21.37
20.33 17.60 21.37
20.33 18.10 21.37
19.90 17.60 20.93
19.03 17.20 20.07
18.51 17.60 19.55
18.17 17.75 19.20
17.64 17.75 18.51
Przędzalnie okręgu bielskiego naogół zatrudnione b yły dostatecznie, p ra cu jąc głów n ie na potrzeby ryn k u w e w nętrznego. P rzędzalnie zgrzebne zatrudnione b y ły znacz
nie słabiej, w yk orzy sty w a ły w niedostatecznej m ierze swe w rzeciona. W y tw o rzy ły w r. 1931 na Śląsku Cieszyńskim 754.800 kg przędzy w ełn ian ej w artości 5,833.600 zł, podczas gd y w r. 1930 w y tw órczość w yn osiła 1,097.000 k g w artości 10,388.000 zł. Na spadek w artości w ytw orzon ej przędzy zgrzebnej w płyn ęła rów nież zniżka cen wełny.
Na Śląsku Ciesz, było w rzecion zgrzebnych:
w r. 1931 40.713 z tego 17.980 u ru ch om ion ych
1930 40.803 „ 11.042
1929 47.776 „ 25.480
1928 49.366 „ 31.696
N iedostateczne w yzyskanie przędzalń zgrzebnych p o
ciągnęło za sobą stałe zm niejszanie się liczby in stalow a n ych w rzecion. Liczba ich w przeciągu lat 5 zm n iejszyła się o blisko 20%. Tkalnie bow iem ok ręgu bielskiego, p o dobnie jak w latach u biegłych , przetw arzały głów n ie przę
dzę czesankow ą, przerób zaś przędzy zgrzebnej był stosun
k ow o nieznaczny.
W y tw órczość tkanin w ełn ian ych w porów naniu z ro
kiem 1930 zm niejszyła się o ok oło 25%. P ogorszył się zbyt
— 16 —
na rynku w ew nętrznym , od czu ć się dała rów nież silniejsza k onkurencja na rynkach, św iatow ych. Sezon letni w r. 1931 nie był zbyt p om yśln y — sprzedaż sezon ow a przeciągała się do późnej w iosny, transakcje ob ra ca ły się w dosyć skrom nych rozm iarach . W y tw ó rcy w obec pogarszającej się w ypłacaln ości u od b iorców za ch ow u ją dużą rezerw ę w udzielaniu w zgl. w zw iększaniu k redytów . P ociągn ęło to za sobą nagrom adzenie się zapasów niesprzedanego tow aru sezonow ego. N astępują w tym okresie czasu (kw ie
cień — czerw iec) red u k cje ru ch u i osłabienie cen tkanin w ełnianych. Nie pod lepszym znakiem od była się sprzedaż tow aru zim ow ego; zauw ażyć się dało dalsze zm niejszenie się pojem n ości k ra jow ego ryn k u zbytu, zw łaszcza w tkani
nach lepszyeh i średnich jakości, jakie g łów n ie w ytw arzane są w okręgu bielskim . I znow u nader w olno idzie sprzeaz tkanin zim ow ych, sezon sprzedaży przeciąga się do późn ych m iesięcy jesieni i na składach fa b ryczn ych p ozostają znacz
ne zapasy niesprzedanego tow aru, w iążące duże kapitały obrotow e. N astępuje ponow ne ograniczenie ru ch u , szcze
góln ie silne w tkaln iach i w ykoń czaln iach .
W m od n ych tkaninach letnich i zim ow ych kon ju n k tu ra w zbycie w roku spraw ozdaw czym była niezbyt zadow ala
jąca, w tkaninach natom iast gładkich , n iesezon ow ych k ształtow ała się niepom yślnie. Ceny bow iem tkanin p o w yższych z p ow od u k on k u ren cji drobn ych tkalni, w ciągu całego rok u m iały stałą ten den cję zniżkow ą i w k oń cu sp ad ły d o poziom u , u n iem ożliw iają ceg o p rod u k cję w fa b ry k ach isukna w ielow yd ziałow ych . Koszta w ytw órcze p ow y ż
szych zakładów były, o ile chodzi o tkaniny gładkie — w yz- sze niż ceny sprzedaży drobn ych tkalni, które dzięki k on k u ren cji m iejscow y ch apretur i farbiarn i zarobkow ych, m ia ły ponadto m ożn ość w ykoń czan ia i farbow ania sw ych tkanin w ełn ian ych za w yn agrodzen iem daleko niższem , m z koszta w łasne fabryk sukna.
T kalnie w ełniane Śląska Ciesz, w y p rod u k ow a ły w roku 1931 tkanin w ełn ian ych 1181 tonn w artości 38,274.600 zł;
p rod u k cja tkanin p ow yższych w r. 1930 w yn osiła 1553 tonn w artości 60,207.000 zł. Z m n iejszy ła się zatem ilościow o o 23.95% a co do w artości o 38.09%. Z 1 stycznia r. 1931 zapasy tkanin u w y tw órców w y n osiły 325 tonn w artości 9 599.900 zł, t. j. pod w zględem w ag i 20.92% p rod u k cji z r o ku 1930, a co do w artości 15.94% tejże prod u kcji. Z końcem r. 1931 zapasy zm niejszyły się nieco, w yn osiły 286 tonn w artości 7,391.900 zł.
- 16 —
W y tw ó rczo ść tkanin półw ełn ian ych jest stosunkow o nieduża, w yn osiła:
w r. 1931 76.3 tonn w artości 583.700 zł
1930 106.0 „ „ 1,158.000 „
Na dniu 1 stycznia 1931 r. zapasy tkanin półw ełn ia- n y ch w y n osiły u w y tw órców 64.9 tonn, w artości 471.000 zł, zaś na dniu 31 gru d n ia 1931 r. tylko 23.1 tonn, w artości 224.400 zł.
Z n iżku jąca cena w ełn y a zarazem coraz silniejsza k o n ku ren cja na ryn k u w ew nętrznym w tkaninach w ełn ian ych w p ły w a ły na znaczne obniżenie się cen p oszczególn ych g a tu n k ów tkanin.
W roku spraw ozdaw czym w sezonie letnim i zim ow ym notow ane b yły następujące ceny:
luty w rzesień
1931 1930 1931 1930
T w ill lekki 25.50 28.10 18.— 25.50
Tw ill ciężki 32.— 37.— 20.— 32.—
M aterjały frakow e 31.— 29.50 22.— 31.—
W ierzch y do futer 33.— 38.50 23.— 33.—
M elton M arengo 23.50 27.50 18.— 23.50
Gabardyna czysto w eł
niana 23.80 27.30 18.— 23.80
M aterjały m odne letnie 23.30 29.90 17.— 26.80
„ „ zim ow e 32.— 37.— 21.— 32.20
Ceny rozu m ieć należy w zł za 1 m etr bieżący (szerokości 140 cm ) przy zapłacie gotów ką.
W y w ó z zagranicę tkanin w ełn ian ych napotykał na ryn k ach św iatow ych na w zm ożon ą k on ku ren cję zwłaszcza państw zachodnich, które za w szelką cenę lik w id ow ały stare zapasy tkanin, by u n ik n ąć strat dalszych, w y n ik a ją cych ze stałego obniżania się cen w ełny. Ponadto w licz
n ych państw ach, do k tórych k ierow ał się w yw óz tkanin bielskich, p ow stają n ow e utrudnienia w postaci zakazów przyw ozu, ogran iczeń przydziału dewiz, ceł o charakterze p roh ibicyjn ym . U trudnienia w p łyn ęły na zm niejszenie się ilościow e w yw ozu tkanin zagranicę, od działały obok zniżki cen tkanin rów n ież na obniżenie się w artości w yw ozu.
Okręg bielski w yw iózł zagranicę w poszczególn ych m iesiącach następujące ilości tkanin w ełn ian ych :
17 —
R o k 1 9 3 1 R o k 1 9 3 0 waga ka wartość zł waga kg wartość zł
Styczeń 35.411 1,645.592 44.040 2,088.093
Luty 22.692 995.485 27.650 1,409.621
Marzec 21.622 932.871 20.265 938.600
K w iecień 12.410 481.022 22.889 911.602
Maj 10.398 375.801 18.789 582.067
Czerwiec 14.984 521.786 22.085 790.650
Lipiec 30.582 1,159.289 31.205 1,214.114
Sierpień 28.634 1,018.499 38.296 1,465.844
W rzesień 26.743 868.051 36.061 1,206.768
Październik 10.288 382.788 23.709 752.099
Listopad 20.741 543.820 13.709 518.123
Grudzień 10.466 404.566 27.865 1,185.770
244.971 9,329.560 326.563 12,863.351 tkaniny wełniane wartość
w r. 1929 441.208 kg 19,832.000 zł 1928 383.000 „ 17,370.000 >>
1927 354.000 „ 15,200.000 y y
1926 224.000 „ 8,662.000 yy
W p orów n an iu z r. 1930 obniżył się eksport co do w agi o 81.592 kg, t. j. 24.98%, pod w zględem zaś w artości o 3,533.791 zł, t. j. o 27.47%.
Eksport pow yższy k ierow ał się państw :
1931 Szw ecja
Danja H olandja Ł otw a N orw egja F inlandja E stonja N iem cy A ustrja W ęgry Jugosław ja C zechosłow acja S zw ajcarja B elgja
do n astęp u jących 1930
wartość zł waga kg wartość zł waga kg 1.078.943 26.995 1,005.793 21.984
416.862 10.370 584.263 13.947
113.544 2.911 242.472 6.286
36.739 .782 139.530 2.829
117.050 2.675 236.440 5.000
442.205 17.057 742.056 19.412
28.574 592 55.740 1.155
17.758 485 107.802 2.937
1,348.046 31.362 1,803.270 39.606 2,024.045 53.875 2,500.408 77.373 949.084 19.449 1,153.962 23.496
384.239 11.512 310.813 8.214
31.995 581 75.729 1.720
223.512 5.883 278.790 6.882
2
1931 1930
wartość zł waga kg wartość zł waga kg
W łoch y 64.218 1.221 189.108 4.575
A n g lja 824.704 30.069- 1,475.357 41.971
F ran cja 11.646 254 22.281 374
R um un ja 78.884 1.527'' 315.886 5.381
G recja 81.933 1.749u 76.904 1.297
B ułgar ja 12.512 527 94.521 1.424
A lbanja 1.297 24 — —
S yrja 205.281 5.449 212.026 4.736
P ersja 315.649 7.151^ 428.986 8.884
Palestyna 75.392 1.254 106.414 2.070
T u rcja 76.372 1.863u 189.687 4.194
M arokko 36.381 1.079 47.726 1.250
Indje 3.550 96 31.835 845
Chiny 48.461 1.349 65.387 1.554 *
Japonja 73.090 1.899 59.873 1.577/
A rgentyna 93.255 2.255 155.207 3.078
Meksyk 8.450 154 14.450 232
B razylja 2.474 54 19.335 313
Stany Zjedn. 3.051 77 — —
Egipt 76.114 1.854 250.360 8.245
K olum b ja — — 610 12
Cypr — — 8.588 173
A fry k a — — 5.250 132
M andżur ja — — 26.717 796
Peru — — 8.625 122
Jawa -— — 5.185 122
Irak — — 9.130 287
Trypolis — — 840 30
W enezuela — — 2.381 62
U ruguay — — 3.516 73
W tkaninach p ółw ełn ia n ych nastąpił całkow ity zanik eksportu, k tóry w latach u biegły ch dzięk i czynnem u ob ro
tow i uszlach etn iającem u rozw ija ł się pom yślnie. N ieprze
dłużenie czynnego obrotu u szlach etn iającego przędzą ba
w ełnianą na rok 1930/31 u n iem ożliw iło w yw óz, gdyż eks
porterzy w obec niskich cen na ryn k u św iatow ym nie byli w iStanie przerzucić cła ciążącego n,a przędzy baw ełnianej na od b iorców zagranicznych, a nie zn a jd u jąc pokrycia tego ciężaru w zysku z tran sakcji eksportow ej, zaniechali w y w ozu tkanin półw ełn ian ych ze szkodą w łasną oraz szkodą dla gospodarstw a społecznego. Sprzeciw k ra jo w y ch przę
dzalni baw ełn ian ych przeciw przedłużeniu czynnego obrotu
- 19 -
uszlachetniającego przędzą baw ełnianą, naraził tkalnie bielskie na szkody, nie przysparzając przędzalniom żadnych korzyści.
Okręg bielski w y w iózł następujące ilości tkanin p ół
w ełnianych:
1931 1930
wartość zt waga kg wartość zł waga kg
N orw eg ja 20.244 540 82.783 3.102
A ustrja 1.026 30 14.824 1.161
A n glja 1.246 31 — —
T u rcja 4.130 257 5.600 324
Holami ja — — 11.492 491
C zechosłow acja — — 9.917 289
Syrja — — 1.586 53
S zw ajcarja — — 2.441 77
Palestyna •— — 320 6
M andżurja — ■— 15.676 2.150
R um un ja — — 231 14
Szw ecja — 1.999 55
26.646 858 146.869 7.722
D y w a n y w e ł n i a n e w ytw arzane b y ły w 7 zakła- dach przem ysłow ych , przyczem w ytw orzon o na obszarze Śląska C ieszyńskiego dyw an ów w iązan ych :
w r. 1931 29.000 kg w artości 753.300 zł 1930 54.000 kg „ 1,669.000 zł.
Z k oń cem roku spraw ozdaw czego pozostało na skła
dach w w ytw órn iach 12.000 kg dyw an ów , w artości 259.000 zł, co do w artości jed n a trzecia p rod u k cji ca ło
rocznej.
Z byt dyw an ów był w roku 1931 niezbyt pom yślny.
Skutkiem zm niejszenia się d o ch od ów stanu średniego, ry nek w ew nętrzny stał się m ało p ojem n y i w ytw órn ie zm u
szone b y ły ogra n iczyć silnie p rod u k cję i m im o to stale p osiadały duże zapasy na składzie gotow ego tow aru, w y tw orzonego z w ełn y nabytej po stosunkow o w yższej cenie.
Okręg bielski w ytw arza dyw an y ręcznie w iązane, p o siadające w m 2 ok oło 42 do 45.000 w ęzłów , o w zorach orjen - talnych, n ow oczesn ych i staropolskich. Na zam ów ienie w ytw arzane są rów nież dyw an y o w iększej gęstości, do 90.000 w ęzłów w m\ w ytw arzane b y ły rów nież sztuki na zam ów ienie o gęstości do 200.000 w ęzłów w m 2. Zgrzebna przędza w ełniana do w yrobu d yw a n ów w ytw arzana jest
2*
— 20 —
przez m iejscow e przędzalnie, które w artykuł ten zaopatrują liczne k ra jow e w ytw órn ie dyw anów . Tak sam o przędzalnie pow yższe w ytw arzają w d u żych ilościach przędzę kilim ow ą.
B a w e ł n a .
Okręg bielski posiada stosunkow o słabo rozw inięty przem ysł baw ełniany, jest on rozm ieszczony głów n ie we w sch odn iej części okręgu. Na Śląsku Cieszyńskim prze
m ysł baw ełn ian y w ytw arza przędzę w igonjow ą, tkaniny baw ełniane oraz z przędzy odpadkow ej.
P rod u k cja p ow yższych tkanin w yn osiła:
w r. 1931 71.700 k g w artości 308.300 zł 1930 120.000 k g „ 567.000 zł.
P onadto w ytw arzana była z baw ełny w ata h igrosk op ij- na, pasy, taśm y, sznury i t. p.
J e d w a b .
P rzem ysł jed w abn iczy reprezentow any był głów n ie przez tkalnie, które w ytw arzały w stążki i taśm y p ół- jedw abne. W y tw órczość p ow yższych artyku łów w yn osiła:
w r. 1931 10.600 k g w artości 457.500 zł 1930 12.800 kg „ 871.400 zł.
Z au w ażyć się tu daje znaczny spadek zw łaszcza w a r
tości w ytw arzan ych tow arów . P on ad to czynny był zakład, w ytw arza ją cy przędzę jedw abn ą dla celów k on fek cyjn ych .
Z byt w yrob ów jed w a bn ych n atrafiał na coraz to w ięk sze tru d n ości w obec cofają cej się p ojem n ości rynku zbytu.
J u t a .
Ceny ju ty surow ej k ształtow ały się w ciągu roku n ie
jedn olicie, przew ażała ten d en cja słaba. Juta surow a g a tunku „B litz“ , ja k a głów n ie przetw arzana jest w okręgu bielskim , osiąg n ęła nąjniższy poziom w m iesiącu grudniu , a m ian ow icie 564.25 zł za tonnę angielską.
- 21 —
W poszczególn ych m iesiącach roku 1931 i 1930 n oto
wane b yły następujące ceny:
1931 1930
Styczeń 632.50 1224.30
Luty 632.50 1224.30
Marzec 645.— 1096.25
K w iecień 704.44 1203.60
Maj 677.25 1083.70
Czerwiec 677.25 1027.90
Lipiec 677.25 922.70
Sierpień 696.— 857.10
W rzesień 679.25 813.—
P aździernik 663.— 693.45
L istopad 612.60 720.30
Grudzień 564.25 720.30
Ceny pow yższe rozu m ieją się w złotych p olsk ich za tonnę angielską.
W y tw órczość przędzy ju tow ej zm n iejszyła się w roku spraw ozdaw czym p od w zględem w agi o ok oło 15%, a co do w artości o o k o ło 20% w' p orów n a n iu z r.
tw órczość tkanin zm n iejszyła się nieco w zględem w arotści o ok oło 20%.
W okręgu bielskim w ytw orzon o:
a) przędzy ju tow ej b) tkanin ju tow y ch
tonn
3.639 3.324
1931
wartość zł
7,139.000 7,555.800
1930; rów nież w y- ilo ścio w o a pod
1930
tonn wartość zł
4.291 8,995.000 3.479 9,376.000 N apływ zam ów ień na w y rob y ju tow e w roku sp ra w o
zdaw czym był stosu n kow o u m ia rk ow a n y i fabryk i ju ty tylko w części w y k orzy sty w a ły sw ą zdoln ość w ytw órczą, p racu jąc głów n ie na p ok rycie zapotrzebow ania rynku k ra jow ego. Z am ów ien ia zagraniczne n a p ływ ały w ilościach niedostatecznych, bielskie fa b ryk i ju ty bow iem położon e zdała od przystani m orsk ich , posia d ają znaczne koszta transportu, skutkiem czego posiadają na ryn k ach św iato
w ych u m n iejszon ą zd oln ość k on ku ren cyjn ą. W y w io z ły one w r. 1931 zagranicę 476.242 kg tkanin oraz w o rk ó w ju to wych.
K o n o p i e , 1 e n.
P odobn ie jak w szystkie inne surow ce w łókiennicze, ceny kon opia i lnu w ciągu całego rok u p osia d ały tendencję zniżkową. Znaczniejsze załam anie się cen konopia i pakuł
kon op n ych nastąpiło w m iesiącu październiku 1930 i przez całe półrocze r. 1931 u trzym yw ały się ceny k on opia na p o
ziom ie 12 dolarów , t. j. 106.80 zł za 100 kg, przejściow o w okresie letnim p od n iosły się na 124.60 zł skutkiem w y czerpania się zapasów su row ca k rajow ego, poczem w jesieni obn iżyły się ponow nie na 97.75 zł.
W okręgu bielskim notow an e b yły n astępujące ceny konopia i pakuł k ra jow y ch oraz k on opia w łoskiego:
— 22 —
1 9 3 1 1 9 3 0
konopie kraj.
pakuły kraj.
konopie włoskie
konopie kra).
pakuły kraj.
konopie włoskie
S ty c z e ń 106.80 89.— 151.30 169 10 142.40 267.—
L u ty 106.80 89 — 151.30 169.10 142.40 267.—
M arzec 106.80 8 9 . - 151.30 160.— 133.50 249.20
K w ie cie ń 106.80 89.— 151.30 160.— 133.50 249.20
M aj 106 80 89.— 151.30 160.— 133.50 249.20
C zerw iec 124.60 106.80 151 30 160.— 106.80 249.20
L ip ie c 124.60 106 80 151.30 160.— 133.50 249.20
S ie rp ie ń 124.60 106 80 151 30 1 6 0 . - 133.50 249.20
W r z e s ie ń 97.90 80.10 133.50 160.— 133.50 231.40
P a ź d z ie r n ik 97.75 80.— 133 50 124.60 106.80 178 —
L is to p a d 97.75 80.— 133.50 115.70 97.90 160 —
G ru d zień 97.75 80.— 133.50 115.70 97.90 160.—
Ceny pow yższe rozu m ieją się w złotych p olsk ich za 100 kg.
W ślad za zniżką cen k on opia i p aku ł k on op n ych tu
dzież lnu, ob n iżyły się rów n ież ceny w y rob ów powTroźni- czych, przędzy kon opn ej oraz w szelkich w y ro b ó w z konopia i lnu.
Zbyt na pow yższe artyk u ły osłabił się znacznie i z przy
czyn y tej przem ysł zm uszony był przeprow adzić duże re
d u k cje ruchu, tem w ięcej, iż z m iesiąca na m iesiąc w zra
stały zapasy w y ro b ó w gotow ych . W y w ó z zagranicę przędzy konopnej oraz w y rob ów k on op n ych zm n iejszył się w roku spraw ozdaw czym , cen y bow iem na rynku św iatow ym obni
żyły się do p oziom u tak niskiego, iż bez strat przyjm ow ać m og ły zam ów ienia zagraniczne tylko nieliczne fabryki, p racu jące w w yją tk ow o d og od n y ch w arunkach, korzysta
jące z taniej kom u n ikacji. I tak przem ysł bielski utracił pow ażną część rynku zbytu na B liskim WTschodzie i w E gipcie na rzecz przem ysłu głów n ie w łoskiego, w kra
ja ch zaś p ółn ocn ych , by u trzym ać się — w ykon yw an y były dostaw y n iejedn okrotn ie poniżej k osztów w łasnych. Spraw a
taryf k olejow y ch dla przem ysłu k on opn o-ln ian ego posiada pierw szorzędne znaczenie, d ecyd u je ona bow iem o zdolności eksportow ej bielskiego przem ysłu konopnego. P ow yższy przem ysł bow iem p rzyw ozi do B ielska surow ce, t. j. k on o
pie i len z odległej W ileń szczyzn y oraz W o jew ód ztw a T arno
polskiego, jak rów nież z Półn. W łoch . Obciążenie zatem kosztam i transportu w y rob ów g otow y ch jest znaczne i w pływ a niekorzystnie na k alk u lację cen eksportow ych.
— 23 —
Przemysł konfekcyjny.
Na Śląsku C ieszyńskim w r. 1931 czynne b yły:
8 zakładów w ytw arza ją cych k on fek cję dzianą, 1 fabryk a chustek m odnych ,
7 fabryk w aty i w atoliny, 2 fa b ryk i kapeluszy, 2 fabryk i kraw atów ,
8 fabryk odzieży i bielizny, 1 fabryka parasoli,
2 fa b ryk i taśm gu m ow ych .
P rzem ysł k on fek cy jn y Śląska C ieszyńskiego n astaw io
ny jest na w yrób odzieży i bielizny średnich i lepszych jak ości, z przyczyn y tej zbyt jego w y rob ów u cierpiał n a j
dotk liw iej z p ow od u stosunkow o znacznego zm niejszenia się d och od ów stanu średniego, a zw łaszcza red u k cji p obo
rów kół urzędniczych. P rzem ysł ten zajęty był w ciągu całego roku spraw ozdaw czego niedostatecznie, w arunki płatn ości pogarszały się z sezonu na sezon. Z au w ażyć się dał rów nocześnie spadek zatrudn ionych robotn ików w prze
m yśle k on fek cy jn y m i liczba przep racow an ych robotniko- godzin zm niejszyła się zw łaszcza w d ru giem p ółroczu , obn i
żając się w n iektórych m iesięcznie o 30% w porów naniu z przeciętną ilością pierw szego półrocza. Spadała liczba zakładów , w ytw arza ją cych kon fekcję, k ilk a zakładów zm u
szonych zostało do lik w id a cji lub też do przejściow ego w strzym ania ruchu.
Zbyt k apelu szy i stożków zm n iejszył się zw łaszcza w sezonie letnim roku spraw ozdaw czego. K rajow e w y tw ór
nie kapeluszy dam skich n abyw ały tylko drobne ilości stoż
ków, kierunek m od y bow iem dam skiej w k apeluszach let
nich fory tow a ł inne m aterjały, jak słom kę, jedw ab i t. p.
P ra cu ją c przy ru ch u silnie ogran iczon ym przem ysł k on fek cy jn y posiadał stosu n kow o w ysok ie koszta w y tw ór
— 24 —
cze, które w p ły w a ły niekorzystnie na k alk u lację cen ekspor
tow ych. To też w yw óz w p orów n an iu z latam i ubiegłem i zm niejszył się znacznie a uzyskiw ane ceny b yły bardzo niskie.
W roku 1931 i 1930 w yw iezion o zagranicę następujące ilości k on fek cji:
a) stożki do w yrobu kapeluszy:
i 9 31 1 9 3 0
waga kg wartość zl waga kg wartość zl
Styczeń 855 22.706 1.623 60.469
L uty 1.125 29.270 4.326 135.991
Marzec 550 17.288 8.191 247.519
K w iecień 3.910 77.164 13.590 407.209
Maj 3.521 78.471 10.018 295.277
Czerwiec 1.506 33.719 5.830 186.587
L ipiec 6.169 132.224 4.211 135.658
Sierpień 1.570 41.260 10.593 296.654
W rzesień 5.452 103.992 11.292 303.161
Październik 9.612 180.635 8.100 195.724
Listopad 456 12.201 1.635 44.114
Grudzień 120 3.115 2.866 76.776
34.846 732.045 82.275 2,385.139
b) odzież:
1531
waga kg wartość zł
Styczeń —
L u ty — —
Mn yypp — —
K w iecień 430 10.190
Maj —
Czerwiec —
L ipiec 174 4.000
Sierpień 190 696
W rzesień 6.240 60.115
P aździernik 3.604 34.081
Listopad 3.465 28.903
G rudzień 574 9.353
14.677 147.338
— 25 —
Przemysł spożywczy.
P rzem ysł spożyw czy reprezentow any był w roku spra
w ozdaw czym i przez następujące przedsiębiorstw a:
2 brow ary,
1 fabrykę i rafin erję cukru, 19 gorzelni,
1 rafin erję spirytusu, 8 fabryk likerów ,
7 fabryk w yrobu cukierków , czekolady, w a m , 3 fa b ry k i konserw ,
1 w ędzarnię ryb, 6 fabryk octu, 20 m łyn ów ,
9 fabryk p rzetw arzających ow oce, 2 m leczarnie,
1 fabryk ę m usztardy, 2 serownie.
W e w szystk ich gałęziach przem ysłu spożyw czego zau
w ażyć się daje spadek p rod u k cji, tru d n ości w zbycie, spadek cen, pogorszenie się w ydatne ren tow n ości przedsię
biorstw . Słabsze jednostki, p racu jące w m n iej d ogod n ych w arunkach, zm uszone zostają do zastanow ienia ru ch u lu też likw id acji.
M łyny Śląska Cieszyńskiego, podobnie jak w latach u b iegłych , pra cow a ły bardzo słabo. P rzem iał w rok u 1931 zm niejszył się o 10% w p orów n a n iu z rokiem poprzednim . Naoerół przem ielono stosunkow o nieduże ilości, m ły n y b o w iem przew ażnie b y ły u n ieru ch om ion e, nie m ogą c sprostać k on k u ren cji za m iejscow y ch w ielk ich m ły n ów h a n dlow ych .
B row ary śląskie za rok 1931 w ykazu ją zm niejszenie się w ytw órczości o ok oło 20% w p orów n a n iu z r. 1930. 1 ra- w ie o tenże odsetek zm niejszyła się rów nież w ytw órczosc słodu. P iw o zbyw ane było przew ażnie na m iejscu , częścio
w o p rod u k cja w y w ożon a jest na G órny Śląsk oraz do n a j
bliższych w ojew ód ztw . K on ju n k tu ra w zbycie pogarszała się z m iesiaca n a m iesiąc z p ow od u zm niejszającej się p o jem n ości rynku. To też w zrasta k onkurencja, a pogarszają się w arunki płatności.
To sam o zjaw isko zauw ażyć się daje w dziale fa b ry k a cji w ódek i likierów . I tu nastąpiło pogorszenie zbytu, w aru n k ów płatności, w zrost ob lig a u odbiorców . F abryk i w ódek i likierów pryw atne, z w yłączen iem m on op olu sp iry tusow ego, w y p ro d u k o w a ły w r. 1931:
— 26 -
hl wartość zł
likierów koniaku araku i rum u
w ódek czystych i g a tu n k ow ych 1.327 783 352 1.00 2
870.000 1
,
011.000293.000 1,068.000 3.464 3,242.000 F abryki k on serw m ięsnych, w ędzarnie ryb oraz fabryki k onserw rybn ych zatrudnione są w r. 1931 znacznie słabiej, w ykorzystu ją niedostatecznie swą zdoln ość w ytw órcza.
W dziale w yrobu czekolady, cukierków , w afli, skut
kiem k u rczącego się zbytu zredukow ana została blisko do p ołow y w y tw órczość a rów nocześnie w dziale pow yższym zw łaszcza w drugiem p ółroczu roku spraw ozdaw czego p o
gorszyła się w y p łacaln ość od b iorców
22 tartaków , 2 fabryki skrzyń,
14 fabryk mebli* i w y rob ów stolarskich, 3 w ytw órnie beczek,
1 fabryk a m e b li giętych, 12 fabryk w y rob ów z drzewa.
Z 38 istn ieją cych tartaków czyn n ych było w r. 1931 za
ledw ie 22 i to przy ru ch u zredukow anym . Zaznaczyć należy, iz w r. 1929 istniało 43 tartaków , zatem od 31 gru d n ia 1929 d o i stycznia 1931 zlik w id ow a n ych zostało 5 tartaków i lik w id a cja dalszych, przeprow adzana jest w* ciągu roku spraw ozdaw czego. Z 16 n ieczyn n ych w r. 1931 blisko p o łow a jest w toku lik w id a cji. P rzem ysł drzew ny od szeregu lat przechodzi bardzo o stry kryzys, cen y posiadają stałą tendencję zniżkow ą i w y tw órcy m a terja łów tartych i pół- fabryk atów z drew na z trudem osiąg ają koszta własne.
P rod u k cja tartaków zm niejsza się z roku na rok. Tartaki w okręgu Izby przerobiły w r. 1931:
Przemysł drzewny.
D rew no tw arde i m ięk kie ogółem
D rew no tw arde
„ m iękkie
Ilość w m2
1931 1930 1931 1930
wartość w zł
1930
71.298 90.080 2,229.370 3,412.555 1.731 2.100 73.827 110.903 69.567 87.980 2,155.543 3,301.652
— 27 —
Ceny drew na ciesielskiego oraz desek notow an e były w okręgu bielskim n astępu jąco:
Styczeń Luty Marzec K w iecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień W rzesień Październik Listopad G rudzień
drzewo ciesielskie deski
1931 1930 1931 1930
85 140 65 115
85 135 65 115
85 120 65 95
75 120 60 95
75 120 60 95
75 120 55 95
70 120 55 95
70 110 55 90
65 105 55 85
56 105 45 85
56 100 45 85
56 95 45 75
Ceny rozu m ieją się za m 3 w złotych.
Stolarnie i fa b ryk i m ebli w ykazu ją znaczne zm niejsze
nie się p rod u k cji w zw iązku z osłabieniem się ru ch u b u dow lan ego i ograniczeniem in w estycyj. Zm niejszen ie w y tw órczości w tych działach przem ysłu w yn osi 30 ób/»
w porów n an iu z r. 1930.
P rzem ysł m ebli giętych posiadał n ieco słabszy napływ zam ów ień, to też zm uszony był do przeprow adzenia re
d u k cji ru ch u w sw ych zakładach przem ysłow ych . W y w oź zagranicę m ebli g iętych napotyka na coraz w iększe u tru d nienia w postaci n adw yżek cła w ch od ow eg o w państw ach od biorczych , ogran iczeń przyw ozu i t. p. Każde bow iem z państw od b iorczych pragnie rozw in ąć rod zim y przem ysł m eb low y stosu jąc u tru dn ien ia im p ortow e naw et odnośnie do m ebli giętych , które tamże nie są, a n iejednokrotnie nie m ogą z braku surow ca b yć wytwTarzane.
P rzem ysł m ebli g iętych okręgu bielsk iego w yw iózł za- granicę w r. 1931 m ebli giętych w artości 4,325.161 z .
B ednarstw o, w yrób w szelkiego rod zaju artyku łów z drew na rozw ijało się niezbyt pom yśln ie z p ow od u słabną
cej p ojem n ości rynku w ew nętrznego.
P od jęta została w y tw órczość artyku łów sportow ych z drewna, która zw łaszcza w dziale nart, sanek i t. p. w y kazuje duże postępy.
Przemysł garbarski i wyrobów ze skóry.
Ceny skór su row ych w ciągu całego roku spraw ozdaw czego m ia ły tendencję słabą; w okręgu Izby n otow aliśm y następujące cen y na skóry surow e:
- 28 —
S t y c z e ń Ma j P a ź d z i e r n i k
1931 1930 1931 1930 1931 1930
Bydlęce Cielęce Końskie
1.96 3.15 2 6 . -
2.20 3.90 25.—
1.75 2.15 22.—
2.05 3.50 25 —
1 3 0 1 5 5 19.—
2.20 3.60 28.—
Ceny rozu m ieją się za 1 kg, z w yją tk iem skór końskich, k tórych cena podana jest za sztukę.
Garbarnie p ra cow a ły p rzy częściow o zredukow anym ru ch u z u w agi na słabnącą p ojem n ość ryn k u w ew nętrz
nego. Ceny w yrob ów garbow an ych , podążajac za cenam i skór su row ych , k ształtow ały się zniżkow o.
N otow aliśm y n astępujące cen y skór garbow an ych :
Styczeń Maj Październik
1931 | 1930 1931 1930 1931 | 1930
S k ó r y p o d e s z w o w e w c a ło ś c i
lu b w p o łó w k a c h 7.10 8.90 6 23 8.90 4.90 8.90
Ś ro d k i i słu p c e 9 80 11.13 9.80 11.13 9.80 10.80
K r u p o n y p a so w e d ę b ow e 10.70 10.68 8.90 10.68 8.90 10 68 K r u p o n y p a s o w e c h r o m o w e 16.— 17.80 15.13 17.80 13.13 17.80 J u ch ty tłu szcz, g ru b . do 2 m m
J u ch ty n ietłu szcz. b la n k i b ia łe
1115 13.35 9.80 13.35 8.90 12.50
i k o lo r o w e 7.10 13.35 7.10 13.35 6.90 9.85
S sa k i c h r o m o w e cza rn e
za stop ę 2.50 2.85 2 50 2.67 2.22 2.68
S sa k i c h r o m o w e k o lo r o w e
za sto p ę 2.85 3.12 2.50 3.20 2.40 3.20
B u k a ty c h r o m o w e cza rn e 1.96 2.31 1.96 2.14 14 2 2.32 B u k a ty c h r o m o w e k o lo r o w e 2.14 2 03 2.14 2.40 1.78 2.40
F u tr ó w k i w sze lk ie 1.25 1.42 1.— 1.40 0.90 1.40
S k ó r y s u r o w c o w e a łu n o w e tłu s z cz o n e :
1. g a tu n k u d ob rze w y g a r b o
w a n e 4.— 8.90 4.— 8.90 3.10 6.23
2. g a tu n k u , n ie d o ś ć w y g a r b o
w a n e 3.56 7.12 3.56 7.12 _ 4.97
3. g a tu n k u , z a w ie r a ją c e w o d ę
z m iz d rą 3.15 5.34 3 1 5 5.34 _ 4.02
4. S k ó r y k o ń s k ie :
w a s ze t za stop ę 1.45 1.96 1.45 1.60 1.45 1.60
W ytw órn ie pasów n a pędn ych w obec ogran iczeń w ru chu w liczn y ch gałęziach przem ysłu tudzież zm niejszenia w szelkich in w estycyj, zm uszone b y ły ogran iczyć produkcję.
Zbyt cholew , rzem yk ów rozdzielczych, zgrzebeł oraz artykułów tech n iczn ych ze skóry b y ł n iep om yśln y i tu nastąpiło zm niejszenie w ytw órczości. Ceny p a sów napęd
n ych oraz artyk u łów tech n iczn ych ze skóry m iały tenden
cję zniżkow ą, d ostosow u ją c się do ob n iża ją cych się cen skór w ypraw ionych.
P rzem ysł fu trzan y okręgu Izby przetw arzał głów n ie surow e skórki baranie, jagnięcie, im p ortow an e z zagranicy.
W ytw arzan e z n ich fu tra w ykoń czan e i farbowan,e są w m iejscow y ch zakładach, przyczem podkreślić^ należy, iż w y rob y futrzane osiąg n ęły bardzo w ysok i poziom , d o
rów n u ją c co do ja k ości pierw szorzędn ym w yrob m zagra
nicznym .
Przemysł papierniczy.
P rzem ysł p apiern iczy ok ręgu Izby w ytw arzał papier d ru k ow y drzew ny, pakow y, tekturę białą, brunatną i szarą.
W y tw órczość papieru ilościow o u trzym ała się na poziom ie z r. 1930, co do w artości obn iżyła się o ok oło 18%. P rod u k cja tektury zw iększyła się ilościow o, rozw in ęła się bow iem dopiero w r. 1931. W ytw arzan a m asa drzew na zużyw ana była na potrzeby w łasne. Zbyt papieru dozn ał pew nego pogorszenia, w ym agane są coraz dłuższe k redyty przez od biorców , w zrasta rów nocześnie ich obligo.
P rzem ysł papierow o-przetw órczy m iał niezbyt p om y śl
ną kon ju n ktu rę w zbycie. Z m niejszen ie się zbytu p ocią gn ęło za sobą red u k cję w ytw órczości, a naw et przejściow o niektóre zakłady zm uszone b y ły ca łk ow icie w strzym ać ruch. P rzem ył pow yższy p ra cow a ł praw ie że w yłącznie na na p ok rycie w ew nętrznego zapotrzebow ania, w ytw arzając g łów n ie kartonaże, w szelkiego rod zaju w yrob y papierow e, księgi handlow e, szablony i t. p.
Przemysł poligraficzny.
Na Śląsku Cieszyńskim, czyn n ych było w roku spraw o
zdaw czym 13 drukarni, z czego 5 w Cieszynie, 5 w Bielsku, po jednej w S koczow ie, U stroniu i K am ienicy. T ylk o 4 za
k ła d y zaliczyć m ożna do średnich zakładów , resztę stano
w ią drukarnie m ałe. P rzem ysł p oligra ficzn y rozbu d ow an y jest ponad potrzeby lokalne, to też zm uszony jest poszuki
- 29 —
— 30 —
w ać zatrudnienie w in n ych dzielnicach. N aogół przem ysł p oligraficzn y p racow ał w w arunkach niezbyt p om yśln ych przy stosunkow o m ałej rentow ności.
Przemysł chemiczny.
P rzem ysł n a ftow y ze w zględu na zm niejszające się zapotrzebow anie w ropę, w ykorzystyw ał tylko w części swą zdolność przetw órczą i zn iew olon y był do częściow ej re
d u k cji ruchu. Poza p rod u ktam i n aftow em i w ytw arza prze
m ysł chem iczny ok ręgu Izby: tłuszcze techniczne, m ydła, proszki do prania, politu ry, lakiery em aljow e, sykatyw y, farby olejn e, lak do pieczętow ania.
W dziale k osm etycznym w ytw arzane są krem y, po
m ady, szm inki, pu der toaletow y, w od y pachnące, proszek i pasta do zębów , sole i inne zw iązki do kąpieli i t. p.
W y tw órczość ta pod w zględem ilościow y m nie w y k a zuje w zrostu, zm n iejszyła się nieco pod w zględem w artości przedew szystkiem z p ow od u zniżki cen.
Zakłady użyteczności publicznej.
Do g ru p y pow yższej należą kom unalne zakłady w o d o ciągow e, Rzeźnie M iejskie w Bielsku, Cieszynie i Skoczow ie, K om unalna G azow nia w B ielsku oraz elektrow nie.
Bielsko przystąp iło w latach u b iegły ch do rozbu d ow y w idociągu , u łoży ło n ow y ru rocią g z W a p ien icy do B ielska i przystąpiło do b u d ow y zapory w dolinie Luizy. Spiętrze
nie potoku W a p ie n icy zapew nić m a dużą rezerw ę w ody, u m ożliw iającą obfite zaopatrzenie w w odę zarów no k on su m entów pryw atn ych jak i przem ysłu.
Istniejące elektrow nie posiadały:
moc instalowana KW
własna wytwórczość w 1000 kWh
E lektrow nia B ielsko-B iała 2000 66
E lektrow nia ok ręgow a m iasta
Cieszyna 2800 3214
E lektrow nia ok ręgow a Z akładów
G órniczych „S ilesia " 17900 21944 Gol. Fabryka P ortland-C em entu 6056 7154
Bielska elektrow nia w ykazuje m ałą w y tw órczość w ła sną, otrzym ała bow iem 9,171.000 k W h z E lektrow ni ok rę
gow ej Z a k ła d ów G órn iczych „S ilesia ", z której jest stale zaopatryw ana.
