D e k re t o o b o w iq zk u u czestn iczenia w o b ro cie b e zg o tó w k o w y m
uw a g i na to,
(dokończenie) i 5-tym )
nie ciąży oti 1Z na om a w *any ch sektorach (4
w Ych na ich Io,k o w a n ia w o ln y c h zasobów g o tó w k o - niczenie mmżn C- unka<rh bieżących, odpada s iłą rzeczy ogra- ayn ie z S i d o k o n y w a n ia w y p ła t -g o tó w k o w y c h 'je - n ik ó w o ib rn ti7 h o ° r ^?z° ej ■ ja k to s tw ie rd z iliś m y u uczest-
_ be zgotów kow ego z gruipy s e k to ró w n r 1— 3.
górną g r a n ic ^ r ir r fn - a rbu o k re ś li w drodze rozporządzenia n y c h w stosunkach aYCh ,w y p !a t g o tó w k o w y c h , d o kon yw a- nka ch ze sekto ra m i n r 1— 3, k tó re to w y p ła ty
o b o w ią zkie m re g u lo w a n ia ich w drodze prze- f le :s^ ob ję te
le w ó w bankow ych.
W P rz e c iw ie ń s tw ie dn •
czącego s e k to ró w n r 1__g • aaa^logicznego przepiisu, do ty- nie się m in is tra skarhn " f 6 J0St. tu ,w Ym agane porozum ie- uderza szczegół, iż o m a w ia n e m u m,ln is .tr a in i. ja k rów nie ż rozporządzeniem nie dla o k re ś le n ie na stąpi je d n y m ob rotu bezgotów kow ego 1 ''poszcze9 ó ln y c h u c z e s tn ik ó w "
gf up y ucze stn ikó w (sektor 4 i
■kck°W iązek Posiadania
p rz y ją ć na le ży — dla całej 5) je d n o lic ie .
tów ko w e go oznaczonych13- ^J Zez u c z e s tn ik ó w o b ro tu bezgo-
ci?
t o „ Ł1?WóTK, L?° 4 1 • -
h I L k [®dytowy cb powstaje z ... 4 „
m iesiąca kalendarzo-
z se- p o z w o lim y
4 (p ry w a tn y ) i 5 ra- . - , » „ ,0 , p o w s ta ip 7 ^ w y m ie n io n y c h w y ż e j in s ty tu - k ° w p ie n ię ż n y c h a u sta ie i Wdą re g u lo w a n ia rozrachun,
S ’ S ¿ le
statnieoW k t ° ry m dokonano o- n ik ie m / ozra chu nku z uczest- n ik ie m o b ro tu b e zgo tó w ko w e- k to ró w en r Cr 3d° je d n e 9 °
W tym m ie jscu
le zająć stanow isko odno- p rie z
W c T l7 ° t Ci
w y s u n ię ty c h P zez C z y te ln ik ó w naszych, St.C d y m a oraz inż. T. K — k r e t " ! ? “ *® “ ‘ “ w i c i e , iż de- n a w ?ib ° w ig z k u uczestm cze- z ijm u je s ie le nv eZi?,°tó w k 0 -V m
“ S okre śle nie m n0- siadania ! ° ” M o b o w ią zku r.0- b ro tu bo Iz ?z u c ze stn ikó w o- cycb do s| k t o7ak04 T g° ’ M ' e /ą - 5 ~ rachm ^ku iv (Pr /w a t.n y) i za jm u je SiT bieżącego, nie początku i k o ń c a ° k r eśjeniem
< "• p o , i lu X ^ : D
Z w i e « jI z a j c i e• •
1\
1 26. U. 47 P
l i ę J z y n a r o J o w e
a r g i P o z n a ń s k i e
row , oznaczonych Zdaniem
Przez nas nr naszym, ta
konieczność odpada nie uw ag i na k o n s tru k c ję
dekretu, lecz ró w n ie ż z UWa . na ro z m ia ry o b ow iązku uczesT
■^tatnia ty lk o z samego
W ty m n u m e rz e :
D e k re t o o b o w ią zku uczestniczenia w ob rocie bez
g o tó w k o w y m . Z a m kn ię cia rach u n ko w e za ro k 1945 w ś w ie tle w y m o g ó w skarb ow ych. — W y ja ś n ie n ia w spraw ach s karb ow ych. — U s ta w o w y u s tró j m a ją tk o w y m ałżeński. — P ora d n ik k s ię gowego.
m czenia w ob rocie b e z go tó w ko w ym , okre ślo ne w rozdziale I I naszego op raco w an ia (v. N r 11 „T y g o d n ik a ").
T aka k o n s tru k c ja b o w ie m d e k re tu je s t k o n s e k w e n c ją zasady, iż u c z e s tn ic y o b ro tu be zgotów kow ego oznaczeni ja k o s e k to r 4 i 5 ob ow iąza ni są do re g u lo w a n ia ro z ra c h u n k ó w p ie n ię ż n y c h w drodze p rz e le w ó w b a n k o w y c h tylko z uczest
n ik a m i o b ro tu bezgotów kow ego, n a le żącym i do sekto ró w n r 1— 3, nie zaś, je ś li chodzi o stosu nki gospodarcze k u p c ó w p ry w a tn y c h m ię d z y sobą lu b ze sektorem n r 5 i o d w ro tn ie ; na tom ia st ucze stnicy o b ro tu bezgo tó w ko w eg o, z g ru p y sek
to ró w oznaczonych n r 1— 3, m a ją o b ow iąze k re g u lo w a n ia ro z ra c h u n k ó w p ie n ię ż n y c h w drodze p rz e le w ó w b a n k o w y c h ze wszystkimi u c ze stn ika m i o b ro tu be zgotów kow ego, zna
nymi d e k re to w i albo le p ie j p o w ie dziaw szy, z którym kol
w ie k ze zna nych d e k re to w i ucz e s tn ik ó w o b ro tu be zgo tó w kow ego.
W y s ta rc z y w ięc, iż z de k re tu w y n ik a dla- te j g ru p y u c z e s tn ik ó w (b y le b y ty lk o b y li c z y n n i w sw e j działa ln ości) początek o b o w ią z k u z p ie rw s z y m dniem po u p ły w ie trzech m ie s ię c y od dnia ogłoszenia dekretu.
I II . Ześrodkowanie obrotów
U c ze stn icy o b rotu be zgotów kow ego nale żący do se kto ró w n r 1— 3 w in n i ześrodkow ać w s z y s tk ie swe o b ro ty na ra_
chu nku 'bieżącym w jednej in stytucji k re d y to w e j.
U cze stn icy o b ro tu be zgo tó w kow ego (wszyscy) m ogą po sia
dać poza ra c h u n k ie m bieżącym w m y ś l d e k re tu takż'e rachunek żyrow y w N a ro d o w y m Banku P olskim i rach un ek czekowy w P ocztow ej Kasie Oszczędności.
Z zestaw ienia ty c h postano
w ie ń w y n ik a ło b y , iż obow iązek ześro d ko w a n ia w s z y s tk ic h o b ro tó w na rach u n ku bieżącym w je d n e j z in s ty tu c ji k re d y to w y c h cią ży w y łą c z n ie na uczestnikach należących do se k to ró w n r 1— 3, nie ciąży zaś na ucze stnika ch na le żących' do s e k to ró w n r 4 (p ry w a tn y ) i 5; ci o sta tn i zatem ucze stnicy m ie lib y możność ro z c z ło n k o w a n ia sw ych o b ro tó w a l
bo na rach un kach b ieżą cych w w ię c e j n iż je d n e j in s ty tu c ji k re d y to w e j albo d o da tko w o na ra chu nku ż y ro w y m w N a ro d o w y m Banku P olskim i ra c h u n k u cze
k o w y m w P oczto w ej Kasie Osz
czędności.
Pod adresem rozporządzenia w ykonaw czego n a le ż y w ysunąć
p o s tu la t w y ja ś n ie n ia ty c h po stano w ie ń, k tó re w obecnym sw ym b rz m ie n iu w po łą czeniu z p o z o s ta ły m i prze pisam i om aw ianego d e k re tu na suw ają zastrzeżenia.
Z m ożności po siadania przez u c z e s tn ik ó w o b ro tu bez
g o tó w k o w e g o (w szystkich !) „p o z a " ra c h u n k ie m bieżącym w rozumieniu d e kretu, także ra c h u n k u ż yrow eg o i ra c h u n k u czekowego n ie w y n ik a b y n a jm n ie j, iż po sia dan ie ty c h o s ta tn ic h — lulb je dn ego z ty c h o s ta tn ic h — ra c h u n k u z w a l
n ia ucze stnika o b ro tu be zgotów kow ego od o b o w ią z k u p o siadania „w ła ś c iw e g o " ra c h u n k u bieżącego w je d n e j z w y m ie n io n y c h w y ż e j in s ty tu c y j, do k tó r y c h należą — ¡pod
k re ś la m y — także N a ro d o w y Bank P o lski (rachunek ż y ro - w y ) i Pocztowa K asa O szczędności (rachunek czekow y).
Z d ru g ie j s tro n y n ie w y d a je się b yć m o ż liw e p rz y ję c ie tezy, iż u cze stnik sektora 4 (p ry w a tn y ) i 5 m ó g łb y posiadać rach u n e k bieżą cy w ię c e j niż w je d n e j z dopuszczonych in s ty tu c ji k re d y to w y c h , na co w s k a z u je in te rp re ta c ja g ra m atyczna c h o ć b y na s tę p u ją c y c h prze pisów d e k re tu :
art. 2. ust. 1. lit. a): „d o po siadania .rachu nku b ie żącego w jednej z in s ty tu c y j . . ."
art. 3. ust. 1. lit. a) „d o p o sia dan ia ra c h u n k u bieżą- żącego w jednej z in s ty tu c y j..."
art. 4. ust. 1.: „R a c h u n k i bieżące u c z e s tn ik ó w o b ro tu be zgotów kow ego m ogą b yć prow adzone w jed nej z na s tę p u ją c y c h in s ty tu c y j..."
art. 6 ust. 1.: „U c z e s tn ik o m o b ro tu b e z g o tó w k o w e go słu ż y pra w o swobodnego w y b o ru in s ty tu c ji k re d y to w e j, w k tó r e j pra gn ą pro w a d z ić swe ra c h u n k i
¡bieżące".
U s ta w o w y dopuszczalny w y ją te k od te j zasady p rz e w id u je art. 5 ust. 3 de kretu, sta n o w ią c y , iż u cze stn ik o b ro tu bezgotów kow ego, p o s ia d a ją c y o d d z ia ły (samoistne?) swego p rze d się b io rstw a w ró żn ych m ie jscow ościach, może dla każdego z ty c h o d d z ia łó w p ro w a d z ić osobno ra c h u n k i ¡bie
żące w in s ty tu c ja c h k re d y to w y c h . J e ż e li w m ie jscow ości, w k tó r e j m a być p ro w a d z o n y rach un ek bieżący oddziału, z n a jd u je się o d d z ia ł in s ty tu c ji k re d y to w e j, pro w a dzące j rach u n e k bieżą cy c e n tra li p rze dsiębiorstw a , n a le ż y p ro w a dzić rach u n e k bieżą cy od d zia łu p rz e d s ię b io rs tw a w o d dziale te j in s ty tu c ji k re d y to w e j.
N a p o d k re ś le n ie zasług ują p rz e p is y d e k re tu s ta n o w ią ce, iż u cze stn icy o b ro tu be zgotów kow ego, k o rz y s ta ją c y z k re d y tu bankow ego, m ogą p ro w a d z ić sw e ra c h u n k i b ie żące ty lk o w in s ty tu c ji k re d y to w e j, u d z ie la ją c e j kre d y tu , chyba że ze w z g lę d ó w gospodarczo uzasad nio nych in s ty tu c ja ta w y ra z i swą zgodę na pro w a dzen ie ra c h u n k u bieżą
cego w in n e j in s ty tu c ji k re d y to w e j. Przepis ten nie n a rusza p rz y w ile ju po sia dan ia oprócz ra c h u n k u 'bieżącego za
sadniczego, nadto ra c h u n k u ży ro w e g o i czekowego.
V . Sankcje
D e k re t p rz e w id u je bardzo surow e san kcje za n ie d o p e ł
n ie n ie zasadniczych o b o w ią z k ó w p rz e w id z ia n y c h w d e k re cie lu b za naruszenie je g o prze pisów o cha rakterze p o rząd
k o w y m . S ankcje są zróżn iczko w an e: o cha rakterze p o w szechnym odnośnie s e k to ró w n r 1— 3 i 5, o charakterze
zaś p o d a tk o w y m (m a ją tk o w y m ) odnośnie sektora p r y w a t
nego.
A. Sektory nr 1— 3 i 5:
U rz ę d n ik lu b fu n k c jo n a riu s z uczestnika o b ro tu bezgo
tó w ko w e g o , k tó r y nie d o p e łn ił obow iązku, o k tó ry m m ow a w rozd zia le I l naszego opracow ania, podlega karze w ię z ie n ia do la t 5.
Jeże li spraw ca n a ru s z y ł in n e p rz e p is y de k re tu lu b prze
p is y rozporządzeń na je go po dstaw ie w y d a n y c h , ¡podlega karze g rz y w n y do 50.000,— zł.
B. Sektor nr 4 (prywatny)
U c z e s tn ik o w i o b ro tu bezgotów kow ego, k tó r y nie s p e ł
n ił o b o w ią z k u o tw a rc ia i posiadania rach u n ku bieżącego m im o z a is tn ie n ia w a ru n k ó w uza sad nia ją cych d o p e łn ie n ie lego ob ow iązku , podw yższa się o 50% s ta w k i p o d a tk u o b ro tow ego, w y m ie n io n e w art. 17 ust. 1) lit . a), p k t. 2), lit. a), p k t. 4), p k t. 6) i p k t. 7) de k re tu z dnia 21 g ru d n ia 1945 r.
o p o d a tk u o b ro tw y m , tzn, s ta w k i następujące:
1. 1 % — od o b ro tó w o sią g n ię ty c h z w y k o n a n ia prze d
s ię b io rs tw w y d a w n ic tw książek, d z ie n n ik ó w oraz czaso
pism ,
2. 2% od o b ro tó w o s ią g n ię ty c h ze sprzedaży lu b w y m ia n y n a b y ty c h w ty m celu i n ie p rz e ro b io n y c h tow a rów , 3. 3% — od o b ro tó w o s ią g n ię ty c h ze sprzedaży lu b w y m ia n y s uro w có w , p ó łw y ro b ó w lu b w y ro b ó w g o tow ych , w y tw o rz o n y c h na rach u n e k w ła s n y w e w ła s n y m lu b obcym prze d się b io rstw ie ,
4. 8% — od o b ro tó w o s ią g n ię ty c h z p r o w iz ji i in n y c h w ynagrodzeń,
5. 4% — od w s z y s tk ic h in n y c h ob rotów .
P odw yżka s ta w k i p o d a tk u o b rotow ego u sta je z końcem m iesiąca, w k tó ry m dokonano o tw a rc ia ra c h u n k u bieżącego lu b z c h w ilą usta nia o b o w ią z k u po sia dan ia ra c h u n k u b ie żącego.
U c z e s tn ik o w i o b ro tu be zgotów kow ego, k t ó r y nie do p e ł
n ił o b o w ią zku re g u lo w a n ia ro z ra c h u n k ó w p ie n ię ż n y c h w drodze p rz e le w ó w ba n ko w ych , podw yższa się o 50% s ta w k i p o d a tk u ob rotow ego , w y ż e j w y m ie n io n e , od o b ro tu o sią g niętego w m iesiącu, w k tó r y m na stą p iło naruszenie obo
w ią z k u . . W ła ś c iw a w ładza ¡podatkowa I in s ta n c ji może p rze d łu żyć okre s p o d w y ż k i s ta w k i na następne k o le jn e m iesiące n ie dłu że j je d n a k ja k na 6 m iesięcy.
U c z e s tn ik o w i olbrotu be zgotów kow ego, k tó r y n a ru s z y ł in ne p rz e p is y de k re tu lu b też p rz e p is y rozporządzeń na jego p o dstaw ie w y d a n y c h , podw yższa się o 10% s ta w k i p o d a tk u obrotow ego od o b ro tu osiągniętego w m iesiącu, w k tó ry m naruszenie to nastąpiło.
W k o n s tru k c ji p o w yższych p o s ta n o w ie ń d e k re tu nie m ożna d o p a try w a ć się og ran iczen ia po dw yższenia staw ek p o d a tk o w y c h je d y n ie do o b ro tó w d o k o n y w a n y c h ze se kto ra m i ¡nr 1— 3, (w k tó r y c h to p rz y p a d k a c h p o w s ta ją obo
w ią z k i o ob rocie b e z g o tó w k o w y m ); na le ży raczej p rz y ją ć , iż sa n k c je w po staci p o d w y ż k i staw e k p o d a tk u ob rotow ego obejm ow a ć będą c a łk o w ity o b ró t d o k o n y w a n y przez uczest.
n ik a o b ro tu bezgotów kow ego.
m g r Z. M ie lc a rz e w ic z
Z a m k n ię c ia ra c h u n k o w e za ro k 1945
w ś w ie tle w y m o g ó w s k a rb o w y c h
W os ta tn ic h dn iach naczelne w ładze skarb ow e w y d a ły zarządzenie dotyczące usto su n ko w a n ia się w ła d z s k a rb o w y c h do zam knięć ra c h u n k o w y c h za ro k 1945. Poruszone w ty m zarządzeniu zagadnienia w dużej części b y ły ju ż p o ruszane na łam ach „T y g o d n ik a " czy to w fo rm ie opracow ań s ystem atyczn ych czy też p o s tu la tó w sfer gospodarczych lu b p o d a n ia do w ia d o m o ś c i a k tu a ln y c h ..zarządzeń w ła d z skarb ow ych.
Stąd też o g ra n ic z y m y się do prz e d s ta w ie n ia zaintereso
w a n y m C z y te ln ik o m w sposób system atyczn y n a jis to tn ie j
szych e lem e ntów tego zagadnienia.
I. W ycena przedmiotów majątkowych.
W prze d m io cie ty m M in is te rs tw o S karbu stw ie rdza , iż p ra w id ło w o ś ć sporządzonych przez, p o d a tn ik ó w sektora p ry w a tn e g o i s ekto ra spółdzielczego w r. 1945 b ila n s ó w otw a rc ia , ja k o też b ila n s ó w zam kn ię cia za p o w y ż s z y okres (lub okres gospodarczy 1944/45) oraz p ra w id ło w o ś ć d o k o n y w a n y c h w ty c h bilan sach szacunków (oznaczeń w a rto ś c i)
prz e d m io tó w m a ją tk o w y c h (bilan sow ych) ocenić na le ży w e dług o b o w ią z u ją c y c h w ty m okre sie prz e p is ó w p ra w n ych . O ¡przepisach w te j m ierze o b o w ią z u ją c y c h tra k tu je a r ty k u ł Z. M ie lc a rz e w ic z a w N r. 4/1947 „T y g o d n ik a " pt.
„W y c e n a p rz e d m io tó w m a ją tk o w y c h ".
D la w y c z e rp a n ia p rz e d m io tu w spom nieć n a le ż y jeszcze o us ta w ie z dnia 18 m arca 1932 r. o tym czasow ym stoso w a
n iu w y ją tk o w y c h zasad b ila n s o w a n ia (Dz. U. R. P. N r 25, poz. 226) oraz o w y d a n y c h na je j p o d sta w ie : rozporządzeniu m in is tró w p rz e m y s łu i h a n d lu oraz skarbu z dn ia 2 lip c a 1932 r. o sposobie p ro w a dzen ia ra c h u n k ó w p rz e jś c io w y c h ró żn ic k u rs o w y c h (Dz. U. R. P. N r 64, poz. 604) i o rozporzą
dzeniu m in is tra skarb u z dn ia 30 k w ie tn ia 1932 r. o ulgach p iz y sporządzaniu b ila n s ó w przez z a k ła d y ubezpieczeń p o d le ga jące n a d z o ro w i m in is tra s k a rb u (Dz. U. R. P. N r. 43, poz. 421).
U staw od aw stw o pow yższe w o d n ie s ie n iu do s p ó łe k k a p ita ło w y c h (z ograniczoną od po w ie dzialn ością , a k c y jn y c h )
-
97
-Pieczeni!,w przedsi(ib i° r s tw b a n k o w y c h i z a k ła d ó w u-bez, tości n 1-7BZ Ci„ . ? 'kre śla d o k ła d n ie _ sposób oznaczania w a r reJestrow v ? 10t° W maij ^ tb o w ych . N a to m ia s t co do ku/pców to w ych nu J.ednoos0|t>owyeh, spó łe k ja w n y c h i kom andy- Wentarźach W wZ,Uje o g ó :n y PrzePis art. 58 K H .r iż w in- p ized m iotń 1 anlsach należy w a rto ść poszczególnych rze czyw isto ^ m aj ^ tk o w y c h oznaczać p o d łu g ic h w artości ści -p-awd b w ie rz y te ln o ś c i zaś w ą tp liw e w e d łu g ic h w a rto -
°dpisać na s^raty116^' 3 w ie rz y te ln o ś c i nieścią ga ln e należy nek ten d l f ° 9 ° ln ie p rz y ję ty c h zasad i z w y c z a jó w szacu- U e b io rs tw J io n y w a n y je s t w p ra k ty c e przez pow yższe przed.
P rzyjm ow ano tSn sPos°b , że p rz e d m io ty m a ją tk u stałego ś 1 o n y c li "w e a ł Są W bilan sach w s ta ły c h w a rto ścia ch, okre- pom niejszonw 1']^ Ceny n a b ycia lu b kosztó w w y tw o rz e n ia , Padku dokom™ 0 . c o r°czne od pisy a m o rty z a c y jn e w przy-
¡ o w c e _w e r p a ii la ic b m etodił bezpośrednią, to w a ry i su- n y ry n k o w e i w 9 k o sztó w w ła s n y c h nie p o w y ż e j je d n a k će- w e dłu g cenv bila n s o w y m , p a p ie ry w a rto ś c io w e — nńesiaca przed a ^ Cla lu b k u rs u giełd ow eg o z ostatniego ści zaś — w e rił 6im lbllans°w y m , zobow iązania i należno- a w ięc zqodnie l' 9 k u rs .u gieid ow eg o z pow yższego okresu cymi^ osób p ra w n y c ii 6p*sand kod eksu handlow ego dotyczą- m io tó w m a ia t]fn ^ 0iW, ^ sz^'cb zasad w od niesie niu do przed- w artości. b e d a r v S, a ie ®° oraz surow ców , to w a ró w i in n y c h nie nastręcza prze dm io tem o b ro tu przedsiębiorstw a, się k s ię q j‘ j, anr„ nosci dla P o d a tn ik ó w , k tó ry m zach ow ały cych ro k 1945 kt te * d o w o d y do nich) z la t poprzedzają- k ió ry m w s k u te k ato m ia! 1t ,w Ym k łY tru d n o ś c i u p o d a tn ik ó w , b io rs tw a m f u ie a łv I ? a d k ° W ?™je n n y c h w raz z przedsię
b r a ł y , k tó rz y , a c2eni,u ,lu b z a g in ę ły w spom niane ma- dzaniu b ila n s ó w o tw a rc ia ^ w d a n y m i p rz y sporzą‘
P raktyce p „ d, tn lc y W
Przedm; . *’ Przedn,iotY m ajątku stałego.
s ię b io rs tw ie w d n tu ^ ie r, stale3 ° ’ zn a jd u ją ce się w przed
nia działa ln ości) s z a m a n P onow nego o tw a rc ia , (w znow ie- to w w y tw o rz e n ia z s ie rPn ia ° 193qdłU? <Jen naby cia lu b kosz- su sporządzania bilan su u bądz w e d łu 3 cen z okre-
Zal yr analogiczne
i 0st z g o d n i z T w no V n ym ? 1 f ™ 9* Siposób w y ceny
zjS ^ ju^ p dSla ar -.S e 6 « S Ł f raw
s lia rb o ^ e zasadniczo n i e ^ e d a ? zna!eżli się, władze I p zed m io ty stanow iące w lasn k.™e s tlo n °w a ć , je ś li chodzi [ w r zesnia 1939 r „ p ra w id łn , ° SC po datn ik a przed dniem Pow yższy oznaczenia ic h w a r t o ś c ^ n ^ 01*3" 690 W ’sposńb
1- zamieszczone w b ila n s a rh P0<? w a ru n k ie m , że:
orzeczeniach b ie g ły c h z ram ienia ‘ OŚCi bf^ oparte na gospodarczego, ra m ie n ia o rg a n iz a c y j samorządu 1S45- P rzedstaw ią^ n l d I 0 d o iz nah SZacunku w e d łu g cen z r w a rto ści ty c h p rz ld m io tó w S " 16 b ie g iy c b - o kre śla jące
zenia z sie rp n ia 1939 r. 9 Cen nabYcia — w y tw o - O rzeczenia b ie a łv rh •
w o ln ą w a rto ść p o s z c L S ó l C T ś l °,tkreŚlać zarów no pier- szenie ic h w a rto ś c i na s k m Ik 7 , ^ i 0tÓW -ia k i z m n ie i- m a ks ią g (w zn o w ie n ie działalności“ 9 d° dm a zaPro wadze- p o w yzszych p rz e d m io tó w ” m a ia tk iŚ P° dlega-iił cy ch zużyciu bowe p rz y jm o w a ć będą u t ^ f ^ ale g o ' w ładze -skar- stawę dla u s ta le n ia ' k w o t y 9 „ j ° ^ z a ju P o d a tn ik ó w za pod- p rz e d m io tó w w e d łu g cen n a h v dplf u, szacunkow ą w a rto ść
i Ł jn s s ; s-z:
i ^o\vn,ig2 co H W
lu b w y tw o r Zo.nych°r>rP/ ZedmiotÓW m aJ^tk u stałeqo n a t na w h ^ aCJ1 a i^ d l ? r " ia n y c h p o d a tn ik ó w 1 w na w bilansach 194= r k w e s tio n o w a n a w yce na ich dr
^ Jednak. ^ p o d a tn ic y c f ° SÓb WyŻeJ P ° da" y , stw ie rdza jące w artość przedsta w ią orzeczenie bie r ia łu b k o sztó w w y t w o « e prZed™io tó w w e d łu g cen r golnę p rz e d m io ty b y ły na byw an 0 k ^ su’ w k tó r Ym
U staloną w ten sposóh ? ?lb o w y tw o rz o n e .
tt t 1 ,, ’ " łv iu i pusz
U staloną w ten sposób ? a lb ° w y tw orzone.
Podstawę p rz y o b lic z a n iu odmUń 'C należY P rzyjm o w a.
m io tó w w r. 1945, k tó re to od^Z na Zużycie ‘ Y^h p r dokonane na zasadach ogólnych P o w in n y b y ć poza
zgodnie z przepisam i
6 us ta w y o p o d a tk u docho do w ym z r. 1936 oraz § 14 roz
porządzenia w yko na w czeg o m in is tra skarb u z dn ia 27. 4.
1936 r.
W razie z a istn ie n ia w ą tp liw o ś c i co do tego, z ja k ie g o okresu (przedw ojennego czy oku p a cyjn e g o ) poszczególny prze dm io t m a ją tk u stałego pochodzi, n a le ż y tra k to w a ć go ja k o pochodzący sprzed 1 w rze śnia 1939 r. p o d w a ru n k ie m jednak, iż p o d a tn ik tego ro d z a ju oko liczn ość p rz y n a jm n ie j up raw d o p o d o b n i; w p rz e c iw n y m razie na le ży p rz y ją ć , iż prz e d m io t pochodzi z okresu o ku p a cyjn e g o w ty m w y padku, je ż e li nie będzie m ożna usta lić, w k tó ry m ro k u p rz e d m io t został n a b y ty lu b w y tw o rz o n y , na le ży dla celów a m o rty z a c ji tra k to w a ć go ja k o pochodzący z r. 1944.
Jasną je s t p rz y ty m rzeczą, iż p rz e d m io ty m a ją tk u sta
łego, na byw ane w r. 1945, tudzież do kon yw an e w ty m okre s;e in w e s ty c je (odbudow y) p o w in n y być w yka zan e w b ila n sie w e d łu g fa k ty c z n e j ceny, n a bycia lu b w y tw o rz e n ia , p rz y czym po dle g a ją one n o rm aln em u um arzaniu.
2. M a ją te k obrotowy.
Zapasy surow ców , to w a ró w i in n y c h w a rto ś c i, będą
cych prze dm io tem o b ro tu prze dsiębiorstw a , w yce nia no ' w sposób a n a lo g ic z n y do szacunku p rz e d m io tó w m a ją tk u sta
łego, a w ię c w b ra k u da nych co do k o s z tó w w ła s n y c h — bądz w e d łu g cen ry n k o w y c h 1945 r. bądź w e d łu g cen n iż szych, n a jczę ściej z s ie rp n ia 1939 r.
W ycena w e d łu g cen ry n k o w y c h 1945 r „ je ż e li o c z y w iś c ie od pow iada ona stosunkom fa k ty c z n y m w okresie z kto re g o ceny p rz y ję to za podstaw ę szacunku, nie będzie zasadniczo kw e stion ow a na , w stosunku zaś do p o d a tn ik ó w , k tó rz y w bilan sach o tw a rc ia d o k o n a li szacunku n iż e j cen ry n k o w y c h z 1945 r., na le ży stosować p o s ta n o w ie n ia cz I I o k ó ln ik a m in is tra skarbu z dnia 17 -października 1946 r (nor
N r 45/ 1946 „T y g o d n ik a "). '
3. Papiery wartościowe.
W obe c -braku w r. 1944 i 1945 n o to w a ń g ie łd o w y c h p o w in n y byc posiadane -przez p o d a tn ik ó w p a p ie ry w a rto ś c io we oszacowane w bilansach 1945 r. w e d łu g w a rto ś c i rzeczy w is te j (art, 58 K H ), co n a jw y ż e j w e d łu g ceny n a b ycia (art’
r , 1 42° K H ); je d n a k nie będą k w e s tio n o w a n e u p o da tn i- ko w, k tó ry m daw ne 'k-sięgi ha nd low e n ie z a c h o w a ły się, w y c e n y po sia dan ych pa-pierów w a rto ś c io w y c h w e d łu g ceny g ie łd o w e j z sie rp n ia 1939 r.
Co do osób prawnych, p o d le g a ją c y c h op o d a tk o w a n iu na p o dstaw ie art. 21 u s ta w y o p a ń sto w ym p o d a tk u docho
do w y m z r. 1936 a p o s ia d a ją c y c h a k c je lu-b u d z ia ły in n y c h p rze dsiębiorstw , to w p rz y p a d k u c a łk o w ite g o lu b częścio
wego -spisania ty c h a k c ji i u d z ia łó w w cię żar ra c h u n k ó w w y n ik o w y c h 1945 r., w y n ik ła stąd strata będzie m og ła być uznana za po-trącalną z po dstaw w y m ia ru ro k u p o d a tk o w e go 1946 ty lk o wówczas, g d y p o d a tn ik u d o w o d n i lu b u p ra w dopodobni, iż p rze dsiębiorstw o , któ re g o a k c je lu b u d z ia ły z o s ta ły spisane, przestało isn ie ć na s k u te k zniszczeń w o je n n y c h , doznanych w r. 1945 albo, że nie posiada ono żad
nego m a ją tk u lu b że d o ko n a n y odpis -pozostaje w o d p o w ie dn im -stosunku do o b n iż k i w a rto ś c i tego przedsiębiorstw a . N a to m ia s t z u w a g i na po sta n o w ie n ia art. 8 p. 2 u s ta w y o p o d a tk u do cho do w ym z r. 1936 n ie może b yć uznana za p o trą c a ln ą z dochodu ro k u po da tko w e go 1946 s tra ta na po-siadanych przez poszczególne osoby p ra w n e a k c ja c h lu b udzia łach p rze dsiębiorstw , k tó re u le g ły zniszczeniu w la ta c h w cześniejszych, chyba że p o d a tn ik u d o w o d n iłb y , że w ia d o mość o ty m fa k c ie u z y s k a ł d o piero w ro k u 1945.
U po z o s ta ły c h p o d a tn ik ó w (o-sób fizycznych) -straty p o wyższe, zgodnie z -przepisami art. art. 6 i 8 w z w ią z k u z a rt / u s ta w y o p o d a tk u do cho do w ym p o trą c e n iu z dochodu po- aatkow ego nie podlegają.
4. Banknoty „krakow skie" i m arki niemieckie, vVobec nieu kazan ia s ię dotychczas p rze p isó w p ra w nych , k tó re b y ro z s trz y g a ły spra w ę zło żon ych przez podat- n k o w do de po zytu w urzędach s k a rb o w y c h lu b w ska za
n y c h przez m in is tra skarbu prze dsiębiorstw a ch b a n ko w ych izw . „b a n k n o tó w k ra k o w s k ic h " oraz m arek n ie m ie ckich , de
p o z y ty te p o w in n y być w y k a z y w a n e w bi-lansach 1945 r w w a rto ś c ia c h n o m in a ln y c h , je ś li chodzi o b a n k n o ty Banku e m is y jn e g o w Polsce oraz w -sumach w y n ik a ją c y c h z prze- l.c z e m a w e d łu g p a ry te tu 1 zł = 2 Rmk, je ś li chodzi o de
p o z y ty m arkow e.
5. Zobowiązania i należności w walutach obcych.
_ Z obo w iązan ia i należności w w a lu ta c h ob cych p o w in n y byc prze rach ow a ne w b ila n s a c h 1945 w e d łu g przeciętnego Kursu giełd ow eg o z o-statniego m iesiąca przed dniem b i-
W z w ią z k u z ty m aktu a ln e są usta lon e przez G eneralną K o m is ję D e w izo w ą urzędow e k u rs y w a lu t n a dzień 27-go w rze śnia 1945 r.:
& 9 5 ,-
£ 2 3 0 ,-
K r. szw. 2.300,— (za 100)
Fr. szw. 2.200,— i1
Fr. fr. 30,— ii
Fr. belg. 30,— \
ii
K r. cz. 20,— ii
Lei 2,77 ii
L in 11,11 11
K r. no rw . 1.000,—
K r. duńskie 1.500,— 11
Lir. 30,— n
oraz na dzień 29 g ru d n ia 1945 r.:
Kupno Sprzedaż
94,— 98,—
$ kanad. 84,— 88,—
£ 377,— 397,—
Fr, szw. ' 2.175,— 2.287,—
K or. norw . 1.871,— 1.967,—
K or. dun. 1.940,— 2040,—
K or. szw. 2.500,— 2.500,—
Fr. fr. 50,— 53,—
K r. cz. 50,— 53,—
L ir. 30,— 32,—
M ilit . m k. 50,— 53,—
tudzież k u rs y dewiz z dn ia 29 g ru d n ia 1945 r.:
Kupno Sprzedaż
N e w -Y o rk 100,— 102,—
M o n tre a l 90,— 92,—
L o nd yn 403,— 412,—
Z u ric h 2.325,— 2.371,—
S ztokholm 2.379,— 2.427,—
K openhaga 2.074,— 2.116,—
O slo 2.000,— 2.040,—
K u rs y te m o g ły b y ć p rz y jm o w a n e przez p o d a tn ik ó w za podstaw ę dla oznaczenia w a rto ś c i b ila n s o w e j ic h zo b o w ią zań i na leżności w w a lu ta c h obcych. *
Co do zobow iązań i należności w w a lu ta c h obcych, co do k tó ry c h pow yższe k u rs y urzędow e n o to w a ń nie z a w ie rają, n ie będzie k w e s tio n o w a n a ic h w y c e n a w edu g ku rs u giełd o w e g o z dnia zaciąg nię cia zobow iązania lu b po w stan ia należności.
I W zw ią z k u z ty m nie będą k w e s tio n o w a n e p ra w id ło w o ści b ilan sów , w k tó r y c h p o d a tn ic y w y k a z a li zo b o w ią zania i należności w w a lu ta c h ob cych w e d łu g w a rto ś c i f i g u ru ją c e j w ic h b ila n s ie po prze dnim . Co do ró ż n ic k u rs o w y c h , ja k ie w y n ik a ć m ogą p rz y zastosow aniu iprzez p o d a t
n ik ó w p rz y sporządzaniu b ila n s ó w w s p o m n ia n y c h k u rs ó w urzę do w ych z r. 1945, to je ś li chodzi o osoby praw ne, k tó ry c h d o ty c z y ustaw a z dn ia 18 m arca 1932 r. o tym czasow ym stosow aniu w y ją tk o w y c h zasad b ila n s o w a n ia (Dz. U. R. P.
N r. 25, poz. 226), m ogą one odnieść je zgodnie z art. 3 te jż e u s ta w y na „s p e c ja ln y rach un ek p rz e jś c io w y ró żn ic k u rs o w y c h ".
W m y ś l § 3 rozporządzenia m in is tró w prze m ysłu i h a n
d lu oraz s k a rb u z dn ia 2 lip c a 1932 r. o sposobie p ro w a dzenia ra c h u n k ó w p rz e jś c io w y c h ró ż n ic k u rs o w y c h (Dz. U.
R. P. N r. 64, poz. 604) z y s k i lu b s tra ty z ty tu łu ró żn ic k u r sow ych na należnościach i zob ow iązaniach w w a lu ta c h o b cych — prze niesio ne na „s p e c ja ln y rach u n e k p rz e jś c io w y ró żn ic k u rs o w y c h " w sposób u n o rm o w a n y p o w o ła n y m roz
porządzeniem — nie będą p rz y jm o w a n e do p o d s ta w y w y m ia ru p o d a tk u dochodowego.
Co do po zo sta łych p o d a tn ik ó w (z w y ją tk ie m z a k ła d ó w ub ezp iecze niow ych ), różn ice k u rs o w e w y n ik a ją c e z prze ra- cho w a nia zobow iązań i należności w e d łu g urzę d o w ych k u r sów w a lu t z r. 1945 mogą b yć doliczo ne do dochodu po
da tkow e go w z g lę d n ie potrącone z p o d s ta w y op od a tko w a n ia ty lk o wówczas, g d y dotyczą zobow iązań i należności ,w w a lu ta c h obcych, p o w s ta ły c h z t y tu łu do starczon ych lu b o trz y m an ych na k re d y t to w a ró w , s u ro w c ó w itp .
N a to m ia s t n ie m ogą b yć p rz y jm o w a n e do po dstaw w y m ia ru p o d a tk u dochodow ego na ro k p o d a tk o w y 1946 z y s k i lu b s tra ty w y n ik a ją c e z prze rach ow a nia zobow iązań w w a lu ta c h obcych, p o w s ta ły c h z tra n s a k c y j m a ją tk o w y c h (k u p no m a ją tk u ) tra n s a k c y j o cha rakterze in w e s ty c y jn y m (na
b y c ie m aszyn i urządzeń) oraz w og óle z y s k i i s tra ty na z ob ow iąza niach p o w s ta ły c h z ty tu łu tra n s a k c y j, n ie pozosta.
ją c y ć h w zw ią z k u z nabyciem to w a ró w , suro w có w , p ó łfa b ry k a tó w , itp .
C iężar do w odu co do tego, ja k i ch a ra k te r posiada odno
śne zobow iązanie w zg lę d n ie należność, spoczyw a na p o d a t
n ik u . O dnośnie p rze pro w ad zen ia tego do w o du m a ją zasto
sow anie zasady po stępo w a nia , om ó w io ne szczegółowo w a rty k u le m g r Z. M ie łc a rz e w ic z a w N r 3/1946 „ T y g o d n ik a "
na str. 20-tej.
II. S tra ty w o je n n e * 1. O soby praw ne.
O dnośnie stra t m a ją tk o w y c h osób p ra w n y c h , to p o n ie sione przez p o d a tn ik ó w p o d le g a ją c y c h o p o d a tk o w a n iu na po d s ta w ie prz e p is ó w art. 21 u s ta w y o p a ń s tw o w y m p o d a tk u do cho do w ym z r. 1936 i odpisane 'przez n ic h w ciężar ra c h u n k ó w w y n ik o w y c h s tra ty na p rze d m io ta ch m a ją tk u sta łego oraz na to w a ra c h i in n y c h w a rto ścia ch, w y n ik łe na s k u te k c a łk o w ite g o lu b częściowego ic h zniszczenia lu b u tra ty w czasie działa ń w o je n n y c h , n a le ż y tra k to w a ć ja k o po z y c je p o trą c a ln e od dochodu po da tko w e go tego ro k u , w k tó ry m u tra ta lu b zniszczenie p rz e d m io tu m ia ły m iejsce.
N a to m ia s t niesp isan ie przez w y m ie n io n y c h p o d a tn ik ó w we w ła ś c iw y m czasie po niesio nych , stra t w o je n n y c h , lecz obciążanie z ic h ty tu łu lu b z ty tu łu k o s z tó w ic h o d bu do w y (je ś li chodzi o p rz e d m io ty m a ją tk u stałego), ra c h u n k ó w w y n ik o w y c h 1945 r. nie może pow odow ać p o trą cen ia o m a w ia n y c h stra t i k o s z tó w z dochodu po da tko w e go ro k u po d a t
kow eg o 1946, a to w obec w yra źne go przepisu art. 8 p. 2 u s ta w y o p o d a tk u do cho do w ym z r. 1936.
Co do s tra t w o je n n y c h p o n ie s io n y c h przez tę grupę p o d a tn ik ó w w ro k u o p e ra c y jn y m 1945 (1944/45), to zgodnie z p o s ta n o w ie n ia m i kodeksu hand low eg o oraz zasadami k s ię gow ości, w m y ś l k tó ry c h w s z y s tk ie zaszłości, po dlega ją ce k s ię g o w a n iu , w in n y b y ć u ja w n ia n e w księ ga ch w dacie ic h po w staw ania, zaś roczn y bila n s kup ca w in ie n w y k a z y w a ć fa k ty c z n y stan je g o m a ją tk u , w spom niane s tra ty w in n y zna
leźć sw ó j w y ra z ju ż w księ ga ch h a n d lo w y c h ro k u 1945 (1944/45), a to drogą spisania o d p o w ie d n ic h w a rto ś c i b ila n sow ych w ciężar ra c h u n k ó w w y n ik o w y c h .
W ła d z e skarbow e nie będą je d n a k k w e s tio n o w a ć p ra w id ło w o ś c i ks ią g h a n d lo w y c h w ty m w y p a d k u , g d y p o d a t
n ik n ie s p is a ł z a k t y w ó w , 1945 r. w a rto ś c i zniszczonych w tym że ro k u p rz e d m io tó w m a ją tk o w y c h , lecz W sta w ił je do bilan su w p e łn e j w y s o k o ś c i; księgow ane rów nocześnie w ciężar ra c h u n k ó w w y n ik o w y c h k o s z ty o d b u d o w y ty c h p rz e d m io tó w m ogą b y ć uznane za po trą ca ln e z dochodu p o d a t
kow ego' 1946 ro k u p o d a tko w e g o ty lk o do w y s o k o ś c i ró w n e j w a rto ś c i b ila n s o w e j odnośnego prz e d m io tu , zm niejszo ne j o przyp ad ają cą na niego k w o tę a m o rty z a c ji, z aw artą w k a p ita le a m o rty z a c y jn y m .
.Fakt p rz y ję c ia przez w ładze p o d a tk o w e sporządzonego w po w yższy sposób b ila n s u za ro k 1945 nie może b yć u w a żany za rów noczesne p rzyzn a n ie p o d a tn ik o w i pra w a p o trą c a n ia z dochodu po da tko w e go la t n a stępn ych dalszych kosztó w o d b u d o w y zniszczonych w r. 1945 prze dm io tów . P otrącalność ty c h k o sztó w oceniana będzie w ram ach prze
p is ó w d e k re tu o p o d a tk u do cho do w ym z r. 1946.
2. O soby fizyczne.
Co do s tra t w o je n n y c h na m a ją tk u osób fiz y c z n y c h , to nie p o d le g a ją one p o trą c e n iu z dochodu po da tko w e go ty c h osób. W szczególności n ie p o d le g a ją p o trą c e n iu w m y ś l art.
6 i 8 w z w ią z k u z art. 7 u s ta w y o p o d a tk u docho do w ym z ro k u 1936 s tra ty na tow a rach , surowcach, p ó łw y ro b a c h , tudzież s tra ty g o tó w k o w e oraz in ne i to bez w zg lę d u na to, że dochód p o d a tn ik a u s ta la n y je s t na po dstaw ie pro w a dzo
n y c h przezeń p ra w id ło w y c h ksiąg.
N a to m ia s t w m y ś l art. 6, zdania 1 w sp o m n ia n e j u s ta w y p o dlega ją p o trą c e n iu z dochodu po da tko w e go osób fiz y cznych, p ro w a d z ą c y c h p ra w id ło w e k s ię g i hand low e, p o w stałe w czasie w o jn y s tra ty częściowe lu b c a łk o w ite na prze dm io tach p o d le g a ją c y c h zu ż y c iu i służących do osiąg
n ię c ia dochodu, p rz y czym w m y ś l p rz y to c z o n y c h w y ż e j zasad — po trą c e n ie to może b yć dokonane ty lk o z dochodu po da tko w e go tego ro ku , w k tó ry m strata p o w s ta ła i po u w z g lę d n ie n iu o d p o w ie d n ic h k w o t a m o rty z a c ji, o k tó rą p o w in n a b y ć zm niejszona w a rto ś ć b ila n so w a spisyw anego przedm iotu.
W obe c trudn ości, ja k ie w y n ik a ć będą w p ra k ty c e p rz y o k re ś la n iu stopnia zniszczenia bądź p rz y p a d a ją c e j do od
pisan ia ró w n o w a rto ś c i zniszczonych częściowo p rz e d m io tó w oraz k w o ty p rz y p a d a ją c e j na n ic h a m o rty z a c ji, w ła d z e s k a r
bow e n ie będą zasadniczo p o d n o s iły zastrzeżeń, g d y do ko-
-
99
-la n y przez p o d a tn ik a odpis n ie zostanie o p a rty na ścisłym m ateriale ksią ż k o w y m , lecz będzie w y n ik a ł z szacunku uskutecznionego przez bie g łych .
Przedstaw ione w y ż e j zasady stosowane będą do wszyst- ' lc h P o d a tn ik ó w p ro w a d zą cych w r. 1945 k s ię g i ha ndlow e, W y ją tk ie m p rz e d s ię b io rs tw p a ń stw o w ych , o k tó ry c h n iż e j
° raz z w y ją tk ie m in s ty tu c y j k re d y to w y c h , co do k tó ry c h ydane zostaną odrębne zarządzenia.
W . P r z e d s ię b io rs tw a p a ń s tw o w e i p o d za rz ą d e m p a ń s tw . Co do p rz e d s ię b io rs tw p a ń s tw o w y c h i p rz e d s ię b io rs tw P ozostających pod zarządem pa ństw o w ym , to zasady, ja k im i w in n y się one k ie ro w a ć p rz y sporządzaniu w r. 1945 b ila n - w o tw a r c ia u ję te zosta ły w in s tr u k c ji przew odniczącego
^ o m ite tu Ekonom icznego Rady M in is tr ó w z dnia 22 paź- z rm k a 1945 r . 0 w y ją tk o w y c h zasadach sporządzania - ° w o tw a rc ia p rz e d s ię b io rs tw i z a k ła d ó w p ra c y pań- stw o w ych i nad k tó r y m i u s ta n o w io n y został zarząd pań- d n ia "tn ' a ,nadto o k ó ln ik ie m N r. 189 m in is tra prze m ysłu z ja ś n i ' Paź d z ie rn ik a 1945 r. w spra w ie d o d a tk o w y c h w y -
co do sposobu sporządzania b ila n s ó w o tw a rcia , b io rs tw Spi aw ie b ila n s ó w z a m k n ię c ia po w yższych przedsię-
al a . azaIY sią dw a zarządzenia:
teg0 19°46 n ik N r 231 M in ister,stw a P rzem ysłu z dnia 12 lu - ksiaa ha u f w sPra w i e sposobu sporządzania zam kn ię cia stwach ° u lo w y c h za r o k o p e ra c y jn y 1945 w prze dsiębior- tu ry t7 p a n s tw o w y c h i pod zarządem p a ń s tw o w y m (z na- s te rs tw u Cp ^ ed0ty}CZjy P rzedsif?d io rs tw p o d le g a ją c y c h M in i- z dnia Zarządzenie N r 33 M in is te rs tw a A p ro w iz a c ji i H a nd lu Wvch czerw ca 1946 r. w spra w ie zam knięć rachunko- s t w o w v r V ° k o p e ra c y jn y 1945 w prz e d s ię b io rs tw a c h pań- s te r= t,I a1 pod zarze!dem p a ń s tw o w y m p o d le g ły c h M in i
sterstw u A p ro w iz a c ji i H a ndlu.
z a c h PadkaC.i1,' 9 d y w a ru n e k p ra w d y m a te ria ln e j jest.
prze d sie h in r p ra w ic iło w o ś ć b ila n s ó w w s p o m n ia n y c h grup Vch zarzaH? ' lsP ° rządzony ch w e d }ug zasad z a w a rty c h w s I"o n o w a „\ aCh' nie bgdzie przez właSze skarbow e kw e - przez p rz e'ds'iebi n r°s 1 ^ ° S ^ n k ° W a n 1 e sitt do d o k o n y w a n y c h 12 i 13 o k ó ln ik a M in p od plsow a m o rty z a c y jn y c h (vid e §§
M in . A p ro w iz i H rf em ysłu N r 23! i pk t. 9 zarządzenia RóżrdceP z p L L a c o w a n L 0raZ ^ tW orzonYuh reze rw p. n.
ro k u " (pkt 11 zar7ari7o ■ zaPasow z b ila n s u o tw a rc ia l9 4 5 (Pkt. 11 zarządzenia M in . A,prow, i H a nd lu) w zględnie
p. n. „R óżnice z przeszacow ania zapasów " (§ 9 o k ó ln ik a N r.
231 M in . Przem ysłu), to p rz y w y m ia rz e p o d a tk u docho do w e
go ha ro k p o d a tk o w y 1946 (o p e ra c y jn y 1945) na le ży stoso
wać zasady zaw arte w o k ó ln ik u M in is te rs tw a S karb u z dnia 17 p a ź d z ie rn ik a 1946 r. (v, „Z a sa d y b ila n s o w a n ia na ro k p o d a tk o w y 1946" w N r. 45/46 „T y g o d n ik a " str. 354 — S ektor P aństw ow y).
O b yd w a zarządzenia z a w ie ra ją pole cenia (§ 10 o k ó ln ik a M in . P rzem ysłu i p k t. 10 zarządzenia M in . A p ro w . i H andlu), b y k o s z ty zw iązane z re w in d y k a c ją m ie nia , k o s z ty u su nię
cia zniszczeń p o w s ta ły c h w s k u te k d z ia ła ń w o je n n y c h , k o szty u ru ch o m ie n ia z a k ła d ó w oraz k o s z ty o rg a n iz a c ji itp.
koszty, nie stw arzające w is tn ie ją c y c h prze dm io tach m a
ją tk u stałego ulepszenia ani też p o w ię k s z e n ia w a rto ś c i a poniesione w celach zabezpieczenia lu b up orzą dkow an ia p rz e ję ty c h za kła d ó w i ic h uru ch o m ie n ia , zo s ta ły ściśle usta.
lone i przeniesione na k o n ta b ilan sow e a następnie u m a
rzane m etodą bezpośrednią w trzech ró w n y c h ratach, p o czyna ją c od ro k u op era cyjne go 1946.
W m y ś l u c h w a ły P rezydium K o m ite tu Ekonom icznego Rady M in is tró w z dn ia 8 m arca 1946 r. o b o w ią z u ją p o cząw szy od ro k u 1946 w s z y s tk ie p rz e d s ię b io rs tw a , p a ństw o w e i pozostające pod zarządem pa ństw o w ym , z w y ją tk ie m przed
s ię b io rs tw b a n k o w y c h i ubezpieczeniow ych, zasady k s ię r go w a nia ustalone przez „J e d n o lity P lan K o n t", z a tw ie rd z o n y przez przew odniczącego K o m ite tu Ekonom icznego.
W reszcie M in is te rs tw o Skarbu p o le c iło nie stosować przy w y m ia ra c h p o d a tk u dochodow ego na ro k p o d a tk o w y 1946 (o p e ra c y jn y 1945) w o d n ie s ie n iu do p rze dsiębiorstw p a ń s tw o w y c h i p rz e d s ię b io rs tw p o zostających pod zarzą
dem p a ń s tw o w y m p rze p isó w art. 21 ust. 3 u s ta w y o p a ń stw o w y m p o d a tk u do cho do w ym z r. 1936, k tó re brzm ią: „Z a zyski b ila n so w e uw aża się te k w o ty p e n s y j i w sze lkie go ro d z a ju w y n a g ro d z e n ia osób, b io rą c y c h c z y n n y u d z ia ł w zarządzie p rz e d s ię b io rs tw a i zarazem w ch od zących do skła d u zarzą
du, rad nadzorczych, k o m ite tó w d y s k o n to w y c h i k o m is y j r e w iz y jn y c h w charakterze c z ło n k ó w lu b ic h zastępców oraz osób u p e łn o m o c n io n y c h do sam odzielnego pro w a dzen ia ca
łego prze dsiębiorstw a , k tó re prz e k ra c z a ją sum arycznie 10 p ro ce n t od k a p ita łu zakładow ego a p rz y k a p ita le za kła d o w y m do 500.000,— zł 15 p ro ce n t od k a p ita łu zakładow ego.
P rzy k a p ita le z a k ła d o w y m od 500.000,— do 750.000,—
zł dopuszczalne je s t po trą ce n ie z tego ty tu łu do k w o ty 75000,— zł."
W y ja ś n ie n ia w s p ra w a c h s k a rb o w y c h
re“ le 1 " N a d 9 ° d- n r ~ P odatek od w y n a g ro d le tn ik a o ^ a i a w e ^ ^ a w e n f e 13r° sim y R 1 lecz na stąpiło ono z p rz y c z y n nd r ° nla W WyjaŚ
Podstawę do u s t a J - Y d niezależnych, w yn ag rodze ń s ta n o w i Pr °c e n to w e j podał k u rocznym . ynagrodzem e obliczo ne w :
nia stopy SÓUc e n t o w ii n o H ^ CiWej; p o d s t w Y d° ° d«
dzenia o b lic z y ć w stnJ P d a tk u n a le ż y W ypłacane wy za ja k i w e d łu ą u m o w v ^ ęczne->) w zależn ości-o d płaca w yn ag rodze nie. Y ° prac(* Pra codaw ca ob licza
d^ n t a ^ i eCp e r i00d v rC7Zania P,?d a tk u przY w y p ła c ie w y
k s r t / c ua!
--- --
n i ep e rio d y c z n y m i6 d‘ r ° k k a I e n d a rz o w y - w y n a g r
° s t a t n ie g0i p e rto d v r7 n ° bhCZ0ne'i W s to s u n k u ro c z r sposob sto p ę p ro c e n t 9 0 w y n a g ro d z e n ia i u s ta ło n e g ° w Y n a g io d z e n L ą St0Suje s iS d ° b ie ż ą c o
Z P o w y ż s z e o n łe P e n o d y c z n e g o .
g ro d z e ń ro z ró ż n ia d e k re t 0 P ° d a tk u we. W ynag rod zeniem g r° dZenie Pe r iodyczne i j nazwę każde w yn ao rori7e r l° dyCZnym je s t bez w w y p ła c o n e w e d łu g p e w n y 0 !,6 ustaloae bądź obli, ne, m iesięczne, dw utyan rt • odc„in k ° w czasu, np w zg lęd u na te rm in y , w CZY tygodnio-w
p ła ta . Ca na stępu je rzeczy1
D e c y d u je nie nazw a w yn a g ro d ze n ia czy sposób jego w y p ła ty , lecz je go is to tn y charakter.
Je że li w y n a g ro d z e n ie un orm o w an e za p e w ie n okres czasu skła da się z dw u lu b w ię c e j części chociażby różnie n a z y w a n y c h oraz co do sw ej w y s o k o ś c i w ró ż n y sposób u s ta la n y c h i w zw ią z k u z ty m nie w y p ła c a się W ynagro
dzenia w całości w je d n y m dniu, lecz częściowo, to p ie r w sze w y p ła ty n a le ż y tra k to w a ć ja k o z a lic z k i a następne ja k o w y ró w n a n ie w yn a g ro d ze n ia przypadającego za d a n y okres czasu.
W ty c h p rz y p a d k a c h n a le ż y je d n a k po da te k o b lic z y ć i po bra ć p rz y każd ora zow e j w y p ła c ie z tym , że p rz y w y p ła ta c h w y ró w n a n ia n a le ż y d la u s ta le n ia w ła ś c iw e j p o d s ta w y p o d a tk u do pro w ad zić do stosu nku rocznego całość w y n a g ro d z e n ia w yp ła co n e g o za da ny okres czasu i od >tak obliczonego p o d a tk u p o trą c ić p o d a te k p o b ra n y p rz y czę
ś c io w e j w y p ła c ie w yn ag rodze nia.
Z pow yższego w y n ik a , że do usta le n ia sto p y p ro c e n to w e j p o d a tk u są dw a e le m e n ty m ia ro d a jn e : suma w y p ła c o nego w yn a g ro d ze n ia oraz okre s czasu, za k tó r y w y n a g ro dzenie zostało w yp łaco ne .
W yn a g ro d z e n ia je dn orazo w e , są to w y n a g ro d z e n ia w y płacane do ryw czo , nieza leżn ie od w y n a g ro d z e n ia p e rio d y cznego w m y ś l u m o w y, z w y c z a ju lu b w z w ią z k u z p e w n y , m i o k o lic z n o ś c ia m i fa k ty c z n y m i, np. g ra ty fik a c je g w ia z d kow e, świąteczne, u rlo p o w e , bilansow e, ju b ile u s z o w e , z p o w o d u u ko ń cze n ia p e w n y c h ro b ó t a w ię c w yn ag rodze nia, k tó re m ają c h a ra k te r ty lk o spo rad yczny.
K w a lifik a c ja w y n a g ro d z e n ia za pracę w godzinach n a d lic z b o w y c h zależna je s t od tęgo, ćrzy chodzi o w y n a g ro dzenie za pracę tego ro d z a ju w y k o n y w a n ą periodycznie
(nieko nie cznie w ró w n y c h odstępach czasu i ró w n e j ilo ś c i nadgodzin — np. p rz y zm ianach, p rz y p rze dłużen iu w ogóle godzin p ra c y w danym zakładzie lu b ze w z g lę d u na s p e c ja l
n y c h a ra k te r pra cy), czy też o w yn a g ro d ze n ie za pracę w godzinach n a d lic z b o w y c h w y k o n y w a n ą sporadycznie (np, na s k u te k ch o ro b y in n y c h p ra c o w n ik ó w , w z w ią z k u z kon ie cznością szybkieg o usu nięcia przeszkód w n o rm a l
ne j p ra c y zakładu).
K tó re z ty c h o k o lic z n o ś c i fa k ty c z n y c h zachodzą, m o żna rozstrzyga ć ty lk o w o d n ie s ie n iu do kążdego k o n k re tn e go p rz y p a d k u i w , stosunku do daifego p ra c o w n ik a i ro d z a ju w y k o n y w a n e j przez niego p ra c y w ogóle i w godzinach na dliczbo w ych .
W ten sposób do w yn a g ro d ze n ia za pracę w godzinach n a d lic z b o w y c h na le ży z a k w a lifik o w a ć w y n a g ro d z e n ia za specjalną w y d a jn o ś ć p ra c y (prem ie). .
P rem ii ty c h nie na le ży je d n a k utożsam iać z w y p ła c o n y m i n ie k ie d y pod tą samą nazwą p e rio d y c z n y m i w y n a g ro dzeniam i, w y p ła c a n y m i d o d a tko w o za p e w ie n okres czasu do w y n a g ro d z e n ia stałego.
Powyższe żasady k w a lifik o w a n ia w yn ag rodze ń do pe
rio d y c z n y c h i je d n o ra z o w y c h o b o w ią z y w a ły zawsze. Je
d yn ie w okre sie od dn ia 1 w rze śnia 1945 r. do dn ia 31 paź
d z ie rn ik a 1946 r. o b o w ią z y w a ł od m ie nny- sposób usta la n ia stop y p ro c e n to w e j p o d a tk u p rz y w y p ła c ie w yn ag rodze ń pe
rio d y c z n y c h zm iennych.
U s ta w o w y ustrój m a ją tk o w y m a łże ń s k i
N o w e pra w o m ałżeńskie m a ją tk o w e p rz e w id u je w p ro w adzenie ustaw ow ego u s tro ju m a ją tk o w e g o w dw óch w y padkach: 1. w stosunku do m ałżon ków , k tó rz y z a w a rli zw iązek m ałżeń ski po 1 p a źd zie rn ika 1946 r., o ile m ałżon
k o w ie c i nie p r z y ję li w drodze u m o w y um ow nego u s tro ju m a ją tk o w e g o ; 2. w stosunku do m a łżo n kó w , k tó rz y z a w a rli zw iązek m ałżeń ski przed 1 p a źd zie rn ika 1946 i k tó ry c h obo
w ią z u je d a w n y u s ta w o w y stosunek m a ją tk o w y . N o w y u s ta w o w y u s tró j m a ją tk o w y o b o w ią zyw a ć będzie od 1 pa źd zie r
n ik a 1947 n i będzie m ia ł zastosowanie, je ż e li m a łż o n k o w ie um ow ą lu b orzeczeniem sądu n ie w p row a dzą innego u s tro ju .
W e d łu g now ego ustaw ow ego u s tro ju k a ż d y z m ałżon
k ó w z ach ow uje sw ó j m a ją te k oso bisty i d o ro b k o w y i w cza
sie trw a n ia m ałżeństw a może — do pew nego s to p n ia — sw ym m a ją tk ie m zarządzać i rozporządzać. T a k i stan trw a aż do usta nia ustaw ow ego u s tro ju . Z. c h w ilą ustania d o rob ek m a łż o n k ó w — dotychczas ro z d z ie lo n y — zlew a się w je d n ą całość i s ta n o w i ic h w sp óln ą w łasność w ró w n y c h częściach. P ołow a d o ro b k u przypada każdem u z m a łż o n k ó w nieza leżn ie od tego, ja k w ie lk i poprze dnio b y ł ich m a ją te k d o ro b k o w y . M a ją te k o so b isty nie po dlega żadnym og ran iczen io m an i p o d z ia ło w i.
Swobodne zarządzanie i rozporządzanie m a ją tk ie m w czasie trw a n ia ustaw ow ego u s tro ju je s t do pew nego s to p nia ograniczone. Ina czej b o w ie m is tn ia ło b y niebezpieczeń
stwo, że je d e n z m a łż o n k ó w rozporządzi s w y m m a ją tk ie m tak, iż d ru g i będzie p o k rz y w d z o n y . 1. K a żd y z m a łż o n k ó w ob ow iąza ny je s t p rz y c z y n ia ć się do ponoszenia ciężarów i u trz y m y w a n ia w spólnego gospodarstw a, do w y c h o w y w a nia dzieci oraz do zasp aka jan ia potrzeb o so bistych d ru g ie go m ałżonka. M a łż o n e k może żądać sądow nie usta le n ia w ys o k o ś c i u d z ia łu każdego z m a łż o n k ó w w ponoszeniu cię ża ró w u trz y m a n ia ro d z in y . Jeże li m ałżonek nie do pe łnia o b o w ią z k u p rz y c z y n ia n ia się do ponoszenia ciężarów , sąd może nakazać, ab y w y n a g ro d z e n ie za pracę lu b inne na
leżności p rzyp a d a ją ce tem u m a łż o n k o w i b y ły w y p ła c o n e w całości lu b w części do rą k d ru giego z m ałżon ków . 2. M a łż o n e k n i e może bez zgo dy d ru giego z m a łżo n kó w , w y ra ż o n e j pod niew a żno ścią na piśm ie, zbyw ać lu b o b c ią żać n ieru chom o ści ani zbyw ać p rz e d s ię b io rs tw za ro b k o w ych , je ż e li te nie ru ch o m o ści i p rz e d s ię b io rs tw a zosta ły' n a b y te w czasie trw a n ia u s tro ju ustaw ow ego. M oże w ię c zbyw ać lu b obciążać n ieru chom o ści lu b p rz e d s ię b io rs tw a n a byte przed o b o w ią z y w a n ie m u s tro ju ustaw ow ego. W y ją tk o w o zgoda nie je s t w ym agana, je ż e li chodzi o n ie ru chom ości i p rz e d s ię b io rs tw a n a byte w czasie trw a n ia u s tro ju ustaw ow ego przez spadek, zapis lu b darow iznę. Zgoda m ałżon ka może b yć zastąpiona przez zgodę sądu g ro d z k ie go. J a k ie będą s k u tk i praw ne, je ż e li m ałżon ek bez zgody d ru giego m ałżon ka dokona nied ozw o lo neg o obciążenia lu b rozporządzenia? — C zynność nie będzie niew ażna, lecz może b yć ubezskuteczniona. U b ezskutecznienia żąda się w d ro dze p o w ó d z tw a p rz e c iw osobie, z k tó rą um ow a została zaw arta, w ciągu trzech m ie s ię c y od do w ie dze nia się o czynności lu b n a jp ó ź n ie j w ciągu jednego ro k u od je j do kon an ia. 3. P rz e d m io ty urządzenia dom ow ego potrzebne do w spólnego u ż y tk u , ja k m eble, n a c z y n ia s toło w e i k u chenne, k tó re zo s ta ły n a b y te w czasie trw a n ia u s tro ju usta
w ow ego, stan ow ią w sp ó łw ła sn o ść m a łż o n k ó w w ró w n y c h częściach, niezależnie od tego, z cz y je g o m a ją tk u i zaro bku z o s ta ły n a byte. Są one m a ją tk ie m w sp óln ym .
M a ją te k o s o b is ty m ałżon ka s tan ow ią: 1. m a ją te k , ja k i m ałżonek m ia ł w c h w ili po w stan ia u s tro ju usta w ow ego ; 2.
m a ją te k n a b y ty przez spadek, zapis, da row iznę lu b los;
3. m a ją te k uz y s k a n y w zam ian dotychczasow ego m a ją tk u osobistego; 4. p rz y ro s t w a rto ś c i m a ją tk u osobistego; 5.
p rz e d m io ty osobistego u ż y tk u , ja k ub ranie, b ie liz n a oraz .p rz e d m io ty potrzebne do w y k o n a n ia zaw odu; 6. prawa"
n ie z b y w a ln e oraz pra w a ściśle zw iązane z osobą m ałżonka, ja k to: pra w o a u to rs k ie służące m a łż o n k o w i ja k o tw ó rc y , pra w o w y n a la z c y , roszczenia z ty tu łu n a p ra w ie n ia dozna
ne j szkody osobistej lu b zadośćuczynienia za k rz y w d ę m o
ralną.
M a ją te k nie s ta n o w ią c y m a ją tk u osobistego je s t d o ro b k o w y . W szczególności m a ją te k d o ro b k o w y m ażonka sta
n o w ią ; 1. dochód z je go m a ją tk u osobistego i d o ro b k o wego, p rz y p a d ły w czasie trw a n ia u s tro ju ustaw ow ego;
2. dochód p rz y p a d ły w ty m czasie z w ła s n e j p ra c y i s ta ra n ności m ałżon ka; 3. m a ją te k u z y s k a n y w zam ian d o ty c h czasowego m a ją tk u dorobkow ego.
N a sam ym początku a rty k u łu zaznaczyliśm y, że w ra zie usta nia ustaw ow ego u s tro ju m a ją tk o w e g o d o rob ek m a ł
żo n k ó w dotychczas ro z d z ie lo n y zlew a się w je d n ą całość i sta n o w i w sp ółw ła sność. Tę w sp ółw ła sność n a le ż y po- • d z ie lić m ię dzy m a łż o n k ó w lu b ich spadkobierców . W z w ią z
k u z ty m nasuw a się p y ta n ie , k ie d y u s ta w o w y stosunek m a ją tk o w y ustaje. N a stę p u je to w w y p a d k u : 1. śm ie rci je dn ego z m a łż o n k ó w ; 2. rozw od u; 3. u n ie w a ż n ie n ia m a ł
żeństw a; 4. u s ta n o w ie n ia u s tro ju przym usow ego, tj. ro z
d z ia łu m a ją tk o w e g o za pom ocą sądu; 5. u s ta n o w ie n ia um ow nego u s tro ju m a ją tko w e g o .
Celem p o d z ie le n ia w spólnego m a ją tk u na le ży p rz e p ro w a dzić ro z lic z e n ie i w y o d rę b n ić następujące m asy m a ją t
k o w e : 1. m a ją te k o so b isty męża; 2. m a ją te k o so b isty żo
n y ; 3. m a ją te k d o ro b k o w y męża; 4. m a ją te k d o ro b k o w y żony. N a żądanie zain te re so w a n ych u w z g lę d n ia się z w ro ty , k tó re p rz y p a d a ją na rzecz m a ją tk u osobistego każdego z m a łżo n kó w z po zostałych mas m a ją tk o w y c h lu b też k tó re p rz y p a d a ją po zostałym m asom m a ją tk o w y m z m a ją tk u osobistego każdego z m ałżon ków . Z darzyć się b o w ie m m o że, że np. mąż ze sw o jeg o m a ją tk u osobistego ro z b u d o w a ł prze d się b io rstw o żony, k tó re s ta n o w iło je j m a ją te k o s o b i
sty, albo że z m a ją tk u dorobkego ż o n y czynion o in w e s ty c je na rzecz m a ją tk u osobistego męża. W w a ru n k a c h ty c h na le ży u w z g lę d n ić z w ro ty . D a le j n a le ż y spłacić d łu g i m a ł
żo n k ó w is tn ie ją c e w c h w ili usta nia ustaw ow ego u s tro ju . Po p rz e p ro w a d z e n iu ro z lic z e n ia m ię d z y p o szczeg óln ym i m asam i m a ją tk o w y m i i spłaceniu d łu g ó w m a łż o n k ó w o tr z y m am y c z y s ty m a ją te k d o ro b k o w y męża i żony, k tó re z le w a ją się w je dn ą całość i tw orzą w sp ółw ła sność . W s p ó ł
w łasność ta po p o ło w ie p rz y p a d n ie m ałżon kom albo ic h spadkobiercom . P odział w s p ó łw ła s n o ś c i zaintere sow a ni prze pro w ad zają sam i lu b też p rz e p ro w a d z i sąd g ro d z k i w drodze po stępo w a nia niespornego.
U s ta w o w y u s tró j m a ją tk o w y w y d a je się b yć s p ra w ie d liw y . K ażd y z m a łż o n k ó w z ach ow uje sw ó j m a ją te k i a d m in is tru je n im oraz .z a trz y m u je sw ó j dorobek. Często je d na k żona p ra c u je w domu, nie zarabia lu b mąż a d m in is tru je m a ją tk ie m żon y i znacznie swą pracą p o w ię ksza je j docho
dy. B y ło b y tu k rz y w d ą , g d y b y np. w c h w ili ś m ie rc i mąż czy żona m o g li sw obodnie rozporządzać ca łym sw ym d o ro b kiem . U s ta w o w y u s tró j też w p row a dza zasadę, że w c h w ili rozw ią za n ia u s tro ju , d o ro b k i m a łż o n k ó w łączą się i stano
w ią . ic h w sp ó łw ła sn o ść w ró w n y c h częściach, k tó ra n a stępnie ule g a p o d z ia ło w i.
dr. Z. K. Nowakowski.
