K O N F E R E N C J A K I E L E C K A
W dn iach 1 — 4 czerw ca 1952 r. o d b y ło się w K ielca ch d oroczn e w aln e zebranie PTH p ołą czon e z k on fe re n cją n au k ow ą p ośw ięcon ą d zie jo m w si polsk iej w X V I I w ., a zorga n izow a n ą przez środ ow isk o h istory k ó w k ra k ow sk ich . W z je ź - dzie w zię li u dział człon k ow ie Z arządu G łów n eg o P T H , d eleg aci o d d zia łów , za p ro szeni sp ecja liści in teresu ją cy się tem atyką k o n fe r e n cji oraz m ie jsc o w i człon k ow ie oddziału k ieleck ieg o, łączn ie ok. 100 osób. O brady o d b y w a ły się w Z am ku , w sali p o rtretow ej.
W n iedzielę 1. V I. o d b y ło się o g. 9 ostatnie posiedzen ie plen arn e u stęp u jącego Z arządu G łów n eg o, a następnie o g. 12 p osiedzen ie pu bliczn e, na k tó ry m w y g ło sili przem ów ien ia p ow ita ln e: sekretarz P rezydiu m W o je w ó d zk ie j R a dy N a rod ow ej eb. W . K oza k oraz przedstaw iciele: P Z P R , O R Z Z , ZSCh, II W o je w ó d z k ie j K o n fe re n cji Z M P , tudzież L ig i K obiet. L ist z życzen ia m i w im ieniu P A N nadesłał sekretarz I W ydziału p rof. S. Ż ó łk iew sk i. Na tym że posiedzen iu dr A dam P r z y b o ś w y g łosił refera t pt. R u ch y ch łop sk ie na P od h a lu w X V I I w ieku. P od su m o w u ją c w y n ik i badań ostatnich k ilk u lat m ów ca n ak reślił obraz oporu staw ia n ego przez ch ło p ó w u cisk ow i feu daln em u w tej p og ra n iczn ej dzielnicy. S zczeg óln ą u w agę p o ś w ię c ił p ow sta n iom ch łop sk im z lat 1629, 1651 i 1670, w sk a z u ją c na nie is k o na szczy tow e eta py n ieprzerw an ie cią g n ą ce j się w alk i k la sow e j.
P o p ołu dn iu tegoż dnia 1. V I o d b y ło się w aln e zebranie P T H p o św ięcon e sp ra w ozd an iom u stęp u jącego Zarządu G łó w n eg o , K o m is ji R e w izy jn e j oraz przedsta w icieli 14 od d zia łów T ow arzystw a. P rezes T -w a p rof. T. M a n t e u f f e l p o ś w ię cił znaczną część przem ów ien ia n o w e j roli otw ie ra ją ce j się przed PTH w zw iązku z u tw orzen iem Instytutu H istorii P A N i p rzejęciem przezeń szeregu p ro w a d zon y ch dotąd przez P T H fu n k c ji w y d a w n iczy ch . W alne zebranie po p rze p row a d zon ej d y sk u sji u dzieliło a b solu toriu m u stęp u jącem u Z a rzą d o w i G łów nem u.' p o c zy m w y b ra ło n o w y Z arząd w fk ła d zie zb liżon ym do pop rzed n ieg o (prezes:- p ?o f. dr T. M an teu ffel, w icep rezesi: p rof, dr N. G ąsiorow sk a , K. Lepszy,' K r M a - leczyńsk i, dyr. A . Stebelski, p rof. dr K. T y m ien ieck i). W alne zebranie u ch w a liło re zolu cję protestu jącą p rzeciw k o u w ięzien iu tow , Jacques D uclos,. sekretarza K.P.-
F ran cji. ; ' . , .
W ieczorem o d b y ło się w D om u K u ltu ry spotkan ie tow arzysk ie uczestników - zjázckv z p rzod ow n ik a m i p racy m iast i w si region u kieleck ieg o.
W pon iedziałek i w torek , 2— 3. V -Ι to czy ły się ob ra d y p o ś w ię c o n e d zie jo m wsi- p o lsk ie j w X V I I w ieku. O tw orzy ł je refe ra t z b io ro w y p ľp f. В. B a r a n o w s k i e g o i S. Ś r e n i o w s k i e g o pt. P rob lem a ty k a h istorii c h ło p ó w w X V I I w ieku. R e fera t om ó w ił stan źródeł dru k ow a n y ch i arch iw a ln y ch d o ó w czesn y ch d ziejów
3 8 8
w si polsk iej i p rzep row a d ził k ry ty czn y rozb iór d o ty ch cza sow y ch p og ląd ów h isto- riogra iii bu rżu a zy jn ej X I X i X X w iek u na to zagadnienie. W sw ym przeglądzie p roblem atyk i referen ci w ysu n ęli na czoło, zagadnienie postępu tech n ik i roln ej w X V I I w iek u , k on ieczn ość region aln eg o u jm ow an ia tak ich zjaw isk , ja k ro zw ó j folw ark u , fo r m y renty feu d a ln ej, czy rozw a rstw ien ie c h ło p ów , p otrzeb ę p r e c y z y j n iejszych badań nad ryn k iem w ew n ętrzn ym , u w zględn ien ia ucisku ideologiczn ego ja k o je d n eg o z narzędzi w łada n ia k la sy p a n u ją cej. S zczególn ą u w agę pośw ięcon o p ro b le m a ty ce w a lk i k la sow ej na w si zw ra ca ją c u w a gę na różn o ro d n o ść je j form i szerok ość rozpow szechn ien ia.
N astępnym pu nk tem program u b y ł k om u n ik at z b io ro w y p ra co w n ik ó w a r c h i w a ln y ch (dyr. R. G e r b e r , dr W. M a c i e j e w s k a , Z. K o l a n k o w s k i , M. S z a ł a g a n ) zd a ją cy sp raw ę z d o ty ch cza sow y ch p ostę p ów prow a d zon ej w arch iw a ch in w e n ta ryza cji m a teriałów do d z ie jó w w si. K om u n ika t przedstaw iî m etodę p row a d zon ej in w en ta ry za cji oraz je j osiągnięcia w zakresie z e w id e n cjo n ow a n y ch in w en tarzy w ie jsk ich oraz zeb ra n y ch św ia d ectw o różn ych form ach ucisku dom in ialn ego a także in d y w id u a ln ego i z b ioro w e g o oporu ih ło p ó w .
D ysku sję nad refera tam i o tw orzy ł z a m ów io n y g łos d -r a J. P a z d u r a p o ś w ię c on y r o z w o jo w i g órn ictw a i h u tn ictw a region u k ieleck ie g o oraz w p ły w o w i tego r o z w o ju na p ołożen ie m ie jsco w y ch ch ło p ó w w X V I I w iek u. Dalszą dysku sję, w k tórej w zięło u dział 30 m ó w có w , p od zielo n o na 4 od cin k i p o św ięco n e k o lejn o: zagadnieniom og ó ln y m i m etod olog iczn y m , p r o d u k c ji roln ej, u cisk ow i feu daln em u oraz o p o r o w i ch łop ów . W zakresie sp raw o g óln y ch d y sk u tow a n o nad p e rio d y za cją okresu, (a zw łaszcza nad w iększą lub m n iejszą w agą, którą n a leża łob y p rzy p isy w ać cezurze lat 1648— 60); oraz ńad m ożliw ością zw iększenia w odn ośn ych studiach p r e cy z ji m etod y b a d a w czej (region alizacja i ch ron ologiza cja ). P rzep ro w adzon o k ry ty k ę p o d ję te j przez arch iw a a k c ji in w en ta ry za cy jn e j, a docen iają c w ag ę je j osiągn ięć zastrzegano się p rzed opieran iem na n iej p rzedw czesn ych w n iosk ów . Z astan aw ia n o się nad w ła ściw y m i form a m i w sp ó łp ra cy arch iw istów z ba dacza m i spoza arch iw ó w . P rzyp om n ian o zn aczen ie źród eł p om in ięty ch w in w en taryza cji, ja k k sięgi są dow e w iejsk ie, in sk ry p cje, k sięgi p o b o ro w e . Z głoszon o szereg p ostu la tó w w yd a w n iczy ch .
P rzech od zą c do zagadnień p ro d u k cji oraz stru k tu ry w si d y sk u tow an o ży w o nad spraw ą w zg lęd n eg o postępu tech n ik i r oln e j tow arzy szą ceg o n iew ą tp liw em u k r y zy so w i g osp od a rk i fo lw a rcz n o-p a ń szczy źn ia n ej w X V I I w . R óżn ice zdań w y w o łała także spraw a rozw a rstw ien ia w si, je g o d a w n ości, p ierw otn y ch p rzy czy n i o d działyw ania. W zakresie fo r m ek sp loa ta cji ch łop a i p r z e ja w ó w op oru ch łop sk iego p oszczególn i m ó w c y d zielili się w yn ik a m i w łasn y ch n ajśw ieższych badań, m in. d ow ied zieliśm y się n o w y ch in teresu ją cy ch szczeg ółów o pow stan iu w ielk op olsk im 1651 roku . D ok ła d n ej analizie p od d a n o sam ą d e fin ic ję op oru ch łop sk ieg o, jegci granice, p rzy czy n y sp ra w cze i źródła n iepow odzen ia. D ysk u tan tom od p ow ia d ali ie fe r e n c i: p ro f. Ś ren iow sk i i dyr. G erb er; p od su m ow a ł d y sk u sję w w y cze rp u ją cy m u ję ciu p ro f. L e p s z y , d a ją c m. in. w y ra z pow szech n em u przek onaniu zebranych , żs n iew ą tp liw e osiągn ięcia ostatniej d o b y za w dzięcza h istoriog ra fia nasza pełn em u przestaw ien iu się na m etod olog ię m arksistow ską.
N azajutrz, 4 czerw ca, człon k o w ie zjazdu w zięli u dział w całod zien n ej w y cie czce p ośw ięcon ej za by tk om staropolsk iego h u tnictw a (B obrza, Sielpia, M aleniec, Stara K u źn ica); p row a d ził w y cie czk ę dr J, P a z d u r .
389
P ob y t w K ielca ch u płynął gościom p od znakiem szczerej gościn n ości ok azyw an ej ?arów n o przez m ie jsc o w y ośrodek h istoryczn y, ja k i przez p rzed staw icieli sp ołe czeństwa.
R eferaty w yg łoszon e w K ielcach , r ó w n ie ja k p rotok óły d ysk u sji stać się m ają przedm iotem osob n eg o w y d a w n ictw a p o d ję te g o prżez PW N.
S P R A W O Z D A N IE Z D Ź IA Ł A L N O Ś C I
T O W A R Z Y S T W A M IŁ O Ś N IK Ó W H IS T O R II W W A R S Z A W IE Z A R O K 1951 T ow a rzy stw o M iłośn ik ó w w W arszaw ie w ok resie sp ra w o zd a w czy m działało 1. ja k o całość stow arzyszenia (pełn iło jed n ocze śn ie fu n k c ję O ddziału
W a rszaw sk iego P T H ) p od k ieru n k iem zarządu w składzie: p rof, W ła dysła w T om k ie w icz — prezes, p rof. Tadeusz M a n teu ffel — vicep rezes, dr A n d rzej W ycza ń sk i — sekretarz, dr Ja dw iga Ja n k ow sk a ·— skarbnik , dr A le k s y B a - chulski, dr R a fa ł G erber, p rof. M arian M ałow ist, dr Irena P ie trz a k -P a w ło w - ska, p ro f. Janusz W oliń sk i — człon k ow ie.
2. ja k o sek cje T M H :
a) D yda k ty czn a p od k ierun k iem zarządu sek cji w sk ładzie: dr I. P ietrza k - P a w łow sk a — przew odn iczą ca , m gr A. Jarzębski, m gr E. O strow sk a ;
b) A rch iw a ln a , p ow oła n a do życia 1 8 .1. 1951, p od k ieru n k iem zarządu w składzie: dr A. B a ch u lsk i (zm arł 6. V'. 1951), dr P. B a ń k ow sk i (od 19. V I. 1651) — p rzew od n iczą cy , m gr M. B ielińska, dr W. M aciejew sk a . G łó w n y tok p rac T M H r o z w ija ł się w d w ó ch k ieru n k ach : orga n izow a n ia zebrań n a u k ow y ch z refera tam i i d y sk u sją oraz w yd a w a n ia P rzeglądu H istoryczn ego, ' P rac Instytu tu H istoryczn eg o U. W. i B ib lio te k i H istoryczn ej im. K orzon a. P race w y że j w y m ie n ion e w ok resie sp ra w ozd a w czy m p rzedstaw iały się n astępu jąco: I Z ebran ia n au k ow e:
1. o g ó ln e z refera tam i:
a) dr E. S z w a n k o w s k i : T eatr w arsza w sk i w X I X w ., d zieje i stan badań.
b) p rof. F i o d o r o w (L en ingrad): O rgan izacja i problem atyk a nauki h isto ry czn ej w Z w ią zk u R adzieckim .
c) p ro f. W. B i e ł a n o w s k i (L en in g rad): P od staw y m etodyczn e w ykładu h istorii n o w oży tn ej.
d) p rof. P. B i e g a ń s k i : K o n s e rw a cja i od b u d ow a za b y tk ów W arszaw y. e) p ro f. L. G r o s f e l d : P ra w id ło w o śc i i sp e cy fik a p olsk ieg o im
perializm u.
f) E. R o s t w o r o w s k i : D y p lom a cja pieniężna w X V I I i X V I I I w. 2. o rga n izow a n e przez S e k c ję D yd a k ty czn ą:
a) p ro f. M. M a ł o w i s t : P rob le m r o z w o ju rzem iosła i h an dlu w epoce feudalizm u.
