W IADOM OŚCI
A R C H I D I E C E Z J A L N E W I L E Ń S K I E
D W UTYGO D NIK KAPŁAŃSKI.
1929 .
ROCZNIK TRZECI.
CENA ROCZNIKA 15 ZŁ.
CZCIONKAMI DRUKARNI ARCHIDIECEZJALNEJ WILEŃSKIEJ.
WŁADZY DUCHOWNEJ.
R E D A K C JA i A D M IN IS T R A C JA : W iln o , zau ł. B e rn a rd y ń sk i 6, m. 1.
D R UK AR N IA A R C H ID IEC E ZJA LN A : W iln o , ul. M etropolitalna 1.
S P I S R Z E C Z Y .
Za rzą d ze n ia Stolicy A p o sto lsk ie j.
Sir.
DZIAŁ URZĘDOWY.
O dpust zupełny za odm aw ianie Różańca przed N. S ak ram e n tem . . . . 1 Pism o Ojca św. w spraw ie U n iw ersy tetu
K atolickiego w W aszyngtonie . . 1 S praw y k an o n izacy jn e ...1 O dpust zupełny za odm aw ianie Różańca
w drodze z W i a ty k i e m ... 2 Przyw ilej dla archid. w ileńskiej trzech
Mszy de R equie w tygodniu . . . 2 Podziękow anie za Ś w iętopietrze . . . 17 O dpust zupełny za każdorazow e n aw ie
dzenie Bazyliki M etropolitalnej W i
leń sk iej w uroczystość N. Im ienia M a r y i ... 17 O dpusty zupełne za odw iedzenie Bazy
lik i W ileńskiej raz na dzień . . . 18 K o n sty tu cja A postolska, o g łaszająca
pow szechny Ju b ileu sz N adzw yczaj
ny na ro k 1929 ... 38 D ek ret św. K ongr. K ościoła W schod
niego o przechodzeniu z jednego o brząd k u k ato lick ieg o na drugi . 49 O s t r z e ż e n i e ... 50 A dres św. Kongr. Kościoła W schodn. . ’50 O głów nych zasadach i podstaw ach
A kcji K atolickiej (L ist do Kard. B er- t r a m a ) ... 65 P ap iesk ie Dzieło R ozkrzew iania W iary 68 P rzestro g a P ap ie sk ie j Kom isji na Rosję
co do R osjan, przechodzących na w iarę k a t o l i c k ą ...68 In stru k c ja w spraw ie udzielania Ko-
m unji w ielu c h o r y m ... 81 D ek ret (urbis et orbis) w spraw ie Ofi- cium i Mszy św. do Najśw. Serca J e z u s o w e g o ... 81 K o n sty tu c ja A p ostolska ó coraz gor- liw szem p o p ie ra n iu liturgji, śpiew u
g regorjańskiego i m uzyki k o ś
cielnej ... 97-114 Pismo J. Km. Kard. S e k re ta rz a S tan u
do J. Em. Kard. P rym asa, z w y ra żeniem myśli Ojca św. o zadaniach Zjednoczenia Młodzieży P olskiej . 129 Tysiąclecie śm ierci św. W acław a, K róla
Sir.
i M ę c z e n n ik a ... 131 D ek ret św. Kongr. Kośc. W schodniego
o adm inistr. O rd y n arjató w greeko- ru sk ich w A m eryce P ółnocnej . . 131 O przyw ileju osobistym , nadanym k a
płanom K o n sty tu c ją A p ostolską
„A uspicantibus N o b i s " ... 131 W yjaśnienie Komisji Tłum aczy K odeksu
P ra w a K an ... 145 N om inacja b i s k u p i a ... 145 A p ro b a ta nowego Zbioru M odlitw i po
bożnych uczynków , o patrzonych od
p ustam i od 1899 do 1928 . . . . 146 Św. T eresa od D zieciątka Jezus p a
tro n k ą m isjonarzy i misyj . . . . 161 B e a ty fik a c ja ... 161 T ra k ta t pom iędzy Stolicą A postolską
a W ł o c h a m i ... 177 Św. Ja n V ianney, K ap łan - W yznaw ca,
P atro n em w szy stk ich proboszczów, czyli duszpasterzy całego św ia ta . 193 N om inacja b i s k u p i a ...193 W spraw ie Oficjum ty tu łu kościoła . . 193 Motu proprio Ojca św. o skoordynow a
niu p ap iesk ich Dzieł M isyjnych . . 225 S ta tu t P apieskiego D zieła „św. P io tra
A postola" dla w ychow ania kleru tu b y lc z e g o ... 241 B e a ty fik a c ja ... 241 W yjaśnienie św. P e n ite n c ja rji A postol
skiej w spraw ie o d p u stu „toties q u o tie s“, n ak ład a n eg o na krucyfiks. 241 Pism o Sekr. S tan u d o .1. Em. Kard. Prym .
P olski w spraw ię Akcji K atolickiej. 257
W niesienie na „Index“ ksiąg zakaz. 259 Pism o do R e k to ra Uniw. K róla S tefana
B atorego w W ilnie z powodu 350- lecia założenia tegoż U niw ersytetu. 273 S em inarjum R osyjskie w Rzymie . . . 274 U roczystość św. M arji-M ałgorzaty Ala-
coque P a n n y ... 274 In stru k c ja dla PPW W . O rdynarjuszy
diecezjalnych o R osjanach, p o w ra
cających n a łono K ościoła . . .. 289 D ubium circa lotionem digitorum post
M i s s a m ... 305 Pismo J. Em. Kard. S ekret. S tan u do
J. E. K siędza A rcybiskupa-M etrop.
W ileńskiego z podziękow aniem za Ś w iętopietrze i album z podpisam i w i e r n y c h ... 321 In stru k c ja św. Kongr. K arności, dotycz.
S akram entów , do P -nych O rd y n ar
juszy, za w ierająca n ie k tó re przepisy przy o d p raw ia n iu Mszy św. i udzie
laniu i przechow yw aniu N. S a k ra m en tu ... : . . . 321-337 Z a rzą d ze n ia O rdyn a rjatu A rcy b isk u p ie g o . D ek ret o rozgraniczeniu parafij kory-
cyńskiej i czarnow iejskiej . . . . 2 W spraw ie dochodzeń o niezapisanych
a k ta c h m e tr y c z n y c h ... 2 W spraw ie k om itetów kościelnych . . 18 R ocznica obioru i koronacji Ojca św.
P iusa X I ... 18 W spraw ie t r z e ź w o ś c i ... 19 P rzesyłanie m e try k do urzędów gm in
nych ...19 D ecretum nom in atio n is Com missionum
pro synodo p ra e p a ra n d a e t cele- b r a n d a ... 37 W spraw ie przygotow ań do Synodu Arch i-
d ie c e z ja ln e g o ... 39 S zem at k w esty j do prac przygotow aw
czych Synodu A rchid...40 D ecretum novae d elim itationis paroe-
ciarum Ź yrm uny — K rupa . . . . 41 D ecretum delim itatio n is p aroeciarum
N iem enczyn — Jęczm ieniszki . . . 41 W spraw ie p o d a tk u gruntow ego . . . 42 S praw ozdanie o k o ngregacjach III Zak.
św. F r a n c i s z k a ...42 Sir.
W spraw ie u je d n o sta jn ien ia A kcji K ato lickiej ... 50 D ecretum de p aroecia ejusque lim itibus
loci S k rz y b o w c e ...51 W spraw ie o p ła t pocztow ych . . . . 51 W spraw ie k u ltu św. W acław a . . . 53 W spraw ie przejm ow ania beneficjów . 68 P o s z u k i w a n i e ... 68 R ekolekcje dla pp. N auczycielstw a szkół
p o w s z e c h n y c h ... 69 Odezwa w spraw ie pomocy ludności,
d o tk n ię te j k lę sk ą n ieurodzaju . . 82 W spraw ie znaków niw elacyjnych . . 84 P okw itow anie ofiary jubileuszow ej . . 100 W spraw ie parcelacji i przew łaszczania
g r u n t ó w ... 100 W spraw ie zapisyw ania ak tó w m etrycz. 102 O głoszenie Ju b ileu szu N adzw yczajnego 116 D ekret o rozgraniczeniu p arafij kobyl-
nickiej i szem ietow skiej . . . 118, 194 D ekret o rozgraniczeniu parafij bel-
m onckiej i ik a źn ie ń sk ie j . . . . 118 W spraw ie należen ia do to w arzystw a
m ięd zy w y zn an io w eg o ...118 D ek ret o row em rozgraniczeniu parafij
m. W i l n a ... 132 D ek ret erekcyjny p ara fji w Czernie-
w iczach . . . 146
D ek ret erek cy jn y p ara fji w O strynie . 147 D ek ret erekcyjny p ara fji P rzem ienienia
P ańskiego w J a ł ó w c e ...148 D ek ret o now em rozgraniczeniu p ara fji
farn ej i św. Rocha w B iałym stoku 161 S praw a podręczników do n au k i religji
dla T ercjarzy i Terc.jarek, ja k rów nież druków dla K ółek Żywego R ó ż a ń c a ... 162 U znanie dla ks. St. Kłimma, prob. wM o-
s a r z u ...162 R ekolekcje dla k s i ę ż y ... 163 W spraw ie funkcyj k a p ła ń sk ic h obcych
k s i ę ż y ... 177 W spraw ie k o n tro li stem plow ej w K u rji
M e tr o p o l ita ln e j... . . 193 W spraw ie J u b i l e u s z u ... 194 W spraw ie planów i p ro jek tó w na bu
dowę lub rem onty kościołów i kaplic 227 W spraw ie podręczników dla szkół pow
szechnych na ro k szkolny 1929-30 228 Sir.
V
Sir.
W spraw ie w ykazów sta ty sty c zn y c h . 228
„ „ w yznaczeń księży do n a u czania reiigji w szkołach i m isji k a n o n i c z n e j ... 228 W spraw ie n au czan ia reiigji w szko
łach w r. szk. 1929-30... 242 P race przygotow aw . do Synodu A rchi
diecezjalnego ... 242 Nowe rozgraniczenie d e k a n ató w wilej-
skiego i ś w i r s k i e g o ...243 W spraw ie w izytow ania n au k i reiigji. 259
„ „ dokum entów przy m iano
w aniu na p refek tó w szkół . . . 259 W spraw ie udzielania m isji kanonicz. 260
„ „ p row adzenia k siąg m etrycz. 274
„ „ nowego R y t u a ł u ... 275 K azania katechizm ow e na ro k 1930 . . 291 W spraw ie w niosków na Synod Archid. 305
„ „ głoszenia mów żałobnych przez osoby ś w ie c k ie ...324 W sp raw ie zdejm ow ania n a k ry c ia gło
wy w k o ś c i e l e ...324 C zytanie i w ykład P ism a św. oraz Ży
wotów Ś w ię ty c h ... 340 W spraw ie odnoszenia N. S ak ram e n tu
do c h o r y c h ...340 W spraw ie p rzyjętych do K ościoła i od
padłych odeń o s ó b ...341 W spraw ie dochodzeń m etrycznych z po
lecenia Sądu A rcybiskupiego i Me
tro p o litaln eg o ...341 W yjaśnienie zarządzenia Sądu A rcy
biskupiego i M etropolitalnego z dn.
21 p aźd ziern ik a 1929 r. Nr. 3058 . . 341 P rzesu n ięcia p erso n a ln e 3, 42, 54, 84, 102, 118, 133, 163, 177, 229, 260, 275, 292, 306, 325, 342.
Za rzą d ze n ia praw no - pań stw ow e.
W spraw ie o p ła t pocztow ych . . . . 19
„ „ 20% d o d atk u do p o d atk u dochodowego k s i ę ż y ... 54 W spraw ie o p ła t stem pl. od w yciągów
i św iadectw z a k t sta n u cywilu . . 84 W yrok Sądu N ajw yższego w spraw ie
ubezpieczeń profesorów sem inarjum w K asie C h o r y c h ... 194
DZIAŁ NIEURZĘDOWY.
R y tu ał dla kościołów polskich. X. W. L. 3 D uszpasterstw o w spółczesne. Ks. Si.
M iłko w ski. 8, 86, 308, 326, 343.
Na tle niedaw nego procesu. X. W. L. 20 Z bibljografji m isyjnej. W .K o m p a n o w ski. 21 D ek an at nadw ilejski. Ks. I. R osołow ski. 24,56
Str.
Przed Synodem. X. W. L ... 72 O A kcję K atolicką. X W. L ... 55 W aru n k i Akcji K atolickiej. X. W. L. . 69 Czy to w skazane. Ks. Dr. ./. H erget. . 71 Nieco o m isjach w ew nętrznych. K s .R .Ś . 72 ' S urrex it D om inus de sepulchro. R e
d a kc ja ... 85 W spraw ie przynależności p ara fja lu e j w ojskow ych, należących do K orpusu O chrony Pogranicznej (K. O. P.) Ks.
Dr. J. H erg et... 88 W spraw ie akcji ch a ry ta ty w n e j. X. W. L. 103 Jeszcze w spraw ie now ego R ytu ału .
Ks. K arol Lubianiec... 105 O B ractw ach Trzeźwości. Ks. Jan M atu-
le w ic z...120 Ś. p. Ks. K arol H ryniew icki X . L. Z. 121,
135, 151, 166, 181, 197, 231, 262, 279, 294, 309.
Ju b ileu sz N adzw yczajny. P. K om ar. 134, 149 Dzieło P apieskie św. P io tra A postoła.
Ks. K. Lubianiec... 163 Pom oc misjom. Ks. K. B ajerow icz. . . 178 Zjazd księży akadem ików p e te rs b u r
skich. X. H. J . ...182 M iłościwe Lato. X. W. L ... 195 s>. p. Ks. A ntoni C zerniaw ski. A'. L. Ż. 198 R ew indykacja w łasn o ści kość. X. H. J. 229 Radjo w Polsce na usługach M .syj K ato
lickich. Ks. K. Bajerow icz. . . . 233 Ruch rek o le k cy jn y za granicą i u nas.
Ks. Dr. Z. L ew ick i...243 Pierw szy Synod diecezji pińsk iej. X .L .Ż . 246 Ś. p. Ks. K azim .-Józef Rogowski. X .L .Ż . 248 T estam e n ty p ry w a tn e . Jan K orw in -
K a m ie ń sk i... 261 N auki i u p om nienia Ojca św ... 275 Dla Misyj. Ks. K. B a je ro w ic z...292 Precz z pozostałościam i niewoli. X .H .J . 296 Drogi now oczesnego apostolstw a. X .Z .L . 306 E ty k a gospodarcza. X. Z. L ...325
Sir.
C onsolam ini, consolam ini, popule meus.
R ed a kcja ...342
D zia ł porad.
W spraw ie form alności przy zaw ieraniu m ałżeństw . X. F. M .— X .A . N . . . 10 W spraw ie n ie k tó ry c h zm ian w Rytuale.
X. A. N . ... 26 Z akaz ksiąg w diecezji. X. O. S .—X. A. N. 43 D em e rcatu ra e tlu su c h a rta ru m .X /. F.—
X. A. N . ... 57 W spraw ie nabożeństw . W iejski d u s z
pasterz. — X. A N . ... 74 W spraw ie poborów, R y tu ału i różnych
zakazów sub poenis. X . M. S. — X . A. N . ... 89 W spraw ie p odatków za g ru n ta koś
cielne X . M. F. — X. A. N. . . . 106 W spraw ie przepisów R y tu a łu .X .K .M .—
X . A. N . ... 122 R ozdaw anie druków przy kw eście w k o ś
ciele. X . K. W. — X . A. N. . . . 138 Sposób śpiew ania i odm aw iania L itanji. 153 X . P. ./. — X . A . N . ... 154 N aw iedzanie kościołów , ja k o w aru n e k
po zy sk an ia o d p u stu jubileuszow e
go. X . P. C. — X. A. N. . . . . 167 W spraw ie Kun. 1023 S 2. K. P. K.
X. A . K. — X. A. N . ...184 Przyw ileje ju b ileu sz o w e.^ . B. M.— X.A.N . 199 W spraw ie pośw ięcenia p a s c h a łu i m od
litw y za Ojczyznę. X. W. S. — X. A. N . ...234 W i praw ie zakazu pod karam i. X. K.
M - s h W - X . A. N . ... 248 Com m unicatio iu sacris cum acatholicis.
X. B. K -ń. — X. A. N . ... 264 W spraw ie w y sta w ien ia N i,Sakram entu.
X. ,/. S. — X. A. N . ... 280 W sp raw ie akcji m isyjnej. X. K. M . —
X. A. N . . 297
W sp raw ie przysięgi i podręcznej książk i kościelnej. X. E. S. — X. A. N.
Red... 311 W spraw ie Mszy „de R equie“ na mocy
przyw ileju, X. ./. M. — X. A. N. . 328 U praw nienie nieślubnego dziecka. X.
B. — X. L. Ch... 344
A rch io d ie ce sa n a.
Msza św. o północy n a Nowy Rok.
W izytacja Trzeciego Z akonu w W il
nie. — W ydaw nictw a p a ra fja ln e .—
Dom Z w iązku św. Zyty (X. J. I.). — P osiedzenie K ap itu ły M etropolital
nej.—Św ięcenie k ap ła ń sk ie . — S to
w arzyszenia Młodzieży Polskiej w
a r c h i d i e c e z j i w i l e ń s k i e j ...12
W yjazd J. E. Ks. A rcybiskupa — P o
kazy z z a k resu n a u k i religji na w ystaw ie szkolnej. — Koło Księży P refektów . — Posiedzenie Zarządu Z w iązku K apłanów „ U n ita s“. ^ - P o siedzenie K omisji przygotow aw czej do Synodu. — K onferencja n au czy cieli religji szkół pow szechnych w Wilnie. — Stow arzyszenie Misyj W ew nętrznych. — Zw rot kościoła
0 0 . F ran ciszk an ó w w W ilnie . . 27 U roczystości p apieskie. — Dzień im ie
nin A rcypasterza. — P osiedzenie Komisji przedsynodalnej. — P o sie dzenie K ap itu ły M etropolitalnej. — Ju b ilac i w śród księży archidiecezji W ileńskiej.—Rocznica śm ierci ś. p.
ks. arcyb. C ieplaka. — Życie litu r
giczne. — W o l k o w y s k ...44 Rocznica koronacji Ojca św. - Aka-
dem ja w VII rocznicę w yboru i k o ro nacji Ojca św. P iusa XI w Semi- n a rju m M etropolitalnem W ileńsk.-—
Kolo Księży P refektów . — P o sie
dzenie Z arządu Zw. K apł. „Uui- t a s ”. — Ś. p. ks. S tan isław Hry- n i e w s k i ... 8 W Bazylice M etropolitalnej. — Choroba
JE . Ks. B iskupa-Sufragana. — 25-le-"
cie k a p ła ń stw a . — W alne Z ebranie K oła Księży A bstynentów . — Źołu- dek. — Ś. p. ks. B ronisław Saro- siek.—Ś. p. ks. Ja n Bieniasz-Krzy- wiec... 75 P o ra n e k m isyjny. — Misje p ara fja ln e .—
P osiedzenie K ap itu ły M e tro p o lita l
nej. — R ekolekcje przez radjo. — A kadem ja ku czci św. Tom asza z A kw inu. W ijud. — R ekolekcje
Sir.
VII
w Semio. M etrop. — Święcenia.
W ijnd. — Słonim. — Ś. p. ks. St.
Sir.
B o b e l... 70 Ś w ięta w W ilnie. — Św ięcenia.—A bsol
w enci Sem inarjum . — B ratn ia Po
moc A lum nów Sem. M etrop. — Re
kolekcje N auczycielstw a szkół p o w szechnych. — Pism o parafjaln e. — S tow arzyszenie św. Cyryla i M eto
dego. — S prow adzenie zw łok ś. p.
ks. Arcyb. K luczyńskiego . . . . 107 U roczystości żałobne. — Św ięcenia k a
p łań sk ie. — P ra k ty k a d u sz p a ste r
ska. — P odziękow anie „B ratniej Pomocy A lum nów ”. Z arząd — V-ty Tydzień S połeczny K atolicki w W il
nie ...• ... 123 Z ebranie księży u J. E. Ks. A rcybi
skupa. — Nowi M agistrow ie Teolo- gji.—A kadem je ku czci Ojca ś w .—
W spólne nabożeństw o m aturzystów gim nazjów m ęskich. — Sem inarjum M etro p o litaln e.—E jszyszki.—Nowe- Święciany. — Zjazd księży byłych akadem ików p etersb u rsk ich . — Ru- brycela na ro k 1929 ... 139 W yjazd A rcypasterza. — P race ju b ile u
szowe. — Macki m asonerji. — A ka
dem je ku czci Papieża. — Zw iązek K apłanów „U n itas“. — P osiedzenie K apituły M etropolitalnej. — Zjazd księży, byłych akadem ików p e te rs b urskich. — W alny Zjazd C hrześ-1 cijańskiego S to w arzy szen ia Naucz.
Szkół P o w s z e c h n y c h ... 155 Ś w iętopietrze.—F erje le tn ie Sądu1 A rchi
diecezjalnego i M etropolitalnego.—
R ekolekcje dla księży m. W ilna.—
W stępow anie do S em inarjum D u
chow nego. — Stow. Pob. dla Mis.
Wewn. — Zjazd Stow. Mł. Pol. — Koło badań społecznych. — O dsło
nięcie pom nika ś. p. A rcybiskupa C ieplaka. — Koło księży prefek tó w w W ilnie. — Spraw ozdanie z d ziałal
ności Mis.W ewn. w M osarzu w l928 r. 168 P om nik ś. p. arcyb. J a n a C ieplaka. —
T ablica p am iątk o w a in auguracji Bazyliki M etropolitalnej. — Rocz
nica przen iesien ia JE. Ks. A rcyb.- Metrop. na Stolicę W ileńską. — A kadem ja B e n ed y k ty ń sk a w Wil
nie. — S em inarjum i gim nazjum Metropolitalne".—O brządek wschod- nio-słow iański w archidiecezji. — B yteń.—Rohożnica.—Ł aw ary szk i.—
Szejpiaki. — Polski Touring-K lub w W i l n i e ... 185 R ew indykacja zrabow anych objektów
kościelnych. — W yjazdy JE. Ks.
A rcybiskupa - M etropolity. — W y
jazd JE. Ks. B isk u p a -S u fra g a n a .—
JE. Ks. B iskup Łom żyński. — R e
kolekcje k a p ła ń sk ie .—S em inarjum M etropolitalne (E. Ś.). — Zw iązek M isyjny Kleru. — Z Koła Księży Prefektów . — Zw iązek K apłanów
„U n ita s“. — Z życia Sodalicyj M ar
ia ń sk ic h . — Św ięcenia. — S tow a
rzyszenie Młodzieży P olskiej . . . . 200 W yjazdy JE. Ks. A reybiskupa-M etropo-
lity. — Pow rót JE . Ks. B iskupa- S ufragana.—Sąd A rcybiskupi i Me
tropo litaln y . — Sem inarjum M etro
politalne. — P ielgrzym ka z W ilna do Rzymu.—Pismo p a ra fja ln e .—R e
m onty kościołów w Wilnie. — Łyn- tupy. — D ruskieniki. — L eo n p o l.—
T y l ż a ... 233 W yjazd JE . Ks. A rcybiskupa-M etropo-
lity. — Dzień K atolicki. — Sodalicja K law erjańskn. — Rozpoczęcie roku szk o ln .—Koło Księży P re fe k tó w .—
„U n itas”.—P ielgrzym ka jubileuszo
wa do Rzymu.—O dznaczenie.— N a
bożeństw o ku czci bł. J a n a Bosco.—
Różany sto k .—T roki Nowe.—Minoj- ty.—N arw iliszki.—R aduń.—Zgon. . 249 Pielgrzym ka do Rzymu.—P ow rót A rcy
pasterza. — Ju b ileu sz U n iw ersytetu S. B. w W ilnie.—P. P rezy d en t Rze
czypospolitej w św iąty n iach w ileń
skich. — S em inarjum M etropolital
ne. — „In stru k c ja dla Kół Pobożn.
Stow. dla Misyj. W ew n.”—Zw iązek k a p łan ó w „U n itas“. — P rzypom nie
nie.—R ekolekcje za m k n ięte w W il
nie.— W spraw ie R ubryceli.—Z Ar-
chidiecezjalnej Ligi K a to lic k ie j.—
D auk szy szk i...265 U roczystości Uniw. S tefana B atorego.—
Z ebrania środow e u A rcy p asterza.—
J. Em. Ks. P ry m as P olski w W il
nie i archidiecezji. — Ze sta ty sty k i u n iw ersy teck iej. — K ap itu ła M etro
politalna. — T riduum na cześć bł.
J a n a Bosco.—T riduum n a cześć bł.
K laudjusza Colom biere.— Sodalicja św. P io tra K law era.— Z ebranie za
rządów Lig p ara fja ln y c h . — R eko
lekcje za m k n ię te w W ilnie. — „Be- ta n ja ”. X. K. L. — Z T ow arzystw a w alk i z żebractw em .— Ł ukonica.—
Ś. p. ks. W ład. B rodow ski . . . 282 W yjazd JE . Kr. A rcy b isk u p a.— K ap itu
ła M etro p o litaln a.—S em inarjum Me
tro p o lita ln e W ileńskie. — B ratn ia Pomoc A lum nów S em inarjum Me
tropolitalnego. Z arząd. — Z życia Księży P refek tó w . — Z akcji k a to lickiej na U niw ersytecie S tefan a Batorego.A. M. S .— VI Zjazd dele
gatów Zw iązku A k adem ickich So- dalicyj M arjań sk ich .—Liga K atolic
k a par. śś. F ilipa i Ja k ó b a w W il
nie.—Rozwój D ru k a rn i A rchidiece
zjalnej. X. I. O -ski...298 Megafon przy nabożeństw ie. — W ykład
P ism a św. i żyw otów św iętych. — Do Księży P refek tó w . — W ieczór m isyjny. — K sięża B iskupi w W il
nie. — Zjazd księży D ziekanów . — S praw y unijne. — U roczystości ku czci św. S ta n is ła w a K ostki. X . J.
A .—Św ięto S tow arzyszeń Młodzieży P olskiej Z w iązku W ileńskiego. — W alne Z grom adzenie Z w iązku K a
płanów „U n itas"... 313 Sir.
Przem ów ienie JE . K siędza A rcybisku- pa-M etropolity (1.).—Rocznica K on
se k ra cji JE . Ks. A rcy b isk u p a - Me
tropolity. — Sąd A rcybiskupi i Me- to p o litaln y .— S praw a rew indykacji kościołów i w łasności kościelnej.—
T ablica p am iątk o w a po ś. p. Bi
sk u p ie Zw ierow iczu w Bazylice Me
tro p o litaln ej. — Do PPW W . księży K anoników Honorow ych K apituły M etropolitalnej.—S praw y obrządku W schodniego.—S em inarjum M etro
p o litaln e.—„ U n ita s”...330 Przemów. JE. Ks. Arcyb.-M etrop. (2). —
Msza św. o półn. n a Nowy Rok. — W yjazd JE . Ks. A rc y b .-M e tro p . — Święcenia. — K ap itu ła M etropol.—
P ółki z książk. po kościoł.—Zw ią
zek Misyjny K leru.—Z m artyrologji ardhid. w il.—O strzeżenie.—S praw o
zdanie z działalności Sodalicji Mar- ja ń sk ie j S em inarjum A rchidiece- \ zjalnego. Z a rzą d .— Kurs A kcji K a
tolickiej i ak a d em ja w G łębokiem . 345 Z życia katolickiego po całym św iecie. 14, 30, 46, 60,78, 92, 110, 125, 142, 157, 171, 188, 204, 236, 253, 268, 285,- 301, 316,333, 341 Z życia k atolickiego w k ra ju ... 15, 32, 47, 63, 79, 95, 111, 127, 144. 159, 174. 190, 206, 239, 256, 271, 287, 303, 319, 335, 351.
Z piśm iennictw a. M. M asonius—D yd a k
ty k a .— P sychologja dziecka. Ks. L.
P u cia ta. — M etodyka nauczania re- tigji. A. V iscont.— T ra c ta tu s cano- nicus de m atrim onio ra to et non consum m ato...96 Odpow. R edakcji. WKs. O. S-cz. s. 128.
W Ks. S. M -ski 192.
W yjaśnienie. . 208
Sir.
Błąd w num eracji stronic.
W num eracji stro n ic zo stał popełniony błąd w num erze 13-14. Wiad. A rc h id .—N um er 15-16 pow inien mieć 1 str. 209, drugą 210, nie zaś 225, itd. W treśc i je d n a k nic nie opuszczono.
/
Opłata pocztowa opłacona ryczałtem.R o k III.________W i l n o , d. 10 s t y c z n i a 1 9 2 9 r. N r . 1.
T R E Ś Ć NUMERU
D Z I A Ł U R Z Ę D O W Y
Zarządzenia Stolicy Apostolskiej: O dpust zupełny za odm awianie Różań
ca przed Najśw. Sakram entem Pismo Ojca św. do Episkopatu S ta
nów Zjednoczonych w spraw ie U niw ersytetu K atolickiego w W aszyng
tonie. - Spraw y kanonizacyjne. O dpust zupełny za odm awianie Różańca w drodze ze św. W iatykiem . — Przyw ilej dla archidiecezji wileńskiej odpraw iania Mszy św. de R eąuie w dupleksach trzy razy na tydzień.
Zarządzenia Ordynarjatu Arcybiskupiego: D ekret o rozgraniczeniu parafji korycinskiej i czarnow iejskiej. — W spraw ie dochodzeń o niezapisa- nych aktach m etrycznych. Przesunięcia personalne.
D Z I A Ł N i E U R Z Ę D O W Y
R y tu ał dla kościołów polskich. X. W. L.
D uszpasterstw o w spółczesne (1). Ks. St. M iłkowski.
Dział porad. W spraw ie form alności przy zaw ieraniu m ałżeństw . (X. F. M.) X. A. N.
A rchidioecesana. (X. A. N.). — Msza św. o północy na Nowy Rok. — W izytacja Trzeciego Zakonu w Wilnie. - W ydaw nictw a paraf- jaine. Dom Związku św. Zyty. (X. J. I.) Posiedzenie K api
tuły M etropolitalnej. Św ięcenia kapłańskie. — Stow arzyszenie M łodzieży Polskiej w archid. w ileńskiej.
Z życia katolickiego po całym św ie cie : Rzym i Włochy. Niemcy. Holan- dja. Czechosłowacja. Anglja. Rosja. Chiny.
Z życia katolickiego w k ra ju : Archid. gniezn. i poznań. A rchidiecezja w arszaw ska. Diecezja płocka. Diecezja lubelska.
Od Administracji.
W S T Ę P N E G O K U R S U C H A R Y T A T Y W N E G O w P O Z N A N I U .
1. K urs rozpoczyna się w w torek, dnia 19 lutego 1929 o godz. 10.30 na w ielkiej sali w ykładow ej K atolickiej Szkoły Społecznej w Poznaniu, Podgórna 12 b II p., i trw a do p ią tk u dnia 8 m arca, godz. 12.
2. Na k u rs ten m ogą się zgłaszać: a) księża z w szystkich diecezyj polskich, posiadający przynajm niej 3 la ta k a p ła ń stw a ; pożądana je st przytem pew na p ra k ty k a w dziedzinie akcji ch a ry taty w n e j; b) członkow ie zgrom adzeń zakonnych, trudniących się ak c ją ch a ry taty w n ą , w ysłani przez swe domy m acierzyste.
3. Zaleca się uczestnikom k ursu podjąć pew ne przygotow anie w stępne, któ reb y im umożliwiło lepsze w y k o rz y sta n ia w ykładów i ćwiczeń kursow ych, za pom ocą odpo
w iedniej le k tu ry , do czego ze względu na b rak system atycznych dzieł w języku polskiem n a d a ją się szczególnie roczniki „ Przew odnika M iłosierdzia". Można je nabyć w Związku T ow arzystw D obroczynności „C arita s”, Poznań* Aleje M arcinkowa kiego 22.
4. O rganizacja i przebieg kursu będą u ję te w Regulamin, którego zachow anie je st konieczne dla norm alnego to k u prac kursu.
5. Na program kursu sk ła d a ją się zarów no w ykłady, jak i ćw iczenia p rak ty c zn e . Szczegółowy rozkład w ykładów i ćwiczeń będzie obwieszczony przy otw arciu kursu.
Ze względu na b rak odpow iedniej lite ra tu ry , w inni uczestnicy kursu czynić sobie n o ta tk i z w ykładów w specjalnych zeszytach.
7. W pisowe n a k u rs w ynosi 50 zł.
8. W u zyskaniu m ieszkania na czas kursu gotów jest pośredniczyć S e k re ta ria t K atolickiej Szkoły Społecznej za uprzedniem ryehłem zgłoszeniem i wyszczególnieniem co do wym agań.
9. Zgłoszenia na k u rs należy nadsyłać do dnia 1 lutego 1929 pod adresem Dy
rekcji K atolickiej Szkoły Społecznej w P ozn an ia, Podgórna 12 I).
P R O G R A M K U R S U A. Wy k ł a d y . I. O gólne p o d sta w y akcji sp ołeczn e j
i charytatyw nej.
1. Ideały p rac y ch a ry taty w n e j 2. M etody p rac y org an izacy jn ej 3. R eto ry k a i p u b licy sty k a w akcji ch a
ry taty w n e j
4. A dm inistracja i biurow ość
5. F inansow anie akcji ch a ry taty w n e j.
2.
1.
2
.
3.4.
5.
akcji charytatyw nej.
nędzy 3.
4.
5.
6
.
II. Teorja 7.
Istota, p rzy c zy n y i p rze jaw y m oralnej i m a terja ln ej Czynniki w alki z nędzą Kierunki w alki z nędzą
O rg a n iz acja akcji ch a ry taty w n e j a) H istorja. b) Z asady, c) Czynniki w ykonaw cze, d) C en tralizacja, e) D u szp asterstw o w obec akcji c h a ry ta ty w n ej. f) Szkolenie pracow ników c h a ry taty w n y c h .
P ań stw o w w alce z nędzą.
III. D zie d zin y akcji charytatyw nej.
1. O pieka nad ubogim i, że b rak am i i w łóczęgam i
B. Ć w i c z e n i a Ć w iczenia p rak ty c zn e b ęd a obejm ow ały instytucyj i o rg an iz ac y j ch a ry taty w n y ch .
O pieka nad u bogą m a tk ą i niem o
wlęciem ; o p iek a nad m atk ą nie
ślubną i dzieckiem nieślubnem O pieka nad ro dziną
O pieka nad b ezrobotnym i i bezdom nymi
O pieka nad dzieckiem w w ieku przedszkolnym
O pieka nad sierotam i
O pieka nad kalectw em um ysłow em i fizycznem
W alka z środkam i o d urzającem i (alkoholizm em , m orfinizm em i t. p.) O pieka nad m łodzieżą zan ied b an ą i p rze stęp c zą
O pieka nad kobietam i i dziew czę
tam i.
O pieka nad ^m igrantam i i im ig ra n tami.
O pieka nad chorym i; szpitalnictw o, w alk a z chorobam i społecznem i O pieka nad um arłym i; kasy p o g rz e bow e
O chrona sta ro ści i niezdolności do pracy
p r a k t y c z n e .
z e b ra n ia dyskusyjne o ra z w izytacje 9.
10
.
U . 12
.
13.14.
R o k I!!. Wilno, d. 10 stycznia 1929 r. Nr. 1.
WIADOMOŚCI
A R C H I D I E C E Z J A L N E WI L E Ń S KI E C ena prenumeraty:
Rocznie . . 15 zł P ó łro c z n ie . 8 zł Nr. pojedyó.80 gr
D W U T Y G O D N I K K A P Ł A Ń S KI.
R E D A K C J A I A D M IN IS T R A C J A : W ilno, zaułek B ern a rd y ń sk i 6, m. 1.
. K o n t o P. K. O. Nr. 80.833.
[gna ogtoszgń:
Cała stro n a 48 zł Pół stro n y . 24 zł
\U stro n y ' . 12 zł 7s stro n y . 8 zł
Agnoscite quod agitis : im itam ini quod tractatis. Pont. Rom.
D Z I A Ł U R Z Ę D O W Y .
Zarządzenia Stolicy Apostolskiej.
O d p u st z u p e ł n y za odm aw ia
nie R óżańca p rzed Wajśw. Sakra
mentem. — Z okazji K ongresu Eu
charystycznego w Bolonji w roku 1927, Ojciec św. Pius XI, na prośbę G enerała 0 0 . Dominikanów, udzie
lił odpustu zupełnego wszystkim tym, którzy po spowiedzi i Komunji św. odmówią cząstkę Różańca przed Najśw. Sakram entem , publicznie wy
stawionym lub zam kniętym w ta b e r
nakulum. O dpust ten udzielony zo
stał na zawsze i wszystkim, którzy zachowają zw ykłe w arunki. Dn. 4 w rześnia 1927 r. (Acta Ap. Sedis, t. 20, str. 376).
Pism o Ojca św. do Episkopatu Stanów Zjednoczonych Ameryki w sprawie Uniw ersytetu Katolic
kiego w W aszyngtonie - W. liście z dn. 10 października 1928 r. do Episkopatu Stanów Zjednoczonych Ojciec św. omawia spraw ę U niw er
sytetu w W aszyngtonie, podnosząc historję stosunku Stolicy św. do tej uczelni, w ielkie jej znaczenie dla spraw y katolickiej oraz potrzebę
pop ierania jej przez społeczeństw o katolickie tak, żeby ona co do w szystkich swoich wydziałów stała na wysokości zadania. Dla popierania
• m oralnego tej uczelni Ojciec św.
radzi B iskupom : 1. Urządzać Dnie Uniwersyteckie, w k tó re księża za
chęcą w iernych po kościołach do popierania spraw y U niw ersytetu, 2. zakładać po parafjach S tow arzy
szenia dla popierania U niw ersytetu i 3. do tego S tow arzyszenia w cią
gać naw et dziatwę od lat najm łod
szych, żeby ją w ten sposób n au czyć kochać U niw ersytet, „ten praw - pziwy szaniec obronny w iary i oj- czyzny“, w którym gdy, „dorośnie, będzie czerpała w iedzę i m ądrość".
(Acta Ap. Sedis, t. 20, str. 380.
Spraw y Kanonizacyjne. Dn.
20 listopada 1928 r. odbyła się se
sja przygotow aw cza św. Kongr.
Obrz., pośw ięcona om aw ianiu hero- iczności cnót sługi Bożego Kon- tard a F e rrin i’ego, św ieckiego p ro fesora uniw ersytetów w P aw ji i M edjolanie. D. 4 grudnia 1928 r.
odbyła się tak aż serja w spraw ie
sługi Bożej Gemmy Galgani. (Acta
Ap. Sedis, t. 20, str. 401).
Odpust zupełny za odmawia
nie Różańca w drodze ze św.
Wiatykiem. — Nr. 2216/28.
Sacra P o enitentiaria A postolica - Officium de Indulgentiis. — Beatis- sime P ater, A rchiepiscopi et Epis- copi Poloniae, ad pedes Sanctitatis V estrae provołuti, hum iliter petunt, ut S acerdotes p raefatae Ditionis SS. E ucharistiae Sacram entum ad infirmos deferentes, qui post psal- mos et cantica a Rituali Romano praescrip ta facultatem h ab ent reci- tan d i Rosarium , Indulgentiam ple- nariam , suetis conditionibus, conse- qui valeant, si tertiam SS. Rosarii partem in Viatico deferendo devote recitaverint. — Et Deus, etc. Uie 16 novem bris 1928. SS. D. N.
Pius div. Prov. Pp. XI, in Audien- tia D. Cardinali P oenitentiario Mai- ori im pertita, benigne annuit p ro g ratia iuxta preces. P ra e s e n ti' ad septennium valituro. C ontrariis qui- buscum ąue non obstantibus. ■ — S.
L uzio S. P. Reg. G. B. Menghini, Subst.
Przywilej dla archidiecezji wi
leńskiej odprawienia Mszy św.
de Requie w dupleksach trzy razy na tydzień.— N am . Prot. V. 175/928.
Vilnen. — R-mus D-nus O rdinarius D ioeceseos Vi!nensis a Sanctissim o Domino Nostro Pio Papa XI humil- lime efflagitavit, ut in singulis Eeclesiis P arochialibus, seu quasi- parochialibus, suae D ioeceseos li- ceat te r in hebdom ada M issas cum cantu vel lectas de R equie eelebra- re.—Sacra porro R ituum Congrega- tio. utendo facultatibus sibi specia- liter ab ipso Sanctissim o Domino N ostro trib u tis, ita precibus annuit, ut in m em oratis Eeclesiis unica Missa de R equie pro quolibet de- functo cum cantu, vel lecta, quan- do Missa cum cantu, iusta de causa, can tari nequeat, te r in hebdom ada celebrari possit; dummodo in utro- que casu non occurat aliquod Fe-
stum duplex prim ae vel secundae classis, aut Festum de praecepto etiam supresso, nec non F eria vel Vigilia au t Octava, quae sint ex pri- vilegiatis, et praedictae Ecclesiae alio simili privilegio non gaudeant;
serv atis de cetero Rubricis. P ra e senti Indulto ad proxim um tantum quinquennium valituro. — C ontra
riis non obstantibus quibuscum que.
-Die 15 Decem bris 1928. A. Card.
Vico, Ep. P ortuensis Praefectus.
A ngelus Mariani, S. R. C. Secreta- rius.
Zarządzenia Ordynarjatu Arcybiskupiego.
Dekret o rozgraniczeniu pa- rafii korycińskiej i czarnowiej
skiej. Vilno, die 31. X II. 1928.
Nr. 5169. — Archiepiscopus-M etro- polita V ilnensis Lecturis salutem i Domino! Incolae coloniae P o d ia i e m e n c z y n precantes Nos ad- verunt, ut p ro p ter n im iam distan- tiam a propria eccl. paroeciali in Korycin propiori eccl. paroeciali in Czarna Wieś adscribi valeant.—Faota super statu rerum diligenti inquisi- tione, auditis quorum interest, Nos ad quos spectat, ne C hristifideles gregis Nobis coiacrediti in percep- tione Sacram entorum et in adim- plendis aliis officiis religiosis ali- quod detrim entum et incommodum patian tu r, au ctoritate N ostra ordi- n aria, ad norm am can. 1427, dictam coloaaiam Podniem enczyn ab eccle- sia paroeciali in K orycin seiungi- mus et paroeciae in C zarna Wieś adscriptam esse declaram us et sta- tuimus. Quoruin in fidem hoc decretum expediri m andavimus.
f R. JAŁBRZYKOWSKI, Archiepiscopus- Metropolita,—A. Saw icki Curiae Can- cellarius.
W sprawie dochodzeń o nie-
zaplsartycft aktach metrycznych.
Nr. 1. Wiadomoćci A rchidiecezjalne W ileńskie 3.
Wilno, dn. 5 styczn ia 1929 r. Nr. 86.
Instrukcja K urji z dnia 4 w rześnia 1922 r. Nr. 3484 przepisuje, aby prow adzący dochodzenie w spraw ie o niezapisanej m etryce czynili po
szukiw ania żądanego aktu m etrycz
nego w sąsiednich parafjach o 10 lat w stecz i o tyleż lat naprzód od daty przypuszczalnego sporządzenia aktu. W ielu jed nak z księży P ro boszczów pomija to poszukiw anie, a nieraz bywa, iż rzekom o nie- zapisany akt jest zapisany, tylko w innym kościele; zdarza się to zwłaszcza w parafjach miejskich.
W ówczas cały proces śledczy, w y
m agający wiele czasu i pracy, oka
zuje się zbędnym .—W obec tego Sąd A rcypiskupi i M etropolitalny Wi
leński poleca WWKsiężom P ro
boszczom, aby ci, którym zostało zlecone dochodzenie w podobnej spraw ie, tego poszukiw ania nadal nie zaniedbyw ali, ci zaś, do których się zw racają z p rośbą o przejrzenie ksiąg, aby pilnie przeglądali akta m etryczne o 10 łat w stecz i o ty leż lat naprzód od przypuszczalnej daty sporządzenia aktu i żeby o w yniku tych poszukiw ań zaw iada
miali prow adzącem u spraw ę śledczą.
Adnotacje jak o przejrzeniu ksiąg w łasnych, tak rów nież odpow iedzi ościennych Proboszczów pow inny się znajdow ać przy aktach docho
dzenia.—Ks. P rałat Hanusowicz, Ofi
cjał. Ks. Jan Ellert, Notarjusz.
P rze su n ię cia p erson a ln e, — Na mocy zarządzenia JE . K siędza A rcybiskupa - Me
tro p o lity W ileńskiego w składzie osobistym D uchow ieństw a zaszły n ast. zm iany: k s' Adolf Rom ecki wik. z Ridy przeniesiony n a w ik. do Iw ja dn. 31.XII. 28 r. L. 5508, ks.
W ładysław P ogorzelski, p re fe k t Gim nazjum w W ołkow ysku, o trzym ał w ypoczynkow y urlop n a m iesiąc dn. 20.11. 28 r., ks. S ta n i
sław B aran o w sk i, pref. szkół w Nowej Wi- lejce, zo stał naznaczony n a tym czasow ego k a p e la n a Z ak ład u w ychow aw czo-popraw - czego w W ielucianach d. 4.1.29 r. Nr. 629/28, ks. A n toni C hom ski o trzym ał urlop zdro
w otny na trzy m iesiące dnia 5.XII. 29 r.
Nr. 5153, ksiądz P aw eł Czapłow ski, w ik.
z Żołudka, na proboszcza do Skrzybow- ców (dek. lidzki) dn. 8 . 1. 29 L. 111, ks.
E dw ard W ojtczak T. J. n a proboszcza pa- rafji obrządku w schodniego w A lbertynie dn. 8.1. 29. L. 112. — X. A. Saw icki, Kancl.
K urji.
D Z I A Ł N I E U R Z Ę D O W Y . Rytuał dla K ościołów Polskich.
K urja M etropolitalna W ileńska, Pismem z dnia 7 listopada 1928 r.
Nr. 5214, ogłosiła, iż „od dnia 1 stycz
nia 1929 roku zacznie obow iązyw ać w archidiecezji naszej nowy R ytuał".
W rzeczyw istości te n R ytuał nie iyle jest nowym, gdyż zasadni- n ir now ego obecne w ydanie
■'e° 0\ . sP °rządzone w edług typow ej edycji rzym skiej, nie przynosi, albo przynajm niej bardzo mało, ile na- pewno i bez żadnej w ątpliw ości je st potw ierdzonym R ytuałem przez S to
licę A postolską dla Polski; a ponie
waż obecne w ydanie jego pow stało na mocy uchw ały E piskopatu Pol
skiego, ujednostajnia on w szelkie odrębności nasze w obrzędach k o ścielnych na całą R zeczpospolitą polską. Te dwa względy: niew ątpli
we potw ierdzenie Stolicy A postol
skiej i ujednostajnienie, stanow ią jego pierw szorzędną w artość.
Poniew aż to w ydanie R ytuału w prow adza jednak pew ne zmiany, n iektóre z nich tu podajemy.
I. P rzedew szystkiem zm iany te
dotyczą w ystaw ienia Najśw. Sakra-
mentu. Zostały tu uwzględnione ce- rem onje, dotyczące w ystaw ienia N.
Sakram . i benedykcyj. R ytuał po
daje to w tyt. IX, rozdz. 14, str.
509—525. Dla łatw iejszego przypom nienia podajem y tu cały ob rzęd 1).
Rozróżniamy dwa w y staw ien ia:
publiczne, czyli uroczyste, w m on
strancji i na tronie, do tego p rzy gotowanym, i pryw atne, polegające na samem tylko otw arciu drzwiczek od tabernakulum , bez wyjmowania zeń puszki.
Publiczne czyli uroczyste wysta
wienie, na które trzeb a mieć pozwo
lenie O rdynarjusza, odbywa się w sposób następujący: K apłan, ubrany w komżę płócienną, stułę i kapę białą (lub w ornat odpowiedniej barw y, o ile Msza ma być z w ysta- wiehieniem, le c z , beż procesji, jak rów nież w stułę i kapę odpow ied
niej barw y, jeżeli ma być procesja przede Mszą, lub m ają być o dpra
w iane Nieszpory), przystępuje do ołtarza, na którym się przecho
wuje N ajśw iętszy Sakram ent, k lę
ka in piano na jedno kolano, i p rzy klęknąw szy chwilkę na najniższym stopniu, przystępuje do ołtarza, w yj
muje z bursy korporał, k tó ry ro z
pościera na ołtarzu, i staw ia na nim m onstrancję, w yniesioną na ołtarz zaw czasu 2). Lud tymczasem, przy tow arzyszeniu organu, śpiew a Nie- j chąj będzie pochwalony, dalej, dla zachow ania jednostajności- w całej archidiecezji, lud albo chór śpiew a po ła c in ie : O salu- iaris Hostia. K apłan w tym czasie
J) P rzepisy o w ystaw ieniu Najśw. S a
k ram e n tu pisan e są zgodnie z a p ro b a tą J. E. A rcybiskupa-M etropolity.
*) M onstrancję w pokrow cu p łó cien nym należy w ynieść jeszcze przed wyjściem z za k ry stji do ,odpraw iania nabożeństw a;
może też w ynieść ją z a k ry stja n i u staw ić na m ensie o łta rza a cornu E pistolae. Mar- tinucci: M anuale Sacr. C a e r e m lib. ii., cap.
JV.. art. 1. n. 33.
otw iera tabernakulum , przyklęka, wyjmuje kustodję lub pńszkę, s ta wia ją na korporale, otw iera i p rzy klęka, wyjmuje z niej Hostję i w kła
da ją do m onstrancji (o ile w pu
szce były inne Hostje, przed zam
knięciem jej, jak i tabernakulum , klęka), znowu przyklęka i, nie bio
rąc do rąk m onstrancji, ani intonując, jak dawniej: O salutaris Hostia, za
raz umieszcza ją na tronie, ponad tabernakulum . Jeżeli Hostji św. dot
k n ął się palcami, umywa je w va- sculum i wyciera. Po um ieszczeniu m onstrancji na tronie, k ap łan przy
klęka na najwyższym stopniu i scho
dzi na stopień najniższy, gdzie na- sypuje kadzidło do kadzielnicy, nie benedykując, i trzykrotnym rzutem okadza Najśw. Sakram ent; czyni przytem następujące rew erencje:
przed nasypaniem kadzidła klęka na oba k olana i oddaje ukłon t. zw.
średni, przed okadzeniem zaś i po okadzeniu Najśw. Sakram entu schy
la głow ę głęboko. Po okadzeniu kapłan rozpoczyna nabożeństw o l) (Mszę św., -) Nieszpory, Różaniec, Litanję i t. p.). O ileby w czasie Mszy św. lub innego nabożeństw a miał odchodzić od o łtarza lub doń przy
chodzić, nie wychodząc poza prez- biterjum , jak np. na Gloria lub Credo i tp. ad sedem, klęka na pierw szym stopniu na jedno kolano :i).
Po ukończeniu nabożeństw a u- dziela się błogosławieństwa Najśw.
Sakram entu przy zachow aniu n a stępujących cerem onij : K apłan, nie zdejmując ,, m onstrancji z tro
nu, schodzi na najniższy stopień
') O ileby m iał udzielić tylk o błogo
sław ień stw a, ja k np. w naszej archidiec.
po m ajow em nabożeństw ie, to nie staw ia m onstracji na tronie, lecz n aty ch m iast po w staw ien iu H ostji, klęcząc, in to n u je Tantum ergo, G enilori i tu okadza.
-) Dopiero po okadzeniu ro zk ład a k o r porał, u sta w ia kielich na śro d k u o łta rza i o tw iera Mszał do Mszy św.
:!) SRC. n. 2682 ad 47 et 49 i Rubrycyści.
Nr. 1 W iadomości A rchidiecezjalne W ileńskie 5.
o łtarza i tam klęka, klęcząc into
nuje Tantum ergo Sacram entum , przy tein na słowa: Veneremur cernui, w szyscy głow ę głęboko pochylają.
P o odśpiew aniu pierw szej zw rotki kapłan intonuje drugą — Genitori Genitoque, poczem wstaje, nasypuje kadzidło i okadza Najśw. Sakram ent, zachowując inklinacje, jak przy wy
staw ianiu, potem, oddaw szy kadziel
nicę m inistrantow i, klęcząc śpiewa w erset Panem de co elop ra estitistieis (w czasie w ielkanocnym i przez o k ta
wę Bożego Ciała dodaje się Alleluja) a pow staw szy, śpiew a orację: Deus, qu i nobis sub Sacramento (przez cały rok ni w yłączając czasu w ielka
nocnego — tę samą) z krótszą k o n kluzją: Qui oiuis et regnas in sae- cula saeculorum .1 Tu dopiero w stę
puje na najw yższy stopień ołtarza, klęka, zdejm uje m onstrancję z tro nu, staw ia na rozpostartym na m en
sie korporale, znów klęka i schodzi na najniższy f stopień, przyklęka, przyjm uje w elon na ram iona, idzie znowu do ołtarza, klęka, bierze m onstrancję, odw raca się do ludu i w milczeniu udziela błogosław ień
stwa, przy delikatnym odgłosie dzwonka J). Poczem staw ia mon
strancję na ołtarzu, klęka, schodzi - na najniższy stopień, oddaje welon i nie okadzając pow tórnie Najśw. i Sakram entu, odmawia akty: Niech będzie Bóg błogosławiony oraz trzy kroć: N ajśw iętsze Serce Jezusa. Po ich ukończeniu k apłan intonuje:
Niech będzie pochwalony i n atych
miast, gdy lud dalej śpiewa, przy- stępuje do ołtarza, klęka w sposób podobny jak przy w ystaw ieniu, cho- ! wą Najśw. S akram ent w ta b e rn a k u lum, m onstrancję zaś, osłoniętą bia-
') Po uczynieniu krzyża zw raca się do o łta rza p raw ą stro n ą, ą cornu Evangelii, czyli czyniąc całe półkole. W czasie błogo
sław ień stw a tu ry fe rarz może okadzać Naj- sw. S akram . SRC. 2956 ad 9, 3108 ad 6.
łym welonem, pozostaw ia na ołta
rzu.
Jeżeli po w ystaw ieniu ma się odbyć przeniesienie Najśw. S ak ra
m entu na inny ołtarz, to po oka
dzeniu N. Sakram entu, k tó ry stoi wówczas na mensie, kapłan bierze welon naram ienny i gdy lud lub chór śpiew a O salutaris Hostia łub inną pieśń, przystępuje do ołtarza, klęka, pow staw szy bierze m onstran
cję i przenosi do ołtarza w ystaw ie
nia. D oszedłszy do ołtarza, celebrans odrazu staw ia m onstrancję na tronie, klęka i schodzi na najniższy sto
pień, oddaje welon, stojąc sypie kadzidło do kadzielnicy, okadza Najśw. Sakram ent i zaczyna nab o żeństwo. Benedykcji w tym w ypad
ku udziela się przy ołtarzu wy
staw ienia.
O ile po w ystaw ieniu ma się od
być procesja, celebrans po odśpie
w aniu przez lud Niechaj będzie po
chwalony oraz przez chór O salu
taris i okadzeniu Najśw. Sakram entu, który w tym w ypadku stoi na m en
sie, intonuje pieśń procesyjną, np.
Twoja cześć chwała, lub Niebo, ziemia na cześć N. Sakram entu i odbywa procesję.
O ile procesja odbyw a się po n a
bożeństw ie, celebrans sypie kadzid
ło, okadza Najśw. Sakram ent, pozo
stający na tronie, w staje, p rzy stę
puje do ołtarza, klęka i zdejmuje m onstrancję i odbyw a procesję. W czasie procesji R ex Christe nie śpie
wa sie. P o pow rocie po procesji przy śpiew ie Tantum ergo mon
strancja w tym w ypadku stoi na mensie.
Są trzy w ypadki, w których Ry
tu a ł zezwala na odm nienny nieco sposób udzielania błogosław ieństw a Najśw. Sakram entu.
1. Błogosław ieństw o we Mszy na Boże Ciało i w O ktaw ie w czasie Sekwencji: Lauda Sion (str. 514).
Gdy chór śpiewa zw rotkę: N ulla rei
f i t scissura, zachowując w szystkie genufleksje, k apłan zasypuje k a dzidło, okadza Najśw. Sakram ent, poczem bierze m onstrancję z tronu i p rzyk ry ty w elonem zw raca się tw arzą do ludu, intonuje końcow e w ersety Sekwencji: Ecce panis, In fig u ris i Bone pastor, i gdy chór śpiew a: Jesu, nostri m iserere, udziela błogosław ieństw a Najśw.
S akram entu w m onstrancji, po
czem bezpośrednio staw ia Najśw.
S akram ent na tronie, zstępuje na najniższy stopień, okadza Najśw.
Sakram . i dalej odpraw ia Mszę św.
2. Również w uroczystość Boże
go Ciała, w czasie procesji z Ewan- geljami, przy odejściu od czwartej stacji, czyli po czw artej Ew angelji, o ile się śpiew a w czasie dalszego pochoduresponsorium : Melchisedeeh, rex Salem, tgpicum panem et vinum obtulit, gdy się odśpiew uje słowa:
O Jesu pie, nos isto pane dignos effice, pochód się zatrzym uje, biorący udział w pochodzie klękają, a ce
lebrans udziela błogosław ieństw a Najśw. Sakram entu tym, którzy idą przed celebransem , a więc k le rowi, bractw om i t. d., a gdy się odśpiew uje trzecia inwokacja: O Je
su, Pater m isericordiae, celebrans staje i udziela takiegoż błogosła
w ieństw a klęczącem u ludowi, który postępuje za celebransem . O ile się responsorium Melchisedeeh nie śpie
wa, błogosław ieństw a udziela sie po odśpiew aniu, po czw artej Ew an
gelji, Antyfony: O Sacrum convivium z oracyjką: Deus, qu i p er praesen- tiam Ł).
3. Z okazji w iększych uroczy
stości w czasie procesji lub pod k o niec jej śpiewa się Te D eum lauda- m us. Gdy więc kapłan dojdzie do ołtarza, nie staw iając Najśw. Sakra-
’) P oniew aż w naszej archidiecezji niem a zw yczaju śp iew an ia resp o n so riu m M elchisedeeh, w ięc i tego bło g o sław ień stw a się nie udziela.
m entu na m ensie, lecz trzym ając Go w ręku, zw raca się tw arzą do klęczącego ludu i śpiewa dw akroć Salcum fac populum tuum , Domine, co też pow tarza w tym samym tonie chór z ludem, za trzecim r a zem zaś śpiewa: Saluum fac p o p u lum tuum , Domine, et benedic haere- d itati tuae i gdy chór śpiewa ciąg dalszy, k ap łan udziela błogosław ień
stw a N. Sakram entu. Postaw iw szy N. S akram ent na m ensie, okadza Go, po skończeniu hym nu odm awia na przem ian z ludem Niech będzie Bóg błogosławiony, Najśw. Serce Jezusa i po zaintonow aniu Niech będzie pochwalony P rzen a jśw iętszy S a kra
m ent, natychm iast chowa Najśw.
Sakram ent do tabernakulum . W tym w ypadku ani Tantum ergo, ani ora- cyjki: Deus, q u i nobis, wcale się nie śpiewa.
W ystaw ienie prywatne, t. j. w puszce i przy otw arciu jedynie drzw iczek tabernakulum , bez w yj
mowania puszki, na które zezwo
lenia specjalnego O rdynarjatu nie potrzeba, odbyw a się w sposób następujący: K apłan przystępuje do ołtarza w śród śpiew u: Niechaj będzie pochwalony, otw iera drzw icz
ki, pozostaw iając puszkę w ta b e r
nakulum , przyklęka i zstępuje na najniższy stopień ołtarza. Tutaj odmawia stosow ne modlitwy, np.
Litanję, Suplikacje i t. p., a n astęp nie śpiew a Tantum ergo, Genitori
Genitogue, okadza Najśw. Sakram ent, jak przy uroczystem w ystaw ieniu, śpiew a w erset i orację o Najśw.
Sakram encie, poczem przystępuje do ołtarza, klęka, wyjmuje puszkę z tabernakulum i, nie staw iając jej na mensie, okryw a ją końcam i w e
lonu naram iennego, odw raca się z n ią do ludn i udziela b ło g o sła
w ieństw a w milczeniu, przy d elik at
nym odgłosie dzwonka. N astępnie staw ia puszkę z pow rotem do ta
bernakulum , klęka i nie okadzając
Nr. 1. W iadomości A rchidiecezjalne W ileńskie 7.
jej, odmawia Niech będzie Bóg błogosławiony i t. d., poczem intonuje Niech będzie pochwalony i chowa N.
Sakram ent. Samo z siebie w ynika, że w ystaw ienie pryw atne może się odbyw ać tylko przy tym ołtarzu, w którym Najśw. S akram ent jest stale w tabernakulum przechow y
wany.
II. Nowy R ytuał na str. 718 p o daje specjalne nabożeństw o na czas w ystaw ienia czterdziestogodzinnego.
Składa się ono z Litanji do W szyst
kich Świętych, psalm u 61: Boże, ku w spom ożeniu m em u z w ersetam i oraz kilku oracyjek w języku pol
skim. Nabożeństwo to należałoby odpraw iać przy w ieczornem zam
knięciu Najśw. Sakram entu,, lub też po kazaniu w następujący sposób:
K apłan, ubrany w komżę, stułę i kapę białą, klęk a na najniższym stopniu ołtarza, odmawia Litanję do W szystkich Świętych (m ożnaby też ją śpiewać), potem psalm: Boże, ku w spom ożeniu (na nutę Bóg nasz ucieczką) z w ersetam i i oracyjkami, poczem, o ile się zam yka Najśw.
Sakram ent, śpiew a Tantum ergo i u- dziela błogosław ieństw a ]).
ITT. Należy zwrócić baczną uw a
gę na kilka drobnych zmian w ob
rzędzie ślubnym (str. 349), które wprowadza nanow o potw ierdzony Rytuał. Zasadniczą zm ianą jest prze- dew szystkiem to, że now y R ytuał podaje jednakow ą dla obu stron form ułę przysięgi m ałżeńskiej. Nad
to na stronie 359 podane zostało błogosław ieństw o pozam szalne dla niew iast, k tóre poraź pierw szy za
w ierają m ałżeństw a i to tem pore non clauso; na stronie zaś 361 po- 9ane są m odły rów nież poza mszal- ne do odmawiania, gdy niew iasta
J) N abożeństw o to w całości znajduje się w now em w ydaniu P odręcznika do ado
racji N ajśw . S a kra m e n tu (Wilno 1928 rok) na str. 328, z pew nem i dodatkam i, k tó re są używ ane w innych k raja ch .
(np. wdowa) otrzym ała już błogo
sław ieństw o przy pierw szym ślubie, albo w czasie zakazanym Ł).
IV. W dziale procesjonalnym R ytuału, któ ry najwięcej się różni od R ytuału Rzymskiego, zaszły ró wnież pew ne zmiany. Procesja na Dnie Krzyżowe (str. 494) została nieco skrócona przez ograniczenie sufragjów do pięciu, które zresztą można zastąpić suplikącjam i (str.
501), podane rów nież zostały mo
dlitw y w języku polskim (str. 502).
Są też specjalne m odły dziękczynne na dzień 15 lipca (rocznica zw ycięst
wa pod Grunwaldem), 15 sierpnia (rocznica zw ycięstwa nad bolsze
wikami) i 10 października (rocznica zw ycięstw a pod Chocimem). Na str.
552 została podana procesja na Dzień Zaduszny po łacinie, a na str.
538 po polsku; a więc można ją cał
kowicie odpraw iać w języku pol
skim, ew. innym.
V. Piękny obrzęd absolucji zm arłego został u nas zniekształ
cony z powodu, że celebrans za
m iast stanąć u stóp zm arłego, p o dobnie jak w domu przy odm aw ia
niu De p rofundis, zajmuje podczas Libera miejsce, w brew w yraźnym przepisom M szału i R ytuału (str.
253), u głow y katafalku, tam gdzie stać pow inien subdiakon z krzyżem . N ależałoby, aby z zaprow adzeniem nowego R ytuału, także i pod tym względem n astąp iła zmiana, tak aby przy pogrzebach osób świeckich celebrans staw ał pomiędzy katafal-
') Te zm iany zostały podane w bardzo p rak ty c zn y m w yciągu z nowego R ytu ału , pod ty tu łe m R iiuale p a rv u m sen excerpta e rituali R om ano ecclesiis Poloniae accom - m odato et a S S . D. N. Pro Papa X I ap- probato iuxta editionem typ ica m facta, w y
danym przez- k się g arn ię Zaw adzkiego w W il
nie w 1928 roku. W yciąg te n je st niezbędną dla każdej z a k ry stji naszej książką, zaw iera bowiem nietylko najczęściej używ ane obrzę
dy i benedykc.je, lecz specjalny d o d atek dla archidiecezji W ileńskiej. Cena bardzo niska.
kiein a ołtarzem , tylko nieco z bo
ku po stronie Epistoły, aby nie być plecam i odwróconym do ołtarza.
U nóg k atafałka staje celebrans, gdy w kościele leżą zwłoki k ap ła
na, które w edług przepisu R ytuału, w inny być głow ą zwrócone ku oł
tarzowi. Podczas Libera w inien k a płan stać z odkrytą głową, kropić i okadzać katafalk tylko po trzy razy z każdego boku, nie na krzyż, rów nież bez biretu.
VI. W dziale benedykcyj, b a r
dzo obszernym , zostały podane n ie
któ re benedykcje ze starej edy
cji R ytuału, a między innemi po
dano bardzo piękny obrzęd bło
gosław ienia pól z Ewangełjam i w języku polskim (str. 796), oraz for
m ularz benedykcji książki do n ab o żeństw a (str. 764), określony też w yraźnie został obrzęd pośw ięcenia chleba i wody w dzień św. A gaty (str. 750), któ ry ma się odbywać obecnie poza Mszą św. W iele też innych obrzędów podano, jak np.
przy pierw szej Mszy nowego k a p ła na, jubileuszu kapłańskim , rozm aite obrzędy bractew ne i t. p.
Oto są najw ażniejsze zmiany, k tó re w prow adza R ytuał, przez S to
licę św. dla Polski zatw ierdzony.
W naszej p rak ty ce nie przynosi on znacznych zmian, dlatego te, które wprowadza, należy dobrze poznać i ściśle je zachować.
X W. L.
D uszpasterstw o w spółczesne.
(Pokłosie z ku rsu duszpasterskiego w Poznaniu w dn. 14 19 listopada 1.927 r. R eferat w ygłoszony na z e braniu dekanalnem w W ilnie w dn.
10 kwietnia 1,928 /•.).
1.
Zjazd duszpasterzy z całej Polski na kurs duszpasterski w Poznaniu w dn. 14 — 19 listopada 1927 roku w liczbie około 300 księży jest do
wodem, że każdy z nas, pow ołany przez Boga i przeznaczony przez Kościół do wielkiej spraw y zbaw ia
nia i uśw ięcania ludzi, zdaje sobie spraw ę z tych trudności, jakie w ysu
wają w arunki skom plikow ane w spół
czesnego życia, gdy chodzi o wy
noszenie tego życia na poziom nad
przyrodzony kościelny. Stąd po
trzeba częstego analizow ania zarów no czynników w spółczesnego życia przyrodzonego, jak i środków n a
szego duszpasterzow ania, by je od
powiednio dobierać, ze sobą harm o
nizować i w sposob w łaściw y do życia stosować.
Teoretycznie rzeczy biorąc, „nic nowego pod słońcem ”, zarów no w czynnikach życiowych, przyrodzo
nych, jak i w m etodach pracy dusz
p astersk iej, od czasów C hrystuso
wych przez p asterzy dusz stosow a
nych. Inaczej jednak rzecz się ma, gdy chodzi o życie praktyczne. F a k tem jesd, że w ielu znakom itych i wy
soce m etodycznie w ykształconych proboszczów lub prefektów szkół nie potrafi się uporać z trudnościam i, jakie napo ty kają w pracy parafjal- nej lub szkolnej; gdy tymczasem inni, znacznie mniej teoretycznie w ykształceni duszpasterze, św ietnie sobie radzą wśród najw iększych trudności, dzięki um iejętności p ra k tycznego stosow ania naw et m ałego zasobu nabytej wiedzy w środowisku, gdzie pracują.
Zjazd a zarazem i k u rs duszpa- stn rsk i w Poznaniu postaw ił sobie za zadanie zająć się przedew szyst- kiem spraw am i praktycznem i d usz
pasterstw a w spółczesnego.
P odkreślił ten ch arak ter zjazdu i ku rsu J. Em. Ks. K ardynał Hlond, P ry m as Polski. Zagajając Zjazd i da
jąc w yraz radości, że ze w szystkich krańców Polski zgrom adzili się pa- ] sterze n a n arad y w spraw ie tak niezm iernie ważnej dla Polski i pol
skiego Kościoła, jak ą jest umiejętne,
Nr. 1, W iadomości A rchidiecezjalne W ileńskie 9.
a co za tem idzie owocne duszpa
sterstw o i zaznaczając, że sposób dobrego pasterzow ania zależny jest od w arunków , w jakich się parafja znajduje, a więc inne musi być pa
sterzow anie na K resach w schodnich, inne na zachodnich, jednakże, pod
kreślił, że są cechy wspólne, których obecność p łod ną uczynić zdoła każdą pracę kapłańską. W skazując dalej na te cechy, w ym ienił najważniejszą:
osobistość sam ego kapłana - dusz
pasterza. Jeżeli jego serce jest pełne C hrystusa, pełne Boga, odbije się to na jego działalności. Działalność człowieka nie może być w iększa od jego osobistości.
P rzed wojną w wielu krajach, np. w A ustrji, katolicyzm opierał się na czynnikach rządow ych, liczył na opiekę i obronę państw ow ą, na u sto sunkow anie się do religji osób p a nujących; i na tem źle w yszedł:
duchow ieństw o spało bezczynnie, a szerokie w arstw y ludności pozo
stały w pogaństw ie.
Trzeba przedew szystkiem , mówił K ardynał, w duszpasterstw ie p ra co wać, pracow ać, pracować. „Wolę proboszcza, są słow a P rym asa Hlon
da, bez m etod, ale pełnego inicja
tywy, działalności i pracy, niż z m etodam i ale bezczynnego". To też, kończył swe przem ów ienie k ró t
kie, a jędrne Książę Kościoła Pol
skiego, „nie od poparcia Rządu polskiego zależy przyszłość Kościoła w Polsce, ale od p racy duchow ień
stwa, od pracy naszej".
W tym też kieru nk u potoczyły się referaty, dyskusje, postulaty i uchw ały k ursu duszpasterskiego.
Postaram się, w m iarę mych sił, zobrazować je pokrótce Czcigodnym
a
