Głos Pomorza : dawniej "Głos Wąbrzeski" : pismo społeczne, gospodarcze, oświatowe i polityczne dla wszystkich stanów 1937.10.19, R. 19[!], nr 121

(1)

G«n« Mmera 10 y Opłacono gotówkg »

PISMO SPOŁECZNE, GOSPODARCZE, OŚWIATOWE I POLITYCZNE DLA WSZYSTKICH STANÓW

Wąbrxexn^9QPONMLKJIHGFEDCBAw t o r e k d n i a 1 9 p a ź d z i e r n ik a 1 9 3 7 Rok 19

B ra te rstw o lu d u k aszu b sk ieg o z A rm ią

U r o c z y s t o ś ć w r ę c z e n i a s z t a n d a t a li o n u m o r s k i e m u w W e jh e r o w ie l u d n o ś ć k a s z u b s k ą w y p a d ł a n a d s p o n ie w s p a n i a le .

Wspólne ideały-

wspólne węzły

NMLKJIHGFEDCBA

W c ią g u 1 9 -g o s tu le c ia b y ły w d z ie ja c h S ta n ó w ' Z je d n o c z o n y c h la ta p r z e ło m o w e . D z ie łu J e r z e g o W a s z y n g to n a g r o z iło n ie b e z p ie c z e ń stw o i g r o z iło r o z b ic ie je d n o ś c i p a ń s tw a . Z a w ę ż a ły b o je o to z je d n o c z e n ie o tę je d n o ść .

1 w te d y , w ty m p r z e ło m o w y m o k r e s ie p o d o b n ie ja k w d r u g ie j p o ło w ie 1 8 -g o s tu le c ia , g d y s z ło o w o ln o ś ć , s z e r m ie r z a m i je j s ta li s ię d w a j p o ls c y b o h a te r o w ie : T a d e u s z K o ś c iu sz k o i K a z im ie r z P u ła sk i — ta k w p o ło w ie 1 9 -g o s tu le c ia o b r o ń c ą id e i z je d n o c z e n ia S ta n ó w s ta je s ię P o la k : g e n . W ło

d z im ie r z K r z y ż a n o w s k i. T w o r z y p u łk p o l s k i, s ta je u b o k u ty c h , c o w a lc z ą o je d n o ść p a ń s tw o w ą i w a lc z y d o c h w ili, g d y ta id e a z o s ta je u k o r o n o w a n a z w y c ię s tw e m .

P r o c h y b o h a te r a p o lsk ie g o z o s ta ły w ła ś n ie z ło ż o n e n a c m e n ta r z u n a r o d o w y m w A r lin g to n p o d W a s z y n g to n e m , a z o k a z ji te j p o d n io s łe j u r o c z y s to ś c i G ło w y o b u p a ń s tw — S ta n ó w Z je d n o c z o n y c h i P o lsk i w y p o w ie d z ia ły w a ż k ie s ło w a , k tó r y c h e c h o d o tr z e n ie ty lk o d o o b u s p o łe c z e ń s tw , a le r ó w n ie ż d o o p in ii p u b lic z n e j c a łe g o ś w ia ta .

D w u g ło s b o w ie m p r e z y d e n tó w R o s e - v e lta i M o ś c ic k ie g o m ie ś c i w s o b ie n ie ty l

k o n a js z c z y tn ie js z y id e a liz m , a le z a r a z e m g łę b o k ie u m iło w a n ie h u m a n ita r y z m u i n a j tr a fn ie u ję ty c h w s p ó ln y c h w ię z i, łą c z ą c y c h d w a w ie lk ie o r g a n iz m y p a ń stw o w e , k tó r e c h o c ia ż p r z e d z ie lo n e o c e a n a m i, w s w e j tr a d y c ji d z ie jo w e j m a ją w ie lk i w s p ó l

n y s k a r b : p a m ię ć o w a lk a c h o n ie p o d le  g ło ś ć , w s p o m ie n ia z c z a s ó w , g d y w o ln o ść b y ła u tę sk n io n y m d la n ic h o b u c e le m .

W ty m s a m y m o k r e s ie , g d y s ię d o p e ł n ia ł ju ż w ie k 1 8 -ty , g d y z a O c e a n e m w y z w a la ła s ię z o b c e j p r z e m o c y z ie m ia J e r z e g o W a s z y n g to n a — P o ls k ę w o k o w y b r a ły o b c e i w r o g ie s iły , p o R a c ła w ic a c h p r z y s z ły M a c ie jo w ic e ...

„ P o sia d a m y w s p ó ln y id e a ł w o ln o śc i” p o w ie d z ia ł w B ia ły m D o m u p r e z . R o o s e v e lt w d n iu z ło ż e n ia n a c m e n ta r z u n a r o d o w y m d o c z e s n y c h s z c z ą tk ó w g e n . K r z y

ż a n o w sk ie g o , p o w ie d z ia ł te s ło w a p r z e z r a d io , b y d o ta r ły d o w s z y s tk ic h o b y w a te li S ta n ó w i d o w s z y s tk ic h lu d z i n a ś w ię  c ie .

W s p ó ln o ta ta z o s ta ła z a d z ie r z g n ię ta n a p o la c h b ite w — a to je st p r z e c ie ż k i te m , m o c n ie js z y m n iź li s ta l i m a r m u r .

A d z ia ła ta w s p ó ln o ta p o p r z e z w ie k i, p o p r z e z o d m ie n n o ś ć lo s ó w o b u p a ń s tw - — b o o p a r ta je s t n a u m iło w a n iu w o ln o ś c i. I d la te g o te ż p r e z y d e n t R o o se v e lt o ś w ia d c z y ł o b e c n ie :

— „ D ą ż y m y d o d u c h o w e j łą c z n o śc i z w s z y stk im i, k tó r z y k o c h a ją w o ln o ść 44.

G d z ie ż te s ło w a z n a jd ą ż y w s z y o d  d ź w ię k i je śli n ie w s e r c a c h p o ls k ic h ? G d z ie ż są s p o łe c z n o ś c i, k tó r e b y ta k „ u k o  c h a ły w o ln o ś ć44, ja k w ła śn ie P o la c y ? P r z e c ie ż o d T a d e u s z a K o ś c iu s z k i, p o p r z e z H e n ’ r y k a D ą b r o w s k ie g o , W a le r e g o Ł u k a s iń 

s k ie g o , P io tr a W y s o c k ie g o , R o m u a ld a ta M o ś c ic k ie g o u p r z y to m n iły n a m T r a u g u tta , d o J ó z e fa P iłs u d s k ie g o , w ie d z ie p o n u r y o k r e s w n a s z y c h d z ie ja c h ,

„ v ia d o lo r o sa 44 m a r ty r o lo g ii n a r o d u , a z a - b e z p r a w ie r o z s z a la ło s ię n a ś w ię c ie i ż y w r a z e m ś w ie tlis ty s z la k , p o k tó r y m s z li c i

c o „ u k o c h a li w o ln o ść44... W s z y s tk o , c o o - ‘ J a g ie llo n ó w ,

b e c n ie je st n a s z y m c e le m i p o c z y n a n ie m .; s ię ja k b y u r ą g o w is k ie m ...

m ie ś c i s ię w h a ś le „ o b r o n y P o ls k i44, u tr w a -j A le p o d o b n ie ja k P r e z y d e n t R o o s e - le n ia w o ln o śc i! । v e lt z ty c h o d le g ły c h c z a s ó w p r z e n ió s ł

W a s z y n g to n ie p r z y s z e d ł te ż z Z a n ik u K r ó I w n io s e k „ o d u c h o w e j łą c z n o śc i” z le w sk ie g o w W 'a r sz a w ie . O r ę d z ie P r e z y - j k tó r z y „ k o c h a ją w o ln o ść4’ — ta k d e n ta R z p lite j, w y d a n e z p o w o d u p o d -. i E

n io s łe j u r o c z y s to ś c i u c z c z e n ia p a m ię c i o b ją ł n a s z ą r z e c z y w isto ś ć o b e c n ą , p o ls k ie g o b o h a te r a , k tó r y w a lc z y ł o je d - n ie j w y s n u ć

n o ś ć S ta n ó w , o p a r ło s ię o je d n ą z fu n d a - — „ C

m e n ta ln y c h p r a w d k o n s ty tu c ji a m e ry - la — b r z m i to w s k a z a n ie — je s t d o s k a r - n ia c h k a ń s k ie j z r o k u 1 7 8 7 , g ło s z ą c e j o „ p r a - b c a z b io r o w y c h w a r to ś c i w n ie ść w s z y s t- w ie i r ó w n e j w o ln o ś c i44.

P r z y j a z d m in . K a s p r z y c k ie g o i n a b o ż e ń s t w o

;w y c li. p o c z y m z a j ą ł m ie j s c e p o p r a w e j I w e g o s z t a n d a r u i I , c i ę ż k i c h k a r a b in ó w s t r o n ie o ł t a r z a n a w p r o s t t r o n u b i s k u p i e - ! m a s z y n o w y c h u s t a w i o n y c h r z ę d e m p o l e g o . R a z e m z p . M i n is t r e m K a s p r z y c k i m y v e j s t r o n i e o ł t a r z a . N a s tę p n ie w ś r ó d p r z e j - p r z y b y l i K o m i s a r z G e n e r a l n y R . I* , w G d a n m u ją c c j c is z y b u r m i s tr z m i a s t a W e jh e r o -

G łó w n e u r o c z y s t o ś c i r o z p o c z ę ły s ię o g o d z i n i e 9 ,3 0 n a p l a c u p r z y k o s z a r o w y m . R o z le g ły t e r e n p l a c u z a p e ł n ił y p o b r z e g i o d d z ia ły w o js k a o r a z l ic z n e o r g a n i z a c je i tłu m y p u b l i c z n o ś c i. W i d o k t e g o o l b r z y m ie g o s k u p i s k a l u d z k i e g o , l i c z ą c e g o p o n a d 2 ().(M )0 o s ó b b y ł n i e z w y k l e i m p o n u j ą c y .

P r z e d o ł ta r z e m p o ło w y m n a d r e w , p o - o ł t a r z e m p o l o w y m n a d r e w n i a n y m p o s t u m e n c i e u m ie s z c z o n y z o s t a ł n o w y s z ta n d a r , u f u n d o w a n y p r z e z s p o ł e c z e ń t w o , o - c z e k u j ą c a k tu p o ś w i ę c e n i a i p r z e k a z a n i a g o b a t a l io n o w i.

K r ó t k o p r z e d g o d z in ą p r z y k o s z a r o w y p r z y b y ł p .

W o j s k o w y c h g e n e r a ł K a s p r z y c k i w t o w a r z y s tw ie w o je w o d y p o m o r s k i e g o R a c z k ie - 1 w ie ż a , i n s p e k to r a A r m ii g e n e r a ł a B o r t- ; n o w s k ie g o , s z e f a k i e r o w n i c t w a M a r y n a r k i W o j e n n e j a d m . Ś w i r s k i e g o i i n n y c h . P o - o d e b r a n i u r a p o r tu o d d o w ó d c y b a t a l io n u p u ł k o w n ik a K o p a ń s k i e g o p . M i n is t e r p r z e s z e d ł p r z e d f r o n t e m o d d z i a ł ó w w o js k o -

s z t a n d a r m i n i s tr o w i K a s p r z y c k i e m u . Z r ą k p . M i n is t r a s z t a n d a r o d e b r a ł d o w ó d c a B a -

!t a l io n u p u ł k o w n i k K o p a ń s k i , p r z e k a z u j a t g o n a s t ę p n ie c h o r ą ż e m u . P r z y d ź w ię k a c h p o c z e t s z ta n d a r o w y

1 0 .0 0 n a p l a c m in i te r S p r a w

O k o n ie w s k i w o t o c z e n i u d u c h o w i e ń s t w a - 1

S y m b o l w ie r n o ś c i K a s z u b ó w

O g o d z i n ie 1 0 .0 0 r o z p o c z ę ło s ię

ż e ń s tw o p o ł o w ę , k t ó r e w l ic z n e j a s y ś c ie h y m n u p a ń s t w o w e g o

c e le b r o w a ł .1 . E . K s . b i s k u p O k o n ie w s k i. |p r z e m a s z e r o w a ł p r z e d f r o n t e m b a t a l io n u W t r a k c i e n a b o ż e ń s tw a k s . b i s k u p w y g i o - z a j m u j ą c m ie j s c e n a p r a w y m j e g o s k r z y d - s i ł p o d n i o s ł e k a z a n ie , k t ó r e g o w y s ł u c h a n o 1 l e .

w n a jg ł ę b s z e j c i s z y i s k u p i e n i u . N a j p r z e - ' W d a l s z y m c i ą g u o d b y ł o s i ę p r z e k i w e a - w i e l e b n i e j s z y k a z n o d z ie j a p o d k r e ś l i ł w y - ;n i e b r o n i . W z r u s z a j ą c y b y ł m o m e n t, k i e d * j ą t k o w o z n a c z e n i e o b c h o d z o n e j u r o c z y s to - z a b r a ł g ł o s r e p r e z e n t a n t l u d n o ś c i p o w ia tu ś c i . S z t a n d a r o f i a r o w a n y p r z e z l u d n o ś ć K a s z u b a p . G r o th , w y g ł a s z a j ą c s e r d e c z n e k a s z u b s k ą B a ta l io n o w i M o r s k i e m u j e s t p r z e m ó w i e n i e p o k a s z u b s k o .

p i ę k n y m w y r a z e m w i e r n o ś c i i p r z y w i ą z a - _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ n i a t e g o l u d u d o R z e c z y p o s p o li t e j i j e j s ił

z b r o j n y c h . P o d o b n i e j a k b r o ń z a k u p i o n a n . . • •

-X..

z d r o b n y c h s k ł a d e k l u d z i i g o r ą c y m r |

BQZCZBIHB W^S ^181116 NieiUCuW

c e n i o f ia r o w a n a w o j s k u . S z t a n d a r t e n i t a

Fl r L'

b r o ń s ą ś w ia d e c tw e m w o b e c k r a ju i c a ł e - '

| Q£||

q

||SKI

^{I I I}

g o ś w i a t a , ż e l u d k a s z u b s k i n i e z ło m n i e . . . . . . .

- i i - . i i • „ i W o s t a t n i c h d n i a c h u k a z a ł a s i ę w p o t r w a i t r w a ć b ę d z i e n a s t r a z \ p o l s k i e g o i , . . . . - ,

> । • w i e c i e n o w o t o m y s k i m ( w o j . p o z n a ń s k i e g o )

u l o t k a w j ę z y k u n i e m i e c k i m , k t ó r e j t r e s c

W r ę c z e n ie s z t a n d a r u i o r o n ii p o d a je m y w t ł o m a c z e n i u :

B a t a lio n o w i

P o s k o ń c z o n y m n a b o ż e ń s tw i e k s . b i s k u p O k o n ie w s k i d o k o n a ł p o ś w ię c e n ia n o -

z a j m u j ą c m i e j s c e n a p r a w y m j e g o s k r z y d -

i ę M a r s z a ł e k J ó z e f P i łs u d s k i . k t ó r y m u r o d z i ł

O d b u d o w a n y Z li łó w u

c e m r o z s z a r p y w a ło p a ń s tw o P i a s tó w i

;d y p o j ę c i e w o l n o ś c i s t a ł o

t e n , m e j k u l t u r y , b y w s p ó ł d z ia ł a ć w t w o r z e - g d y n i u h a r m o n i j n e j , d o s k o n a le j c a ł o ś c i ” .

l u d z k o ś c i, z w y ż y n , n a s i ę m y ś l o b y w a te l s k a z ó w u z w ie r z c h n i c tw a

Z e s z c z y t ó w k t ó r e w z n o s i

p o s t e r u n k ó w z w i e r z c h n i c t w a n a d m il i o n a m i o b y w a t e li , z n a j r o z l e g ł e js z y c h h o r y z o n tó w , k t ó r e o b e j m u j e s i ę , s p o g l ą d a j ą c n a m r o w is k a l u d z k i e , w s i e d z ib a c h n a j - p a d ły w ł a ś n i e w r c z - s p o ł e c z e ń s i w S ł o w a : p r a w o i w o l n o ś ć . O d z e w n a s ło w a z B ia łe g o D o m u w ' s ię m y ś lą w c h w ilę o b e c n ą i w y s n ą ł z n ie j w y ż s z e j w ła d z y

—• ji .-a _ r, ( _ j„ _ i— . i _ : gW a r ż y c ih d w u w ie lk ic h

s a m o w z n io s łe s ło w a .

P r e z y d e n t M o ś c ic k i s p o jr z e n ie m s w y m ! je d n o ść , c a ło ść , w s p ó łd z ia ła n ie .

„ C h o d z i o n a s z n a r ó d . C h o d z i o n a s z ą p r z y s z ł o ś ć .

C h o d z i o c i e b i e n i e m ie c k i b r a c i e i o t w o j e d z i e c i .

M y w o ł a m y :

N i e m c y w s z y s tk i c h s t a n ó w , w s z y s t k i c h k l a s , w y z n a ń p r z y b y w a j c ie n a n a s z ą m a n i

f e s t a c j ę s z k o ln ą : M ó w i:

S e n a t o r R u d o l f W i e s n e r

w c z w a r te k d n i a 7 p a ź d z i e r n i k a p o p o ł u d n i u o g o d z in i e 2 . 3 0 w N o w y m T o m y ś l u , u I l o e t a , P r z y ł ę k , n a t e m a t :

„ N a s z e n i e m i e c k i e s t o s u n k i s z k o ln e i p o ł o ż e n ie n i e m i e c k ie g o s z k o l n i c t w a .”

N I E M C Y !

P o n o s i c i e o d p o w i e d z ia l n o ś ć n i e t y lk o w o b e c s i e b ie : c i ę ż a r o d p o w i e d z ia l n o ś c i s p o - I c z y w a n a w a s z y c h r a m i o n a c h t a k ż e w o b e c t y c h , k t ó r z y p r z y j d ą p o w a s . U d o w o d n i j-

! c i e , ż e z r o z u m ie li ś c i e p o w a g ę p o ł o ż e n i a . D la te g o p r z y b y w a j c i e w s z y s c y .”

P r z y c z y n ą t e g o n i e s ł y c h a n e g o w y s t ą p i e n ia b y ł o p r z e n i e s ie n i e k i l k u n a u c z y c i e li n a r o d o w o ś c i n i e m i e c k i e j z p o w i a t u n o - w o to m y s k i e g o d o i n n y c h p o w i a tó w n a r ó w n o r z ę d n e s t a n ó w i s k a .

P u b l i c z n a m a n i f e s t a c j a m n i e j s z e o ś c i z o s t a ł a w y m ie r z o n a p r z e c i w k o z a r z ą d z e n i u w ła d z p o l s k i c h , k t ó r e p r a w m n i e j s z o ś c i t e j w n i c z y m n i e u s z c z u p l ił o .

F a k t t e n ś w i a d c z y o n i e p r a w d o p o d o b n y m w z r o ś c i e b u t y n i e m i e c k ie j n a z i e m i a c h p o l s k ic h i j e s t c z y m ś n o r m a l n ie n i e s p o - t y k a n y m w ż y c i u p a ń s t w a .

M n i e js z o ś ć n i e m i e c k a , k t ó r a z a p o r n o - I c a s w e g o o g r o m n e g o a p a r a t u p r a s o w e g o i o r g a n i z a c y j n e g o r o z d z ie r a s z a t y n a t e m a t s w e g o r z e k o m e g o u p o ś l e d z e n i a w P o l s c e , o d w a ż a s i ę n a p o d o b n e w y s t ą p i e n i e w c h w i li , g d y s y s t e m h i tl e r o w s k i w N ie m c z e c h n i s z c z y w s p o s ó b k o n s e k w e n t n a w s z y s t k o , c o p o l s k i e , a w y j ą t k o w e z a r z ą d z e n i a a d m i n is t r a c y j n e , o k t ó r y c h p r a s a n i e m i e c k a p i s z e , ż e m a ją n a c e lu w y p r ó b o w a ć l o ja l n o ś ć l u d n o ś c i p o l s k i e j l a m ią n a j b a r d z i e j e l e m e n t a r n e p r a w a k a ż d e g o o b v w a t e l a .

W s łu c h a jm y s ię w s p iż o w y r y tm ty c h s łó w , w ic h g łę b ię , ic h m o r a ln e w a r to śc i.

I b ą d ź m y ic h w y k o n a w c a m i w p o c z y n a - i i z a m ie r z e n ia c h n a s z e g o ż y c ia _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ <r_ z b io r o w e g o , n a s z e j p r a c y w s łu ż b ie p u - . S ło w a P r e z y d e n -' k o , c o s ię m a n a jle p sz e g o z e s w e j r o d z i- b lic z n e j.

b y z s y n te ty c z n e w s k a z a n ie . O b o w ią z k ie m k a ż d e g o o b y w a te -

K O N F IS K A T A P I S M N I E M IE C W P O L S C E

K A T O W I C E . N u m e r y ..K ; Z e it u n g” i . . O b e r s c h l e s i s c h e F K i ą 8 b m . . z o s t a ł y s k o n f i s k o w a n e z z o h y d z a ją c e - t o s u n k i p o ls k i e .

(2)

Str. 2 „GŁOS Nr 121ZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

Garść z “r;^m Crdróż’ m * ⁱ * ⁱ ^*1 ^{hr iu}

Jak w y g ląd a w p o lsk o -n iem ieck ieg o

stro n ie n iem ieckiej — to ilu stru ją d o sk o n ale w rażen ia jed n eg o z tu ry stó w p o l

sk ich .

p ak tu n ieag resji po

zet n iem ieck ich o ró żn y ch ty tu łach i ..u- reg u lo w an ej" treści, ale są.

pol- k tó G ran ica w B y to m iu . R ew izję p aszp o r

to w ą p rzep ro w ad zają czło n k o w ie „S S“, a n ie p o licja, jak się to n o rm aln ie d zieje.

O k azu je się, że jest to w zm o cn ien ie o- ch ro n y g ran icy . P ro ced u ra jest d o ść o ry g in aln a: w ch o d zi d w ó ch czarn y ch „szta- feciarzy -, po czym jed en z n ich p y ta o p aszpo rty ; o trzy m aw szy p aszp o rt o g ląd a d o k ład n ie, b ad a w izę, p o czym w y jm u je n iew ielk ą lecz o b jęto ścio w o d o ść po- p o jem n ą k siążeczk ę i szy b k o p rzew raca k artk i. Jest to alfab ety czn y w y k az ele

m en tu n iep o żąd an eg o (k ilk a ty sięcy n a z

w isk !), k tó ry się „w yław ia4- n a g ran icy , n iezależnie zresztą o d zu p ełn ie fo rm aln ie p o siad an ej w izy k o n su latu n iem ieck iego . Jest to w ięc sw eg o ro d zaju p u łap k a. T \m - czasem d ru g i „sztafeciarz 4* in teresu je się lektu rą p asażeró w ,

b iera im z reg u ły n iczn e. P o tak im N iem iec.

D arem n ie jed n ak szu k am y g azet sk ich . Ju ż n iem a m ow y o ty ch k ilk u , re w y ch od zą w N iem czech , bo te są g an e zap am iętale i k o n sek w en tn ie, zn ajd u jem y tak że, m im o sk ru p u latn y ch p o szu k iw ań , p rasy p o lsk iej w y ch o d zącej w k raju . W D reźn ie, d o strzeg liśm y stary n u m er „R az, dw a. trzy ...", k tó ry w y g lą

d ał z p o za sto su g azet w ęg iersk ich , szw ed zk ich i h o len d ersk ich ; to b y ł jed yn y b o d aj p lo n n aszej w ęd ró w ki. N a zap y ta n ie o p o lsk ą p rasę sły szeliśm y o d B y to m ia do A k w izg ran u jed y n ą o d p o w ied z:

, w ty m sen sie, że od- w szy stk ie g azety zag ra- w stęp ie w jeżd żam y do

„ Y erb o ten !" K ró tk o i treściw ie! Z n aczn ie <ł‘> u m ierającej żo n y . D zieci jeg o cierp ła k ró cej, niż b rzm ien ie tek stu p o ro zu m ie

n ia p raso w eg o ! N a zak oń czen ie zag ad k a.

Jak ie p ism o rep rez e n tu je w N iem czech ’ p rasę w arszaw sk ą? P o n iew aż i tak się

n ik t n ie d o m y śli, p o w iem y o d razu : p ism em rą zam ierzał się o żen ić. S p rzed ał jej też ty m jest „R ussk o je sło w o--, k tó re m o żn a p o ło w ę sw ego d em u za 1001) zł. G dy d zieci d o stać w szędzie. N a zapy tan ie, k to je czy -i się o ty m d o w ied zialy , p o stan o w iły zażą- ta, sp rzed aw cy d ają m ętn e o d p o w iedzi. d ać od o jca, by ten p o d zielił się z n im i

Jó zef B ratk o w sk i b y ł o jcem liczn ej ro-। o trzy m an ą k w o tą, jak o częścią m ajątk u d żin y , n ie b y l jed n ak d o b ry m o jcem . M i-i n ależącą się im p o rn atce. W trzecie św ię- m o , że n ie b y ł b ied n y , b o p o siad ał g o sp o

d arstw o w M am liczu , p o tem sp rzed ał je i k u p ił g arb arn ię w P ak o ści, a n ak o n iec zam ien ił ją na d o m w Ł ab iszy n ie, d zieci jeg o w y ch o w y w ały się w b ied zie i o p u sz

czo n e. W 1921 r. zo staw ił żo n ę z sied

m io rg iem n ieletn ich d zieci, a sam w y je

ch ał n a Ś ląsk, g d zie m iał d o b rą p o sad ę.

N iety lk o jed n ak , że n ie p rzy sy łał żad n y ch p ien ięd zy , lecz w o g ó le p rzez 5 lat n ie d a

w ał żad n y ch w iad o m ości o so b ie. P o ty ch 5 latach w rócił na k ilk a ty g o d n i i zn o w u w y jech ał n a 3 lata z ty m sam y m sk u t

k iem . W ró cił d o p iero , g d y go zaw ezw an o

iy w ty m czasie n ęd zę i b y ły b ard zo źle trak to w an e.

W g ru d n iu zeszłeg o ro k u Jó zef B ra t

k o w sk i p o zn a! M arian n ę Ś w ięcick ą, z k lo

N a Ś ląsk u jest g o rąco ; sp rzy ja tu ry sty ce. ,

(Izie d o k o n u ją . P rasa p o lsk a,

k lim at w y b itn ie n ie O p u szczam y w ięc teren , się p o rach u n k i za 1

P o d czas d łu giej d ro g i, w czasie k tó re j p a

trzący n a sieb ie n aw zajem zp o d ełb a tow a

rzy sze p o d ró ży p o k rzy k u ją co p ew ien czas: „H eil H itle r4-, b ra k u je n am tro ch ę św ieżeg o p o w ietrza — p o lsk iej g azety O d B y to m ia jed ziem y b ez d ru k o w an eg o sło w a p o lskiego . R o zp o czy n am y w ęd ró w k ę p o k io sk ach , n a d w o rcach i w m ia

stach n a Ś ląsk u , w S ak so n ii, T u ry n g ii.

W estfalii, N ad ren ii. Im d alej n a zach ó d , ty m w ięcej się sp o ty k a p ism zag ran icz

n y ch . T o n ą o n e o czy w iście w m o rzu ga-

Bogaty połów rekinów

Idv 11, ll 11 UU!». V/ Lt11Jm

K o n w en cję G en ew sk ą.1 P i?0 o lb rzy m ich żarłaczy — „ty g ry só w । w sieci P ó łn o cy p rzy w ió zł d o G d y n i traw ler । w icam i

ze śled ziam i. i T “~

„A D A M ’4, G d y ni p o ło w ó w

k tó ry o n eg d aj w y ład u n ek ry b p ięć rek in ó w , sztu k o k o ło trzy 150 kg.

„A d am’* w raz T raw ler ro zp o czął w p rzy w ió zł z

D łu g o ść p o szczeg ó ln y ch m etry , w ag a sztu k i o k .

S k ó ra z rek in ó w u ży w an a jest sp ecjaln y ch b u cik ó w .

ciąg n io n ej. U w ijały się o n e za ła- ślcd zi.

T raw ler „A d am -- m iał w y jątk o w o b u rzliw ą p o g o dę p o d czas p o ło w ó w ' n a m o rzu P ó łn o cn y m . S iln a b u d o w a traw lera p o zw o liła m u na n iep rzery w an ie p o ło w u m im o n iep o g o d y p o d czas gdy n p . w e m o to ro w e lu g ry n iem ieck i p rzy 1 p rzerw ać p o ło w y .

m ięso ; T raw ler „A d am 44 p rzy w ió zł z p o ło w ó w

to B o żeg o N aro d zen ia zeszłeg o ro k u , w y b rali się w szy scy do o jca, b y z n im ro z

m ó w ić. D o szło tam jed n ak do b ó jk i, w w y

n ik u k tó rej B ratk o w sk i d o zn ał złam an ia k ilk u żeb er, p rzeb icia o p łu cn ej o raz stra

szn ego p o k aleczen ia głow y.

czy ł 22 ran y . P rzew iezio n y zm arł po d w ó ch d n iach .

Z a to stan ęli p rzed

o d o r B ratk o w sk i, 25 lat, k aw aler, M ak sy

m ilian B ratk o w sk i z L isew a, lat 23, k aw a

ler, E leo n o ra B ratk o w sk a, 32 lata, p an n a, A n n a z B ratk o w sk ich K o m asiń sk a, 21 lal i m ąż jej Jó zef K o m asiń sk i 30 lat, oboj<*

z Ł ab iszy n a, o raz lad y sław a L d w el, tak że có rk a B artk o w sk ieg o , lat 3 7 zam ieszk a

ła w P ru szczu , K o m asiń sk a i L ó w el o sk ar

żo n e o to , że p o b iły n arzeczo n ą o jca Ś w ię

cick ą tak . że p rzeleżała trzy ty g od n ie w' szp italu .

O sk arżen i p rzy zn ali się do teg o , że p o b ili o jca, lecz n ie m ieli zam iaru p rzp raw ie- n ia go o u tra tę ży cia.

S ąd w y d ał w y ro k sk azu jący : T eo d o ra B artk o w sk ieg o n a 5 lat w ięzien ia, E leo n o rę B artk o w sk ą n a trzy lata w ięzien ia, M a

k sy m ilian a B artk o w sk ieg o i Jó zefa K o m a- siń sk ieg o p o 2 i p ó l lat w ięzien ia, a W ła

d y sław ę L ó w el i A n n ę K o m asiń sk ą n a 1 i p ó ł la t w ięzien ia. O statn im d w o m k arę za

w ieszo n o na 5 lat.

L ek arz n ali d o szp itala

S ąd ein T e-

1 1 0 - m u s ia ły

p ro d uk cji

n ato m iast p rzerab ian e jest w fab ry ce na I 173 b eczk i śled zi zaso lo n y ch , o k o ło 7 0 .0 0 0 m ączk ę i o lej ry bn y . P ięć rek in ó w w y-1 k g śled zi św ieży ch w lo d zie i 2 5 0 0 k g in- ciąg n ięto w jed n y m h o lu tj. jed n o razo w o ■ n y ch ry b św ieży ch .

Pierwszy śnieg

W IL N O . — O n eg d aj w p o w iecie d ziśn in eń sk im p rzy zn aczn y m sp ad k u tem p eratu ry sp ad ł p ierw szy śn ieg , k tó ry p o k ry ł ziem ię g ru b ą w arstw ą. Ś n ieg u trzy m a!

się p rzez całą n o c do g o d zin p o ran n y ch , 1 p o czy m sto p n iał.

sag

MARIAN BRONISŁAWSKI___________ ______________________

! S^umouiny |

B Powieśt sensacyjna na tle stosunków amerykafiskich

W sypialni dał się słyszeć szelest i po chw ili pani H aM enow a otw orzyła drzw i.

N ie chc.iała otw arcie zryw ać z m ężem , jak nakłaniał ją do togo G erber, póki nie dow ie się, co sćę stało z jej posa

giem . Z resztą M ike, jako m ężczyzna po

dobał się jej m oże w iięcej. niż liczni jej adiorastiorow le z G erfberem na czele. N ie żyw iła dla niego żadnego głębszego u- czucia. jak zresztą nikogo praw dziw ite nie kochała, ale instynkt sam icy pocią gał ją ku dobrze zbudow anem u i zdro>- w etnu sam cow i.

T o sam o m iożnaby było pow iedzieć o H ardenie, który upraw iając poza jej oczam i przeloilne m iłostki, cenił ją nie jako żonę i łiow arzyszkę życia, ale jako doskonale rozw iniętą i nam iętną ko

bietę.

Słow em , była to parka ludzi, którzy znaleźli się. jak pow iada przysłow ie, w korcu m aku.

W yszedłszy’ z sypialni, G rela obrzu

ciła niechętnym w zrokiem m ałą H a

neczkę. N ie spodobał jej się odrazu słow iański typ dziecka, ale po bliższem przyjrzeniu się H aneczce, odrzuciła po

dejrzenie. że ojcem dziecka jest jej m ąż.

R ysy H aneczki w niiczem nic przypo

m inały rysów H arden a. Z rozum iała, że niem a pow odu do zazdrości, i łaskaw iej już przem ów iła:

— N o, to nie tw oje. A le jeżeli m y

ślisz, że ja sam a będę zajm ow ać się tą dziew czynką, to grubo się m ylisz. Je

żeli ci zależy na tern, żeby ten dzieciak był u nas w dom u, m usisz postarać się o służącą. D ziecko trzeba karm ić, ubie

rać . niyć. a ja nie nadaję się do takich T ern bardziej, że za jakie dw a e znajdzie siię i nasze. A w tedy...

lżącą? — przerw ał H arden. —

• ja jestem railjonerem . żebym ym ać służące? Interes i tak

’zje. a tobie służącej się za-

— M arnie, pow iadasz? H m ... — rze- kła ironicznie — ale w ystarcza jakoś tobie na w ysiadyw anie, całem i nocam i po klubach i przegryw anie setek dola

rów . Z resztą nie chcę, żebyś na m nie w ydaw ał pieniądze z tw ej knajpy... M am przecież posag, całe dw adzieścia tysię

cy... W łaśnie m iałam ci pow iiedizieć, że m uszę m ieć porządne futro na zim ę.

U patrzyłam sobie jedno za półtora ty

siąca i m usisz dać m i te pieniądze...

H arden zaniepokoił się.

— C zyżby w iedziała, że posag jej stopniał? — pom yślał błyskaw icznie. — M uszę ją ukołysać półtora tysiącem , bo inaczej zaczną się w ieczne aw antury i stary gotów się dow iedzieć, co stało się z jego picniięJzm i.

— Słyszałeś? — ciągnęła G rela. — P otrzebuję półtora tysiąca dolarów na futro i m uszę m ieć służącą, jeżeli chcesz, żeby to dziecko, choćby jakiś czas było u nas.

— N ie spodziew ałem się, G reta, że tak będziesz odnosić się do m nie — od

parł niby zasm ucony. — D laczego m ó- w icz, że nic chcesz. żebym ja w ydaw ał na tw oje potrzeby? P rzecież w iesz do

brze, że w szystko, co posiadam , jest tak

że tw oją w łasnością, a co do tw ego posagu...

G reta słuchała słów m ęża z ogrom - n em zaciekaw i eniem .

— C o do tw ego posagu, ten jest tak ulokow any, że ani grosza nie m ożna z niego ruszyć. M ów iłem o tern tw oje

m u ojcu...

— A tak — odparła — m ów iłeś i po

kazyw ałeś podobno jakieś akcje, na

byte za dw adzieścia tysięcy... C zy przy

najm niej pokażesz i m nie te papiery?

Z daje m i się, że m am praw o dow iedzieć się, jak i gdzie są ulokow ane m oje pie

niądze. Z resztą bierz skąd chcesz, abym tylko ja m iała na to, co m uszę kupić...

Z anosiło się na długą rozpraw ę m ał- żeńsko-finansow ą. H arden chciał jej u-

irkn >ć za w szelką cenę i z żalem po m yślał, że jednak trzeba będzie dać orzecie te półtora tysiąca i, co gorzej postarać się o służ,ącą. jeżeli chce m ieć

spokój w dom u. ।

— P apierów , które kupiłem za tw oje Iw adzie.ścia tysięcy, nie m am przy so

bie. Są złocono w banku. C hcąc poka

zać ci. m usi a! bym je odebrać, ale tego zaraz zrobić nie m ogę. Z a kilka dni...

— D c-' rzo. P oczeka n. A le tym czasem staraj się o pieniądze dla m nie.

— O to nie m artw się — odpow ic- Iział. uśm iechając się. — D ostaniesz je natychm iast.

M ów iąc to, w yjął z Iceszeni sporą naczkę banknotów i odliczyw szy pięt

naście setek, w ręczył je niedow ierzają cej w łasnym oczom żonie.

— O to są — rzekł chow ając resztę.

— K upuj to futro i nie narzekaj, że żałuję na tw oje potrzeby. A le teraz D om yśl jak urządzim y się z tą m ałą.

P rzcdew szyslkiem trzeba jej dać jeść i obm yślić jaki kącik do spania...

G reta tak była zdum iona w spaniało

m yślnością m ęża, że nie w idziała co o

’em sądzić. Z ażądała pieniędzy na fu

tro dlatego tylko, żeby m ieć pew ne podstaw y do żądania przynajm niej częś

ci posagu, gdyż pieniądze zaw sze były jej potrzebne na eskapady z licznym i

„przyjaciółm i^, z których niestety, ża

den nie zaliczał się do ludzi bogatych.

S podziew ała się. że w najlepszym razie uda się jej w ydobyć od m ęża jaką setkę, najw yżej dw ie, a tu naraz ujrzała się w posiadaniu pokaźnej sum y półtora tj’si.gca.

U dobruchana w ten sposób, choć nie

chętnie, zabrała się do A ncczki. D ała jej szklankę m leka i kilka suchych cia

stek i posa<lziw szy w kuchni przy stole kazała jeść.

W ygłodniały dzieciak pokornie zabrał się do jedzenia, popłakując co- chw ilę.

— P rzcslańże się m azać! — zaw ołała pstro H ardenow a. — Jak będziesz pła

kać, oddam cię m urzynow i, słyszysz!

H aneczka zam ilkła. — W m ałem jej serduszku odezw ała się tak silna tęsk

nota do ojca, że odłożyła trzym ane w rączce ciastko i rozpłakaw szy się głośno, zaczęła w ołać:

— T ata, m ój tata!... Ja nie chcę jeść bez taty. T ylko chcę do dom u, laty!

H aneczka boi się m urzyna!

— N ie chcesz jeść. bu-M izeł — krzy

knęła tw ardo H ardenow a. — Jak się dobrze przegłodzisz sam a przyjdziesz prosić, żebym ci co data. A teraz, spać.

I ani m rum ru! B o zaraz m urzyna za

w ołam .

Z aprow adziła ją do pokoju i położyła na kanapie.

IlaiuczK a chw ilę jeszcze cichutko pła

kała .ale w krótce sen zm orzył zm ęczone i w ystraszone dziecko. Z asnęła z oczka

m i pełnem i łez.

T akie było przyw itanie córeczki B ur

skiego w dom u, który m iał być jej dom em na długie lata.

K w iat na śm ietnisku.

Jakkolw iek G reta H arden od pierw szej chw ili odnosiła się z nietajoną niechęcią do córeczki B urskiego, a m ąż jej postanow i! pozbyć się ciężaru o- pieki nad dzieckiem , oddając je do za

kładu dla sierot, dziień upływ ał za dniem , a cicha sierotka stale przebyw ała w m ieszkaniu szynkarza. N ic w icie zresztą spraw iała kłopotu pani dom u sw ą m ałą osóbką. S zczebiotuw a i figlarna w do m u ojca, nierzadko naw et sw aw olna, jak byw ają dzieci w jej w ieku, w no- w cm otoczeniu dziw nie spow ażniała i posm utniała.

W rażliw e dziecinne serduszko odczu w ało, że w yrządzono jej jakąś w ielką krzyw dę, że dzieje się z nią coś, co dziać się nie pow inno. N ikt się nią nie zajm ow ał, nikt się nie troszczy’! o tę dziecinę, którą los tak po m aooisze- tnu potraktow ał. N arzuceni jej opieku- uow iic zbyt byli zajęci sw oje m i sp ra

w am i, aby pośw ięcić bodaj chw ilę czasu H aneczce. G rela jak zaw sze m iała pra w ie codziennie m asę interesów poza dom em , a H arden stale przebyw ał na dole, w szynku lub w karciani i. i tylko czasem zjaw iał się na noc na górę, w te

dy, gdy nic szedł do klubu na karty K w estję odżyw iania dziecka H arde now a załatw iała w ten sposób, że zab ra

ła H aneczkę rano do śniadania razem z sobą, a w ychodząc zostaw iała butelki, m leka i suche ciasteczka, m ów iąc m a lej, że m oże jeść iibe jej się podoba.

Jeżeli G reta była w dom u w ieczorem . H aneczka dostaw ała talerzyk zupy, cza

sem kleik iow siany lub cokolw iek ja

rzyny. (C. d. n.)