Powrót do Lublina w grudniu 1944 roku - Bronisława Friedman - fragment relacji świadka historii [TEKST]

(1)

BRONISŁAWA FRIEDMAN

ur. 1932; Lublin

Miejsce i czas wydarzeń Lublin, 1945 rok

Słowa kluczowe projekt W poszukiwaniu Lubliniaków, Żydzi, życie codzienne, powrót do Lublina

Powrót do Lublina w grudniu 1944 roku

Ja widziałam, że miasto jest rozbombardowane. Było dużo gruzów, Krakowskie nie wyglądało jak Krakowskie, było bardzo dużo gruzów. Nawet ten pokój, który otrzymaliśmy, musieliśmy jakoś wypróżnić z gruzów i wyremontować. Naprzeciw nas siedzieli żołnierze. Po godzinie siódmej trzeba było powiedzieć hasło. Inaczej nie można było przejść. Ja wiem, że były spotkania Żydów w Domu Pereca na ulicy Lubartowskiej i był jakiś komitet, o ile się nie mylę, na Krakowskim Przedmieściu 25.

To ja pamiętam. Nic rodzice mi nie opowiedzieli. Ja nie wiem, nie byłam taką ciekawą i się nie pytałam.

Byłam dwa lata [w Lublinie po wojnie]. [Rodzice] zapisali mnie do szkoły prywatnej, nie pamiętam dokładnie adresu, i chodziłam tam rok do tej prywatnej szkoły, do szóstej klasy. Było bardzo przyjemnie. Poziom był normalny, na początku nie wiedzieli czy uczyć biologii, czy uczyć zoologii, ale jednak uczyli i świadectwo otrzymałam. Później chodziłam do szkoły rok w Łodzi na Andrzeja Struga. Szłam do szkoły, wracałam, odrabiałam lekcje, spotykałam się z koleżankami. O wojnie nie rozmawiałyśmy. Nie wiem dlaczego. To było takie pokolenie, że się nie interesowało wojną.

[Rodzice] rozmawiali między sobą po żydowsku, żeby dzieci nie rozumieli. Nic o wojnie nie słyszałam ani w domu, ani poza domem. Bo dzieci między sobą rozmawiali o lekcjach, o książkach, o zeszytach.

Data i miejsce nagrania 2007-07-04, Lublin

Rozmawiał/a Tomasz Czajkowski

Transkrypcja Katarzyna Grzegorczyk

Redakcja Maria Radek