Izba H a n d l o w a w K a t o w i c a c h
S p r a w o z d a n i e
Izby Handlowej
w K a t o w i c a c h
z a r o k
1933
Druk: Księgarnia i Drukarnia Katolicka Spółka Akcyjna w Katowicach ulica M arszałka Piłsudskiego nr. 58
q C o ^JX<>/^^ Z#. Jii. 59*
wozdanie ze swej działałności i z sytuacji jej okręgu za rok 1933.
W tem miejscu pozw alam y sobie zło żyć podziękowanie ty m w szystkim Zrzeszeniom i Firmom obwodu, które na prośbę Izby dostarczyły jej odpowiednich materiałów i inform acyj w yzyska n ych p rzy sporządzeniu tego sprawozdania.
(— ) Jan Jakób K owalczyk,
K o m isa rz R z ą d o w y .
(— ) M. Drozdowski,
D y re k to r .
czynności Izby Handlowej
w roku 1933
W KATOWICACH.
W toku spraw ozdaw czym R ada Przyboczna Izby Handlowej odbyła 3 posiedzenia.
Pierwsze posiedzenie odbyło się dnia 11 maja 1933 r.
Obecni byli: pp. komisarz rządow y Izby Jan J. Kowalczyk, dyrektor Izby M arjan Drozdowski, oraz członkowie R ady:
pp. Broda, konsul Beszczyński, dyrektor gen. Ciszewski, prezes W . Jerzykiewicz, dyrektor H. Klein, dyrektor gen. Mo
rawski, dyr. Sabass, radca Weichmann, dyr. Zieleniewski.
Rada Izby przyjęła do wiadomości sprawozdanie dyrektora Izby z działalności biura Izby; następnie po rozpatrzeniu zamknięcia rachunkow ego i m ajątkowego Izby za rok 1932- i wysłuchaniu spraw ozdania Komisji Rewizyjnej zamknięcie to jednogłośnie zatwierdziła oraz dokonała wyboru Komisji Rewizyjnej dla zbadania zamknięcia rachunkowego Izby za rok 1933 w składzie: pp. dyrektora Szefera, dyrektora Kleina i dyrektora Jerzykiewicza.
Drugie z kolei plenarne posiedzenie R ady odbyło się dnia 18 w rześnia 1933 r. przy udziale pp. kom isarza rządo
wego Izby Jana J. Kowalczyka, dyrektora Izby M ariana Droz
dowskiego, w icedyrektora Izby dr. J. Pomianowskiego oraz członków R ad y : pp. konsula St. Beszczyńskiego, L. Brody, dyr. W . Jerzykiewicza, dyr. T. Kowalczyka, dyr. gen. Ciszew
skiego, dyr. gen. Morawskiego, dyr. Radowskiego, dyr. gen.
St. W achowiaka, dyr. F. Wilińskiego, dyr. J. Zieleniewskiego i radcy F. W eichmanna. Posiedzenie to poświęcone było wy
łącznie sprawie Pożyczki Narodowej. Zgodnie z uchwałą Związku Izb Przem ysłowo-H andlow ych z dnia 12 września 1,933 r. Izba Handlowa w porozumieniu z organizacjami kupiec- kiemi jej obwodu zorganizowała na swym terenie akcję sub
skrypcyjną P ożyczki Narodowej przez przedsiębiorstwa handlowe. Akcję subskrypcyjną w zakresie przedsiębiorstw
przem ysłowo-handlowych zorganizował zgodnie z życzeniem czynników rządowych Centralny Związek Polskiego P rz e mysłu. W powyższej: spraw ie Izba Handlowa zwołała (na dzień 14. IX. 1933 r. konferencję przedstawicieli organizacyj kupieckich Górnego Śląska dla omówienia wspólnej akcji subskrypcji Pożyczki Narodowej przez kupiectwo górnośląskie.
Zgodnie z uchwałą powziętą na tern zebraniu Izba Handlowa rozesłała do firm handlowych, wykupujących świadectwa przemysłowe dla przedsiębiorstw handlowych kat. od I do III, poniższą odezwę w ilości 765 egzem plarzy:
P. T .
S o lid a ry z u ją c się z o d ezw ą Z w iązku Izb P rz e m y sło w o -H a n d lo w y c h R zeczy p o sp o litej P o lsk ie j, p o d p isan e o rg a n iz a c je z w ra c a ją się do P . T.
z apelem o w zięcie u d ziału w e w sp ó ln y m w y siłk u całe g o sp o łe c z e ń stw a p rz e z su b s k ry p c ję P o ż y c z k i N aro d o w ej.
D la o rje n ta c ji p o d a je m y , iż n aczeln e o rg a n iz a c je kupieckie u sta liły n a stę p u ją c e m inim alne n o rm y su b s k ry p c ji:
I. k a te g o rja han d lo w a 4 000 zł
II. w W a rs z a w ie i I-ej k la sie m iejscow ości 800 „
w II i III k la sie m iejscow ości 500 „ w IV k la s ie m iejscow ości . . . . 300 „
III. w W a rs z a w ie i I-ej k lasie m iejscow ości 150 ,
w II i III k lasie m iejscow ości . 100
„
w IV k la sie m iejsco w o ści . . . . 50 „ IV. w m ia rę m o ż n o ś c i ... 50 „
P o ś r e d n ic y handlow i nie u tr z y m u ją c y b iur (kat. II b ):
w W a rs z a w ie i I-ej k lasie m iejscow ości 300 zł
w II k la s ie m iejscow ości . 200 „
w III k lasie m iejscow ości . . . . 50 „ N o rm y te nie m o g ą je d n a k stan o w ić m niej niż 5°/o ro czn eg o dochodu p rz e d s ię b io rstw , w y m ie rz o n e g o w roku 1932.
W załą czen iu p rz e s y ła m y 2 d e k la ra c je : a) in d y w id u aln ą, b) zbiorow ą.
a) D e k la ra c ja in d y w id u a ln a p rz e z n a c z o n a je s t >dla p rz e d s ię b io rstw a . D e k la ra c ję tę n a le ż y w y p ełn ić w te rm in ie od 28 w rz e śn ia do 7 p a ź d z ie r
n ik a b r. i w p łacić p rz e w id z ia n ą w d e k la ra c ji r a tę do jednej z n a stę p u ją c y c h in s ty tu c ji lub jej o d d ziałó w : B a n k P o ls k i, B a n k G o sp o d a rstw a K rajo w eg o , P a ń s tw o w y B a n k R o lny, P . K. O., A k c y jn y B ank H ip o teczn y , B an k A ngieljsko-Polski, B a n k C u k ro w n ictw a, Basnk D y s k o n to w y W a r szaw sk i, B an k F ra n c u s k o -P o ls k i, B a n k H an d lo w y w W a rs z a w ie , B an k K o m ercjaln y , B an k K rato ch w il i P e rn a c z y ń s k i, B an k K w ilecki, P o to c k i i S -k a, B an k P o z n a ń sk ie g o Z iem stw a K red y to w e g o , B an k T o w a rz y s tw S p ó łd zielczy ch , B ank Z achodni, B ank Z w iązku S półek Z aro b k o w y ch ,
P o w szech n y B an k K re d y to w y , P o w sz e c h n y B a n k Z w iązk o w y w P o lsce, Śląski Z ak ład K re d y to w y , D om B a n k o w y D. M. S z e re sz o w sk i, B ank A m erykański w P o ls c e , P o w sz e c h n y B a n k D e p o z y to w y , P o ls k i B an k K om unalny, w sz y stk ie K a sy K om unalne, b ą d ź w łaściw e U rz ę d y S k a r bowe, w zględnie d alsze in s ty tu c je upow ażn io n e do teg o p rz e z M in istra Skarbu.
b) D e k la ra c ja zb io ro w a je s t p rz e z n a c z o n a dla p raco w n ik ó w p rz e d siębiorstw a. T erm in , m iejsce i w a ru n k i w p ła ty p o ży czk i od p raco w n ik ó w
analogiczne, jak p r z y d e k la ra c ji in d y w id u aln ej.
N o rm y su b s k ry p c ji d la p raco w n ik ó w p rz e d s ię b io rstw p ry w a tn y c h są tak ie sam e, ja k dla u rzę d n ik ó w p ań stw o w y ch .
W re s z c ie p ro s im y pow iadom ić Izbę, p rz e d dniem 28 w rz e śn ia , załą czo n y m listem o w y so k o ści dokoinanej su b sk ry p cji.
Izba Handlowa w Katowicach
1. P o lsk i Z w ią z e k T o w a r z y s tw K upieckich W o j. $1. w K atow icach.
2. P o lsk i Z w ią z e k Z r z e s z e ń G o sp o d a rc zy c h w K atow icach.
3. Z je d n o c ze n ie G o sp o d a rcze G. Śl. w K atow icach.
4. S to w a r z y s z e n ie K u p có w w K atow icach.
Apel Izby nie pozostał bez skutku, w yrazem czego była ilość deklaracyj nadesłanych do biura Izby przez subskry
bentów z pośród sfer handlowych jak wreszcie wysokość zade
klarowanych przez nich kwot Pożyczki.
W akcji subskrypcyjnej wzięli również udział w szyscy pracownicy Izby, deklarując 75 względnie 100% miesięcznych płac brutto na ten cel.
Trzecie posiedzenie R ady Izby odbyło się dnia 6. 11. 1933.
Obecni byli: z ramienia Izby pp. komisarz rządow y Jan. J. Ko
walczyk, dyrektor M. Drozdowski, w icedyrektor dr. Józef Pomianowski, z ramienia Min. Przem ysłu i Handlu radca Jan Kozarski, członkowie R ady: pp. L. Broda, konsul St. Besz- czyński, gen. dyr. Ciszewski, gen. dyr. Cybulski, prezes W . Jerzykiewicz, dyrektor H. Klein, dyrektor T. Kowalczyk, gen.
dyr. Morawski, dyr. J. Rzym ełka, gen. dyr. Szefer, dyr.
Szczepański, dyr. Wiliński, radca Weichmann, dyr. Ziele
niewski.
Rada po wysłuchaniu sprawozdania dyrektora Izby z działalności biura Izby uchwaliła preliminarz budżetowy na rok 1934. Następnie rozpatrzyła opracow any przez biuro Izby projekt statutu przyszłej Izby Przemysłowo-Handlowej, część I, zaw ierający regulamin wyborczy. S tatut z popraw
kami uchwalonemi przez Komisję Statutowo-Regulam inową został przez Radę przyjęty i przedłożony został Panu Mini
strowi Przem ysłu i Handlu w formie opinji.
POSIEDZENIA KOMISYJ IZBY.
W roku spraw ozdaw czym Komisje Izby odbyły następu
jące posiedzenia:
K o m i s j a C e li n a.
1. 3. I.: w sprawie przepisów celnych,
2. 5. I.: podkomisja celna w sprawie projektu ustaw y celnej, 3. 28. II.: w sprawie przepisów celnych.
K o m i s j a P o d a t k o w a .
1. 13. I.: w sprawie ustalenia cech handlu hurtownego wę
glem, któreby go kwalifikowały do wykupna świadectwa przem ysłowego kat. I. handlowej,
2. 27. II.: w sprawie podatku majątkowego,
3. 7. IV.: w sprawie nadzwyczajnej daniny majątkowej, 4. 2. IV.: w sprawie kwestionowania przez władze skarbowe
prawidłowości ksiąg handlowych,
5. 20. VI.: w sprawie podatku scalonego od zw ierząt rzeźnych, 6. 3. X.: w sprawie ordynacji podatkowej,
7. 3. XI.: w sprawie podatków od sody, kwasu węglowego, bibuły, zaległości podatkowych, zryczałtow ania podatku przem ysłowego od drobnych płatników.
K o m i s j a P o l i t y k i G o s p o d a r c z e j .
1. 25. I.: w sprawie projektu ustaw y kartelowej, nowelizacji ustaw y o Instytucie Badania Koniunktur i Cen i nowelizacji ustawy elektrycznej, projektu ustaw y o reglamentacji wyrobu i wywozu bekonów,
2. 2. III.: w sprawie podwyżki cła na żelazochrom i projektów ustaw w sprawie ulg dla rolnictwa oraz w sprawie wniosku Izby na Komisję dla Spraw Handlu p rzy Min. Przem ysłu i Handlu w sprawie ustaw odaw stw a taryfowego i demobi- lizacyjnego, konkurencji konsumów kolejowych i domów jednolitych cen,
3. 2. V I.: w sprawie projektu noweli do praw a przemysłowego,
4. 18. VIII.: w sprawie projektu rozporządzenia o uregulo
waniu stosunków w hutnictwie Żelaznem oraz w sprawie projektu ustaw y o Instytucie Handlu Zagranicznego.
K o m i s j a B u d ż e t o w a . 1. 6. III.: w sprawie zmian w budżecie Izby, 2. 26. X.: w sprawie budżetu Izby.
K o m i s j a S t a t u t o w a . 4. X. i 10. X.: w sprawie statutu Izby.
K o m i s j a P r a w n a . 14. VII.: w sprawie kodeksu handlowego.
K o m i s j a S o c j a 1 n a.
13. XII.: w sprawie projektów roporządzeń wykonawczych do ustaw socjalnych (scaleniowych).
Niezależnie od posiedzeń Komisyj odbyły się posiedzenia ogólne a mianowicie:
1. 1 9 .1.: konferencja w sprawie przepisów standaryzacyjnych;
2. 25. 1.: posiedzenie trzech Izb, Sosnowieckiej, Krakowskiej i Katowickiej w sprawie ustalenia cech handlu węglem;
3. 3. II.: konferencja w sprawie oznaczenia zapasów napojów alkoholowych w handlu detalicznym;
4. 12. II.: posiedzenie w sprawie handlu kompensacyjnego przy współudzale dyrektora Tow arzystw a Kompensacyj
nego dla Importerów i Eksporterów ;
5. 17. II.: posiedzenie w sprawie importu kaw y brazylijskiej;
6. 20. II.: posiedzenie w sprawie ustaw odaw stw a taryfowego i demobilizacyjnego;
7. 9. II.: posiedzenie w sprawie rozdziału kontyngentu szynek i bekonów;
8. 13. III.: posiedzenie w sprawie udziału w Targach P aryskich;
9. 22. III.: posiedzenie w sprawie reorganizacji przem ysłu bekonowego;
10. 6. /IV.: posiedzenie w sprawiie nawiązania stosunków handlowych z K anadą;
11. konferencja w sprawie przyjęcia delegacji gospodarczej Z. S. R. R.;
12. 1. VI.: posiedzenie w sprawie eksportu płodów rolnych na podstawie Konwencji Genewskiej;
13. 14. IX.: posiedzenie w sprawie subskrypcji Pożyczki Na
rodowej ;
14. 22. IX.: posiedzenie w sprawie utworzenia komisji notowań cen nabiału;
15. 26. IX.: posiedzenie w sprawie popierania eksportu w yro
bów przem ysłów przetw órczych;
16. 12. XII.: w sprawie stosunków polsko-angielskich;
17. 18. XII.: w sprawie opracowania planu eksportowego.
GPINJE O PROJEKTACH USTAW I ROZPORZĄDZEŃ.
Ustalony już system koordynacji działalności opinio
dawczej Izb Przem ysłowo-Handlowych na terenie Związku Izb Przem ysłowo-H andlow ych R. P. był stosow any także w roku sprawozdawczym w całej pełni. P ro jek ty ustaw i roz
porządzeń były kierowane przez władze rządowe do Związku Izb, k tó ry rozsyłał je Izbom, a wspólna opinja była uzgadniana bądź drogą pisemną, bądź drogą omówienia spraw y na posie
dzeniach Związku Izb, lub też na specjalnych komisjach przez Związek w tym celu powołanych.
Krótkie term iny zakreślane do wydania opinij zm uszały najczęściej do stosowania tej drugiej drogi, skutkiem czego pisemne opinje Izby dla Związku Izb stały się stosunkowo rzadkie, najczęściej opinja Związku była ustalana na posiedze
niach Związku lub komisyj, na których Izba Handlowa była reprezentow ana przez swoich przedstawicieli i zgłaszała wnioski zgodnie z uchwałami komisyj izbowych, zwoływanych przed zjazdem, względnie z wynikami rozpisywanych przez izbę ankiet.
W tej drodze były opinjowane m. i. następujące projekty ustaw i rozporządzeń:
a) n atu ry ogólnej:
kodeks handlowy, rozporządzenie o zwalczaniu gospo
darczo nieuzasadnionych cen, rozporządzenie o praktyce lekarskiej, rozporządzenie o wyrobie i obrocie specyfików
farm aceutycznych, rozporządzenie o zasadach sporzą
dzania bilansów, zamknięć rachunkowych i sprawozdań osób prawnych, zobowiązanych do prowadzenia ksiąg handlowych, ustawa probiercza, ustawa o własności miesz
kań, przepisy acetylenowe, rozporządzenie o środkach sfinansowania akcji interwencyjnej w rolnictwie, rozporzą
dzenie o Izbach Rzemieślniczych, nowelizacja rozporzą
dzenia o Izbach Przem .-H andlow ych itp.;
b) z dziedziny socjalnej:
projekt ustaw y o p racy robotników portow ych w Gdyni, projekt rozporządzenia o spisie robót zabronionych mło
docianym i kobietom, rozporządzenia wprowadzające ustawę o ubezpieczeniach społecznych (ustawa scaleniowa) i t. p.;
c) z dziedziny podatkowej:
nowe ujęcie projektu ordynacji podatkowej, nowelizacja ustaw y o funduszu drogowym (opłaty od materjałów pędnych), projekty podatków konsumpcyjnych (od bibułek, sody, kwasu węglowego) i t. p.
Pozatem przesłano Związkowi Izb Przem.-Handl. nast.
opinje piśmienne:
W sprawie projektów ustaw dotyczących konwersji i odroczenia wierzytelności rolniczych przedłożyła Izba nastę
pującą opinje:
„Zasadniczą w adą całego system u ulg dla rolnictwa, zapoczątkowanego ustawami z 7. III. 1932 r. (Dz. U. poz. 219), z 12. III. 1932 r., (Dz. U. 221), rozp. Prez. z 23. VIII. 1932 r.
(poz, 652) i ustaw ą z 20. XII. 1932 r. (poz. 950 Dz, U.) — jest jego jednostronność i nieliczenie się z tem, że zamrożenie całej wielkiej grupy wierzytelności przem ysłu i handlu musi z kolei wywołać trudności płatnicze i zaburzenia gospodarcze w tych działach gospodarki społecznej. O ile bankowość jest temi ustawami i projektami do pewnego stopnia ochroniona i przypuszczać należy, że, choć z trudnością i wielkiemi ofia
rami, potrafi się do stworzonej nowej sytuacji przystosować, 0 tyle wierzyciel pryw atny, a zwłaszcza przemysłowiec 1 kupiec, posiadający u rolników wierzytelności z tytułu kre-
dylowania towaru, udzielonych zaliczek i t. d., żadnej ochrony nie doznaje, a instytucje kredytow e będą zmuszone wywrzeć jeszcze silniejszy, niż dotąd, nacisk na upłynnienie zobowiązań przem ysłu i handlu, by nie stanąć przed niewypłacalnością.
2 jednej więc strony przem ysł i handel nie będzie w możności zrealizowania swych aktywów, z drugiej będzie stał pod wzmożonym naciskiem swych wierzycieli na spłacenie zobo
wiązań. P rzy istniejącym już katastrofalnym braku kapitałów obrotowych w ytw orzy to oczywiśce sytuację analogiczną do sytuacji rolnictw a przed udzieleniem mu ulg, a gorszą o tyle, że przymusowe ściąganie pretensyj w przem yśle i handlu pro
wadzi częściej do zupełnej likwidacji placówek i strat wartości pozytywnych w gospodarstwie społecznem, niż w rolnictwie, gdzie egzekucja jest niepomiernie trudniejsza do przeprow a
dzenia i powolniejsza, a rezultatem jej są raczej tylko zmiany w osobach właścicieli, bez niszczenia sam ych placówek.
D latego doceniając całkowicie położenie rolnictwa i ko
nieczność umożliwienia jego odciążenia, jak również uznając drogę, którą idą nowe projekty za stosowniejszą i mniej szko
dliwą, niż droga obrana w stosunku do zobowiązań długoter
minowych, musi Izba Handlowa mimo to wypowiedzieć zasa
dnicze zastrzeżenie przeciw j e d n o s t r o n n o ś c i tego po
ciągnięcia i w przewidywaniu, iż jednostronność ta przyniesie w skutkach konieczność ratow ania przem ysłu i handlu z sytu
acji, w jaką one skutkiem m oratorium w rolnictwie będą musiały popaść, w ysunąć postulat u p r z e d z e n i a tego wy
niku i zastosowania w stosunku do tych gałęzi gospodarstwa już teraz środków zapobiegawczych, któreby nie dopuściły do masowych niewypłacalności i bankructw.
Postulat ten da się skonkretyzow ać w dwu kierunkach:
po pierwsze jako żądanie pewnych poprawek i zmian w pro
jektach ustaw obecnie przedłożonych, powtóre, jako żądanie nowego uregulowania ustawodawstwa o zapobieganiu upadłości drogą w ydania ustaw y o postępowaniu układowem zgodnej z tezami wysunięitemi przez Związek Izb przy równoczesnem wydaniu ustaw y dopuszczającej w okresie kryzysow ym od
roczenie w ypłat b e z postępowania układowego na dłuższe terminy, odpowiadające czasokresom przypuszczalnego za
mrożenia wierzytelności do rolnictwa, dla przedsiębiorstw po
siadających aktyw ny bilans i zdrowe podstaw y egzystencji.
O ile chodzi o poprawki do projektów ustaw obecnie wniesionych, to najważniejszemi byłyby (poza zgłoszonemi już przez Izbę U rzędującą):
a) do ustawy o utworzeniu urzędów rozjem czych:
w art. 8 zmiana terminu 1. XII. 1931 na 1. I. 1930;
w art. 32 dodać po słowach: „swobodnej ocenie wszelkich okoliczności41 słowa: „a w szczególności także na uwzględnieniu stosunków gospodarczych wierzyciela w ten sposób, by orzeczenie nie zagrażało jego go
spodarczej egzystencji";
b) do ustaw y o ulgach w zakresie oprocentowania i terminów spłaty wierzytelności hipotecznych:
w art. 1 skreślić ustęp ostatni względnie skreślić w nim słowo „nie“.
U z a s a d n i e n i e : P rzem ysł ma poważną ilość zobo
wiązań zabezpieczonych hipotekami kaucyjnem i; zobowią
zania te m ają charakter zobowiązań hipotecznych, a forma kaucji została obrana tylko dla ułatwienia formalności i dla większej elastyczności. W yłączenie tych zobowiązań jest specjalnie dla przem ysłu górnośląskiego niekorzystnem.
w art. 10: Do ustępu pierwszego dodać słow a: „jak również dłużnicy uboczni i solidarni oraz dłużnicy odpowie
dzialni z tytułu nadzastaw u.“
U z a s a d n i e n i e : Zmuszenie ręczycieli i wierzycieli, którzy uzyskali pod zastaw swej wierzytelności hipotecznej dalszy kredyt, do zaspakajania zobowiązań, co do których pokrycie się regresem do głównego dłużnika jest ustawą zabronione, jest krzyw dzącem i naraża bez żadnego uza
sadnienia gospodarczego tych wierzycieli na najfatalniejsze następstwa.
c) Do ustaw y o ułatwieniach dla instytucyj kredytow ych:
w tytule skreślić słowa: „w zakresie wierzytelności rol
niczych",
w art. 1 skreślić ostatnie słowa: „rolniczych11, w art* 3 ust. 1 skreślić słowa: „rolniczych11,
w art. 3 ust. 2 ostatnie słow a: „należy uważać za rolni- cze“ zastąpić słowami: „mogą być przedmiotem ukła
dów wymienionych w art. 1“.
U z a s a d n i e n i e : Jakkolwiek ustawa ta jest pomyślana jako pomoc dla rolnictwa, to jednak nie należy wykluczać jej zastosowania także dla pewnych wypadków poza rolnictwem. Właściciele nieruchomości miejskich są w du
żej mierze w położeniu analogiczmem do rolników, właści
ciele nieruchomości przem ysłowych i handlowych winni mieć możność uzyskania ulg analogicznych do ulg dla rolnictwa, jeśli skutkiem akcji ulgowej dla rolnictwa po
padną w trudności i t. d. Bliższe określenie tych wypadków należy pozostawić w drodze rozporządzenia Min. Skarbu, który w ten sposób będzie w możności, przynajmniej dla najbardziej jaskraw ych wypadków oddziaływania ulg w spłacie zobowiązań rolniczych, podtrzym ać placówki prze
mysłowe i handlowe zagrożone w ich egzystencji.
Ponadto tą drogą byłoby możliwe rozszerzenie pomocy tej ustaw y na ogół zobowiązań hipotecznych obciążających nieruchomości miejskie i przemysłowe, co ze względów słuszności i dla ochronienia tych kategoryj dłużników przed popadnięciem w niewypłacalność jest koniecznem.
W sprawie opinji o projekcie rozporządzenia Prezydenta Rz. P. o znakowaniu wyrobów w ytw órczości krajowej podniosła Izba Handlowa, że przeprow adzona w tej sprawie ankieta w y
kazała, iż w zasadzie w szyscy prawie zgodni są w tern za
patrywaniu, że wprowadzenie tego rodzaju znakowania jest pożyteczne dla propagandy wyrobów krajow ych pod warunkiem jednak, że jakość tych wyrobów będzie odpowiednio wysoka.
Z praktyki bowiem wiadomo, że kupcy śląscy zmuszeni są nieraz sprzedaw ać dobre wyroby krajowe jako zagraniczne, gdyż klijentela ma uprzedzenie do wyrobów polskich, dotyczy to m. in. płótna, które sprzedaje się często jako czeskie.
Pozatem zwrócono Izbie uwagę na to, że ze względu na potrzebę zachęcenia do korzystania ze znaku projektowanego w tern rozporządzeniu należałoby koszta jego otrzym ania ograniczyć do minimum, co zresztą dopiero ustali rozporządze
nie wykonawcze. Na wysokość tych kosztów wpłynąć może jednak także postanowienie art. 5, że po 2 latach następuje przekwalifikowanie wyrobu i nowa rejestracja. Ze strony tut.
sfer gospodarczych wysunięto projekt, by termin ten przedłu
żyć do 15 lat.
Następnie art. 6 winien w yraźnie przewidywać, że wyroby oznaczone dawniej, jako „krajowe11, które winny w ciągu 6 mie
sięcy być zgłoszone do rejestracji, muszą odpowiadać normom przewidzianym w rozporządzeniu wykonawczem.
W reszcie w sprawie art. 11 otrzym ała Izba Handlowa propozycję, by uprawnienia z rozporządzenia o znakowaniu wyrobów krajowych Minister Przem ysłu i Handlu przekazał Izbom Przemysłowo-Handlowym.
Inne uwagi dotyczą spraw, które m a unormować przyszłe rozporządzenie wykonawcze, które, zdaniem Izby, winno być szczegółowo zbadane i zaopinjowane przez Izby. Są one
"podane po niżej:
1. Proponuje się uprawnić rejestrujące się firmy, by oprócz oznaczenia krajow ego mogły dodać jeszcze również oznaczenie mówiące o jakości ich produktu, jak np. składniki chemiczne i t. p. P rzez to miałaby rejestrująca się firma moż
ność równocześnie uwypuklić dobroć jak i jakość swego towaru, co się wybitnie przyczyni do zwalczania towarów za
granicznych, ponieważ takowe w pierwszej linji dlatego byw ają kupowane, że według mniemania publiczności są lepsze od towarów polskich. R ejestrow any nadruk firm y byłby w tym wypadku nietylko bronią przeciwko wyrobom zagranicznym, lecz byłby również podobną bronią do „ochrony wzorów14 tych fabryk przeciwko fałszerstwu krajowemu, nieuczciwej konku
rencji, fabryczkom piwnicznym i t. d. Szczególne znaczenie miałby pow yższy przepis dla tych branż, dla których dotąd nie przeprow adzono normalizacji, jak np. dla branży mydlarskiej, chemicznej, optycznej i częściowo elektrycznej oraz m aszyno
wej (arm atury). Odnośna do tych fabryk norm alizacja na
potkałaby na znaczne trudności. G dyby M inisterstwo pow yż
szy projekt akceptowało, to fabryki odniosłyby przez to wielkie korzyści, gdyż publiczność miałaby do ich wyrobów większe zaufanie, a fałszerze i oszuści nie pozbywaliby się tak łatwo,
|jak dotąd, swoich falsyfikatów.
2. W ażną jest również kwestja, w których wypadkach mówić można o wyrobie krajow ym . O ile np. surowce w y łącznie lub w największej części są pochodzenia zagranicznego, jest otwartem pytanie, czy można w yrabiany z tych surowców towar zakwalifikować jako „wyrób krajow y44. Ta kw estja jest
S p r a w o z d a n ie Iz b y H a n d l. 2
aktualna szczególnie przy fabryczkach chemicznych oraz m y
dlarskich. Jak Izbę poinformowano np. pewna fabryka prosz
ków m ydlarskich sprowadza już przygotow ane związki che
miczne, tak że przerób, który ma miejsce w kraju, jest bardzo nikły. C zy w wypadku takim można mówić o wyrobie krajo
w ym ? O ile natom iast zagraniczne surowce zostają całkowicie przerobione w kraju, nie ulega wątpliwości, że chodzi o wyrób krajow y, bo udział kosztów przeróbki będzie bardzo poważny.
3. Zaopinjowanie towarów m ających być rejestrowanemi należy oddać fachowcom, których regjonalne związki bran
żowe (związki przemysłowe) Izbom Handlowym zapropono
wałyby.
4. Koszta należałoby zm niejszyć do minimum.
5. Leży niewątpliwie w interesie przemysłu, by przepro
wadzenie przepisów w ykonawczych do tego projektu przed
łożono do zaopiniowania pojedynczym branżom. Tylko w tedy postanowienie to przyniesie rzeczywiste korzyści, jeżeli będzie najskrupulatniej przem yślane i dostosowane do potrzeb fabryk, przedewszystkiem z punktu widzenia obrony przeciwko za
granicznej jak i wewnętrznej nieuczciwej konkurencji.
W sprawie projektu rozporządzenia P rezydenta Rz. P.
„w sprawie regulowania stosunków w hutnictwie Żelaznem i innych metali" wypowiedziała Izba Handlowa następującą opinję reprezentowanych przez siebie sfer przemysłowych.
„Przedewszystkiem Izba Handlowa podkreśla fakt, iż Zjazd sam orządu gospodarczego R. P. odbyty w dniu 26-go kwietnia 1932 r. w W arszaw ie powziął następującą rezolucję w sprawie ograniczenia pryw atno-gospodarczej działalności P ań stw a:
„Pierw szy Zjazd Sam orządu Gospodarczego R. P.
stwierdza, iż w warunkach pogłębiającego się przesilenia, w ym agającego wytężenia wszystkich sił dla obrony życia gospodarczego oraz równowagi budżetowej Państw a ko- niecznem jest:
1. ograniczenie do najniezbędniejszych granic reglamentacji życia gospodarczego w kraju celem pozostawienia mu nieskrępowanej możności rozwoju...11
Izba sądzi, że w zakresie powyższej uchwały nie zaszły żadne zmiany, któreby uzasadniały potrzebę odstąpienia przez samorząd gospodarczy od tej zasadnicze znaczenie posiadającej rezolucji. Wobec tego opinja Izby o projekcie rozporządzenia musi być z natury rzeczy negatywna.
Poza tem zasadniczem stanowiskiem przeciwko wpro
wadzeniu w życie omawianego projektu przem awia fakt, iż, zdaniem Izby, Rząd posiada różnorodne możliwości ingerencji w sprawie przemysłu hutniczego i regulowania stosunków w tym przemyśle na podstawie istniejących ustaw i przepisów prawnych, które czynią zbędnem wydawanie nowej1 ustaw y.
Izba pozwala sobie tylko przytoczyć, że ustaw a kartelowa, której nie było jeszcze w momencie w ydaw ania analogicznego rozporządzenia o uregulowaniu stosunków w przem yśle węglo
wym, daje możność daleko idącej ingerencji Rządu w takie zagadnienia, jak: regulowanie cen i warunków zbytu, dokony
wanie kontroli ksiąg handlowych i dokumentów; ustaw a o utworzeniu Instytutu Badania Konjunktur daje prawo kontro
lowania kosztów w łasnych w przem yśle; ustaw odaw stw o celne pozwala na wydawanie zakazów przyw ozu i wywozu; zaś będący w przygotowaniu projekt nowelizacji praw a przem ysło
wego przewiduje ingerencję Rządu w zakresie tworzenia p rzy musowych zrzeszeń gospodarczych.
P rojekt omawianego rozporządzenia pozbawia kierowni
ków przedsiębiorstw hutniczych praw a dyspozycji co do naj
ważniejszych spraw, które należą do kierownictwa przedsię
biorstw przem ysłow ych i handlowych i najistotniejsze funkcje tego kierownictwa przenosi na M inistra Przem ysłu i Handlu.
System taki w swoich konsekwencjach może zabić wszelką inicjatywę pryw atną, osłabić celowość i skuteczność indywi
dualnych wysiłków kierowników przedsiębiorstw, odpowiedzial
nych za racjonalne ich prowadzenie pod względem gospodar
czym i technicznym i odstraszyć kapitał pryw atny od inwesty- cyj w zakładach przem ysłow ych; może on ponadto wpłynąć hamująco na dopływ zagranicznego kapitału, na którym hut
nictwo polskie opiera swój byt i od którego jest uzależnione.
Zgodnie z treścią art. 16 ustaw y kartelowej z chwilą uregulowania stosunków w hutnictwie na podstawie przepisów specjalnych nie stosow ałyby się do hutnictwa przepisy ustaw y kartelowej; tem samem niesłusznie przem ysł hutniczy pozba
wiony byłby tych możliwości obrony swojego stanowiska, jakie przewiduje ustaw a kartelow a w punktach traktujących o sądzie kartelowym.
P rz y szczegółowem badaniu sytuacji naszego hutnictwa metalowego okazuje się, iż o ile postanowienia omawianego rozporządzenia m ogłyby mieć pewne znaczenie w stosunku do przem ysłu żelaznego, o tyle nie posiadają żadnego dla hutnictwa cynku i ołowiu, wskutek specjalnych warunków panujących w tej dziedzinie hutnictwa. Hutnictwo cynkowe i ołowiane pracuje, jak wiadomo, głównie na eksport. W latach 1930—32 około 90% całej produkcji zbywane było na rynkach zagranicz
nych, a zaledwie 10% produkcji umieszczano na rynku we
wnętrznym.
Jest jasnern, że w takich warunkach regulowanie cen i warunków zbytu na rynku wewnętrznym nie posiada żadnego znaczenia, a przez nakładanie specjalnych opłat w celu po
pierania wywozu nie osiągnie się zamierzonego celu wskutek niekorzystnego stosunku ilości zbywanych w kraju do ilości eksportowanych.
W zakresie przymusowej organizacji zakupu materiałów surowych dla hutnictwa przem ysł cynkowy zainteresow any nie jest, gdyż 60% przerabianych rud sprowadza z zagranicy i eksportuje je w formie artykułów gotowych, jeśli zaś chodzi o pokrycie zapotrzebowania krajowego i tworzenie zapasów rud, to przerabiane rudy krajow e pokryw ają z nawiązką zuży
cie wewnętrzne i produkcja rud krajow ych da się bez większych trudności znacznie pomnożyć.
Zdaniem naszem Rząd posiada możność regulowania sto
sunków w hutnictwie bez wydawania omawianego rozporządze
nia , którego skutki mogłyby w rezultacie okazać się niekorzy
stne zarówno z punktu widzenia stosunków wewnętrznych hutnictwa, jak i w stosunkach przem ysłu hutniczego zagranicą.
W końcu Izba pozw ala sobie uprzejmie prosić Izbę Urzę
dującą o poinformowanie, jakie stanowisko w sprawie omawia
nego rozporządzenia zajęły inne Izby, i na wypadek, gdyby pomiędzy stanowiskiem naszej Izby a innemi Izbami zachodziła różnica zdań, o spowodowanie uzgodnienia stanowisk na spe
cjalnej konferencji Związku Izb, zwołanej dla tej spraw y;
w każdym zaś razie zastrzega sobie Izba prawo zajęcia samo
dzielnego stanowiska w tej sprawie."
Projekt ustaw y o filmach wywołał następujące uwagi Izby Handlowej:
„Projekt „ustaw y o filmach" wyjmuje kilka fragmentów z zagadnienia organizacji przem ysłu kinematograficznego i chce uregulować te fragm enty w oderwaniu od innych, m ających nieraz podstawowe znaczenie, odcinków tego zagadnienia i w oderwaniu od obowiązujących ogólnych norm praw a prze
mysłowego. P rojekt obejmuje a) wprowadzenie system u kon
cesyjnego dla przedsiębiorstw sprzedaży i wynajmu filmów oraz poddanie wytwórni filmowych (bez względu na to, czy produkują one filmy na sprzedaż i podlegają przez to koncesji, czy mają charakter niezarobkowy) przepisom praw a przem y
słowego o zatwierdzaniu projektów urządzeń, b) upoważnienie Ministra Przem ysłu i Handlu do ograniczenia przywozu filmów zagranicznych, c) upoważnienie M inistra Przem ysłu i Handlu do uruchomienia system u opłat od filmów 'zagranicznych i sub
wencjonowania wytwórczości krajow ej w formie i wysokości dowolnej, d) wprowadzenie obowiązku zarejestrow ania istnie
jących przed wejściem w życie projektowanej ustaw y biur sprzedaży i wynajm u filmów, e) postanowienia karne.
Otóż produkcja filmów i obrót niemi podlegają obecnie przepisom praw a przemysłowego (nie są bowiem w art. 2 p. p.
z pod niego w yjęte) i wprowadzanie osobną ustawą systemu koncesyjnego bez zmiany praw a przem ysłowego jest ze sta
nowiska kodyfikacyjnego niedopuszczalne. W prowadzenie tego systemu powinno nastąpić drogą odpowiednich zmian i uzupeł
nień art. 8, 9 i 16 p. p. i winno być dokonane w^ formie noweli
zacji prawa przemysłowego. Inne załatwienie prowadzi do wznowienia stanu chaosu w dziedzinie praw a przemysłowego, który dzięki kodyfikacji tego praw a zdaw ał się już przechodzić do historii. In merito wprowadzenie koncesjonowania przed
siębiorstw w ytw arzających filmy i w prowadzających je w obrót, nie budzi zasadniczych zastrzeżeń, zwłaszcza, jeżeli koncesjo
nowanie będzie dokonywane na warunkach i w trybie prawa przemysłowego. Musi być tylko wyjaśnione, czy pod pojęcie
„przedsiębiorstw sprzedaży" filmów podpadają również w y
twórnie, wprowadzające filmy w obrót handlowy, czy tylko przedsiębiorstwa handlowe. Z uwagi na nadużycia, zachodzące na tle produkcji filmowej, wypowiedziećby się raczej należało za podciągnięciem pod obowiązek koncesyjny także i wytwórni.
Z kw estją koncesjonowania łączy się kw estja zarejestro
wania przedsiębiorstw już istniejących. Spraw a ta zdaje się mogłaby być załatwiona drogą odpowiedniego przepisu wy
konawczego w ram ach art. 136 p. p. bez potrzeby uciekania się do drogi ustawodawczej, zwłaszcza, że posiadane przez władze przem ysłowe m aterjały w łączności z istniejącemi obowiązkami udzielania wyjaśnień i t. d. przez przedsiębiorstwa, umożliwiły
by niewątpliwie skontruowanie rejestru z urzędu bez koniecz
ności zgłaszania istniejących uprawnień przez przedsiębiorców.
W ten sposób dwie kwestje, jak również kw estja postano
wień karnych, jako leżąca w sferze praw a przemysłowego, winny z „ustaw y o filmach11 odpaść.
Pozostaw ałaby kw estja zakazów przyw ozu filmów za
granicznych i łącząca się z tem kw estja opłat od filmów za
granicznych i subwencjonowania filmów krajowych. Co do tej kwestji, to wydawanie najzupełniej ogólnikowych przepisów ram ow ych nie w ydaje się odpowiedniem i uwagi, wypowie
dziane przez Izby i Związek Izb w tej m aterji przy poprzednim projekcie, są nadal całkowicie aktualne. Jak pozytyw n ie spraw a ta powinna być uregulowana, o tem trudno się Izbie Handlowej wypowiedzieć ze względu na brak poważniejszych przedsię
biorstw im portujących względnie produkujących filmy na jej terenie i dlatego poprzestaje Izba na wyrażeniu zdania, iż ustaw a regulująca import filmów zagranicznych i popieranie wytwórczości krajow ej winna zawierać w każdym razie po
zytywnie zakreślone ścisłe ram y dla swobodnej ingerencji adm inistracyjnej, jak również zapewnić przy tej ingerencji odpowiedni współudział dla czynnika sam orządu gospodarcze
go. Nieograniczone pełnomocnictwa dla w ładzy wykonawczej należy w każdym razie odrzucić.14
Z dziedziny podatkowej opinjowała Izba Handlowa projekt ustaw y o ulgach dla now ow znoszonych budowli, komunikując Związkowi następujące uwagi i poprawlki:
„W zasadzie projekt jest tylko nowem ujęciem istnieją
cych przepisów praw nych w jedną organiczną całość, jest stopieniem w jedną całość ulgowych przepisów podatkowych, przewidzianych dla pewnych kategoryj nowych budowli, a za
w artych :
1. w rozporządzeniu P rezydenta R. P . z dnia 22. IV. 1927 r.
o rozbudowie miast (Dz. U. R. P. Nr. 42 poz. 372),
2. w rozporządzeniu P rezydenta R. P . z dnia 12. IX. 1930 r.
o ulgach podatkowych dla nowowznoszonych budowli (Dz.
U. R. P. Nr. 64, poz. 508), oraz
3. w ustawie z dnia 1. VII. 1926 r. o opłatach stemplowych.
Myśl stworzenia organicznej całości z tych przepisów uw a
żamy za szczęśliwą. P rojekt budzi jednak poważne wątpliwości z uwagi na fakt, że zawiera zmiany dotychczasowego stanu prawnego na niekorzyść płatników, w szczególności objawia
jące się w skasowaniu istniejącego dotychczas przywileju, a polegającego na prawie potrącenia z ogólnego dochodu, pod
legającego podatkowi dochodowemu, sum zużytych na budowę, które mogło być uskuteczniane jednorazowo lub najdłużej w ciągu 5 lat, poczynając od roku następnego po ukończeniu budowy. Przyw ilej ten stanowił bodaj że największą podniętę dla posiadaczy drobnych i większych oszczędności do lokowa
nia w budynkach tych oszczędności, gromadzonych w dłuższych okresach czasu. Przyw ileju tego nie równoważy przepis pro
jektu, przew idujący prawo potrącenia z ogólnego dochodu sum, będących częścią tego dochodu, a zużytych na budowę.
Takie posunięcie projektodaw cy spaczy w praktycy ten
dencję projektu, tj. m yśl popierania i ożywienia ruchu budowla
nego. W szystkie ulgi, przewidziane w projekcie, nie dają razem wziąwszy pod względem cyfrowych korzyści tego, co dawało prawo potrącenia od dochodu sum zużytych na budowę. Jest to zatem pogorszenie dotychczasowego stanu, które nie da spodziewanego efektu, lecz przeciwnie, zahamuje ruch budo
wlany.
Projekt utrzym uje coprawda w całej rozciągłości dotych
czasowy stan stosowania pewnej kategorii ulg podatkowych, niezależnie od jakości budynków. Mianowicie od podatku od nieruchomości i budynkowego m ają być zwolnione, jak dotych
czas, nowowzniesione budowle tak mieszkalne jak i przezna
czone dla celów handlowych lub przem ysłowych. Natomiast ze zwolnienia od całego szeregu innych ciężarów podatkowych mają korzystać tylko domy mieszkalne w miastach. Takie ograniczenie było zrozumiałe i miało pewne uzasadnienie w logicznej konstrukcji celów, której miała służyć ustawa o roz
budowie miast, m ająca na oku poza celami natury podatkowej jeszcze inne cele popierania form organizacyjnych, m ających służyć myśli popierania rozbudowy miast i zaspokojenia głodu mieszkaniowego szerokich sfer ludności miejskiej (jak np. do
starczenie pod budowę gruntów, organizacja taniego kredytu i t. d.). Z chwilą jednak, gdy projektodaw ca odłącza się od ustawy o rozbudowie miast i przenosi zasady prawne mające uregulować dziedzinę ulg podatkowych w płaszczyznę ogólnej ustaw y o ulgach podatkowych, problem omawiany winien być traktow any na szerszej podstawie. Nie można rozumieć racyj prawnych, z których budynki wznoszone poza obszarem miast miałyby być wyłączone z korzystania z niektórych przywilejów, ustanowionych gwoli popierania ruchu budowlanego w miastach.
Jeżeli przepisy podatkowe mają spełnić rolę osiągnięcia pew
nych celów natury gospodarczej i społecznej, to realizacji tych celów sprzyjać będzie raczej polityka zm ierzająca do zatam o
wania w zrastającej koncentracji ludności w miastach, a skie
rowanie jej raczej na wieś. Ten wzgląd przem awia za potrzebą popierania wszelkiemi siłami ruchu budowlanego na wsi, a co zatem idzie konieczność zrównania pod względem ciężarów podatkowych domów mieszkalnych wiejskich z budowlami wzniesionemi w miastach.
Pozatem uszedł uwagi projektodaw cy jeszcze inny fakt, m ający niezmiernie doniosłe społeczne znaczenie. Ludność robotnicza, pracująca w przem yśle skupionym po miastach, mieszka w przew ażającej ilości poza granicami adm inistracyj- nemi miast uprzemysłowionych. P oza temi granicami pow stają i rozw ijają się kolonje robotnicze, budowane bądź to z inicja
tywy samego przem ysłu, lub z inicjatyw y wychodzącej od asocjacyj robotniczych m ających za zadanie zapewnienie swoim członkom' budowę m ałych domków mieszkalnych. Odcięcie takich kolonij podmiejskich od miast przez przypadkowe prze
ciągnięcie granicznej linji adm inistracyjnej sprawia, że budynki takie mimo organicznej łączności okręgów podmiejskich z mia
stem są budynkami wiejskiemi, które nie miałyby możliwości korzystania z ulg podatkowych. Natomiast charakter takich budowli w odniesieniu do założeń ustaw y o ulgach, która ma na celu popraw ę stosunków mieszkaniowych, jest tatki sam, jak domów m ieszkalnych w mieście. Dla spraw y zapobiegania brakowi mieszkań przez zachęcenie ulgami przy ich budowie
znaczenie nowego domku mieszkalnego na kolonji robotniczej i nowego domu w mieście jest jednakowe. W zględy te prze
mawiają za zrównaniem ulg dla nowych budowli miejskich i wiejskich.
Niezrozumiałem jest nadto ograniczenie, mające wedle projektu zwęzić podstaw y zwolnienia od podatku dochodowego i majątkowego przez stosowanie przewidzianych w tym zakresie ulg wyłącznie do domów mieszkalnych. Nie widzimy kon
sekwencji w myśli projektodawcy, uznającego potrzebę zwol
nienia od podatku od nieruchomości lub budynkowych wszelkich budowli, tak mieszkalnych jak i przeznaczonych dla celów handlowych, a odmawiającego takich ulg dla innych domów, nie będących budynkami mieszkaniowemi. Jeżeli pow staje w mieście budynek przeznaczony na cele biurowe lub adm inistra
cyjne, to przez to odciąża się rynek mieszkaniowy, a to bądź bezpośrednio przez opróżnienie zajmowanych dotychczas loka
lów mieszkaniowych, bądź pośrednio w ten sposób, że odpada czynnik popytu na lokale, który w razie niezibudowania budynku adm inistracyjnego obciążałby rynek mieszkaniowy. W uwzglę
dnieniu tych racy j należałoby rozszerzyć stosowanie ulg do budowli nietylko mieszkalnych, ale również do domów prze
znaczonych dla celów adm inistracyjnych i handlowych.
P rojekt ustaw y nie przewiduje normy, dającej możność dodatkowego wyrównania k rzy w d i upośledzenia tych poda
tników,, którzy w znosząc na obszarze W ojew ództw a Śląskiego budynki mieszkaniowe w miastach, nie mogli ko rzystać z przy
wilejów na podstawie ustaw y o rozbudowie miast z r. 1925 wzgl. 1927 stosowanych na całym obszarze P aństw a z w y ją t
kiem W ojew ództw a Śląskiego, które zostało w yjęte z pod działania przepisów tych rozporządzeń. Ten ujem ny stan został coprawda złagodzony przez ogłoszenie rozporządzenia P re zydenta R. P. z dnia 12. IX. 1930 r. o ulgach podatkowych dla nowowznoszonych budowli, które pozwoliły właścicielom bu
dynków, wzniesionych po wejściu w życie tej ustaw y, korzystać z przywileju potrącania sum, zużytych na budowę, przy w y
miarze podatku dochodowego. Niemniej jednak pozostały poza stosowaniem tego praw a wszystkie budyniki, wzniesione przed wejściem w życie tej ustaw y. Ten stan nierówności m a być, jak wynika z postanowień projektu, nadal utrzym any. P rojekt przewiduje wprawdzie w art. 15 zasadę, że uprawnienia, nabyte
na mocy dawnych przepisów do ubiegania się o udzielenie ulg, trw ają nadal. Właściciele nowych budowli, wzniesionych na obszarze W ojewództwa Śląskiego przed wejściem w życie ustaw y z dnia 12. IX. 1930 r., nie nabyli jednak praw do sto
sowania ulg w tym zakresie, w jakim korzystali z nich wła
ściciele nowych budowli, wznoszonych w Państwie poza ob
szarem W ojewództw a Śląskiego. Budowle o wzmiankowanym charakterze wzniesione na obszarze W ojew. Śl. byłyby nadal upośledzone pod względem stosowania ulg, przewidzianych w projekcie. W łaściciele tych domów nie mogliby np. korzystać ze zwolnień przew idzianych w art. 2 i 3 projektu. Ten przykład winien przekonać o potrzebie i konieczności wprowadzenia przejściowych przepisów ulgowych dla budynków;, wzniesionych na obszarze W ojewództwa Śląskiego przed wejściem w życie rozporządzenia z dnia 12. IX. 1930 r. Zasada sprawiedliwości i równomiernego traktowania wszystkich płatników Państw a nakazuje wyszukanie takiej formuły, która dawałaby możność korzystania z przywilejów ulgowych w granicach, w których uwzględnienie pewnych stosunków faktycznych, zawiązanych
w przeszłości, leży w ram ach możliwości.
Uwzględniając ten stan rzeczy, Izba zaproponowała doń następujące popraw ki:
W art. 1 lit. a) należy po słowie „Państw o" umieścić przecinek oraz słowa „Skarbu Śląskiego".
U z a s a d n i e n i e : Popraw kę uważam y za potrzebną z uwagi na stan, panujący w W ojewództwie Śląskiem, na którego1 obszarze bezpośrednie podatki i opłaty państwowe wpływają do Skarbu Śląskiego. Tekst projektu mógłby wzbu
dzać wątpliwości, czy Skarb Śląski w pojęciu praw a uważać należy za związek samorządowy.
W art. 1 lit. b) należy skreślić cały ustęp, począwszy od słów „z w yjątkiem opłat" aż do końca.
U z a s a d n i e n i e : Przepis, którego 'skreślenie proponu
jemy, pogarsza dotychczasow y stan rzeczy faktycznie instnie- jący na terenie b. zaboru rosyjskiego, na którym mimo istniejących praw nych możliwości nie pobierano świadczeń 'szarwarkowych od nowowzniesionych budowli, korzystających z przywilejów podatkowych. Ograniczenie, mieszczące się w eksoepcji tego przepisu, sprzeczne jest z m yślą przewodnią
projektu tj. z tendencją popierania inicjatywy prywatnej w kie
runku wznoszenia domów mieszkalnych i ożywienia ruchu w przemyśle budowlanym.
Do art. 1. Proponujem y dodanie następującego ustępu drugiego: „Narówni z nowowznoszonemi budowlami, jak rów
nież z częściami nadbudowanemi i przybudowanemi 'korzystają z ulg przewidzianych w ust. 1 budynki przebudowane lub ich części, o ile przez to stw arza się nowe lokale mieszkalne".
U z a s a d n i e n i e : Korzyść społeczna i gospodarcza z do
konania przebudowy objektów niezamieszkanych i z przekształ
cenia ich na budowle mieszkalne jest tak oczywistą, że nie trzeba jej dowodzić. SŁusznem przeto w ydaje się, aby takie imprezy nie były w yjęte z pod stosowania do nich ulg po
datkowych.
Art. 2. Należy skreślić słowa „mieszkalnych w gminach wiejskich".
U z a s a d n i e n i e : Jak wyżej wykazano, ciasne zakreśle
nie ulg w tym artykule, przew idzianych do domów mieszkal
nych, wznoszonych w gminach miejskich, nie jest niczem usprawiedliwione i sprzeczne z tendencjami ustaw y. Z ulg winny korzystać nowowznoszone domy wogóle, a zatem także domy położone poza granicami adm im stracyjnem i miast, np.
tam, gdzie rozm ieszczają się kolonje robotnicze, dalej budynki wznoszone w wielkich osiedlach przem ysłowych, nie będących miastami, jak również budynki wiejskie wogóle. Nadto winny korzystać z ulg nietylko domy mieszkalne, ale również wszelkie budynki biurowe, handlowe, adm inistracyjne i t. d.
Art. 3. P o słowie „sum" należy dodać słowa „stanowią
cych kapitał w łasny podatnika lub jego domowników", a nadto należy skreślić słowa „będących częścią tego dochodu, a “...
U z a s a d n i e n i e : Za poprąw|ką przem aw iają względy, wyłuszczone przez nas w uwagach ogólnych do projektu. P o stanowienie, dotyczące zwolnienia od podatku dochodowego tylko dochodów, będących częścią składową tego dochodu.
Stanowiłoby tak znaczne ograniczenie dotychczasow ych p rzy wilejów, że ulga ta pozbawiona byłaby praktycznego znaczenia, np. odnośnie osób prawnych. Osoby praw ne korzystały w prze
szłości często z możności lokowania w nowych budynkach
mieszkaniowych rezerw pieniężnych, nagrom adzonych w po
przedzających okresach podatkowych, w znosząc z nich np. ko
lonje robotnicze i inne budowle. P rzez wprowadzenie w pro
jekcie zmian, zw ężających podstaw y prawne, przekreślonoby możność korzystania w dotychczasow ych rozm iarach z ulg podatkowych, co zahamowałoby praktykow any dotychczas sposób fruktyfikowania przez osoby praw ne swoich rezerw pieniężnych.
B ardzo ważnym jest nadto moment, że ze względu na przepis art. 12 lit. a) projektu osoby fizyczne, pragnące k o rzy stać z przywileju uwolnienia od podatku dochodowego z do
chodu ograniczonego do części składowej tego dochodu byłyby w położeniu utrudniającem — jeżeli nie zupełnie uniemożliwia- jącem — im dowodzenie warunków uwolnienia.
Popraw ka pierwsza precyzuje słuszny pogląd, że nie m iałyby korzystać z przyw ileju podatkowego kapitały, prze
znaczone na budowy, a pochodzące z zaciągania pożyczek.
Do art. Ł Pod koniec ust. 2 należy dodać następujące zdanie:
„Przyczem okres czasu uskuteczniania potrąceń winien być nie 'krótszy, niż potrzebny do potrącenia od dochodu całej sum y zużytej na budowę.”
U z a s a d n i e n i e : Popraw ka jest konsekwencją stanowi
ska, zajętego przez nas do art. 3 ust, 1.
Art. 6. Należy skreślić w yraz „w m iastach11 a nadto w staw ić następujące zdanie drugie: „Zwolnieniu określonemu powyżej podlegają również budowle, korzystające z ulg na pod
stawie ustaw y z dnia 22. IX. 1922 r. (D z.U .R .P . nr. 88, poz. 786), oraz innych ustaw późniejszych w tym przedmiocie ogłoszo
nych.11
U z a s a d n i e n i e : Popraw ka pierwsza uwzględnia nasze stanowisko, zajęte w art. 2. Do poprawki d ru g iej: Nie widzimy racji, dlaczego termin 1 stycznia 1925 r. m a decydować o p rzy
wileju przewidzianym dla nowowzniesionych budowli, w szcze
gólności, dlaczego m ają być wyjęte z pod działania tego prze
pisu budowle, korzystające z ulg podatkowych na podstawie ustaw, przed tym terminem uchwalonych w celach popierania ruchu budowlanego.
Do art. 8. Zgodnie ze stanowiskiem naszem, zajętem w art. 2, proponujemy skreślenie w yrazów :
do lit. a) — „przez gminy miejskie", „miast", „m iejskie",“
do lit. b) —- „mieszkalnych", do lit. c) —• „mieszkalnego".
Na końcu tego artykułu należy dodać ustęp lit. f) następującej treści: „Podania i świadectwa przewidziane niniejszą ustaw ą".
U z a s a d n i e n i e : Popraw ki do a), b) i c) uzasadniają się same przez się, biorąc pod w zgląd nasze argum enty, p rzy toczone w ogólnych naszych uwagach do projektu. Popraw ka do lit. f) jest niezwykle aktualną z uwagi na przepis art. 12 liczba 2) projektu oraz z uwagi na wzgląd, że dowodzenie w a
runków zwolnienia będzie w ym agać przedkładania mnóstwa zaświadczeń, wyciągów i dokumentów, niezwolnionych od po
datku z ustaw y o opłatach stemplowych.
Do art. 9. W ust. 2 należy wstawić w miejsce słów „nad
budówek i przybudówek" słowa „nadbudówek, przybudówek i przebudówek".
U z a s a d n i e n i e : Jest to konsekwencją poprawek, zgłoszonych do art. 2.
Art. 12. Należy skreślić słowa „indywidualnych płatni
ków". Określenie to jest zbędne.
Do art. 13. Na czele tego przepisu należy umieścić jako ustęp pierw szy postanowienie nast. treści: „Budynki mieszkal
ne, których budowę rozpoczęto wzgl. ukończono na obszarze Województwa Śląskiego po terminie 20 m aja 1925 r. aż do wejścia w życie niniejszej ustaw y, korzystają z ulg podatko
wych w granicach przepisów art. 2 i 3.
Ust. 1 i 2 należy przenum erować na 2 i 3.
U z a s a d n i e n i e : M otywy do poprawki przytoczyliśm y w naszych ogólnych uwagach. Jest przy tem oczywiste, że ustawa nie może działać wstecz w tem znaczeniu, by zwolnienia miano stosować do czynności praw nych i tranzakcyj, od któ
rych wymiar należności już się uprawomocnił. Zaproponowany termin 20 m aja 1925 r. schodzi się z terminem ogłoszenia pierw szego rozporządzenia P rezy d en ta R. P . z 29 kwietnia 1925 r.
Dz. U. R. P. nr. 51, poz. 346 o rozbudowie miast, które nie obowiązywało na obszarze W ojewództw a Śląskiego.
P o art. 13 należy do projektu włączyć przepis art. 13 a o następującej treści: „Zwalnia się od jakiejkolwiek odpowie
dzialności z tytułu nieopodatkowania państwowym podatkiem dochodowym dochodów z kapitałów przez osoby, które w ter
minie do końca roku 1935 rozpoczną budowę budynków mie
szkalnych.
U z a s a d n i e n i e : Jest bardzo pożądane, aby za wzorem zagranicznym (Niemcy, Austrja, W ęgry) zapewnić amnestję podatkową tym osobom, które z obawy przed rygoram i karnem i w ahałyby się w ydobyć z ukrycia swe kapitały na cele budowy mieszkań. Zapewnienie amnestji przyczyniłoby się niezawodnie do upłynnienia ukrytych kapitałów i ożywienia ruchu budowla
nego. “
P oza projektami rządowemi opinjowała Izba Handlowa niejednokrotnie różne projekty pochodzące od zainteresowanych sfer gospodarczych. M. in. sprawami, interesującemi te sfery, wysunęła się kw estja zabezpieczenia kredytów w handlu. Kwe
stja ta wywołała kilka projektów, obejmujących szersze lub węższe jej odcinki, jak projekty zastawu rejestrowego, projekty uregulowania dopuszczalności /astrzeżen ia własności przy sprzedaży handlowej i t. p.
Z ramienia Związku Izb objęła referat całego zagadnienia Izba Sosnowiecka, która w ystosow ała do w szystkich Izb kwe- stjonarjusz, zaw ierający istotne dla zagadnienia pytania. Na kw estjonarjusz pow yższy odpowiedziała Izba Handlowa jak następuje :
Ad 1. Praw ne uregulowanie instytucji zastrzeżenia praw a własności jednolicie dla całego Państw a jest pożądane.
Ad 2. Dopuszczalność zastrzeżenia praw a własności p rzy sprzedaży winna mieć charakter ogólny.
Ad 3. Spraw a winna być uregulowana w kodeksie cywil
nym.
Ad 4. Potraktow anie szerzej tego zagadnienia w kodeksie handlowym w odniesieniu do sprzedaży handlowej byłoby po- żądanem.
Ponieważ wedle posiadanych przez Izbę Handlową w ia
domości należy się liczyć z możliwością ogłoszenia jeszcze w jesieni r. b. praw a o zobowiązaniach, należy z wnioskami
o uzupełnienie tego projektu praw a (w którym kw estja zastrze
żenia własności jest pominięta) wystąpić jaknajprędzej równo
legle z wnioskami w odniesieniu do postanowień kodeksu han
dlowego, które są stanowczo zbyt ciasne.
Ad 5. Wobec aktualności ogłoszenia tak praw a o zobo
wiązaniach, jak i kodeksu handlowego, wydawanie osobnej ustawy wydaje się zbędnem.
Ad 6. Pożądanem byłoby recypowanie postanowienia ko
deksu cywilnego niemieckiego.
Ad 7. Ujęcie projektu art. 200 kodeksu handlowego jest niewłaściwe, stanowi bowiem zacieśnienie, zam iast normalnego rozszerzenia, skuteczności zastrzeżenia do norm prawa cywil
nego (obecnie obowiązującego). W razie przyjęcia w prawie o zobowiązaniach przepisu analogicznego do § 455 k. c. niem.
zdanie pierwsze art. 200 byłoby odpowiednikiem tego przepisu, zdanie drugie natomiast winno bezwzględnie odpaść. W skaza- nem byłoby jednak ujęcie pozytywnemi przepisami najważniej
szych kwestyj, jakie w łączności z zastosowaniem klauzuli zastrzeżenia własności w obrotach handlowych w yłoniły sie w teorji i w judykaturze — zw łaszcza niemieckiej —■ co w ym a
gałoby jeszcze specjalnego opracowania.
Ad 8 do 12. Odpowiedź odpada.
Ad 13. Kwestja zastawu rejestrow anego jest kw estją cał
kowicie odrębną. O ile zastrzeżenie własności jest typowem zabezpieczeniem sprzedaży na kredyt, o tyle zastaw rejestrow y jest typowem zabezpieczeniem kredytu bankowego. Doświad
czenia praktyczne nie przem aw iają za tą formą zabezpieczenia.
Byłoby kw estją dyskusji, czy rozbudowa w projekcie kodeksu handlowego przepisów o zbyciu przedsiębiorstwa (rozdz. IV) nie stanowiłaby podstaw y do wprowadzenia zastaw u rejestrowego na c a l e m przedsiębiorstwie.
Ad 14. Nasuwa się uwaga, iż całe zagadnienie winno być traktowane łącznie z zaopiniowaniem projektów praw a o zo
bowiązaniach i kodeksu handlowego i to w możliwie szybkiem tempie, z uwagi na tendencję szybkiego wprowadzenia w życie tych dwu projektów.
Na żądanie p. W ojew ody Śląskiego wypowiedziała się Izba Handlowa o projekcie wprowadzenia przym usu ważenia zwierząt rzeźnych na Centralnej Targow icy w Mysłowicach,
że w ustawodawstwie ogólno-polskiem dotychczas brak jest w yraźnych przepisów o sprzedaży zw ierząt rzeźnych na wagę.
Za podstawę praw ną przym usu ważenia służyć może przepis ustaw y przem ysłowej polskiej mówiący o warunkach urządzeń targowisk i regulaminie targow ym , który podlega zatwierdzeniu w ładzy wojewódzkiej. Inicjatyw ę w tym w ypadku posiada w ładza gminna, na terenie której targowisko jest urządzone.
„Sam orządy miejskie i to tylko te, które posiadają targo
w iska zwierzęce, w drodze uchwał rad miejskich mogą zasadni
czo zaprowadzać przym us sprzedaży bydła i trzody chlewnej na wagę, jednak ważenie w szczególności rogacizny, o ile Izbie wiadomo, już nigdzie poza W arszaw ą nie istnieje.
W W arszaw ie obowiązuje w tym względzie uchwała R ady Miejskiej z dnia 25 stycznia 1923 r., uzupełniona uchwałą M agistratu z dnia 20 kwietnia 1927 r. Nr. 1611 ,,o przepisach obowiązujących dla targow isk zw ierzęcych i rzeźni". W ażenie zwierząt rzeźnych na targowisku warszawskiem dokonywane jest na w agach autom atycznych, które wagę sztuk w ybijają
„zegarow o41 w trzech odbitkach, z których po jednej otrzym ują sprzedaw ca i nabywca, a trzecią m akler przysięgły Giełdy Mięsnej. Niezależnie od kwitu wagowego, wagowy wydaje stronom odpowiednie karty, stw ierdzające ilość sztuk oraz w skazaną w odbitce wagowej — wagę.
Na zaw artą tranzakcję m akler przysięgły (będąc w po
siadaniu k arty wagowej) na żądanie stron wypisuje kartę umowy (szlus maklerski), k tórą obie strony podpisują.
Sam a procedura ustalania cen w W arszaw ie przez Komisję Notowań jest dość skomplikowaną i odbywa się z raportów maklerskich, sporządzanych na podstawie spisanych przez maklerów umów (szlusów maklerskich). Z raportów tych biuro giełdy sporządza zestawienie, które wpisuje się w raz z wszel- kiemi szczegółami do książki tranzakcyj, stanowiącej podstawę dla ustalania cen przez Komisję Notowań. N itow ania odbywają się 3 razy w tygodniu, tj. w poniedziałki, środy i piątki. Skład Komisji Notowań i sposób kształtow ania i ustalania cen prze
widuje regulamin Komisji Notowań. Ustalone przez Komisję Notowań ceny wpisywane są do księgi kursów. Protokuł Ko
misji Notowań podpisuje Komisarz Giełdy, dyżurny członek R ady Giełdowej, dyrektor Giełdy i m aklerzy przysięgli. Księga
kursów, odpowiada ścisłemu tekstowi ogłaszanej urzędowej ceduły giełdowej.
Przechodząc do omówienia stosunków miejscowych po
zwalamy sobie zaznaczyć, iż wprowadzenie przymusowego ważenia zwierząt rzeźnych na Centralnej Targow icy w M ysło
wicach będzie dość trudnem, ponieważ Targow ica ta nie należy do samorządu miejskiego, a jest przedsiębiorstwem prywatnem, w interesie którego bynajmniej nie leżą jakiekolwiek niedogodne mu inowacje wzgl. pójście za wzorem W arszaw y z jej, jak widzieliśmy, dość skomplikowaną procedurą p rzy ustalaniu cen.
Pom ijając względy powyższe, które nie byłyby nie do przezwyciężenia, zdaniem naszem do spraw y ewtl. wprowa
dzenia przymusu ważenia zw ierząt rzeźnych na Centralnej Targowicy w Mysłowicach należałoby podejść z punktu widze
nia praktyczności i celowości tego przym usu na tle panujących wogóle w całej Polsce stosunków w handlu bydłem.
Tu nadmienić musimy, że trudność ustalania cen zachodzi jedynie przy bydle rogatem, a nie przy nierogaciźnie, którą powszechnie sprzedaje się zawsze na wagę, wobec czego Ko
misja Notowań ma możność ustalania z całą dokładnością fak
tycznie płaconych cen za ten gatunek zwierząt rzeźnych.
Co się zaś tyczy sprzedaży bydła, to sprzedaż tegoż na oko jest w Polsce odwiecznym zwyczajem, praktykow anym nietylko na licznych drobnych targowiskach, ale też na wielkich targowicach, jak w Poznaniu, Krakowie i Mysłowicach.
Centralna Targowica w M ysłowicach również, o ile nam wiadomo, zwyczaj ten chciała przełamać i wprowadziła przed trzema laty ważenie wszystkich zwierząt, a więc i bydła. Za
rządzenie to wywołało jednak ogromne niezadowolenie, tak u kupców, jak i u rzeźników; jedni i drudzy zagrozili przenie
sieniem się do Sosnowca, gdzie takiego zarządzenia niema.
Wobec stanowczego sprzeciwu obu tych czynników zarząd Centralnej Targow icy musiał zarządzenie swe zmienić w tym kierunku, że obowiązek ważenia utrzym ał tylko dla trzody chlewnej.
Motywy, jakiemi uzasadniali swój sprzeciw tak kupcy jak i rzeźnicy, były następujące-
1. Nigdzie na targow iskach w kraju niema wag mostowych o takich wym iarach, aby móc bydło zważyć, chłop na wsi
S p r a w o z d a n ie Iz b y H a n d l. 3
