Cena zł 10.
I Z B Y P R Z E M Y S Ł O W O - H A N D L O W E J W P O Z N A N I U
O rg a n p u b lik a c y jn y Wojewódzkiego Wydziału Aprowizacji i Handlu, Wojewódzkiego Wydziału Przemysłowego, Izby Przemysłowo-Handlowej i Izby Rzemieślniczej w Poznaniu
Rok I 8 grudnia 1945 Nr 2
N o w e form y o rg a n iza c y jn e przem ysłu
W z w ią z k u z prze m ia n a m i spo łe cznym i i gospodarczy
m i, k tó ry c h je s te ś m y obecnie św ia d ka m i, u le g ły ró w n ie ż znacznym p rze kszta łce nio m fo rm y o rg a n iz a c y jn e przem ysłu.
U p a ń s tw o w ie n ie w zg l. p rz e ję c ie pod zarząd p a ń s tw o w y zna
cznej ilo ś c i p rz e d s ię b io rs tw p rz e m y s ło w y c h z je d n e j strony, z d ru g ie j zaś da leko idąca in g e re n c ja pa ństw a w e w s z e lk ic h dziedzinach ż y c ia gospodarczego sp o w o d o w a ły , że aparat a d m in is tru ją c y prze m ysłem p a ń s tw o w y m oraz roztacza ją cy op ie kę i k o n tro lu ją c y p rz e m y s ł p o z o s ta ły — znacznie się rozszerzył, nie m ogąc pom ieścić się w szczupłych prze d w o je n n y c h ram ach o rg a n iz a c ji. Z daw niejszego M in is te rs tw a P rzem ysłu i H a n d lu w y łą c z o n o s p ra w y ha nd low e, k tó ry m i ąk* <^SiĘ n o w o u tw o rz o n e M in is te rs tw o A p ro w iz a c ji i H a n dlu. S pra w y p rze m ysło w e p o d le g a ją obecnie M in is te rs tw u P rzem ysłu ja k o in s ta n c ji n a jw y ż s z e j a w poszczególnych w o je w ó d z tw a c h z a jm u ją się n im i W y d z ia ły P rzem ysłow e u rz ę d ó w W o je w ó d z k ic h , k tó re dostosow ano pod w zględem o rg a n iz a c y jn y m do n o w y c h w a ru n k ó w i potrzeb.
W y d z ia ły P rzem ysłow e U rzę d ó w W o je w ó d z k ic h m ie szczą obecnie w sobie dw a urzędy, złączone ze sobą un ią personalną. K ie ru je n im i na
c z e ln ik w y d z ia łu . P ie rw szym urzędem je s t I I in s ta n c ja rze- m ysło w a , k tó r e j zakres d z ia ła n ia o d p o w ia d a m n ie jw ię c e j za
k re s o w i p rz e d w o je n n y c h W y d z ia łó w P rze m y s ło w y c h z w y łą czeniem spra w dot. prze dsię
b io rs tw h a n d lo w y c h i op ie ra sw e fu n k c je na o b o w ią z u ją c y m dotąd p ra w ie p rze m ysło w ym . A g e n d y ty c h w y d z ia łó w zosta-
i rozszerzone stosow
nie do obecnej s tr u k tu ry go
spodarczej i p o lity c z n e j p a ń
stwa. Z n a jd u je m y w ię c w n ic h re fe ra ty , k tó r y c h o b o w ią z k ie m je s t k o n tro lo w a ć ży c ie spół- dzielczo -prze m ysłow e oraz prze
m y s ł p ry w a tn y . D ru g i urząd, z w a n y D y re k c ją P rzem ysłu M ie j
scow ego je s t in s ty tu c ją , zrze
szającą w sobie w s z y s tk ie prze d
s ię b io rs tw a prze m ysłow e p a ń
stw ow e i pozostające pod zarzą
dem p a ń stw o w ym , k tó re nie zo
s ta ły zaliczone i w łączon e do C e n tra ln y c h Z arząd ów P rzem y
sło w ych.
C e ntralne Z arząd y P rzem ysłow e s k u p ia ją w sobie z a k ła d y p rze m ysło w e o p o w a żnym znaczeniu, na jczę ściej ta kie , k tó re d e c y d u ją za p o śred nictw e m sw ej p ro d u k c ji o po te n c ja le obronności lu b m o cy p a ń s tw o w e j, a w ię c p la c ó w k i 0 znaczeniu k lu c z o w y m , w p rz e c iw ie ń s tw ie do z akład ów p rz e m y s ło w y c h o znaczeniu lo k a ln y m , zorg an izow an ych w ram ach D y r e k c ji P rzem ysłu M ie jscow eg o.
Z adaniem D y r e k c ji P rzem ysłu M ie js c o w e g o je s t ja k n a j- b a rd z ie j s kon cen tro w an a i m a k s y m a ln ie w y d a jn a a d m in i
s tra c ja i k ie ro w n ic tw o p o w ie rz o n y c h je j p rz e d s ię b io rs tw 1 to za p o śre d n ictw e m W o je w ó d z k ic h Zjednoczeń Branżo
w y c h i C e n tra li Z aop atrzen ia i Z bytu.
W o je w ó d z k ie Z jed no czenia B ranżow e je dnoczą w sobie prze d się b io rstw a prze m ysłow e je d n e j b ra n ż y lu b grupę branż p o k re w n y c h . W zależności od stop nia u p rz e m y s ło w ie n ia poszczególnych w o je w ó d z tw je s t ic h m n ie j lu b w ię c e j a od ro d z a ju p rz e m y s łu — ja k i w danym w o je w ó d z tw ie je s t re p re z e n to w a n y zależy ja k ie Z jed no czenia B ranżow e w danej D y r e k c ji P rzem ysłu M ie js c o w e g o usta now ion o. W e w o je w ó d z tw ie po zna ńskim po sia dam y ic h pięć i to : h u t szkła, m e ta lo w o -e le k try c z n e , che m i-z-
ne, bu do w la ne i prz e m y s łu róż
nego. W o je w ó d z k ie Z jed no cze
nia Branżow e z a jm u ją -ię p la no w a nie m p ro d u k c ji, k o n tro lą je j przebiegu, celow ością in w e - s ty c y j m a szyn o w ych i w a rs z ta 1 to w y c h oraz od po w ie dzialn e są za a d m in is tra c ję przedsię
b io rstw .
C e n tra la Z aop atrzen ia i Z b y tu, ja k sama nazwa w ska zuje , z a jm u je się zakupem i sprzeda
żą tw o rzą c je d y n e i w yłą czn e ź ró d ło n a b y c ia i z b y tu dla p rz e d s ię b io rs tw p a ń s tw o w y c h lu b będących pod zarządem pa ństw o w ym . C elem i zadaniem C e n tra li je s t za o p a try w a n ie p o d le g ły c h je j p rz e d s ię b io rs tw w niezbędne surowce, m a te ria ły op ałow e i pędne oraz dyspono
w a n ie c a łk o w itą p ro d u k c ją zrze
szonych p la c ó w e k prze m ysło
w ych , przez lo k o w a n ie je j na r y n k u po cenach ja k n a jb a r- dziej k o rz y s tn y c h ale rów no cze
śnie go dziw ych. Z a k ła d y prze
m ysło w e płacą C e n tra li 6% od
W niniejszym numerze:
N o w e fo rm y o rg a n iz a c y jn e prz e m y s łu — O rg a n i
zacja prz e m y s łu p ry w a tn e g o — Z w ią z e k P rzem y
s ło w c ó w na w o j. po znańskie — S tosunek Z je d n o czeń P rzem ysłu M ie js c o w e g o do p rze d się b io rstw p ry w a tn y c h — R ozgraniczenie u p ra w n ie ń p rze m y
s ło w y c h w b u d o w n ic tw ie — N o w e p rze p isy dot.
p o ja z d ó w m ech an icznych — Zrzeszenia k u p ie c k ie po w o jn ie — W y łą c z e n ie to w a ró w U. N . R. R. A.
z w o ln e g o o b ro tu hand low eg o — S to su n ki ha nd low e z zagranicą — R e je s tra c ja um ó w o naukę.
Nr 3 „Tygodnika Gospodarczego"
p o ś w ię c o n y będzie ja k o nu m er s p e c ja ln y a k tu a l
n y m zagadnieniom p o d a tk o w y m .
W najbliższych numerach:
Z aga dn ien ie zobow iązań p rz e d w o je n n y c h — Za ga dn ien ia b ila n s o w e p rz e d s ię b io rs tw p ry w a tn y c h
— Z aga dn ien ie m a ją tk ó w opuszczonych i p o rz u con ych
Stałe działy:
S karbow ość — K sięgow ość — P ieniądz i k re d y t — S pra w y socjaln e — K o m u n ik a c ja — U s ta w o d a w stw o h a n d lo w e — A d m in is tra c ja prze m ysłow a — P rzem ysł — Rzem iosło — Handel
10
sw o ich ob ro tó w . Z u zyska n ych sum p o ło w ę przeznacza się na Z jed no czenie B ranżow e a drugą p o ło w ę z a trz y m u je C entrala.
Te fundusze przeznacza C e n tra la Z aop atrzen ia i Z b y tu na w łasne urządzenia i ś ro d k i tra n s p o rto w e , uposażenia, ś w ia d czenia ustaw ow e, o p ła ty a d m in is tra c y jn e i różne k o s z ty h a n
dlow e . W p ły w y , k tó re o trz y m a ją Z jed no czenia B ranżow e rozp row a dzo ne będą w zależności od ro zro stu a d m in is tra c y jn e g o i ilo ś c i p rze d się b io rstw , w ch od zących w sk ła d Z je d noczenia.
N a p ro w in c ji, w poszczególnych p o w ia ta c h w ie lk o ś ć i obsada W y d z ia łó w P rze m y s ło w y c h p rz y starostw a ch uza
le żnio ne są od s top nia u p rz e m y s ło w ie n ia p o w ia tu . W każdym
W y d z ia le P rze m ysło w ym urzę d u je je d n a k de legat D y r e k c ji P rzem ysłu M ie jscow eg o.
O dręb nie zo rg a n iz o w a n y je s t p rz e m y s ł p ry w a tn y w m - m ach zrzeszeń p rz e m y s ło w y c h i izb przem ysłow o-handlo»- w ych . Szczegółowem u o m ó w ie n iu fo rm o rg a n iz a c y jn y c h prz e m y s łu p ry w a tn e g o po św ię cam y p o n iż e j osobny a r ty k u ł
Te no w e fo rm y o rg a n iz a c y jn e prz e m y s łu k ra jo w e g o m a ją na celu roztoczenie nad w s z y s tk im i p la c ó w k a m i c z u j
nej k o n tro li, d z ię k i k tó r e j pa ństw o będzie m og ło p ro w a d z ić gospodarkę p la n o w ą i dostosow aną do ram rz e c z y w is ty c h potrzeb p a ń s tw o w y c h i społecznych.
Tadeusz P a s ik o w s k i
O rg a n iz a c ja przem ysłu p ry w a tn e g o
Is tn ie n ie i ro la prze m ysłu p ry w a tn e g o w ram ach n o w e go u s tro ju społeczno-gospodarczego zasta ły przesądzone w sensie p o z y ty w n y m — oczy w iś c ie w o k re ś lo n y c h przez p o lity k ę gospodarczą Państwa ramach. Ś w iadczy o ty m M a n ife s t lip c o w y P olskiego K o m ite tu W y z w o le n ia N a ro d o w e go, k tó r y m ó w i:
„W ła s n o ś ć , zrabow ana przez nie m có w poszczególnym o b y w a te lo m , chłopom , kupcom , rzem ieśln iko m , dro bn y m i ś rednim przem ysło w com , in s ty tu c jo m i k o ś c io ło w i będzie zw ró con a p ra w o w ity m w ła ś c ic ie lo m .. ."
Jasno w y p o w ie d z ia ł się w te j spra w ie ró w n ie ż Prze
w o d n ic z ą c y K o m ite tu Ekonom icznego R ady M in is tró w , M i
n is te r P rzem yślu Id. M in c w sw o im p rz e m ó w ie n iu , w y g ło szonym w d n iu 4. 5. 1945 r. na posiedzeniu K. R. N.:
„J e ż e li chodzi o dziedzinę ha ndlu, rzem iosła, drobnego i średniego przem ysłu, to Rząd stoi na sta n o w isku , że ró w n o le g le do ro z w o ju spó łd zielczości s y tu a c ja in ic ja ty w y p r y w a tn e j, zniszczonej przez rab un ek n ie m ie c k i, je s t rzeczą p o żądaną i celow ą. Ze z ro z u m ia ły c h w zg lęd ów , w m om encie w y z w o le n ia k ra ju , dla zabezpieczenia przed ra b u n k ie m i ro z
dra pa nie m przez e le m e n ty s p e k u la c y jn e , przeszła pod za
rząd p a ń s tw o w y znaczna ilo ś ć p rz e d s ię b io rs tw h a n d lo w y c h , rzem ieśln iczych , d ro b n y c h i średnich z a k ła d ó w p rz e m y s ło w ych . Trzeba je dn akże zrozum ieć, że to co b y ło dobre i ce
lo w e w p ie rw s z y c h ty g o d n ia c h po w y z w o le n iu , prze sta je b y ć d o b ry m i c e lo w y m obecnie, g d y dążym y, do coraz w ię k szej n o rm a liz a c ji ży c ia gospodarczego.
P aństwo nie p re te n d u je do tego, b y rządzić bezpośrednio d ro b n y m i średnim przem ysłem , rzem iosłem czy o lb rz y m ią w ię kszo ścią ha ndlu. W ręcz prze ciw n ie . Państwo uważa, że w łączen ie w skład zjednoczeń p rz e m y s ło w y c h o ogólnopań- s tw o w y m znaczeniu d ro b n y c h p rz e d s ię b io rs tw u tru d n ia i h a m u je pracę ty c h zjednoczeń, ab sorbuje ich uwagę, o d ry w a ją c od zasadniczych zadań k ie ro w a n ia w ie lk im przem ysłem , nie da ją c jednocześnie m o ż liw o ś c i ro z w in ię c ia w p e łn i s ił p ro d u k c y jn y c h w k ra ju .
D lateg o trzeba, b y ja k n a jp rę d z e j z a k ła d y h a n d lo w e oraz w iększość dro bn ych, średnich z a k ła d ó w p rz e m y s ło w y c h i rz e m ie śln iczych w y s z ły spod k o m p e te n c ji zjednoczeń o cha
ra kte rze o g ó ln o p a ń s tw o w y m i zo s ta ły przekazane ic h d a w n y m w ła ś c ic ie lo m , bądź też w w y p a d k u , o ile są bezpań
skie, na w a ru n k a c h d z ie rż a w y — spółdzielczości, w zg lęd nie in ic ja ty w ie p ry w a tn e j.
Je że li chodzi o prze m ysł p ry w a tn y , to n ie w ą tp liw ie , nie bacząc na tru d n o ś c i zaopatrzenia w surow ce i p a liw o w n o w y c h zm ie n io n y c h w a ru n k a c h gospodarczych, znajdzie on m o ż liw o ś c i ro z w o ju w drodze z a w ie ra n ia um ó w z o d p o w ie d n im i organam i p a ń s tw o w y m i za dostarczenie części s w o je j p ro d u k c ji po cenach s z tyw n ych .
T ak w ię c m odel gospodarczy n o w e j, de m o k ra ty c z n e j P o ls k i re z e rw u je m o ż liw o ś c i ro z w o ju dla e le m e n tó w gospo
d a rk i in d y w id u a ln e j. W y n ik a to zresztą z naszej o g ólnej p o s ta w y p o lity c z n e j, p o s ta w y fro n tu narodow ego, o b e jm u ją ceg o w s z y s tk ie w a rs tw y narodu, fro n tu zw róconego prze
c iw k o garstce ob s z a rn ik ó w i w ie lk ic h p o te n ta tó w k a p ita łu finansow ego. O ty m cha rakterze naszej d e m o k ra ty c z n e j P o l
ski, o ty m je j m odelu gospodarczym nie n a le ż y n ig d y za
po m in a ć w p ra k ty c z n e j d z ia ła ln o ś c i".
■ Jest rzeczą o czyw istą, że prze m ysł p ry w a tn y w sw ych form ach o rg a n iz a c y jn y c h m usi dostosow ać się do zasadni
czych li n ij w y ty c z n y c h now ego u k ła d u sto s u n k ó w gospo
darczych, b y znaleźć dla siebie w ła ś c iw e m iejsce, ja k o je
den . z e lem e ntów o d b u d o w y gospodarczej P olski. N a ty m m ie js c u p ra g n ie m y n a k re ś lić org an izację prz e m y s łu p r y w a t nego w c h w ili obecnej.
P rzem ysł p ry w a tn y z o rg a n iz o w a n y je s t c a łk o w ic ie o d ręb nie od prz e m y s łu państw ow ego w zgl. pozostającego pod zarządem pa ń s tw o w y m . Ta odrębność o rg a n iz a c y jn a prze
m y s łu p ry w a tn e g o id z ie zresztą po li n ii zasad, u s ta lo n y c h przez M in is te rs tw o P rzem ysłu, k tó re w y ra ź n ie s tw ie rd z iło , że p rze m ysł p r y w a tn y w in ie n b y ć z o rg a n iz o w a n y poza Z je d no czen iam i P rz e m y s ło w y m i p rz e m y s łu państw ow ego. U z a sadnia to zresztą odm ienna s tru k tu ra przedsiębiorczo ści pa ń
s tw o w e j i p ry w a tn e j.
W o d n ie s ie n iu do p rz e d s ię b io rs tw prz e m y s łu p ry w a tn e go W y d z ia ły P rzem ysłow e pozostają w ładzą a d m in is tra c ji p rz e m y s ło w e j w ro z u m ie n iu p ra w a prze m ysłow eg o. Pozti ty m poleca im ró w n ie ż o k ó ln ik M in is tra A d m in is tra c ji Pu
b lic z n e j i M in is tra P rzem ysłu z dnia 2 czerw ca 1945 r. „ r o z taczanie o p ie k i nad przem ysłem spó łd zielczym i p ry w a tn y m , w k ie ru n k u zapew nie nia , tem uż prze m ysło w i w a r u n k ó w na
leżyte go r o z w o ju " .
R eprezentacją in te re s ó w zaw o d o w y c h i gospodarczych prze m ysłu p ry w a tn e g o (co p o z y ty w n ie s tw ie rd z a in s tru k c ja N r 1 1 P olskiego K o m ite tu W y z w o le n ia N a ro d o w e g o w p u n k c ie III. 3) są iz b y prze m ysło w o -h a n d lo w e , będące o rg a nam i sam orządu gospodarczego. Iz b y p rz e m y s ło w o -h a n d lo we posia dają c h a ra k te r p u b lic z n o -p ra w n y . O rg a n iz a c ja ich o p ie ra się na przepisach rozporządzenia P rezydenta R. P.
z 15 lip c a 1927 r. Iz b y s ta n o w ią o rg a n iz a c ję prz e m y s łu p r y w a tn eg o o cha rakterze p rz y m u s o w y m i o b e jm u ją całość przem ysłu p r y w a t n e g o w poszczególnych okręgach.
D o b ro w o ln ą o rg a n iz a c ją są n a to m ia st poszczególne zrze
szenia prze m ysłow e, k tó re p o w s ta ły przed w o jn ą na p o d
staw ie prz e p is ó w D z ia łu V p ra w a p rze m ysłow eg o celem p o p ie ra n ia prz e m y s łu pod w zg lęd em te ch n iczn ym i gospo
da rczym oraz p o z y s k iw a n ia k ra jo w y c h i z ag ran icznych r y n k ó w zbytu , ja k ró w n ie ż celem o b ro n y in te re s ó w gospodar
czych zrzeszonych. Te zrzeszenia prze m ysłow e o p rz e d w o je n n e j tr a d y c ji o rg a n iz a c y jn e j w szeregu w y p a d k a c h p o d ję ły p rze rw a n ą w okre sie w o je n n y m d zia ła ln o ść i p ra c u ją obecnie w ś c is ły m k o n ta k c ie z izb a m i p rz e m y s ło w o -h a n d lo w y m i. Do tego ty p u o rg a n iz a c y j gospodarczych, o p ie ra ją c y c h się na zasadzie d o b ro w o ln e g o czło nko stw a, n a le ż y na te re n ie W ie lk o p o ls k i —- Z w ią ze k P rze m ysło w có w na w o j.
poznańskie.
W z w ią z k u z re a liz o w a n ie m w Polsce g o sp o d a rki p la n o w e j okazało się rzeczą kon ie czną u w z g lę d n ie n ie ró w n ie ż i prz e m y s łu p ry w a tn e g o w ty c h zagadnieniach, k tó re w z w ią z k u z gospodarką p la n o w ą się nasuw ają. T o też o k ó l
n ik N r 142 M in is tra P rzem ysłu z dnia 16 s ie rp n ia 1945 r, prze kazu je odnośnie p rz e d s ię b io rs tw prz e m y s łu p ry w a tn e g o izbom p rz e m y s ło w o -h a n d lo w y m następujące czynności:
a) u ję c ie z a k ła d ó w p ra c y w zrzeszenia branżow e w zak.re sie te ry to ria ln y m poszczególnych izb p rz e m y s ło w o -h a n d lo w y c h . N a te j zasadzie iz b y w in n y org an izow ać zrze
szenia branżow e np. prz e m y s łu m etalow ego, w łó k ie n niczego, skórzanego itp .;
b) w s p ó łu d z ia ł w o g ó ln y c h pracach p rz y u s ta la n iu p ro g ra mu p la n o w e j p ro d u k c ji;
c) k o n tro lę w y k o n a n ia p la n ó w p ro d u k c ji, zatw ie rd z o n y m i przez D e pa rta m ent P rzem ysłu Spółdzielczego, P ry w a t
nego oraz R zem iosł w M in is te rs tw ie Przem yślu.
d) w s p ó łu d z ia ł w z a o p a try w a n iu w surow ce i m a te ria ły zrzeszonych z a k ła d ó w p ra c y w ścis ły m w s p ó łd z ia ła n iu
- n
' i D epartam entem P rzem ysłu S półdzielczego, P ryw atne- 1 go i R zem iosł oraz D epartam entem Z aopatrzenia w M i
n is te rs tw ie P rzem ysłu;
e) org a n izo w a n ie z b y tu na zasadach, k .ó re będą o d d z ie l
nie ustalone.
Ja k z powyższego w y lic z e n ia w idać, z e s lą l prze m ysł p ry w a tn y za po śre d n ictw e m sam orządu prz e m y s ło w o -h a n
d lo w e g o w łą c z o n y do c a ło k s z ta łtu p a ń s tw o w e j gospodarki p la n o w e j. W te j c h w ili toczą się in te n s y w n e prace nad re a liz a c ją zadań, zle con ych przez o k ó ln ik n r 142 izbom prze
m y s ło w o -h a n d lo w y m , k tó re p o s iłk o w a ć się będą w ty m za
k re s ie ró w n ie ż ju ż is tn ie ją c y m i zrzeszeniam i p rz e m y s ło w y mi.
Le opold G lu c k
Z w ią z e k P rzem ysło w có w n a w oj. po zn ań skie
Z w ią ze k P rzem ysłow có w na w o je w . poznańskie je s t k o n ty n u a to re m czynności b y łe g o Z w ią z k u F a b ry k a n tó w w Poz
naniu. Jako ta k i ma pow ażne zasługi p rz y o rg a n iz a c ji p rz e m y s łu p o ls k ie g o w b. d z ie ln ic y p ru s k ie j przed pierw szą w o j
ną św iatow ą , a po p o k o ju w e rs a ls k im p rz y s łu ż y ł się w p o w ażnej m ierze do odniem czenia i z org an izow an ia drobnego i średniego prze m ysłu w ie lk o p o ls k ie g o .
W m iesiącu w rze śn iu br. obcho dził Z w ią ze k 35-lecie swego is tn ie n ia . P rzystoso w ując swe czynności do w y m o g ó w c h w ili obecnej, je d n o c z y on w m y ś l w skazań M in is te rs tw a P rzem ysłu d ro b n y i śred ni p rze m ysł p ry w a tn y na teren ie o k rę g u Iz b y P rz e m y s ło w o -H a n d lo w e j w Poznaniu. W m yśl zleceń tejże Iz b y g ru p u je p rze m ysł p ry w a tn y w sekcjach bra nżo w ych. W z w ią z k u z ty m zm ieniona została nazwa ,.Zw iązek F a b ry k a n tó w w P oznaniu", na zebraniu w a ln y m w d n iu 8 w rze śnia br. na o d p o w ia d a ją c ą b a rd z ie j zadaniom dzisiejszym , m ia n o w ic ie na „Z w ią z e k P rzem ysłow có w na w o je w ó d z tw o poznańskie".
D otychczas zorganizow ane zosta ły następujące branże prze m ysłow e:
1". s ekcja m e ta lo w c ó w 2. sekcja spożywcza
3. sekcja św ieczkarska i w y ro b ó w w o s k o w y c h 4. s ekcja drzew na dla prz e m y s łu przetw órczego 1. 5. s ekcja chem icżno-farm aćeutyćzną
6. sekcja papiernicza.
P rze w id yw a n e są jeszcze następujące sekcje:
a) sekcja w łó k ie n n ic z o -o d z ie ż o w a b) sekcja prze m ysłu tartaęzniczego c) sekcja ceram iczna
d) sekcja skórnicza.
U tw o rz e n ia ty c h s e k c y j n a le ż y spodziewać się jeszcze do ko ń ca br. N a d to p rz y s tą p ią do Z w ią z k u P rzem ysłow có w
is tn ie ją c e zrzeszenia na te re n ie W o je w . Poznańskiego, m ia n o w ic ie : K o rp o ra c ja B udow lana, Zrzeszenie M ły n a rz y , Z rze
szenie P rzem ysłu G raficznego.
Z w ią ze k P rzem ysłow ców , łącząc p rze d się b io rstw a prze
m y s łu p ry w a tn e g o ma na celu:
1. w sp ółp racę p rz y p rze pro w ad zen iu p la n o w e j gospo
d a rk i w m y ś l w y m o g ó w ż y c ia gospodarczego całej Polski,
2. u ła tw ia n ie p rz y u z y s k iw a n iu surow ców ,
3. u m o ż liw ie n ie z b y tu w y tw o ró w prze m ysłu p r y w a t
nego,
4. w zm ożenie ro z w o ju ogólnego prze m ysłu p ry w a tn e g o ja k i
5. ochronę poszczególnych s w ych członków .
Prezesem Z w ią z k u je s t zasłużony na teren ie tu te js z y m p rz e m y s ło w ie c i . spo łe cznik ob. F ranciszek M a c ie je w s k i z Poznania.
C z ło n k ie m Z w ią z k u może być każda osoba fizyczn a lub praw na, będąca w ła ś c ic ie le m p rz e d s ię b io rs tw a p rz e m y s ło wego, każde p rz e d s ię b io rs tw o prze m ysło w e oraz osoby, k tó re albo w s k u te k zaw odu albo w s k u te k u d z ia łu finansow ego w p rz e d s ię b io rs tw ie p rz e m y s ło w y m są zainteresow ane w ce
lach Z w ią zku . . C złonka m i mogą być ró w n ie ż Z w ią z k i Prze
m ysło w e o zadaniach p o k re w n y c h . Terenem d z ia ła n ia Z w ią zku je s t okrę g Iz b y . P rz e m y s ło w o -H a n d lo w e j w Poznaniu, a na p o dstaw ie pole cenia ob. W o je w o d y Z w ią zek w eźm ie w specjalną op iekę p rze d się b io rstw a p ry w a tn e , pow stające na Z ie m i L u b u s k ie j.
Z w ią zek ma s w o ją siedzibę w gm achu Iz b y P rzem ysło
w o -H a n d lo w e j w Poznaniu, ul. M ic k ie w ic z a 31, p o k ó j 18.
T e le fo n ic z n ie uzyskać m ożna połączenie przez c en tra lę Izby, a w ię c n r n r 23-65, 23-66 i 78-62.
S tosunek Z je d n o cze ń P rzem ysłu M ie js c o w e g o d o p rz e d s ię b io rs tw p ry w a tn y c h
Już o k ó ln ik ie m z dn ia 15 m aja 1945 r. N r 116, s k ie ro w a n y m do C e n tra ln y c h Z arządów P rzem ysłu, W o je w ó d z k ic h W y d z ia łó w P rze m y s ło w y c h i Zjednoczeń P rzem ysłu — u re g u lo w a ło M in is te rs tw o P rzem ysłu stosunek w z a je m n y zjednoczeń p rz e m y s ło w y c h i p rz e d s ię b io rs tw prz e m y s łu p r y w atnego. W o k ó ln ik u ty m czytam y:
„D o szło do w iado m ości M in is te rs tw a P rzem ysłu, że w n ie k tó ry c h okręgach Z jed no czenia P rzem ysłu o b e jm u ją n ie c k o p rz e d s ię b io rs tw a stanow iące własność .państwową', albo zn a jd u ją ce się pod zarządem p a ń stw o w ym , ale także prz e d s ię b io rs tw a p ry w a tn e .
W zw ią z k u z ty m M in is te rs tw o P rzem ysłu w y ja ś n ia p o d le g ły m sobie organom , że p rze d się b io rstw a p ry w a tn e w żad
nym razie nie mogą b yć ob ję te o rg a n iz a c ja m i Zjednoczeń rze m ysło w ych . P rzed się bio rstw a stanow iące własność p r y w a tn ą k ie ro w a n e są w y łą c z n ie przez sw o ich w ła ś c ic ie li
a Z jed no czeniom P rze m ysło w ym żadna in g e ra c ja w stosun
k u do p rz e d s ię b io rs tw p ry w a tn y c h nie p rz y s łu g u je . Przed
s ię b io rc y p ry w a tn i m ają swobodę in ic ja ty w y w u ru c h a m ia n iu i o rg a n iz o w a n iu sw o ich p rz e d s ię b io rs tw ".
O sta tn io M in is te rs tw o P rzem ysłu ro z trz y g n ę ło ró w n ie ż sprawę ew en tl. cz ło n k o s tw a do bro w o ln e g o p rz e d s ię b io rs tw i za kła d ó w prze m ysłu p ry w a tn e g o w Z jed no czeniach Prze
m y s łu M ie jscow eg o. Do zjednoczeń p rz e m y s ło w y c h mogą po m y ś li tego ro s trz y g n ię c ia należeć w charakterze cz ło n k ó w w y łą c z n ie z a k ła d y prze m ysłow e państw o w e lu b pod T ym czasow ym Zarządem P aństw ow ym .
Z jed no czenia P rzem ysłu M ie js c o w e g o mogą b y ć zatem z zakład am i i p rz e d s ię b io rs tw a m i prze m ysłu p ry w a tn e g o i spółdzielczego je d y n ie w stosunkach h a n d lo w y c h (um owa o dostaw ę p ro d u k c ji, zaopatrzenie, sprzedaż i o d b ió r pro du - c ji).
R o zgraniczenie u p ra w n ie ń p rze m ys ło w y c h w b u d o w n ic tw ie
U staw odaw stw o p o ls k ie o b w a ro w a ło c a ły szereg zajęć n a tu ry p rz e m y s ło w e j system em k o n c e s y jn y m w postaci bądź to ty p o w e ] k o n c e s ji (np. p rz e d s ię b io rs tw a in s ta la c y j gazo
w y c h , w o d o cią g o w ych , e le k try c z n y c h ), bądź k a r ty rzem ie
śln iczej (np. szewc, k ra w ie c , p ie ka rz, stolarz). Ta ustaw ow a selekcja u p ra w n io n y c h , je ś li ma m ieć is to tn y sens, nie po- w in n a dopuszczać do w y k o n y w a n ia prze m ysłu lu b rze
m iosła danego ro d za ju przez oso by do tego nie u p ra w n io n e , t. j. nie posiadające k o n c e s ji w zg lę d n ie k a r ty rz e m ie ś ln i
czej. M a js te r szew ski, k tó r y u z y s k a ł k a rtę rzem ieślniczą na p ro w a dzen ie rzem iosła szew skiego, m usi m ieć pewność, że
k a rta rzem ieślnicza c h ro n i szew stw o przed w c is k a n ie m się do tego zaw odu e lem e ntów n ie u p ra w n io n y c h i że ochrona ta is tn ie je nie ty lk o na papierze. In s ta la to r, k tó re m u w y d a no koncesję po d o k ła d n y m zbadaniu je g o k w a lifik a c y j fa c h o w y c h i m o ra ln y c h , nię p o w in ie n m ieć w ą tp liw o ś c i co do istotn ego znaczenia a k tu k on cesyjneg o. W ą tp liw o ś c i ta k ie na suw ają się u p raw nio ne m u, g d y się p rz e k o n u je , że m ożna za
kła da ć in s ta la c je ró w n ie dobrze i be zkarn ie bez ko n ce sji.
N ie le g a ln e w y k o n y w a n ie ró żn ych zajęć p rz e m y s ło w y c h i rz e m ie śln iczych ro zsze rzyło się w okre sie p o w o je n n y m bardzo, pow ażnie. W lic z n y c h w y p a d k a c h „s p ra w c y " nie
d z ia ła ją w z łe j w ie rz e ; n ie są o n i p o p ro s tu ś w ia d o m i n ie le galności sw ej p ra c y za ro b k o w e j. Ta nieśw iad om ość w y s tę p u je bodajże n a jja s k ra w ie j w b u d o w n ic tw ie . P rzyczynia się do tego w w ie lk ie j m ierze s k o m p lik o w a n y nieco p o d z ia ł u p ra w n ie ń p rz e m y s ło w y c h poszczególnych gałęzi zaw odo
w ych , czyn n ych w te j dziedzinie.
W c a ły m b u d o w n ic tw ie o d ró ż n ia m y p ra w n ie trz y k a te go rie zaw odów , p rz y czym każda z ty c h k a te g o rii ma w usta
w o d a w s tw ie ściśle o k re ś lo n y zakres fu n k c ji gospodarczo- zaro bko w ych.
Da k a te g o rii p ie rw s z e j należą b u d o w n ic z o w ie i a rc h i
te k c i. Ic h ,,praca z a w o d o w a " nie je s t prze m ysłem w ro z u m ie n iu p ra w a przem ysłow ego, (art. 2) i przepisom tego p ra w a n ie podlega. S tosu nki p ra w n e b u d o w n ic z y c h i a rc h ite k tó w są u re g u lo w a n e w rozporządzeniu P rezydenta Rzeczy
p o s p o lite j zdnia 16. II. 1928 r. o p ra w ie b u d o w la n y m i za
b u d o w a n iu osiedli. W e d łu g ty c h prz e p is ó w b u d o w n ic z y (a rc h ite k t) je s t u p ra w n io n y do w y k o n y w a n ia p la n ó w (pro
je k tó w ) ro b ó t b u d o w la n y c h i do k ie ro w a n ia ty m i robotam i.
D ru ga k a te g o ria zaw od ow có w , c z y n n y c h w b u d o w n ic tw ie , to „p rz e d s ię b io rc y b u d o w la n i". N a czym polega ic h u p ra w n ie n ie przem ysłow e? P rzedsiębiorca b u d o w la n y w sw o
im cha rakterze m a je d y n ie p ra w o p rz y jm o w a n ia zam ów ień na prace b u d o w la n e i n ie ja k o ty lk o dostarczanie d z ie ł b u d o w la n y c h w e d łu g otrzym anego plan u, za u m ó w io n y m w y nagrodzeniem i w u s ta lo n y m te rm in ie . Z aję cie zarobkow e p rz e d s ię b io rc y bu do w la ne go je s t „p rz e m y s łe m " w ro zu m ie n iu p ra w a p rze m ysłow eg o i po dlega zgłoszeniu u w ła d z y p rz e m y s ło w e j I in s ta n c ji, k tó ra w y d a je zgłaszającem u „p o tw ie rd z e n ie zgłoszenia p rz e m y s łu ", nie zaś k a rtę rzem ieśl
niczą albo koncesję (w o ln y przem ysł).
Do k a te g o rii trz e c ie j należą rz e m ie ś ln ic y b u d o w la n i, a w ię c: m urarze, cieśle, kam ien iarze , dekarze, stolarze, ś lu sarze, szklarze, in s ta la to rz y gazowi, w o d o c ią g o w i, e le k try c z n i i k a n a liz a c y jn i itd . Ich u p ra w n ie n ie polega na p ra k ty c z n y m w y k o n y w a n iu poszczególnych części b u d o w n ic tw a , w ch od zących w zakres ich specjalności.
Z pow yższego rozg ran iczen ia w y n ik a co następu je : U p ra w n ie n ie zaw odow e bu do w niczeg o je s t u p ra w n ie n ie m p o d m io to w y m o cha rakterze czysto oso bistym i n ie o b e j
m u je p ra w a p ro w a d z e n ia ani p rz e d s ię b io rs tw a budow lanego, an i też ja k ic h k o lw ie k rzem iosł b u d o w la n y c h (orzeczenie Sądu N a jw y ż s z e g o z dn ia 13. V I. 1932 I I 3. K. 225/32).
Je ż e li zatem b u d o w n ic z y w sw o im cha rakterze — poza sporządzaniem p ro je k tó w (planów ) ro b ó t b u d o w la n y c h — tru d n i się w y k o n a w s tw e m ty c h ro b ó t (rzem iosła b u d o w la ne), to w y c h o d z i poza ra m y s w ych u p ra w n ie ń zaw od ow ych . T y c h dalszych faz z a ro b k o w y c h czynn ości b u d o w la n y c h w o ln o bu do w niczem u po de jm ow ać się ty lk o w drodze za
Nowe przepisy dotyczące
Z dniem 15. X II. b, r. tra c ą ważność dotychczasow e nu
m e ry próbne, w y d a w a n e przez O k rę g o w e U rz ę d y Sam ocho
dowe. Z pow yższą datą będą dopuszczone do ru ch u w y łą cznie p o ja z d y m echaniczne zaopatrzone w stałe n u m e ry re je s tra c y jn e i ty lk o n im i będzie m ożna d o k o n y w a ć prze
w o zu osób lu b to w a ró w .
Tendencją Państw ow ego U rzędu Sam ochodowego (P. U.
S.) w W a rs z a w ie jest, a b y ja k n a jw ię k s z a lic z b a p o ja z d ó w m ech an icznych przez okres z im o w y b y ła un ie rucho m io na, ze w zg lę d u na ja k n a jd a le j po sun iętą oszczędność m a te ria łó w pędnych.
Do c h w ili obecnej z a re je stro w a n o na teren ie całego p a ństw a na num erach s ta ły c h 20.000 sam ochodów , na p ró b n y c h 18.000. W te j lic z b ie ponad 20.000 sam ochodów sta
n o w ią sam ochody ciężarow e. O s ią g n ę liś m y zatem stan lic z b o w y z 1939 r., z tym , że stosunek ob ecn y je s t k o rz y s tn ie j
szy na rzecz sam ochodów cię żaro w ych, co m a duże znacze
n ie dla ż y c ia gospodarczego.
W e d łu g ośw iadczenia P. U. S. re je s tra c ja sam ochodów p ry w a tn y c h je s t p rz e w id z ia n a za 2 m iesiące.
S am ochody stare, o m n ie js z e j w y d a jn o ś c i, zużyw ają ce ponad p rz e w id z ia n e n o rm y m a te ria ły pędne będą odrzucone p rz y prze glądzie tech niczn ym .
Wniosek o rejestrację.
U b ie g a ją c y się o z a re je s tro w a n ie sam ochodu w in n i za
o p a trz y ć się w O k rę g o w y m U rzę dzie S am ochodow ym (w Po-
k o n tra k to w a n ia na po d s ta w ie u m o w y o d zie ło sam odziel
n y c h rz e m ie ś ln ik ó w , p o s ia d a ją c y c h k a r ty rzem ieślnicze.
O czyw iście , że pow yższe rozg ran iczen ie ma w lic z n y c h w y p a d k a c h znaczenie teo re tyczne, w ie le b o w ie m osób z le g a ln ym ty tu łe m budo w niczeg o łą c z y w s w o ic h ręka ch w s z y s tk ie pow yższe tr z y k a te g o rie u p ra w n ie ń w ten spo
sób, że — poza u p ra w n ie n ie m do ty tu łu budo w niczeg o i do pro w a dzen ia „p rz e d s ię b io rs tw a b u d o w la n e g o ", p o sia dają one t y tu ł m istrza na k ilk a zaw od ów rz e m ie śln iczych i od
p o w ie d n ie k a r ty rzem ieślnicze. Te osoby są u p ra w n io n e do sporządzania p ro je k tó w (planów ) ro b ó t b u d o w la n y c h , do pro w a dzen ia p rze d się b io rstw a bu do w la ne go i do w y k o n y w a n ia ró żn ych rze m io sł b u d o w la n y c h .
Je że li n a tom ia st b u d o w n ic z y — poza u p ra w n ie n ie m do sporządzania p r o je k tó w b u d o w la n y c h i do k ie ro w a n ia ty m i ro b o ta m i — nie posiada żad nych da lszych zezw oleń (k a rty rzem ieślnicze, koncesje), może tru d n ić się w y k o n a w s tw e m ro b ó t b u d o w la n y c h ty lk o w ten sposób, że z a k o n tra k tu je do poszczególnych gałęzi b u d o w n ic tw a sam o dzieln ych rzem ie
ś ln ik ó w i to w drodze u m o w y o dzie ło (a nie w drodze um o
w y o pracę).
P rzedsiębiorca b u d o w la n y nie ma w sw o im charakterze ani p ra w a sporządzania p ro je k tó w , ani k ie ro w a n ia ty m i ro botam i, a n i też p ra w a ic h w y k o n a n ia . P ro je k ty ro b ó t bu do
w la n y c h sporządzać m u może ty lk o u p ra w n io n y b u d o w n i
czy. K ie ro w n ic tw o ro b o ta m i b u d o w la n y m i ró w n ie ż n ie m ie
ści się w ram ach u p ra w n ie n ia p rz e d s ię b io rc y budow lanego.
W y k o n y w a n ia ró ż n y c h rz e m io s ł b u d o w la n y c h może przed
się bio rca b u d o w la n y p o d e jm o w a ć się w w ła s n y m zakresie ty lk o w te d y , g d y — poza „p o tw ie rd z e n ie m zgłosze nia " sw e
go p rz e d s ię b io rs tw a — posiada o d p o w ie d n ie k a r ty rzem ieśl
nicze. W p rz e c iw n y m razie p rze dsiębiorca ta k i może w y k o n y w a ć poszczególne rzem iosła ty lk o przez sam o dzieln ych rz e m ie ś ln ik ó w (um ow a o dzieło).
W ś w ie tle ty c h rozw ażań, spó łka b u d o w la n a o cha rak
terze osobow ości p ra w n e j, m ająca u p ra w n ie n ie t y lk o do pro w a dzen ia p rz e d s ię b io rs tw a b u do w la ne go, w c h o d z i w k o liz ję z praw em , je ż e li — poza p rze d się b io rstw e m b u d o w la n y m — tru d n i się w y k o n a w s tw e m ro b ó t b u d o w la n y c h p rz y p o m o cy w ła s n y c h p ra c o w n ik ó w , z a tru d n io n y c h na po dstaw ie u m o w y o pracę. S półka budo w la na , będąca osobą praw ną, może tru d n ić się w y k o n a w s tw e m ro b ó t b u d o w la n y c h p rz y p o m ocy w ła s n y c h p ra c o w n ik ó w n a je m n y c h ty lk o pod w a ru n k ie m , że w zarządzie s p ó łk i zasiadają osoby z u z d o ln ie niem zaw o d o w y m do pro w a dzen ia rzem iosła danego rodza
ju . W p rz e c iw n y m razie spółce ta k ie j w o ln o w y k o n y w a ć ro b o ty rzem ieślnicze t y lk o przez s am o dzieln ych rz e m ie ś ln i
k ó w , z a k o n tra k to w a n y c h um o w ą o d zie ło (art. 5 p ra w a prze
m ysłow ego).
W . G.
pojazdów mechanicznych
znaniu, ul. P ocztow a 9) w d r u k i p. t. „W n io s e k o re je s tra c ję p o ja z d u m echanicznego" w d w u c h egzem plarzach. Po p ra w id ło w y m w y p e łn ie n iu w n io s k u i d o łą c z e n iu a k tu zdawczo- odbiorczego i a k tu prze kaza nia p o ja zd u m echanicznego, (k o m p le ty o d no śnych d ru k ó w m ożna n a b yć w O k rę g o w y m U rzędzie Sam ochodow ym ), oraz zaśw iadczeń D y r e k c ji Prze
m y s łu M ie js c o w e g o , w z g lę d n ie W o je w ó d z k ie g o W y d z ia łu A p ro w iz a c ji i H a n d lu lu b W o je w ó d z k ie g o W y d z ia łu Prze
m ysło w eg o, a dla fir m p ry w a tn y c h także Iz b y P rzem ysłow o- H a n d lo w e j, s tw ie rd z a ją c y c h konieczność po sia dan ia przez da
ne p rz e d s ię b io rs tw o p o ja z d u m echanicznego, — zło ż y ć n a le ż y w n io s e k w O k rę g o w y m U rzę dzie Sam ochodow ym , k tó r y prześle odnośne a k ty do P aństw ow ego U rzę du Sam ochodo
wego w W arszaw ie. P rz e w id u je się, że w cią gu 14 dni, w razie, g d y n ie za jd ą n ie p rz e w id z ia n e przeszkody, re je s tra c ja zostanie z a ła tw io n a O soby, k tó re s p e łn iły przepisane fo rm a ln o ś c i p rz y o trz y m a n iu dotychczasow ego n u m eru p ró b nego, n ie p o trz e b u ją tego c z y n ić p o w tó rn ie . W ska za n ym je s t t y lk o u p e w n ić się, czy O k rę g o w y U rząd S am ochodow y w y s ła ł w n io s e k d o Państw ow ego U rzę du Sam ochodowego w W arszaw ie. D otychczas, zan im p rz y s tą p iło się do re je s tro w a n ia po jazdu, trzeba b y ło uzyska ć up rzednio zgodę (etat) odnośnego M in is te rs tw a , k tó re m u dane p rz e d s ię b io r
stw o podlega ło . O becnie spra w a uleg a o ty le uproszczeniu, że będzie z g ó ry p rzyzn an a przez dane M in is te rs tw o pew na lic z b a etatów , w ram ach k tó ry c h będzie m o ż n i p ro w a d z ić go spo da rkę sam ochodam i — bez każdorazowego zw racania się o zgodę do M inisterstwa.
iz b a P rzem ysłow o * H a n d lo w a w P oznaniu o trz y m a ła z le cenie p rz y g o to w a n ia p r o je k tu e ta tó w p rz e w id y w a n y c h dla prz e m y s łu i h a n d lu p ry w a tn e g o za po śre d n ictw e m organi- z a c y j p rz e m y s ło w y c h i h a n d lo w y c h .
Zasady korzystania z nowych numerów próbnych.
P a ń s tw o w y U rząd S am o cho do w y o p ra c o w a ł „Z asad y k o rz y s ta n ia z n u m e ró w p ró b n y c h d la p o ja z d ó w m echanicz
n y c h ", k tó re p o n iż e j p o d a je m y do w ia d o m o ś c i z aintere so
w a nym :
W o p a rc iu o par. 30 rozporządzenia o ru c h u po ja zd ó w m ech an icznych na drogach p u b lic z n y c h z d n ia 27 p a źd zie r
n ik a 1937 r. (Dz. U. R. P. N r 85, poz. 616) P a ń stw o w y Urząd S am o cho do w y w p ro w a d z a n o w e zasady k o rz y s ta n ia z pró b- nch n u m e ró w dla p o ja z d ó w m ech an icznych a m ia n o w ic ie :
1. Z aśw iad czenia na n u m e ry p ró bn e w y s ta w ia n e są w y łą c z n ie w celu do pro w ad zen ia p o ja z d ó w m e ch an icznych do prze glądu technicznego i r e je s tra c ji oraz od pro w a d ze n ia ich z p o w ro te m do m ie js c a p o sto ju . Z aśw iad czenie na num er p ró b n y o k re ś la d o k ła d n ie trasę przejazdu.
W y s ta w ie n ie zaśw iadczenia na nu m e r p ró b n y może na
stąpić je d y n ie po zło żen iu w n io s k u o re je s tra c ję , z a tw ie r
dzonego przez up ow ażnion ą do tego in s ty tu c ję centralną.
2. Z aśw iad czenia na n u m e ry p ró bn e w y s ta w ia n e są na okre s 3-ch do 7 dni, w zależności od o d le g ło ści dzielącej m ie jsce p o s to ju p o ja zd u m echanicznego od s ie d z ib y urzędu, w k tó ry m m a b yć d o k o n a n y przegląd tech niczn y, będący w a ru n k ie m r e je s tra c ji oraz od m ie js c o w y c h w a ru n k ó w k o m u n ik a c y jn y c h . T e rm in ten n ie może b y ć w żadnym p r z y p a d k u p ro lo n g o w a n y .
P ojazdam i m ech an icznym i, z a o p a trz o n y m i w próbne znaki, nie wolno Jest dokonywać przewozów osób lub to
w arów.
3. P ojazdy m echaniczne, pochodzące z p rz y d z ia łu , do
konanego za p o śre d n ictw e m Państw ow ego U rzę du Sam ocho
dow ego z dostaw zag ran icznych , za o p a tryw a n e są — je dnocześnie z ic h w y d a n ie m — w zaśw iadczenia na nu m er p ró b n y ważny na okres 25 d n i i u p ra w n ia ją c e do w y k o n y w a n ia n ie z a ro b k o w y c h prze w o zów na obszarze całego Państwa, 4. Pojazd m echaniczny, k tó r y m a b y ć u ż y ty na drodze p u b lic z n e j na p o dstaw ie zaśw iadczenia na nu m er p ró b n y , m usi b y ć zao pa trzo ny w prze pisow e ta b lic e ze znaka n i p ró b n y m i (czarna ta b lica , ż ó łte zn a k i „P R " i num er).
5. W ażne są je d y n ie zaśw iadczenia na n u m e ry próbne, zaopatrzone w pieczęć Państw ow ego U rzę du Sam ochodo
wego, a nie ja k dotychczas — w pieczęcie O k rę g o w y c h U rzędów S am ochodow ych lu b P o w ia to w y c h U rzę dó w Sa
m ochodow ych.
6. W in n i u ż y w a n ia p o ja z d ó w m echanicznych, niezao- p a trzo n ych w k a r ty e w id e n c y jn e bądź w zaśw iadczenia na n u m e ry próbne i ta b lic e ze zna kam i p ró b n y m i, lu b też k o rz y s ta ją c y z zaśw iadczenia na nu m er p ró b n y , n iezg odn ie z w a ru n k a m i w n im w y s z c z e g ó ln io n y m i (prze te rm ino w a nie zaśw iadczenia na num er p ró b n y, w y k o n y w a n ie przew ozów itp.) będą p o c ią g a n i do o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a rn o -a d m in is tra c y jn e j, p o ja z d y zaś będą zatrzym yw ane.
7. Zasady pow yższe będą stosowane począw szy od dnia 1 g ru d n ia 1945 r., a z dniem 15 g ru d n ia 1945 r. tra c ą w a ż ność w s z y s tk ie zaśw iadczenia na n u m e ry próbne, w y s ta w io n e przed dniem 1 g ru d n ia 1945 r.
8. Do czuw ania nad w y k o n a n ie m po w yższych zasad up ow ażnion a je s t M ilic ja O b y w a te ls k a i G łó w n a In s p e k c ja Sam ochodowa P. U, S.
M gr. T, W .
Zrzeszenia kupieckie po wojnie
W z n o w ie n ie p rz e rw a n e j przez w o jn ę d z ia ła ln o ś c i zrze
szeń k u p ie c k ic h w W ie lk o p o ls c e szło ró w n o le g le z ro z w o je 111 s y tu a c ji og ólno-gospodarczej i z ro z w o je m ch a ra k te ru o b ro to w to w a ro w y c h . Z c h w ilą u stą pie nia oku pa nta na j- p in ie js z y m problem em gospodarczym naszego re jo n u b y ł w y ż T w.ie n ia - Stąd też ha nd el sp o żyw czy p ie rw s z y 1 działalność. N ie s k ry s ta liz o w a n e poło żenie kup - w a ni
J
z je d n e j, a z d ru g ie j s tro n y fa k t zreglam ento- , camn t U W1^ksz0s,c i3 a r ty k u łó w spo żyw czych w y w o ła - J ™orz}l t l l 3 u k up.<ro w teJ b ra n ż y ten den cję do z o rg a n izow an ia się. W w y n ik u tego ju ż z p o czą tkie m k w ie t n i! br.
w z n o w iło swą działa ln ość Zrzeszenie K u p c ó w B ranży Spo
ż y w c z e j ja k o pierw sze ze zrzeszeń k u p ie c k ic h w W ie lk o p o l
sce. Cele d z ia ła ln o ś c i Zrzeszenia w o w e j p ie rw s z e j fazie o rg a n iz a c y jn e j n a jo g ó ln ie j d a ły b y się u ją ć ja k o dążenie do w y w a lc z e n ia k u p c o w i p ry w a tn e m u m iejsca, u s a n k c jo n o w a nia je g o is tn ie n ia w p o w o je n n e j s tru k tu rz e gospodarczej naszego k r a ju oraz u s ta le n ia fo rm y , w ja k i sposób k u p ie c p ry w a tn y ma b y ć w łą c z o n y w n o w ą org a n iza cję gospodar
stwa. D ru g i zwłaszcza z ty c h m o ty w ó w do c h w ili d z is ie j- za m e przestai.e tra c ić na a k tu a ln o ś c i i zagadnienia zw ią- ne z fo rm ą i sposobem w łą c z e n ia kup ca p ry w a tn e g o _j ° g ó ln o -k ra jo w e j g o spo da rki s ta n o w ią n ić przew od- k u p ie c k ic h Ja^ C^ W d z ia ła ln o ś c i w s z y s tk ic h o rg a n iz a c y j n a ia ^ s i^ iu f ^ u s ta la n ia się w a ru n k ó w gospodarczych zaczy- także n ra rp r ° t y i,r-ÓWnież W in n y c h branżach, zaczynają się k ic h dalq7v r n ° k ° l rea^ ty w o w a n ia zrzeszeń og óln o -ku p ie c- Z w ią z k u Z rL s z e ń KSu m e c k ir h Ż°7WyCh 0tl “ W }e lk o p o ls k ie g ° da tn e j po m ocy Iz b y | r ™ f poczf k ie m lip c a , p rz y w y -
s s ńSo S r s s r L S r K
. y b itn ie p rz y c z y n ił się do re a k ty w o w a n ia ż y c ia o rg a n iz a c y jn e g o k u p ie c k ie g o , zwłaszcza ożyw ia się ży c ie o rg a n iz a c y jn e na p r o w in c ji
P o d kre ślić na le ży że p rz y c h y ln ą atm osferę dla ro z w o ju o rg a n iz a c y j k u p ie c k ic h w o go le stw arza o k ó ln ik N r 25 M in i
stra A p ro w iz a c ji i H a ndlu. A k t ten a c z k o lw ie k w zasadzie nie stw arza żadnego now ego stanu pra w n ego a je d y n ie p rz y p o m in a n o rm y ustaw odaw cze z przed w o jn y ob o w ią zu jące, u z y s k a ł ju ż nazw ę M agna C h arta L ib e rta tu m p r y w a t
nego kupca. K a p ita ln e znaczenie tego o k ó ln ik a po le ga na ty m , że d o p ie ro je g o ukazanie się szczególnie w niższych k o m ó rk a c h a d m in is tra c ji p a ń s tw o w e j s p o w o d o w a ło vm ianp
na sta w ie n ia w ładz do ha nd lu p ry w a tn e g o w ty m sensie, że is tn ie n ie h a n d lu p ry w a tn e g o n ie ty lk o że się to le ru je , ale że handel p ry w a tn y w ciąga się ja k o c z y n n ik p o z y ty w n y do w s p ó łp ra c y w o d bu do w ie naszego gospodarstw a i że Zrze
szenia k u p ie c k ie d ziała ją ce na zasadzie p o ls k ie g o pra w a prze m ysłow eg o są o rg a n iz a c ja m i k tó re ha nd el p r y w a tn y we w s p ó łp ra c y z w ła d z a m i s p e cja ln ie rep reze ntują .
W te j atm osferze k u p ie c k ie ży c ie o rg a n iz a c y jn e podąża w dość raźnym tem pie tak, że ju ż na dzień 14 pa ź d z ie rn ik a br. W ie lk o p o ls k i Z w ią zek Zrzeszeń K u p ie c k ic h o b e jm u je 41 zrzeszeń o g ó ln o -k u p ie c k ic h oraz 9 zrzeszeń bra n ż o w y c h , zrzeszających łą cznie 3262 k u p c ó w , zaś o d b y ty tegoż dnia p ie rw s z y p o w o je n n y Z ja z d D e le g a tó w kupie.ctw a w ie lk o p o ls k ie g o sta ł się d z ię k i swem u n ie z w y k le licznem u obesła
n iu aktem m a n ife s ta c ji s iły o rg a n iz a c y jn e j k u p ie c tw a . Po
ziom em obrad i p o w z ię ty m i u c h w a ła m i w y k a z a ł obecnym na Z jeżd zie w ładzom z p rz e d s ta w ic ie la m i M in is tra A p ro w iz a c ji i H a n d lu oraz W o je w o d ą Poznańskim na czele, że handel p ry w a tn y is to tn ie chce b y ć i może b yć c z y n n ik ie m ja k n a j
b a rd z ie j k o n s tru k ty w n y m w o d bu do w ie k ra ju . Po Zjeżdzie D e leg atów ru c h o rg a n iz a c y jn y nie tra c i na s w ym tem pie ro z w o jo w y m . Liczba zrzeszonych k u p c ó w w n a jb liż s z y m czasie do jd zie do 4000. W d n iu 1. 12. 45. do W ie lk o p o ls k ie g o Z w ią z k u Zrzeszeń K u p ie c k ic h należą 53 zrzeszenia o g ółno- k u p ie c k ie , w ty m 37 zrzeszeń w gra nicach w o j. P oznańskiego z 1. 9. 1939 r., 9 zrzeszeń w p o w ia ta c h do naszego w o je w ó d z tw a n o w o p rzyłą czo n ych , 4 zrzeszenia na Pom orzu Z a
chodnim , i 7 zrzeszeń na D o ln y m Śląsku. N ie za le żn ie od zrzeszeń og ó ln o -b ra n żo w ych w skła d Z w ią z k u w ch od zi 10 zrzeszeń branżow ych.
N a d zrzeszeniam i k u p ie c k im i na D o ln y m Śląsku i na Po
m orzu Z achodnim W ie lk o p o ls k i Z w ią z e k Zrzeszeń K u p ie c k ic h sp ra w u je m andat o rg a n iz a c y jn y na m o cy u m o w y z N a czelną Radą Zrzeszeń K u p ie c k ic h R. P. Stan ten z n a jd u je o d z w ie rc ie d le n ie w spo ntan iczn ym o d ruch u k u p ie c tw a ty c h okrę gó w , k tó re chę tnie g a m ą się pod o p ie k ę o rg a n iz a c y j
ną ośrodka poznańskiego, niezawsze n a w e t w iedząc o tym , że op ie ka ta Z w ią z k o w i poznańskiem u po w ie rzo n a została przez naczelną k o m ó rk ę o rg a n iz a c y jn ą p o ls k ie g o k u p ie c tw a. Z c h w ilą gd y zrzeszenia k u p ie c k ie D olnego Śląska i Pomorza Z achodniego nabędą w ła ś c iw e j s iły pow staną na ty c h zie m iach sam odzielne w o je w ó d z k ie Z w ią z k i Zrzeszeń K u p ie c k ic h . Przeszkodą w ż y c iu o rg a n iz a c y jn y m na ty c h zie m iach są trudn e w a ru n k i k o m u n ik a c y jn e tak, że m im o
~ i 4 —
o b o w ią z y w a n ia fta ziem iach p rz y łą c z o n y c h prz y m u s u -orga
n iz a c y jn e g o dia k u p c ó w , ży c ie zrzeszeń k u p ie c k ic h nie wszę
dzie w y k a z u je tam ta k i ro z w ó j, ja k w W ie lk o p o ls c e . Jak w y n ik a z tego, co dotychczas pow iedziano, ży c ie o rg a n iz a c y jn e k u p ie c k ie w W ie lk o p o ls c e podąża d w o ma to ra m i: zrzeszeń o g ó ln o -k u p ie c k ic h i zrzeszeń b ra nżo
w ych . W y tw o r z y ł się p e w ie n p o d z ia ł p ra c y po m ię dzy o b y dw om a gru pa m i zrzeszeń. A w ię c zrzeszenia o g ó ln o -ku p ie c- k ie z a jm u ją się w p ie rw s z y m rzędzie zagadnieniam i, m a ją cym i znaczenie dla ogółu k u p c ó w w p rz e k ro ju lo k a ln y m da
nego m iasta w zgl. re jo n u . N a jo g ó ln ie j m ożnaby tu w y l i
czyć zagadnienie w s p ó łp ra c y z w ładza m i a d m in is tra c y jn y m i i sam orządow ym i, in te rw e n c je u w ła d z m ie js c o w y c h na rzecz czło nkó w , s p ra w y ośw iato w e, c h a ry ta ty w n e , dostarczanie m a te ria łó w Z w ią z k o w i w spraw ach ogólno-gospodarczych, tra n s p o rto w y c h , p o d a tk o w y c h itp.
Z akres p ra c y pozostał tu w zasadzie te n sam, co przed w o jn ą , z m ie n iły się je d n a k znacznie ro z m ia ry pra cy. Pod
czas gdy przed w o jn ą zarządy zrzeszeń k o n ta k to w a ły się z w ła d z a m i n a jw y ż e j k ilk a k r o tn ie w m iesiącu, to d zisia j k o n ta k t ten m usi b y ć codzienny. Liczba zrzeszeń ogólno- k u p ie c k ic h ju ż daw no p rz e k ro c z y ła znacznie liczbę p o w ia tó w w naszym w o je w ó d z tw ie w granicach prze d w o je n n ych . W n ie d łu g im czasie w s z y s tk ie p o w ia ty ziem no w o od zyska
nych będą ró w n ie ż m ia ły sw o je zrzeszenia.
Na d ru g im o d c in k u d z ia ła ln o ś c i W ie lk o p o ls k ie g o Z w ią zku Zrzeszeń K u p ie c k ic h , a w ięc w zrzeszeniach branżow ych, praca je s t n ie m n ie j o żyw ion a. W c h w ili obecnej zorganizo
wane są w ram ach w o je w ó d z k ic h nast. branże: h u rt k o lo - nia ln o -sp o żyw czy, zbożowa, w łó k ie n n ic z a , papiernicza, re s ta u ra to rz y i właśc. k a w ia rń , handel byd łe m i trzodą, opa
łow a, h u rto w n ic y w in oraz branża żelazną, p rz y czym ta o sta tn ia rozpada się na sekcje specjalne, ja k "sekcja h u r
to w n ik ó w 'ż e la z a i d źw ig a ró w , sekcja k a n a liz a c y jn o -s a n ita r- na, sekcja m ech an iczno -row e row a, sekcja narzędziow o-tech- niczna, se kcja a r ty k u łó w e le k tro -te c h n ic z n y c h oraz sekcja sprzę tó w kuch en nych . Ponadto ja k o zrzeszenie branżow e m. Poznania is tn ie je liczne zrzeszenie K u p c ó w B ranży Spo
ż yw cze j, o b ejm ują ce handel d e ta lic z n y te j branży.
Obecna s tru k tu ra gospodarcza w y tw o rz y ła pew ne w a ru n k i, k tó re w y w o łu ją s iln ie js z y pęd do o rg a n iz a c ji b ra n żow y c h a n iż e li to m ożna b y ło obserw ow ać przed w o jną . I ta k k u p c y d e ta liś c i b ra n ż y spożyw czej ja k w y ż e j w spom niano z o rg a n iz o w a li się m. i. pod na ciskie m fa k tu reg la m e n
W y łą c z e n ie to w a ró w U N R R A
Zarządzenie M in is tra A p ro w iz a c ji i H a n d lu z dn. 2 lis to pada 1945 r. (sygn. 202/45) w p ro w a d z iło zakaz h a n d lu a r ty k u ła m i U.N.R.R.A. P odajem y po niżej pełne b rz m ie n ie tego zarządzenia:
,,Na p o dstaw ie art. 32, 48, 49 u s ta w y z dn ia 30 czerw ca 1939 r. o pow szechnym o b o w ią z k u św iadczeń rzeczow ych (Dz. U. R. P. N r 30 poz. 200) zarządza się co następuje:
§ 1. T o w a ry przyw ożo ne do P o lski w ram ach u m ó w z U. N . R. R. A., a przeznaczone dla reg lam entow anego zao
pa trze n ia lu d n o ś c i p ra c u ją c e j n ie ro ln ic z e j (żywność, odzież) p o d le g a ją przepisom w y ż e j p o w o ła n e j us ta w y o pow szech
nym o b o w ią z k u św iadczeń rzeczow ych.
§ 2. Powyższe to w a ry są zajęte na rzecz Państwa dla ce
ló w św iadczeń rzeczo w ych ze s k u tk a m i p rz e w id z ia n y m i w art. 48 ustęp 3 t. j. nie m ogą b y ć w szczególności p rz e d m io tem w o ln e g o o b ro tu handlow ego.
§ 3. Za w p ro w a d z e n ie do w o ln e g o o b ro tu handlow ego uw aża się: zao ferow anie to w a ru osobom i przez osoby tru d niące się handlem , w y s ta w ia n ie to w a ró w w m ie jscach sprze
daży, ja k o to w sklepach, k io skach , na halach, w re s ta u ra cja ch, ta rg o w is k a c h itp .
§ 4. T o w a ry U. N. R. R. A . mogą się zna jd ow a ć ty lk o w ty c h prze dsiębiorstw a ch, k tó re na zlecenie M in is te rs tw a
ta c ji to w a ro w e j w zakresie ic h obrotu. Jest to spe cyficznie p o w o je n n y c z y n n ik . In n y m elem entem , p o bu dza jącym ten
dencje k u p ie c tw a do łączenia się w zrzeszenia branżow e je s t s tru k tu ra o rg a n iz a c y jn a i p o lity k a z b y tu Zjednoczeń P rzem ysłu P aństw ow ego. N ie k tó re z ty c h Z jednoczeń p o s łu g u ją się w z bycie sw ych p ro d u k tó w siecią t. zw. uzna
n y c h h u rto w n i w zg l. siecią t. zw. z a re je s tro w a n y c h kup ców , k tó ry c h re je s tr p ro w a d z i dane Zjednoczenie. Tego ro d z a ju fir m y p ry w a tn e w zakresie z b y tu p ro d u k tó w danego Z je d n o czenia są n ie ja k o prze dłużen ie m ra m io n Zrzeszenia w k ie ru n k u od b io rcó w , danej gałęzi przem ysłu. O dnosi się to m.
i. do b ra n ż y o p a lo w e j, gdzie C e n tra la Z b y tu P ro d u k tó w P rzem ysłu W ę g lo w e g o p o s łu g u je się firm a m i lic e n c jo n o w a n y m i przez C entralę. Podobna s y tu a c ja is tn ie je w b ra n ż y żelaznej, gdzie m am y szereg zjednoczeń w zg i. C e n tra l prze
m y s łu pa ństw o w eg o, k tó re w m n ie js z e j lu b w ię k s z e j m ierze p o s łu g u ją się w d y s try b u c ji s w y c h a rty k u łó w firm a m i lic e n c jo n o w a n y m i, w zg l. uznanym i. W h u rto w y m h a n d lu spo
ż y w c z y m i w h a n d lu p a p ie rn ic z y m s y tu a c ja zaczyna ró w n ie ż k s z ta łto w a ć się podobnie. W m ia rę w y c z e rp y w a n ia się sta
ry c h zapasów to w a ro w y c h i w m ia rę o p ie ra n ia się na to warze z bież. p o ls k ie j p ro d u k c ji, e w o lu c ja p ra w d opo do bn ie coraz w y ra ź n ie j toczyć się będzie po te j lin ii, gdyż można obserw ow ać, że cen tra ln e o rg a n iz a c je prze m ysłow e pań
stw ow e w y k a z u ją w zakresie o g ó ln e j o rg a n iz a c ji zb ytu te n dencję do k o m u n ik o w a n ia się raczej ze zrzeszeniam i k u p ie c k im i bra n ż o w y m i, a n iż e li in d y w id u a ln ie z poszczególnym i firm am i.
O dm ienną s y tu a c ję m ia ło k u p ie c tw o h a n d lu rolnego.
W zakresie h a n d lu zbożem oraz w ob rocie żyw ce m b y ł okres na teren ie naszego w o je w ó d z tw a że k u p ie c tw u p ry w a tn e m u ty c h b ra n ż g ro z iło c a łk o w ite w y e lim in o w a n ie z o b ro tó w . D z ię k i je d n a k zabiegom Zrzeszenia K u p c ó w Z bożo w ych u d a
ło się n a jp ie rw uzyskać dopuszczenie do o b ro tu zrzeszonego k u p ie c tw a b ra n ż y zbożow ej, a p ó ź n ie j d z ię k i zabiegom Zrze
szenia K u p c ó w H a n d lu ją c y c h Trzodą i B ydłem dopuszczona została do o b ro tu pew na ilo ś ć zrzeszonych k u p c ó w p r y w a t
nych. W je d n y m i d ru g im w y p a d k u k u p c y d z ia ła ją na za
sadzie lic e n c ji w zgl. na zasadzie po do bn ej do lic e n c ji, z tym , że Zrzeszenia b io rą c a łk o w itą m o ra ln ą odpo w ie dzialn ość za lic e n c ja tó w . Jest to dalszym dowodem , ja k dużą ro lę w n o w e j o rg a n iz a c ji naszego gospodarstw a o d g ry w a ją zrzeszenia k u p ie ckie .
T. W .
z w o ln e g o o b ro tu h a n d lo w e g o
A p ro w iz a c ji i H a n d lu d o k o n y w u ją czynn ości rozd zie lczych w zao pa trze niu k a rtk o w y m . N a po siadanie a rty k u łó w U. N.
R. R. A . p rz e d s ię b io rs tw a te w in n y m ieć o d p o w ie d n ie do
k um e nty, w ska zują ce ź ró d ło pochodzenia. D o k u m e n ty te na żądanie w in n y b y ć okazane organom k o n tro lu ją c y m .
§ 5. K to narusza p rz e p is y n in ie js z e g o zarządzenia p o d
lega u k a ra n iu z art. 92 u s ta w y z dn ia 30 m arca 1939 r. o p o w szechnym o b o w ią z k u św iadczeń rzeczo w ych (Dz. U. R. P.
N r 30 poz. 200).
§ 6. Zarządzenie n in ie js z e w c h o d z i w ż y c ie z dn ie m o- głoszenia."
R ów nocześnie w y ja ś n ił M in is te r A p ro w iz a c ji i H a nd lu w o k ó ln ik u z dn ia 9 lis to p a d a 1945 r. s k ie ro w a n y m do w ła d z a d m in is tra c y jn y c h , w ła d z bezpieczeństw a pu bliczne go i m i
lic ji, że przepis § 3 om aw ianego zarządzenia n ie m a zasto
sow ania do w y p a d k ó w sprzedaży i za m ia n y otrz y m a n y c h w drodze p rz y d z ia łu a r ty k u łó w ż y w n o ś c io w y c h i odzieżo
w y c h U. N. R. R, A . przez osoby, k tó re p rz y d z ia ł o trz y m a ły , in n y m osobom p ry w a tn y m . Sprzedaż osobom zaw odow o tru d n ią c y m się handlem , ja k też i sprzedaż przez osoby zaw odow o tru d n ią c e się ha nd lem — a r ty k u łó w U.N.R.R.A.
je s t w każdym w y p a d k u żaka ana.
S tosu nki h a n d lo w e z z a g ra n ic a
N astę pu jące fir m y zagraniczne z g ło s iły do Iz b y Prze
m y s ło w o - H a n d lo w e j w P oznaniu zaintere sow a nie w na
w ią z a n iu s tosu nków h a n d lo w y c h z Polską:
A n g lia . — F irm a W . W o lff, London E. C. 3, I L lo y d 's A venue, po szuku je p o ls k ic h e k s p o rte ró w i im p o rte ró w a r ty k u łó w ż y w n o ś c io w y c h , paszy, nasion, nasion o le is ty c h , zbo
ża i c h e m ik a lii. F irm a ko re s p o n d u je w ję z y k u an gielskim .
B elgia. — F irm a L. De Roover, A nve rs, Rue Lemmé 33, in te re s u je się im p o rte m do P o ls k i: ru d y m an ga now ej, k o rundu, g ra fitu , zie m i o k rz e m k o w e j, szpatu flu o ry tu , ta lk u i c y rk o n u . F irm a kore spo ndu je w ję z y k u francu skim .
C zechosłow acja. — F irm a G reif-G am a, T o v â m a na K an- ceiârské P o tre b y A . S. Praha II, P etrskń 29, zam ierza w y w o z ić do P o ls k i: a r ty k u ły piśm ienne ja k : k a lk i, taśm y do
