IZBA HANDLOWA W KATOWICACH
SPRAWOZDANIE
IZBY HANDLOWEJ W KATOWICACH
ZA ROK
1930
DRUK: KSIĘGARNIA I DRUKARNIA KATOLICKA SP. AKC., KATOWICE
If
/
X '
128 S
£ 5 U / r - — 7 % E
I I
o
Położenie gospodarcze ©kręgu
w roku 1 9 3 0 ,
PRZEGLĄD POŁOŻENIA GOSPODARCZEGO.
O ile w roku 1929 przesilenie gospodarcze nie daw ało się jeszcze pow szechnie zbyt silnie odczuć, to już w roku spraw ozdaw czym Polska znajdow ała się w okresie silnej depresji, k tóra u trzy m y w ała się przez cały środek roku 1930, a w ostatnim kw artale zaczęła naw et p rzybierać na sile.
W zw iązku z tern rozpoczął się spadek w pływ ów do kas S karbow ych i nadw yżki budżetow e, które w styczniu roku spraw ozdaw czego w ynosiły jeszcze ca 8 miljonów zł (29,4 milj. zł w r. 1929, już w miesiącu m arcu spadły do 0,5 miljonów zł i przez cały okres aż do m iesiąca października nie dochodziły (za w yjątkiem kw ietnia) do 1 miljona zł, zaś w listopadzie rów nały się tylko 300.000 zł. N atom iast grudzień roku spraw ozdaw czego dał już 11,7 miljonów deficytu budże
tow ego. W zw iązku z malejącemi w pływ am i skarbow em i P ań stw o coraz mniej mogło w pływ ać na łagodzenie skutków przesilenia gospodarczego, gdyż w pierw szym rzędzie ograni
czano w ydatki na inw estycje. O graniczenie sum na inw e
stycje odbiło się szczególnie silnie na przem yśle obwodu gór
nośląskiego, k tó ry normalnie dostarczał całego szeregu a rty kułów na potrzeby kolei, o raz budow y m ostów i monum ental
nych budowli, p rzy k tórych stosow ano konstrukcje żelazo- betonowe i dźw igary- Pośrednio, w skutek zm niejszonych mo
żliwości zbytu w yrobów przem ysłu żelaznego, ograniczał się rów nież zbyt węgla.
Jeżeli rozpatrzym y w skaźniki produkcji Instytutu B ada
nia Konjunktur G ospodarczych, to zauw ażym y, że w skaźnik ogólny produkcji, k tó ry w styczniu r. 1929 w ynosił 136,6, spadł stopniowo do 124,9 w grudniu, zaś w styczniu roku spra
w ozdaw czego w ynosił zaledw ie 116,6. W skaźnik ten w y k a
zyw ał w ciągu praw ie całego roku spadek, jedynie niewielką zw yżkę w y k azała produkcja w maju oraz w miesiącach od sierpnia do października, natom iast w listopadzie zaczął się dalszy spadek, tak, iż w grudniu w skaźnik ten w ynosił tylko 102,0. W skaźnik dóbr w y tw ó rczy ch w ynosił 132,0 (152,2)
6
w styczniu i spadł do 98,9 (136,6) w grudniu roku spraw ozda w czego. W skaźnik dóbr spożycia, w ynoszący w styczniu 1930
102,0 (135,5), spadł do 101,9 w grudniu (114,2 w grudniu 1929).
W skaźniki produkcji poszczególnych gałęzi przem ysłu w ykazujem y szczegółow o w załączniku. W szystkie one p ra
wie w ykazują mniejszy lub w iększy spadek produkcji.
Obok ograniczenia produkcji m alały rów nież obroty w handlu. P on iew aż cały szereg firm nadużył zaufania sw ych w ierzycieli i dopuścił w eksle do protestu, fabryki daw ały tow ar na k red y t na coraz ostrzejszych w arunkach. W skutek tego na rynku ciągle poszukiw ano gotówki, zaś banki coraz ostro
żniej dyskontow ały w eksle tak, iż stopniowo ilość zap rote
stow anych w eksli w ciągu roku spraw ozdaw czego, jak to widać z poniższej tabeli, doznała zniżki. Jedynie miesiąc gru
dzień przyniósł ze sobą ponow ną falę protestów w ekslow ych, co tłum aczy się może częściow o zapotrzebow aniem gotówki na okres św iąteczny i w skutek tego w strzym yw aniem się z w ykupem weksli.
Protesty weksli w 1930 r.
G ó r n y Ś l ą s k K a t o w i c e K r ó l . H u t a M y s ł o w i c e M iesiące
Ilość w eksli
Sum a w złotych
Ilość w eksli
Sum a w złotych
Ilość weksli
Sum a w złotych
Ilość weksli
Suma w zło -
ty c h Styczeń . 11296 3 716 182 4161 1714 071 2 587 775 265 444 74 638 L uty . . . 11179 3 410 835 4 084 1 619 084 2 705 639 452 372 77 106 Marzec . . 12 944 3 775 238 4 455 1 533 067 3 001 911 426 431 86 134 K wiecień . 14 527 3 370 984 6 030 1 644 210 2 970 769 769 508 116 027 Maj . . . 13148 4 127 651 4 680 1 870 782 2 894 974 858 488 109 704 Czerwiec . 12 180 3 712 562 4 620 1 791 035 2 587 786 823 416 91845 L ipiec . . 10 941 4 007 904 4 055 2 362 099 1918 520 591 476 88 611 S ierpień . 9 976 3 000 933 3 575 1 334 941 2 005 520 918 413 84 357 W rzesień . 9 639 2 722 109 3 548 1 225 732 1681 447 940 383 90 401 Październik 9 245 2 730 425 3 465 1 110 692 1702 516 576 368 69 143 L istopad . 8 697 2 660 825 3195 1 078 242 1581 609 605 389 89 663 G rudzień . 9 674 3 981 193 3 905 1 988 941 1764 709 839 367 91407
7 Stoipa dyskontow a zarów no Banku' Polskiego, jak i za nią banków pry w atny ch uległy zniżce tak, iż ostatnio stopa ban
kow a w ahała się około 11% w stosunku rocznym .
K ursy dew iz u trzy m y w a ły się praw ie cały czas na nie
zmienionym poziomie.
O broty ogólne oddziałów Banku Polskiego w K atow i
cach i w K rólew skiej Hucie w ynosiły: w 1930 r. 3678 miljonów złotych w Katow icach i 606 miljonów zł w Królewskiej Hucie.
W k łady w kom unalnych kasach oszczędności w y k azy w ały, jak to widać z poniższej tabeli (za w yjątkiem w rześnia) stały praw ie w zrost
Kasy oszczędności na Śląsku.
Stan w kładów w tysiącach złotych w 1930 r.
31. grudnia 1929 ...47.936 31. stycznia 1930 ... 47.676 28. lutego 1930 ... .. 53.809 31. m arca 1930 ... .. 60.343 30. kw ietnia 1930 ...63.906 31. maja 1930 ... .. 65.809 30. czerw ca 1930 ... 67.275 31. lipca 1930 ... 69.064 31. sierpnia 1930 ... 70.400 30. w rześnia 1930 ... 67.441 31. października 1930 ... 67.651 30. listopada 1930 ... 68.548 31. grudnia 1930 ... 70.192
Ilość ogłoszonych upadłości w roku 1930 w poszczegól
nych m iesiącach p rzedstaw ia poniższa tabela, w której są rów nież umieszczone cyfry dotyczące rozciągniętych nad firmami obwodu śląskiego nadzorów sądow ych. W idzim y z tego zestaw ienia, że w roku spraw ozdaw czym w zrosła przedew szystkiem ilość nadzorów sądow ych, natomiast, o ile chodzi o upadłości, ogłoszono ich najwięcej firmom niezare- jestrow anym .
8
Statystyka upadłości i nadzorów na Górnym Śląsku.
M i e s i ą c e
U p a d ł o ś c i : N a d z o r y :
F ir m y z a r e je s t \ F ir m y z a r e je s t r . Firmy nieza- rejestr.
R.H.A.
sp.poi.
„ j a w n e
„ kom.
R.tt.B.
Sp.z.o.o
„ akc.
„ kom.
SpóJdzR.
Firmy nieza- rejestr.
R.H.A.
sp. poi.
„ jawne
„ koman R.H.B Sp.z.o.o
„ jawne
„ kom.
R.
Spóldz.
S ty c z e ń . . . — — — 3 3 — — 1
L u ty . . . . 2 — — 4 4 1 — 1
M a r z e c . . . . — — — 5 1 1 — 6
Kwiecień . . . — 2 — 4 1 —■ — 4
M a j ... — 2 1 2 3 2 — 1
C zerw iec . . . 1 — — 1 1 — — 2
Lipiec . . . . 1 — 1 1 2 — — 3
Sierpień . . . 1 1 — 1 3 — 1 3
W rzesień . . . — 1 — 1 1 1 — 3
P aździernik . . — 3 — 1 3 — --- 2
Listopad . . . 1 1 — 1 — — -- 1
G rudzień . . . 1 — — 2 2 — -- 1
R azem 1930: 7 10 2 26 24 5 1 28
Razem 1929 11 4 — 9 14 3 — 10
O ile chodzi o ceny hurtow e, to ponownie dała się od
czuć rozpiętość m iędzy cenami arty ku łó w przem ysłow ych i arty ku łó w pochodzenia rolniczego, szczególnie zaś dużą zniżkę w y k azały ceny drzew a, których w skaźnik spadł ze 119,4 do 92,3, natom iast zupełnie nie zmienił się w skaźnik cen w ęgla jako produktu, którego sprzedaż znajduje się p ra
wie całkowicie w ręku koncernów sprzedażnych.
W skaźnik kosztów utrzym ania w W ojew ództw ie Ślą
skiem w ykazał w ciągu roku spraw ozdaw czego spadek, gdyż łączne koszta utrzym ania, które w styczniu ró w n ały się 192,101 zł, obniżyły się w grudniu do 181,40 zł.
W zw iązku z ogólnym k ryzy sem ilość ogólna bezrobo
tnych w zrosła z 22.427 do 02,071 osób w grudniu. D ynamikę w zrostu bezrobocia w poszczególnych m iesiącach dla po
szczególnych kategoryj robotników przedstaw ia zestawienie, które podajemy w części statystycznej.
Oprócz osób stale bezrobotnych coraz częściej w y stę
puje w roku spraw ozdaw czym kategorja częściowo b ezro botnych, tj. zatrudnionych przez niepełny tydzień.
9 PRZEMYSŁ WĘGLOWY.
W zw iązku z przeżyw anym pow szechnie kryzy sem go
spodarczym przem ysł w ęglow y w szystkich praw ie krajów świata, a conajmniej tych, w których produkcja w ęgla od
gryw a w ażniejszą rolę, w ykazuje w roku 1930 spadek pro
dukcji w porów naniu z rokiem poprzednim. T ak produkcja Wielkiej B rytanji w ynosiła w 1930 r. 247.631 tys. t, gdy w roku 1929 rów nała się 260.8312 tys. t, produkcja Niemiec spadła do 142.698 tys. t (163.437 tys. t), produkcja Francji bez Zagłębia S aary w ynosiła w 1930' r. 03:885 tys. t, w ykazuje w ięc w porów naniu z cyfrą produkcji z roku 1929 niewielką zw yżkę (około 153 tys. t). P ro du kcja Polski w ynosiła w 1930 roku 37.920 tys. t, gdy w roku 1929 w y rażała się cyfrą 46.236 tys. t. Ogółem produkcja państw europejskich spadła w r. 1930 do 605.364 tys. t (642.832 tys. t), produkcja państw azjatyckich do 75.792 tys. t (77.933 tys. t), produkcja węgla w Afryce do 13.090 tys t (13.822 ty s.'t), w A m eryce Północnej do 494.483 tys. t (w tem S tany Zjednoczone 481.699 tys. t, [w 1929 r. 667.253 tys. t (w tem S tan y Zjedn. 552.471 tys. t)].
P rodukcja Australji utrzym ała się mniejwięcej na poziomie poprzednich lat, w ynosząc około 17.200 tys. t. Łączna p ro
dukcja w ęgla w całym świecie w ynosiła około 1.205.929 tys. t w roku 1930', gdy w roku 1929 rów nała się 2.319.040 tys. t, czyli w ykazuje łącznie 8,6% zniżki.
Jeżeli naw et niektóre k raje w ykazują pew ne zw yżki, jak np. Francja, to jednak tem niemniej trzeba, dodać, że i na rynku francuskim w ostatnich m iesiącach roku spraw o zd aw czego przem ysł w ęglow y zaczął odczuw ać przesilenie, tak, że zm uszonym był pow iększyć zw ały w ęgla na kopalniach oraz w prow adzić św iętów ki.
O broty m iędzynarodow e w ęglem rów nież w ykazują spadek. Jeżeli zauw ażym y, że W ielka B rytanja w roku 1930 w yw iozła tylko 54.879.479 t, gdy w roku 1929 w yw óz jej rów nał się jeszcze 60.266.618 t, czyli o 8,8% więcej, w yw óz niemiecki w 1930 r. 24.383.316 t, czyli o 8,5% mniej niż w roku 1929, z Polski 12.497.413 t, czyli 10,3% mniej, zaś w yw óz w ęgla am erykańskiego ze Stanów Zjednoczonych również w ykazuje zniżkę o blisko 10%, to stw ierdzić należy, iż łączne
10
obroty m iędzynarodow e w ęglem znacznie spadły. Skurczenie się rynków zbytu w płynęło na w zrost konkurencji m iędzy poszczególnemi krajam i eksportującym i w ęgiel i pociągnęło za sobą obniżenie cen tak, iż węgiel polski w yw ożony np.
na rynki skandynaw skie, zbyw ać musiano po cenach mniej- więcej 11 sh za tonę fob p o rty polskie w końcu roku 1930.
Również inne kraje eksportujące w ęgiel starały się o obni
żenie cen eksportow ych, w szczególności przem ysł reńsko- w estfalski podniósł w ysokość sw ych opłat pobieranych od w ydobytego w ęgla na rzecz eksportu, jak też szereg kolei niemieckich oraz innych zastosow ał do w ęgla dalsze ulgi taryfow e.
W obec ciężkiej sytuacji przem ysł niemiecki poszedł dalej naw et, aby podw yższyć zb yt w ęgla, gdyż z dniem 1 grudnia ub. r. obniżył rów nież ceny na potrzeby rynku w e
w nętrznego. W zw iązku z ciężką sytuacją górnictw a w ęglo
wego rząd angielski wniósł do parlam entu specjalną ustaw ę, m ającą na celu organizację w ydobycia i zbytu w ęgla w po
szczególnych okręgach w ęglow ych, któ ra została w p ro w a
dzona w życie w grudniu roku spraw ozdaw czego, w obec czego w yniki jej dadzą się odczuć dopiero w okresach pó
źniejszych. D ążenia do porozum ienia przem ysłów angiel
skiego, niemieckiego i polskiego w obec niechęci Anglików do zaw arcia podobnego porozumienia przez dłuższy okres czasu nie dochodziły do skutku. Akcja Ligi N arodów zarów no jak i M iędzynarodow ego B iura P ra c y w spraw ie m iędzynarodo
wego porozum ienia w ęglow ego nie dała rów nież pozytyw nych w yników .
O ile chodzi o produkcję w ęgla w górnośląskiej części W ojew ództw a Śląskiego, w roku 1930 w ynosiła ona łącznie
28.165,596 t, czyli o 17,47% mniej niż w roku poprzednim;
produkcja ta p rzedstaw iała 88,02% produkcji przedw ojennej.
Poniższa tabela p rzedstaw ia porów naw cze zestaw ienie p ro
dukcji w ęgla w latach 1930 i 1929.
Produkcja w ęgla śląskiego w latach 1930 i 1929 11
M iesiące 1930
t
1929 t
S t y c z e ń ... 2 812 858 2 997 456 L u t y ... 2 261 839 2 379 663 M a r z e c ... 2 172 881 2 804 570 K w i e c i e ń ... 2 021 376 2 746 739 M a j ... 2 067 658 2 513 040 C z e r w i e c ... 1 960 245 2 614 881 L i i p i e c ... 2 274 607 3 001 311 S i e r p i e ń ... 2 305 492 2 941 222 W r z e s i e ń ... 2 542 042 2 932 088 P a ź d z i e r n i k ... 2 712118 3 255 596 L istopad ... 2 553 539 3 006 817 G r u d z i e ń ... 2 480 941 2 950 328 Łączne w ydobycie roczne 28 165 596 34 127 550
Nadmienić trzeba, że produkcja całej Polski w roku 1930 w ynosiła 37.499.548 t, czyli o 18,88% mniej, niż w roku po
przednim. O ile chodzi o zatrudnienie robotników przez ko
palnie, to liczby te dla poszczególnych m iesięcy w y rażały się:
w styczniu 1930 r ... ...93.336 w lutym . ... 90.617 w m a r c u ... ... 86.454 w k w i e t n i u ... ... 82,800 w m a j u ... ... 80.584 w c z e r w c u ... 79.515 w lipcu ...79.314 w s i e r p n i u ... ...78.471 we w r z e ś n i u ... ...78.845 w p a ź d z i e r n i k u ...79.361 w l i s t o p a d z i e ...80.563 w g r u d n i u ... ...80.387 I.—XII. 1930 r ...82.520 I.—XII. 1929 r ...86.529
Średnie zatrudnienie miesięczne w ynosiło zatem w r. 1930 82.520 robotników, czyli blisko o 4000 robotników mniej, niż w roku poprzednim. Średnie w ydobycie w ęgla na głowę i szychtę całej załogi było w roku 1930 nieco w yższe, niż w r. 1929, w ynosiło bow iem przeciętnie 1,370 t, gdy w r. 1929 równało się 1,356 t. Tłum aczyć to trzeb a lepszą organizacją pracy na kopalniach, jak też częściowo dalszem przep ro w a
12
dzeniem jej mechanizacji. Jak z poszczególnych cyfr mie
sięcznych w ynika, w ydajność na gfowę i szychtę całej załogi podnosiła się z m iesiąca na miesiąc, w ynosząc:
w styczniu 1930 r ... 1,296 w lutym . ... 1,285 w m a r c u ... 1,304
w k w i e t n i u ... 1,297 w m a j u ... 1,332 w czerw cu ... 1,335 w l i p c u ... 1,349 w s i e r p n i u ... 1,403 w e w r z e ś n iu ... 1,414 w p a ź d z ie r n ik u ...1,433 w listopadzie ...1,464 w grudniu ... 1,463 średnio I.—XII. 1930 r ...1,370 średnio I.—XII. 1929 r ...1,356
Jeżeli zbadam y p rzy czy n y spadku ogólnej cy fry pro
dukcji węgla, w porów naniu z rokiem 1929, to jako jeden z czynników w ystępuje tu spadek odbioru w ęgla przez rynek w ew nętrzny i rynki zagraniczne początkow o z powodu cie
plejszej, niż w latach poprzednich, tem peratury, następnie zaś z pow odu dalszego w zrostu spadku produkcji w różnych przem ysłach. P rzyczyniło się to zarów no do w zrostu zapa
sów w ęgla na zw ałach, jak też do w prow adzenia św iętów ek na kopalniach i zniżki cen na rynkach św iatow ych.
Zbyt w ęgla i zużycie w łasne kopalń w tonach.
1930 r. Zużycie Zbyt Zbyt za C ałko
w łasne w k ra ju granicę wity zbyt S tyczeń ... 280 571 1 251 770 941 412 2 193 182 L u t y ... 235 912 1 035 709 732 710 1 768 419 M a r z e c ... 239 705 1 045 441 711 711 1 757152 K w i e c i e ń ... 211 790 990 432 741 660 1 732 092 M a j ... 214 472 982 378 809 231 1791 609 C z e r w i e c ... 196 549 967 326 804 406 1 771 732 L i i p i e c ... 217 400 1 111 119 95S 549 2 069 668 S i e r p i e ń ... 206 801 1 140 950 951832 2 092 782 W r z e s i e ń ... 213 707 1 403 285 998 770 2 402 055 P a ź d z i e r n i k ... 235 532 1 583 611 1165 535 2 749146 Listopad ... 234 240 1 427 678 956 247 2 383 925 G r u d z i e ń ... 251150 1 412 576 1 002 461 2 415 037 R azem 1930 r.: 2 737 829 14 352275 10 774 524 25 126 799
13 Zbyt w ęgla w r. 1930 w ynosił bez zużycia na potrzeby kopalń i w ęgla deputat. 25.126,799 t, czyli w porów naniu z r.
1929 był o 5.750.393 t, tj. 18,63% niższy. Z byt w edług po
szczególnych m iesięcy jakoteż zużycie w łasne z podziałem na rynki krajow e i zagraniczne, p rzedstaw ia pow yższe ze
stawienie.
Jak z pow yższego widać, rynek w ew n ętrzn y pochłonął 57,14% zbytu, zaś eksport w ynosił 42,86% zbytu. Z byt w e
w n ętrzny spadł o 24,97 % w porów naniu z rokiem poprzednim, zaś eksport tylko o 8,64%.
W yw óz w ęgla do poszczególnych dzielnic kraju p rzed
staw ia poniższe zestaw ienie:
Zbyt w ęgla do poszczególnych dzielnic kraju.
Zbyt w ęgla na P olskim
G órnym Śląsku
Do b. Kon
gresów ki i n a K resy W schodnie
Do Mało
polski
Do b. d ziel
nic p ru s
kich (bez G. SI.)
Łącznie do pozosta
łych części Polski
t t t t t
I. 658 604 242 444 168 780 181 942 593 166
II. 553 029 210 118 136 740 135 822 482 680
I I I . 551132 226 006 112 100 160 158 408 264
IV. 489 642 212 100 119 700 168 990 500 790
V. 477 323 205 193 119 069 180 793 505 055
VI. 433 769 204 567 121 583 207 407 533 557
V II 486 532 239 220 151 067 234 300 624 587
VIII. 489 703 251 443 145 815 253 989 651 247
IX. 522 403 343 804 202 081 334 997 880 882
X. 585 616 361 098 247 498 389 399 997 995
X I. 558 448 292 038 222 107 355 085 869 230
X II. 570 794 316 653 195 269 329 860 841 782
I .—12. 30 6 376 995 3104 684 1 941 809 2 932 742 7 979 235 I.— 12. 29 7 692140 4 361295 3 054 589 4 039 477 11455361
Jeżeli porów nany zbyt w ęgla kamiennego z Górnego Śląska w ew nątrz kraju dla poszczególnych kategoryj odbior
ców, to zauw ażym y, że w roku spraw ozdaw czym w ykazują znaczną zw yżkę odbioru: przem ysł solny — w roku 1930 — 33.589 t (17.161 t), przem ysł wydobj^cia kruszców oraz inne kopalniane, nie mające w ęgła w łasnego — 125.602 t (106.0781), oraz różne gałęzie przem ysłu, przew ażnie drobniejsze, które pobrały 1.273.403 t (1.107.831 t). Odbiór w ęgla przez poszcze
gólne kategorie odbiorców zaw iera poniższe zestaw ienie:
14
Zbyt w ęgla górnośląskiego' w edług poszczególnych kategoryi odbiorców w kraju.
R a z e m
w zkaźnik zbytu
O d b i o r c y t 0 n y w % sum y
1930 1929
ugumej
(1929=100) 1930 1929
Koleje ż e l a z n e ... 2 068 406 2 934 311 14,07 15,39 70,45 W o j s k o ... 186 554 215 091 1,27
0,48
1,13 86,73
Inne in stytucje państw ow e . 70 960 130 792 0,69 54,24 Ż e g l u g a ... 4 918 5 352 0,03 0,03 91,89 K o k s o w n ie ... 1184 148 2 478 295 15,17 13,00 88,13 B r y k ie to w n ie ... 230 140 349 810 1,61 1.83 65,79 Kopalnie rud i kopalnie nie
m ające w ęgla w łasnego . 125 602 106 078 0,87 0,56 118,41 P rz em y śl naftow y . . . . 140 580 202 877 0,95 1,06 69,24 P rzem y sł s o l n y ... 33 598 17 161 0,23 0,09 195,72 P rz em y sł m etalurg, żelazny 1 053 720 1 287 306 7,30 6,75 81,87 P rz em y sł m etalurgiczny in
nych m e t a l i ... 889 931 1008 105 6,17 5,28 88,28 P rzem . m echaniczny i m e
talow y ... 100 408 123 411 0,69 0,65 81,36 P rz em y sł cukrow niczy . . 531 031 594 765 4,34 3,09 89,26 P rz em y sł w łókienniczy . . 371 286 466 065 2,57 2,44 79,64 P rz em y sł -cementowy i ce
ram iczny (cegielnie, w a
pienniki i t. d.) , . . . 596 239 895 905 4,12 4,70 66,54 P rz em y sł garb arsk i i p rze
tw orów zw ierzęcych . . 28 212 34 696 0,18 0,18 84,20 Rolnictwo i p rz e tw o ry rolne 643 296 903 582 4,46 4,74 71,19 P rz em y sł chem iczny . . . 326 038 401160 2,26 2,10 81,27 P rz em y sł papierniczy . . 199 404 205 706 1,38
8,85
1,08 96,93
Inne gałęzie przem ysłu . . 1 273 403 1 107 831 5,81 114.94 G a z o w n i e ... 318 814 383 537 2,20 2,01 83,12 Instytucje m iejskie (elektro
wnie i t. d .) ... 438 174 1079 118 3,03 5,66 40,41 Opał d o m o w y ... 1 525 655 2 239 306 10,42 11,74 68,12 P ośred n icy ... 1 028 983 1 905 102 7,12 9,99 54,01
Ogółem : 14 365 500 19 075 362 100,00 100,00 75,39
N ajw yższy spadek odbioru przypada na instytucje miej
skie (około 60% w porów naniu z rokiem 1929), następnie idą pośrednicy i różne instytucje państw ow e (około 56% spadku), za nimi brykietow nie (około 34%), następnie przem ysł w łó
kienniczy (około 33%) oraz ceram iczny i cem entow y (rów nież około 33%), przem ysł naftow y (około 31%) i koleje żelazne około 30%). Spożycie rolnictw a i p rzetw orów rolnych także spadło o blisko 29%.
15 Zbyt w ęgla na potrzeby przem ysłow e utrzy m y w ał się praw ie przez cały rok na niskim poziomie w skutek kryzysu gospodarczego. Jedynie w zrosło w pew nym stopniu zapo
trzebow anie na węgiel w drugiej połow ie roku ze w zględów sezonow ych ze stro n y cukrow ni, gorzelni, fabryk płatków zie
mniaczanych, krochm alni itp. Częściowo rów nież sezonow o podw yższył się zby t w ęgla w zakładach przem ysłu w łókien
niczego. Zbyt w ęgla na cele opalowe był szczególnie niski w połow ie roku spraw ozdaw czego, albowiem handel n agro
madził, w obawie przed brakiem w ęgla w razie silnych m ro
zów, w iększe zapasy, których w skutek ocieplenia się pogody nie udało się zbyć w przew idyw anym okresie czasu, tak, iż w iększe zapotrzebow anie na węgiel opałow y odczuło się dopiero od miesiąca sierpnia.
Zbyt na rynki zagraniczne w skutek zmniejszonego po
pytu z podobnych przyczy n jak i na rynku w ew nętrznym , spadł. R ów nież spadły ceny w ęgla eksportow ego z 17 sh 3 d za tonę do 11 sh.
Zbyt w ęgla na poszczególne rynki eksportow e przed
staw ia w latach 1930 i 1929 poniższe zestaw ienie:
1.
Zbyt węgla zagranicę.
y n k i k o n w e n c y j n e
1930 r. 1929 r.
A u s t r j a ... 1.864.996 2.809.564 Czechosłow acja . . . 617.341 765.052
Gdańsk . . . 276.519 378.909
Jugosław ia . . . . 76.560 195.9217 Niemcy ... 2.816 4.818 z tego
a) koleią głów ną . . 811 1.262 b) fisk. kol. w ąskotor. 38 287 W ę g r y ... 356.838 642.804 Razem na rynki konw enc 3.195.062 4.797.074 R y n k i p o z a k o n w e n c y j n e:
a) Rynki północne:
D a n j a ... 1.412.256 1.415.748 Estonja ... 13.808 13.991 F i n l a n d j a ... 456.499 417.694 I s l a n d i a ... 32.496 19.520
16
K ł a j p e d a ... 25v066 74.770 L itw a ... 88.005 69.423 Ł o t w a ... 574.511 566.270 N orw egja . . . 265.206 478.734 R o s j a ... 17.657 7.5106
Szw ecja ... 2.385:056 2.026.025 5.270,580 5.079.681 b) Inne rynki europejskie:
B e l g j a ... 5.780 500 F r a n c j a ... 275.973 148.024 H is z p a n ja ... 2.290 — H o l a n d j a ... 7.9)60 57.733 Rumun j a ... 44.758 73.727 S z w a jc a r ia ... 135.003 146.041 W ł o c h y ... 389.372 458.090 Razem inne rynki europ. 861.136 884.115 c) R ynki pozaeuropejskie:
A l g i e r ... 19.387 19.515 B r a z y l j a ... 6.303 62.205 T u n i s ... — 3.480 Razem : R ynki pozaeurop. 25.690 85.300 R azem : Rynki pozakonw. 6.157.406 6.048.996 W ęgiel ok ręto w y dla portów
na Dunaju i jego dopływ ach 9.292 5.925 Inny w ęgiel okrętow y
a) do portów krajow ych . . 129.099 212.937 b) do portów zagranicznych 471.318 632.956 Bliżej nieokreślone w ysyłki
w ęgla eksportow ego:
a) do portów krajow ych . . 477.400 47.597 b) do portów zagranicznych 334.947 47.991 Łączny zb y t zagranicę: 10.774,504 11.793.405
W yw óz w ęgla górnośląskiego drogą m orską w r. 1930 w ynosił 7.139.459 t, czyli w ięcej niż w roku poprzednim o 750.204 t. W yw óz przez Gdynię w ynosił 3.005.622 t, gdy w roku poprzednim dosięgnął tylko 2.458.618 t, zatem w y kazuje dalszą zw yżkę, co się tłum aczy zarów no dalszą roz
17 budową portu jak jego now oczesnem i środkam i przeładun- kowemi. Natom iast w y w ó z przez Gdańsk, w ynoszący 4.018.422 t w porów naniu z 3.780.047 t w ywiezionem i w roku poprzednim, w ykazuje stosunkow o mniejszy w zrost. Oprócz portów polskich w ęgiel górnośląski korzy stał w dalszym ciągu z portów obcych, a w szczególności przez Szczecin przewieziono 98.886 t (142.091 t). W ęgiel ten był przezna
czony na bunkrow anie statków . P rzez T riest w ysłano 6476 t węgla do W łoch (8224 t w roku poprzednim). P ozatem w y słano p rzez Holtenau 9686 t i przez H am burg 15 t w ęgla bun
krow ego, oraz przez Fiume 350 t w ęgla do W łoch.
O ile chodzi o podstaw ianie w agonów przez kolej, to mimo znacznego zm niejszenia ruchu ogólnego na kolejach i mniejszej ilości w agonów żądanych przez kopalnie pod nała- dunek węgla, zdarzało się, iż w niektórych miesiącach nie podstaw iano kopalniom całej zażądanej przez nie ilości w a
gonów. Średni brak obliczony dla całego roku w ynosił 0,2%
dziennie w obec 12,0% w roku 1929.
PRZEM YSŁ BRYKIETOWY.
P rzem y sł bry kietow y w roku 1930 pracow ał naogół mniej intensyw nie niż w roku 1929. S tąd też w yrób dzienny brykietów w roku 1930 w ynosił przeciętnie 780 t, gdy w roku 1929 rów nał się 1174 t. Produkcję brykietów w poszczegól
nych m iesiącach roku spraw ozdaw czego w porów naniu z ro kiem 1929 przedstaw ia poniższa tablica:
P rodukcja brykietów .
M iesiące ro k 1930
t
ro k 1929 t Styczeń ... 31.619 27.606 L u t y ... 18.993 16.354 M a r z e c ... 21.705 22.091 K w ie c ie ń ... 12.631 26.348 M a ) ... 5.414 23.976 C z e r w ie c ... 9.320 24.596 L ipiec ... 16.429 35.516 S ierpień ... 15.809 33.942 W r z e s ie ń ... 20.000 34 290 P a ź d z ie rn ik ... 26 995 38.334 L i s t o p a d ... 26.767 32.030 G r u d z ie ń ... 28.441 37.025 234.123 352.096
ilość Dboti
332
330 316 163 121 147 145 144 171 196 213 213 208 256
Zbyt brykietów z obszaru G órnego Śląska w roku 1930
Zużycie
■własne.
razem
Z byt:
P.G .Śląsk
Do był.
Kongre
sówki
Do Ma
łopolski
Do był.
dzielnic, pruskiej
Łącznie do reszty
P olski
Łącznie w k ra ju
Zbył za
granicę
49 58 70
1
187
10
3 943 1692 1588 2 329 2 052 2 976 2 714 2 349 2 526 3 039 3 416 4844
1103 2184 6 455 654 361 643 607 337
1296 1322 2355
8116 3 275
200 518
284 2 035 2 273 1951 4 685 6 207 7 591
11771 9 225 8 710 6 068 4 389 4978 9 587 11496 16 592 21 602 20 244 16 619
20 990 14 684 15 365
7 240 4 750 5 905 12 499 14106 18 543 27 583 27 773 26 565
24 935 16 376 16 953 9 269 6 802 8 881 15 213 16 455 21069 30 622 31189 31 409
175 90 33 15 30 175 177 260 498 1725 705 325 33 468
24 041
17 317 42 828
37 135 80 767
141 551 194 677
196 003 318 272
229 471 342 313
4 208 13 411
r • ' ^ ' ‘ , '■ - ; 19 Suma ogólnej produkcji brykietow ni za rok 1930 w yno
sząca łącznie 234.123 ton, jest niższą od produkcji z roku po
przedniego o 33,5%. Spadek produkcji pow stał stąd, że w zw iązku ze zmniejszonem zapotrzebow aniem na węgiel zostały zam knięte niektóre brykietow nie, jak też w pracują
cych brykietow niach zostały w prow adzone ograniczenia produkcji, a to z powodu, że było stosunkow o mniej miału węglowego, ponadto zabrakło częściowo paku, k tó ry służy do w iązania m asy brykietow ej. G łów nym jednak powodem był słaby rynek zbytu na brykiety. W ogóle trzeba nadm ie
nić, że ten rodzaj opału zakupyw any jest głównie na potrzeby opalowe Polskich Kolei P aństw ow ych, natom iast handel w dalszym ciągu- woli nabyw ać w ęgiel w naturalnej formie.
B rykietow nie zatrudniały przeciętnie miesięcznie w 1930 roku 208 robotników, gdy w roku 1929 przeciętna ilość robo
tników w ynosiła miesięcznie 256 ludzi. O ile idzie o zbyt brykietów, to m iesięczne zmiany przedstaw ia tablica na str. 18.
Z pow yższych cyfr widzim y, że najw iększym spadkiem odznaczał się zbyt brykietów na rynek b. Kongresówki oraz Małopolski. D uży spadek w ykazuje rów nież zbyt zagraniczny.
O ile chodzi o spadek sprzedaży na rynek w ew nętrzny, to należy zw rócić uw agę, że głów ny odbiorca brykietów , czyli P. K. P. odebrały łącznie tylko 217.226 t w roku 1930, czyli
0 blisko 100.000 t mniej, niż w roku poprzednim. Zagranicę wywieziono b ry k iety głównie na rynki: austrjacki, gdański, czechosłowacki i rumuński.
PRZEMYSŁ KjOKSOWiNIANY.
Koksownie Górnego Śląska w roku ubiegłym podzieliły los innych gałęzi przem ysłu pod w zględem konjunktury. Jako główne dostaw czynie koksu na cele hutnictw a żelaznego, wobec stałego kurczenia się rynku zbytu dla w ytw o ró w tegoż 1 stopniowego ograniczania produkcji żelaza, koksownie rów nież stopniowo zm niejszały swoją w łasną w ytw órczość. C y
fry produkcji w poszczególnych miesiącach roku 1930 w po
równaniu z rokiem 1929 przedstaw ia poniższa tablica:
20
Produkcja koksu.
M iesiące 1930 1929
t t
Styczeń . . • ... 175.233 144.549 L u t y ... 142.361 122 253 M a rz e c ... 143.220 144.221 K w ie c ie ń ... 127.556 146.649 M a j ... 122.858 153.672 C z e r w ie c ... 117 837 148.570 Lipiec ... 122.406 158.131 S i e r p i e ń ...
W rzesień . . . ...
127.127 162.882 125 295 161.391 P aździernik ... 130.499 172.926 L i s t o p a d ... 126,507 166.625 G r u d z ie ń ... 121.099 176.151 Ogólna produkcja roczna: 1.581.998 1.858.016
Jak widzimy, w ydobycie łączne w roku 1930 spadło w porów naniu z rokiem poprzednim o 14,86%. P rodukcja dzienna w ynosiła przeciętnie w roku spraw ozdaw czym 4334 t w porów naniu z 5090 t w roku 1929. Jeżeli jednak po
rów nam y cyfry produkcji koksowni z produkcją przedw o
jenną, to produkcja roku 1930 jest jednak blisko o 670 tys. t w yższą, niż przedw ojenna, chociaż niższą, niż w latach 1928 i 1929. Ogólna liczba robotników w koksowniach w ynosiła przeciętnie miesięcznie w roku spraw ozdaw czym 2502 ludzi, czyli by ła o 111 ludzi niższą od przeciętnej dla roku 1929 r.
0 ile chodzi o stosunki zbytu, to przedstaw ia je tablica na str. 21.
Z zestaw ienia tego widzimy, że tak samo jak zbyt w ęgla 1 brykietów rów nież zbyt koksu znajdow ał się pod w pływ em ciężkiej konjunktury gospodarczej. Jeżeli w eźm iem y zbyt łączny na rynku w ew nętrznym , spadł on, jak z pow yższej tablicy w ynika, w porów naniu z rokiem 1929 o 540.266 t, czyli o 27,44%. Tłum aczy się to głównie spadkiem zapotrze
bow ania przem ysłu żelaznego, które obniżyło się w porów na
niu z rokiem poprzednim o blisko 32%. Z w ażyw szy, że zbyt koksu na potrzeby przem ysłu żelaznego rów nał się blisko 70%
ogólnego zbytu, gdy na potrzeby opałowe idzie zaledw ie 3%, zrozum iem y, że spadek zapotrzebow ania hut żelaznych musiał przyczynić się do spadku ogólnego zbytu, a zatem także po
średnio do obniżenia produkcji. O ile chodzi o spadek zbytu do poszczególnych dzielnic, stosunkowo najw iększy spadek
Zby t koksu z obszaru Górnego Śląska w roku 1930 w t.
Miesiące Zużycie
w łasne
Zbyt:
Polski G. SI.
Do byłej K ongre
sówki
Do Ma
łopolski
Do byłej dzielnicy pru sk iej
Do reszty Polski
Zbyt łączny w k ra ju
Zbyt za
granicę
Całko
wity zbyt
Załoga:
Ogólna ilość ro botników S tyczeń ... 361 63 177 32 347 9 261 7 286 48 894 112 071 10 226 122 297 2 984 L u t y ... 331 52 499 25 204 8147 5168 38 519 91018 6 972 97 990 2 856 M a r z e c ... 226 51 965 26 344 4 944 4 654 35 942 87 907 6 992 94 899 2 744 K w i e c i e ń ... 50 46 835 22 712 7 057 4700 34 469 81304 5130 86 434 2 667 M a j ... 35 49 657 22 159 6 828 5 849 34 836 84 493 9 007 93 500 2 432 C z e r w i e c ... 19 45 398 26 725 7 546 7 200 41471 86 869 13 993 100 862 2 378 L i i p i e c ... 41 46 238 31062 8 507 13 698 53 267 99 505 22 122 121 627 2 342 S i e r p i e ń ... 52 51 958 30 764 9 728 15 414 55 906 107 864 36 332 144 196 2 332 W r z e s i e ń ... 63 52 581 34 196 12 255 20 588 67 039 119 620 38 219 157 839 2 330 P a ź d z i e r n i k ... 183 56 397 34 428 10 980 16 048 61 456 117 853 38 800 156 653 2 332 Listopad ... 176 54 384 28 202 8 477 10 983 47 662 102 046 28 608 130 654 2 326 G r u d z i e ń ... 216 53 172 29 012 7 258 10 489 46 759 •99 931 18 226 118157 2 309 I.—XII. 1 9 3 0 :... 1753 624 261 343 155 100 988 122 077 566 220 1 190 481 234 627 1 425 108 2 502 I.—X II. 1 9 2 9 :... 4 967 S92 794 462 368 108 381 177 204 747 953 1 640 747 189 431 1 830 178 2 613
22
w ykazuje zbyt na potrzeby Górnego Śląska oraz byłej Kon
gresów ki i Poznańskiego. Znacznie m niejszy spadek odbioru w ykazuje rynek Małopolski. Eksport koksu w ykazuje w poró
w naniu z rokiem 1929 około 23,86% w zrostu.
Zestaw ienie w y sy łek na poszczególne zagraniczne rynki zbytu podajem y poniżej:
W yw óz koksu górnośląskiego zagranicę.
K r a j e
Rok 1930t
Rok 1929t
A ustria . ... 61.487 67.227
C zechosłow acja . . . . 249 325
D anja ... 7.239 50 F i n l a n d i a ... 1.265 — F r a n c j a ... 300 —
G d a ń s k ... 33.211 41.438 I s l a n d j a ... 453 —
J u g o s ł a w i a ... 12.727 11.926 K ł a j p e d a ... 33 94 L i t w a ... 1.442 239 Ł o t w a ... 5 865 97 0 N o r w e g j a ... 340 —
R o s j a ... ■— 15 R u m u n i a ... 24.933 34.700 S zw ajc aria ... 30 —
S zw ecja ... 16.494 —
W ł o c h y ... 9.239 4.65 W ę g r y ... 50.876 31.930 Ogólny w yw óz zagranicę 234 627 189.431
Jak widzimy, zw yżk a w yw ozu pow stała głównie dzięki podjęciu eksportu na rynki północne oraz podw yższeniu cyfry w yw ozu do W ęgier. W yw óz na rynki północne i bałtyckie był forsow any głów nie jednak z tego powodu, że rynek w e
w nętrzny nie mógł odebrać całej produkcji koksowni. Mimo to stan zapasów na zw ałach w końcu grudnia 1930 r. w ynosił 183.560 t, gdy w końcu grudnia 1929 r. rów nał się zaledwie 28.930 t.
PRODUKCJA UBOCZNA KOKSOWNI.
Stosow nie do zmniejszonej w ytw órczości koksu zakłady uboczne koksow ni zmuszone b y ły do ograniczenia sw ej p ro dukcji. Stan jej p rzedstaw ia poniższe zestaw ienie:
23 Produkcja uboczna koksowni.
P r o d u k t y Rok 1930
t
Rok 1929 t
Smota s u r o w a ... 79,848 86.902 P a k ... 583 1.140 Oleje s m o ł o w c o w e ... 242 426 Benzol su ro w y i homologi . . . . 25.089 23.073 Siarczan am oniak... 33.551 36.140 N a f ta lin a ... t. . . 967 1.304
W zw iązku z obniżoną produkcją zakładów ubocznych obniżyła się, za w yjątkiem produkcji benzolu i naftaliny oczyszczonej, w ytw órczo ść górnośląskich destylarni smoły powęglowej oraz fabryk benzolu.
C yfry produkcji poszczególnych arty ku łów przedstaw ia poniższe zestaw ienie:
N azw a tow aru R ok 1930
t
R ok 1929 t Smoła p reparow ana i lepnik . . . 21.196.9 23.243 Oleje sm ołowe (bez benzolu) . . . 24.573.4 31.430 P a k ... 40.500.8 41.814 Naftalina surow a (przeznaczona na
s p r z e d a ż ) ... 1.914.9 2.651 Naftalina o c z y s z c z o n a ... 594.7 501 Zasady p ir y d y n o w e ... 71,9 112 Fenole (kw as k arb o lo w y kry staliczn y
i k r e z o l e ) ... 711.5 1.297 Benzole o c z y s z c z o n e ... 13.352.9 13.897 Siarczan a m o n u ... 159.7 194 Różne w y ro b y g o t o w e ... 592.4 966
Zbyt surow ych ubocznych produktów koksow ych w r.
1930 w porów naniu z rokiem 1929 przedstaw ia poniższe ze
stawienie:
Rok w z g l .
miesiąc
Sm oła
su ro w a P a k O leje
sm ołow e
B enzol su ro w y i hom ol.
S iarczan
am o n u N aftalin a
w zag ra - w zagra - w z ag ra - w z ag ra - w zagra - w z a g ra
kraju mcę k ra ju m cę kraju n ic ę kra ju n icę k ra ju nicę Kraju nicę
I —XII. 1930 79.779 34 203 496 63 179 15.830 9.576 8.506 29.231 958 _
I — XII. 1929 86.992 — 630 513 162 264 14.191 8.662 20 402 12.052 1.300 —
Wzrost lub
zniżka w 0 / 0 —8,29 —67,78 -3 ,3 1 -61,11 —32,2 |-|-lł.5 5 + 10,55 —58,31 142,54 26,31
24
Jak widzimy, zbyt ten rów nież odczuw ał skutki złej koniunktury i naogół w ykazuje zniżkę za w yjątkiem zbytu benzołi oraz zbytu zagranicznego siarczanu amonu (łączny zbyt siarczanu amonu w porów naniu z rokiem 1929 był niż
szy). Rów nież zbyt destylatów produktów sw ołow cow ych doznał zniżki i co najgorsze, zniżka cen szczególnie silnie dała się odczuć w zbycie siarczanu amonu, k tó ry ze względu na osłabienie finansowe rolnictw a w Polsce musiano w dużych ilościach sprzedaw ać na rynkach zagranicznych.
PRZEM YSŁ ŻELAZNY.
W ydobycie rud żelaznych w okręgu tarnogórskim w r.
1930 w ykazuje w porów naniu z rokiem 1929 znaczny spadek, wynosiło ono bow iem w roku spraw ozdaw czym 7974 t w po
rów naniu z 11.476 t w roku 19i29. Zmniejszone w ydobycie rud tłum aczy się zarów no mniejszem zapotrzebow aniem hut że
laznych na ten surow iec, jak rów nież w yczerpyw aniem się pokładów rudy i niskoprocentow ością w ydobyw anego kru szcu, k tó ry w skutek tanienia produktu gotow ego na rynkach św iatow ych i wzmożonego, w skutek słabej pojemności rynka w ew nętrznego, eksportu musiał być zastępow any surow cem obcym, o w iększej w ydajności żelaza. Zresztą w ydobycie rud żelaznych na G órnym Śląsku stanow i zaledw ie drobną część ogólnej ilości w ydobycia rud w Polsce, które w roku sp ra
w ozdaw czym w ynosiło 468.846 t, gdy w roku 1929 rów nało się 659.207 t.
Rów nież im port surow ców jak też rud żelaznych na po
trzeby lokalnego przem ysłu hutniczego, jak to w idać z po
niższych tablic, w ykazuje zniżkę.
Import surow ców dla hut żelaznych.
1929 1930
Złom i stal żel. . . . 5.162,574 q 3.335.688 u Surów ka zw y kła . . . . 1.377 q 2.819 q
Surów ka m anganow a . . . 65 q 216 q
Surów ka krzem ow a . . . 14.541 q 5.302 q Surów ka chr. nikl. i wolfr. . 3.051 q 2,692 q Surów ka niewym ieniona . . 56.880 q 22.733 q
25 Import i eksport rud żelaznych w q!i«ntalaeh.
1929 1930
im port eksport import eksport Rudy w ysokoproc. 5.209.716 10.638 2.447.300 9.605 Rudy niskoprocent. 123.204 979.944 814 804.627 Rudy siarkow e . . 809.551 87.947 575.391 41.995 W ypałki piryt, i inne 1.165.600 292.369 663.594 229.008
Rudy m anganowe . .560.005 1 365.093 1
P rodukcja surów ki w skutek zmniejszonego zbytu w y robów przem ysłu żelaznego w ykazuje w łącznej sumie 323.669 t, co w porów naniu z produkcją w roku 1929, w y ra żającą się cyfrą 476.059 t, oznacza zniżkę 32.01%. P rodukcja odlewów z żelaza w roku 1930 w y ra ż a się cyfrą 21.438 t, czyli w porów naniu z 28.993 t odlewów w roku 1909 w ykazuje 26,06% zniżki. P rodukcja stali surow ej w roku sp raw ozdaw czym rów nała się 903.205 t (w 1929 roku 899.459 t), czyli wykazuje stosunkow o drobną z w y ż k ę ,‘w ynoszącą 0,42%.
P ó łw y tw o ry w alcow ane, przeznaczone na sprzedaż, zo
stały w yprodukow ane w roku 19301 w ilości 80.152 t; w roku 1929 produkcja tego rodzaju tow aru w ynosiła 99.881 t, czyli wykazuje 19.75% zniżki w porów naniu z rokiem poprzednim.
Produkcja gotow ych w yrobów w alcow anych, w ynosząca łą cznie 663.280 t, w roku 1930 w ykazuje w porów naniu z pro
dukcją za rok 1929 (621.389 t) zw yżkę 6,74%. W ytw órczość zakładów dalszej obróbki w ynosząca łącznie 164.383 t w po
równaniu z w ytw órczością w 1909 r. (201.701 t) w ykazuje 18,50% zniżki. Szczegółow y przegląd produkcji w poszcze
gólnych m iesiącach 1930 r. przedstaw ia ta b ela na str. 26.
W idzimy z niej, że duży spadek produkcji w ykazuje po- zatem rubryka: rur, konstrukcyj żelaznych oraz m ateriałów nawierzchni kolejowej. Jedynie żelazo i stal w alcow ana w y kazuje znaczną zw yżkę w porów naniu z rokiem 1929 oraz w ytw órczość blach, w której to grupie to w aru zw y żka z re sztą jest niewielka.
Produkcja hut żelaznych w tonach.
Su
rówka Sial suro
wa
Pół- wytw.
walc.
Ż ela
zo i stal walc.
B la
chy
Mat.
naw.
kol.
Razem got. wyr.
walc.
Wyroby kute i pras.
Rury Konstr.
żel.
Ro- botn.
P rzeć. mies. 1913 r. . . 51107 91 591 — — 16 784 — 69121 4 431 5 696 2 322 27 718
P rzeć. mies. 1926 r. . . 22 329 42 091 3 680 15 598 11040 5109 31747 1798 4 304 15 61 21699 P rz eć . mies. 1929 r. . . 39 671 74 964 8 336 28 364 14 674 8 792 51830 3 311 6 245 3 108 33 809 S tyczeń 1930 r ... 30 014 76 060 10 321 34 381 18 058 887 53 326 3 327 5 388 2 439 32 611 Luty 1930 r ... 27 485 75 995 7 716 33 596 16 768 3154 53 518 3 355 4 306 2 029 32 400 M arzec 1930 r ... 28 239 77 776 6 296 33 417 18173 7 615 58 205 3 600 4 092 2119 31 500 Kwiecień 1930 r. . . . 25 563 66 610 6 738 29 566 12 727 8 340 50 633 2 730 4 662 1820 31 300 Maj 1930 r ... 27 395 79 033 7 905 32 311 14 085 11 228 57 624 2 693 3 700 2 029 31 000 C zerw iec 1930 r. . . . 24 532 59 536 3 077 28 075 11836 8 374 48 285 2 673 3 643 1523 30 740 Lipiec 1930 r ... 25 227 84 173 5 018 42 836 17 893 4 354 65 083 2 833 4 676 1 6 69 30 627 Sierpień 1930 r ... 28 562 8 1 183 3 867 40 076 13 567 3 949 57 592 3 054 4 742 2 108 29 781 W rzesień 1930 r. . . . 27 809 83 607 5179 37 343 17 764 2 437 57 580 2 891 5 479 1933 29 657 P aździernik 1930 r. . . 27 206 84 882 10 217 41 066 12 664 5 227 59 057 2 992 4 662 1913 29 426 Listopad 1930 r. . . 26 383 80 592 7 780 39 557 11 745 6 245 57 547 2 628 4 860 2 265 29 288 Grudzień 1930 r. . . . 25 254 53 758 6 038 27 583 11 622 4 729 43 933 3 342 4 460 2 085 29 055 I.—XII. 1930 r ... 323 669 903 205 80 152 419 807 176 902 66 574 663 283 36118 54 670 23 932 30 597 I.—XII. 1929 r ... 476 059 899 459 99 881 339 867 176 009 105 513 621 389 39 715 75 159 36 805 33 586
27 H u ty śląskie zatrudniały z każdym miesiącem roku sp ra w ozdaw czego coraz mniej robotników, gdyż, jak z pow yższej tablicy widzimy, ilość ich spadła z 33.809 ludzi stopniowo do 29.055 ludzi. Niezależnie od tego, cały szereg działów p ro dukcji pracow ał ze św iętów kam i, szczególnie dotknięte niemi były oddziały dalszej obróbki.
Ilość wielkich pieców, znajdujących się w obwodzie Izby, która w ynosiła na początku roku 16, spadła do 13 w końcu roku spraw ozdaw czego. Spadek ilości wielkich pieców tłu
m aczy się zburzeniem dw óch wielkich pieców w hucie Hu
berta, należących do Katowickiej Spółki Akc., które b yły nie
czynne już od roku 1904, oraz unieruchomienia w sierpniu 1930 r. jednego wielkiego pieca w Hucie Królewskiej i Laury, który rów nież był przeznaczony na zburzenie. Z pośród ist
niejących w okręgu wielkich pieców w roku spraw ozdaw czym czynnych było w styczniu 9 pieców, w okresie od lutego do kwietnia 8 pieców (w maju 6 pieców), zaś w okresie czer
wiec—sierpień 7 pieców, w e w rześniu 6 pieców, w paździer
niku 7 pieców, w listopadzie 6 pieców i w grudniu 7 wielkich pieców. P rodukcja surów ki żelaza w r. 1930 w ynosiła pro
centowo w stosunku do 1913 roku 52,78%. Zbliżoną w ięc była raczej do produkcji 1926, w któ ry m stosunek procentow y do roku 1913 w y rażał się cyfrą 43,69%.
Udział produkcji Górnego Śląska w ogólnej produkcji surówki żelaza w Polsce, która w ynosiła około 477.948 t, w y nosił w roku spraw ozdaw czym 67,72%. N atom iast produkcja ogólno-polska surów ki żelaza w obec 43,43 miljonów t w yno
siła około 1,10% produkcji ogólno-europejskiej, a tem samem Polska była dziesiątym krajem pod w zględem produkcji w Europie. Jeżeli jednak zestaw i się produkcję polską z p ro dukcją św iatow ą surów ki żelaza w r. 1900, w ynoszącą około 79.455.000 t (98.508.000 t w roku 1929), to udział Polski, w y noszący 0,60% produkcji św iatow ej, był w roku spraw ozdaw czym mniejszy niż w r. poprzednim, kiedy się rów nał 0,72%.
P rodukcja stali surow ej na G órnym Śląsku w procen
tach produkcji z roku 1919 w ynosiła 82,18%, by ła zatem niż
szą tylko od produkcji w roku 1928, k tó ra w ynosiła 85,21 % produkcji przedw ojennej. W porów naniu z ogólnopolską pro
dukcją stali surowej, w ynoszącą 1.237.492 t, produkcja górno
