SCENARIUSZ LEKCJI
GEOGRAFIA III ETAP EDUKACYJNY Temat: Demografia Polski.
TREŚCI KSZTAŁCENIA
5.2.: uczeń odczytuje z różnych źródeł informacji (m.in. rocznika statystycznego oraz piramidy płci i wieku) dane dotyczące: liczby ludności Polski, urodzeń, zgonów, przyrostu naturalnego, struktury płci, średniej długości życia w Polsce; odczytuje wielkość i główne kierunki migracji z Polski i do Polski.
CELE ZOPERACJONALIZOWANE:
Uczeń:
zna liczbę ludności oraz przyrost naturalny w Polsce,
wie, czym jest przyrost naturalny, wyż demograficzny, echo wyżu demograficznego,
wie, jak obliczyć współczynnik przyrostu naturalnego, zgonów i urodzeń,
rozumie przyczyny zmian liczby ludności Polski,
rozumie skutki „starzenia się społeczeństw",
wie, jak obliczyć współczynnik przyrostu naturalnego, zgonów i urodzeń.
NABYWANE UMIEJĘTNOŚCI:
Uczeń:
potrafi wymienić przyczyny strat ludności,
potrafi wymienić przyczyny zmian liczby ludności Polski,
potrafi wymienić czynniki wzrostu liczby ludności po II wojnie światowej,
potrafi na podstawie analizy danych prognozować zmiany liczby ludności w przyszłości,
poprawnie dobiera mapy w celu uzyskania szukanej informacji,
poprawnie czyta mapy,
samodzielnie uczy się,
współpracuje w grupie,
czyta wykresy.
Etapy lekcji
Przedmi ot naucza
nia
Kompetencje
kluczowe Przebieg zajęć Środki
dydaktyczne
Metody naucza
nia
Formy pracy
Etap wstępn y
Geografi a, historia
porozumiewani e się w języku ojczystym, kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo- techniczne, kompetencje informatyczne,
Nauczyciel pyta uczniów, ilu mieszkańców ma Polska?
(ok. 39 mln)
Nauczyciel zadaje pytanie, czy to jest dużo oraz które, według uczniów, europejskie kraje mają więcej mieszkańców.
(Więcej ludności mają np. Niemcy, Wielka Brytania, Hiszpania, Włochy, Francja, Ukraina, Rosja.)
Nauczyciel informuje, że na świecie zajmujemy
pogadan ka, ćwiczeni a
indywidua lna i zbiorowa, praca w grupach
umiejętność uczenia się
obecnie 29. miejsce.
Etap realizac ji
Geografi a, historia
porozumiewani e się w języku ojczystym, kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo- techniczne, kompetencje informatyczne, umiejętność uczenia się
Nauczyciel informuje, że liczba ludności zmienia się na przestrzeni lat. Uruchamia ćwiczenie
interaktywne (zasób nr 2). Pokazuje w nim wykres Zmiany liczby ludności w Polsce i przedstawia zmiany liczby ludności w Polsce w ostatnich 70 latach. Pokazuje punkt początkowy na osi OX tego wykresu Pyta, z jakim wydarzeniem historycznym można je powiązać. (II wojna światowa)
Nauczyciel komentuje, że w tym czasie zmniejszyła się liczba ludności Polski. Prosi, by uczniowie, biorąc pod uwagę okres wojenny i zaraz po wojnie, spróbowali wyjaśnić przyczyny spadku liczby ludności.
(Duża liczba osób zginęła w czasie walk, w obozach koncentracyjnych, wiele osób wyemigrowało (dobrowolnie lub przymusowo), duża część ludności nie wróciła z emigracji, w okresie wojennym mniej ludzi się rodziło, zmieniły się granice oraz obszar Polski i jednocześnie liczba ludności.)
Nauczyciel wskazuje, że w okresie powojennym, głównie w latach 1950 – 55 nastąpił znaczący wzrost przyrostu naturalnego. Przypomina, że przyrost naturalny to różnica między liczbą urodzeń a liczbą zgonów.
Zauważa, że w tamtym okresie wskaźnik przyrostu naturalnego wynosił ok. 20‰. Informuje, że ludność urodzoną w tym okresie nazywa się pokoleniem
„wyżu demograficznego”. Pyta uczniów, dlaczego akurat wtedy nastąpił wzrost urodzeń.
ćwiczenie interaktywne (zasób nr 2)
pogadan ka, wykład, ćwiczeni a,
„burza mózgów
”, praca z
wykrese m
praca w grupach indywidua lna i zbiorowa, uczeń samodziel nie wyciąga końcowe wnioski).
(Po wojnie nastąpił okres odbudowy zniszczeń, powrotów w rodzinne strony, po kilku latach nastąpiła stabilizacja, która wiązała się z zakładaniem rodzin i tym samym narodzinami dzieci i wzrostem przyrostu naturalnego.)
Nauczyciel zauważa, że kolejnym okresem zwiększonego przyrostu naturalnego był przełom lat 70 i 80. W dorosłe życie weszły i założyły rodziny osoby z wyżu demograficznego - to pokolenie określa się jako „echo wyżu demograficznego”.
Od lat 90. utrzymuje się w miarę stała liczba ludności, zmniejszył się też przyrost naturalny nawet do 0,0‰. Pyta, co może być tego powodem.
(Zmiana systemu politycznego, zmiana modelu rodziny na rodzice + jedno dziecko, zmiana życiowych priorytetów – najpierw kariera, a potem rodzina, zwiększony dostęp do środków antykoncepcyjnych.)
Nauczyciel podkreśla, że niski poziom przyrostu naturalnego lub nawet ubytek naturalny są tendencją w całej Europie. Wiąże się z tym proces zwany „starzeniem się społeczeństwa”. Pyta, na czym on polega.
(„Starzenie się społeczeństwa” to zwiększanie się liczby ludzi powyżej 65 roku życia w stosunku do liczby młodych ludzi, którzy nie ukończyli jeszcze 18 lat.)
Nauczyciel pyta, jakie mogą być tego skutki społeczne.
(Wzrost wydatków funduszu emerytalnego, zmniejszenie się liczby osób utrzymujących fundusz emerytalny – problemy finansowe systemów emerytalno-rentowych; zwiększy się zatrudnienie w
służbie zdrowia; zmniejszy się zapotrzebowanie na nauczycieli, zmniejszy się liczba przedszkoli, szkół.)
Faza podsu mowuj ąca
Geografi a, historia
porozumiewani e się w języku ojczystym, kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo- techniczne, kompetencje informatyczne, umiejętność uczenia się
Zadanie domowe
Wykonanie wykresu w arkuszu kalkulacyjnym (zasób nr 1)
atlasy, mapy,arkusz kalkulacyjny (zasób nr 1)
pogadan ka, ćwiczeni a
praca w grupach indywidua lna i zbiorowa
