Woj. Śląskiego
k tóre odbędzie się
w so b o tę , dnia 1 c z e rw c a 1 9 3 5 r. o godz. 1 1 -tej
w sali posiedzeń R ad y Miejskiej m. K atow ic.
P o r z ą d e k d z i e n n y : 1. Zagajenie.
2. Sprawozdanie z działalności Zw iązku w roku ubiegłym.
3. Zatw ierdzenie protokołu z ostatniego W alnego Zebrania.
4. Rezolucje.
5. Sprawozdanie Komisji Rewizyjnej.
6. Udzielenie absolutorjum ustępującem u Zarządow i.
7. W y b ó r Z arząd u i Komisji Rewizyjnej.
P. P. przedstawicieli zrzeszonych m iast i gmin upraszam y o wzięcie udziału w ze
braniu wraz z przedstaw icielam i korporacyj gm innych.
Z a rz ą d Z w iązk u G m in W o j. Śląskiego
(— ) Dr. K o c u r ,
prezyden t m iasta i przew odniczący.
Oddłużenie rolnictwa
Kierowani dążeniem zapoznania naszych czy tel
ników z głównemi zasadami podjętej przez Rząd ak cji, m ającej ma: celu niesienie pomocy uginającemu się pod: ciężarem zadłużenia rolnictwu, pragniemy omó
wić w sposób zwięzły ii przejrzysty jednocześnie prze
pisy prawne, jakie ukazały s'ię dotychczas w tej dzie
dzinie i żywimy nadzieję, że temsamem przyczynimy się do; należytego zrozumienia ak cji oraz jej powodzenia.
Przyczyny powstania długów rolniczych, iich -ge
neza i rozwój są zbyt dobrze znane, by się nad' temi momentami rozwodzić. Kryzys -gospodarczy, gw ał
towny spadek cen płodów rolnych, wreszcie nadzieja, że konjunklura niebawem się poprawi, sprawiły, że rolnik zahrnął w długi, których obecnie bez pomocy wydatnej spłacić nie jest w stanie.
W ierzyciele, żywiący wraz z rolnikiem na
dzieje, że spadek cen produiktów rolnych jest o b ja
wem' tylko przejściowym, zadawallmiali się przez pe- w i en czas odsetkami, przedłużając termin spłaty u- dzielonych pożyczek; kiedy jednak okazało się, że przesilenie gospodarcze stało się objawem; prawie sta
łym:, wszczęli energiczne kroki celem ściągnięcia swoich wierzytelności. Rozpoczął się korowód ilicy- tacyj gospodarstw rolnych: zbiory na pmiu, inwentarz żywy i martwy, wreszcie gospodarstwa saime padły pod młotem egzekucyjnym.
R ęka w rękę z tym objawem szedł drugi; dalszy spadek oe.n nieruchomości. Produkcja rolna zaczęła 'kourczyć się, rolników ogarnęła rozpacz; groźba zu
pełnej dezorganizacji warsztatów rolnych stała się bezpośrednia,
W tym okresie i wśród takich okoliczności zro
dziła się myśl pośpieszenia (rolnikom; z pomocą, Pom oc ta m usiała pójść w tym kierunku, z k tó rego pochodziły najważniejsze niebezpieczeństwa; na
leżało zatem;: a) zmodyfikować odpowiednio; przepi
sy egzekucyjne, b) obniżyć oprocentow anie kapitału dłużnego, c) przedłużyć terminy płatności, d) przewi
dzieć możność rozłożenia kapitału na raty.
T o też wszystkie ak ty prawne;, jak ie okazały się w ciągu ostatnich trzech z górą lat, poszły w kierunku powyżej omówionym;.
Ustawa z dnia 25. lutego 1932 r. D. iU. R. P. Nr, 15 poz. 87 była pierwsza z rzędu ustaw, wydanych w związku z podjętą przez Rząd ak cją oddłużeniową dla rolnictwa.
Za nią pojawiło się cały szereg ustaw w te j dzie
dzinie i służących ternu samemu celow i. Czy ak cję oddłużeniową należy uważać za ukończoną po uikaza- niu się tych ustaw, do których w dalszych naszych wywodach szczegółowo' powrócimy — tego obecnie przesadzać nie można.
Ostatnim zaś dotychczas aktem w tej m aterji jest rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia
0 konw ersji i uporządkowaniu długów rolniczych oraz w związku z niemi będące rozporządzenia.
Zestawienie wszystkich aktów ustawodawczych wzgl. rozporządzeń z omawianiem zagadnieniem zw ią
zanych, podany na, końcu naszego artykułu. Zasad
niczo można je podzielić na dwie grupy, a mianowi
cie ak ty prawne ;
a) które można nazwać aktami anityegzekueyj- nemi, gdyż zaw ierają przepisy, zabezpiecza
jące rolników przed, natarczyw ością wierzy
cieli i utrudniają przeprowadzenia egzekucji zadłużonych gospodarstw,
b) które zawierają postanowienia m erytoryczne w m aterji samego zadłużenia.
Z pośród licznych postanowień ty ch aktów ,,an- fyegzekiUcyjnych na szczególną uwagę zasługują n a
stępujące najw ażniejsze;
a) wprowadzenie nowych przepisów sprzedaży z licy tacji ruchomości i nieruchomości,
b) uznanie inwentarza żywego ii; martwego oraz ziemiopłodów za nieruchomość z przeznaczenia, o ile one są potrzebne do prowadzenia; gospodarstwa rolnego. (Nie można ich sprzedawać z licy tacji w o- derwaniu od całego gospodarstwa),
c) wstrzymanie licy tacji na podstawie umotywo
wanego wniosku dłużnika,
d) niedopuszczalność zajmowania płodów ,na pmiu 1 sprzedawania ich w drodze licytacji,
e) możność ustanowienia dłużnika zarządcą przy
musowym;, jeżeli jego gospodarstwo podlega nadzo
rowi sądowemu.
Zaznajomienie się ze szczegółami tych aktów rządowych usilnie zalecamy.
Dla zrozumienia dalszych wywodów jak też c a łego zagadnienia ważnem jest ustalenie pojęcia „dłiug rolniczy" oraz pojęcia „gospodarstwo w iejskie”.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. (Dz. U, R. P. iNr, 94 poz, B41) określa je w sposób następujący:
Art, 1, „(1) Długiem rolniczym w rozumieniu roz
porządzenia niniejszego' jeist dług posiadacza gospo
darstwa wiejskiego:
1) pozostający w związku z nabyciem, rozpo
rządzeniem1 lub pirowadzienieim takiego gospo
darstwa, lub
2) pochodzący z tytułu indosu albo poręczenia, bez względu na to, w jakiej formie prawnej zostało ono udzielone,
(2) Domniemywa się, że każdy dług, obciążający posiadacza gospodarstwa wiejsikiegoi, którego1 głów
nym- zawodem- jest prow-a dżemie tego gospodarstwa, jest długiem rolniczym-. C iężar dowoidu przeciwnego spoczywa na wierzyeieliu“.
Art. 2. (1) ,,2a gospodarstwa w iejskie rozpo
rządzenie niniejsze uważa gospodarstwa rolne, leśne,
ogrodowe, nasienne, hodowlane, pszczelne i rybne, iza posiadaczy zaś tych gospodarstw — ich w łaścicie
li, użytkowników i dzierżawców.
(2) Zakłady i warsztaty przemysłowe, prow a
dzone w zakresie gospodarstw wiejskich, uważa się za lich część składową”.
Z postanowień airt, 1 wyinikiai przeto, że dłiug ro l
niczy musi być zaciągnięty p rze z rolnika, t. j. osobę, któreij głównym zawodem i źródłem utrzymania jest gospodarstwo rolne, bez względu na okoliczność, czy osoba la jest w łaścicielem gospodarstwa czy też ty l
ko jego dzierżawcą względnie użytkownikiem. Jeż eli zatem użytkownikiem danego gospodarstwa rolnego jest np. funkcjoinarjusz, k tóry (zamiast pensji otrzy
muje z tytułu wynagrodzenia za jego prace do użyt
kowania (gospodarstwo rolne, z którego czerpie głó
wne swoje dochody, jest on w zrozumieniu ustaw od
dłużeniowych rolnikiem, długi przez niego w związku .z gospodarstwem przez iniego prowadzonem zaciągnię
te są długami rolni czerni, Pozatem domniema się, że każdy dług obciążający posiadacza gospodarstwa wiejskiego (rolnika) jest długieto rolniczym. Tw ier- dzenie odmienne winno być udowodnione przez tę o- sobę, k tóra je wysuwa.
Nawet dług, iktóry powstał z tytułu poręczenia przez rolnika za osobę z rolnictwem nic związaną, u- ważać należy za dłiug irolniiczy, bez wględu na foirimę uskutecznienia por ęcztemi,a;.
Ja k widzimy, cytowane rozporządzenie określa pojęcie długu rolniczego1 w sposób bardzo szeroki.
Orzekanie, czy dług jeist rolniczy, należy do Urzę
dów Rozjemczych.
Niiie są 'długami rolniczemi zobowiązania pienięż
ne, zaciągnięte przez rolników wobec:
a) pracowników gospodarstwa (robotników), b) rzemieślników za dokonanie robót w gospo
darstwie.
c) osób, którym; przysługuje prawo alimentacji, prawo do rent, do świadczeń iz tytułu wymo
wy i wymiaru:.
W szystkie inne długi rolnika, jeżeli one powstały przed dniem 1, lipca 1932 r,, korzystają jako długi ro l
nicze z ulg, aktam i pnawnemii z dlziedziny oddłużenia rolnego przewidzianemu,
Je ż e li jednak dług rolniczy iz okresu przed dniem 1. lipca 1932 r, został zmieniony po tyim terminie przez prywatno-prawny ak t inowacyjny (nowe za
bezpieczenie .hipot., weksel, żyro, mowa umowa), i ten dług podlega ulgom: dla zobowiązań rolnych przewi-
dzianem.
Stosow anie ulg nie jest jednakie i izaileży od pew
nych warunków, które wymieniamy poniżej.
Ja k o 1 waruniniek pierwszy wymienić należy wici kość gospodarstwa rolnego wzgl. od grupy, do k tórej dane gospodarstwo z o s t a je zaliczone.
Gospodarstwa podzielone zostały na trzy grupy, zależnie od wielkości ich obszarów, a m ianow icie:
Gospodarstwa do ha 50 — należą do grupy A.
Gospodarstwa od 50—500 ha należą do grupy B.
Gospodarstwa ponad 500 ha należą dor grupy C, Ministrowie Skarbu :i Reform Rolnych władni są podwyższyć granice powyższe;
dla grupy A — do 100 ha, dla grupy B — do 1000 ha, dla grupy C — ponad 1000 ha,
'Podwyższenie takie miało już m iejsce w odniesie
niu do niektórych województw. i('Dlla W ojew ództw a Śląskiego podobnego podwyższenia nie uskutecznio
no).
Celem ustalenia w ielkości obszaru gospodarstwa rolnego odlicza isię od obszaru ogólnego':
1) nieużytki,
2) grunta' sprzedane -po dniu 28, października 1934 r„
3) grunta rozparcelowane.
W wypadku posiadania prz-ez jednego i tego sa
mego rolnika gruntów w kilku miejscowościach .zsu
mowuje się w ielkość tych obszarów '(wliczając też grunta dzierżawione wgł. użytkowane lub przypada
jących m udziale jak o spadek).
Zaliczenia ido grupy dokonuje Urząd Rozjemczy;
gospodarstwa zaliczone do> grupy A korzystają z ulg najdalej idących.
Niepoślednią rolę odgrywa w tera zagadnieniu charakter długu, t. zm, eizy (zaciągnięto dług odnośny ma rynku kredyty- zorganizowanego czy też na rynku kredytu nieiorganizowanego.
Do kategorji pierwszej należą zobowiązania, za
ciągnięte iw następujących instytucjach:
1) instytucje ubezpieczeń społecznych, 2) związki samorządu: terytorialnego, 3) Bank Polski,
4) instytucji kredytu długoterminowego,
5) banki, przedsiębiorstwa i instytucje państw o
we lub komunalne' oraz ogólnie użytecznie przedsiębiorstwa osadnicze w W ojewództwie Śląskiem,
6) przedsiębiorstwa bankowe, wymienione w art, 2, 3 i 119 rozporządzenia Prezydenta R zeczy
pospolitej z dnia 17. m arca 1928 r. o prawie bankowem (iD'z. U, R. P. Nir, 34, poz, 321), 7) Centralna Kiaisa Spółek Rolniczych w W arsza
wie, komunalnie kasy oszczędności, G alicyj
ska K asa 'Oszczędności iwie Lwowie i U kraiń
ska Szczadnycia w (Przemyślu,
8) gminne k asy p oży cizk owo -oszcz ę dn o ś ci o we, 9) spółdzielnie kredytowe, należące do związ
ków rewizyjnych, których listę ustali Mini
ster Skarbu iw drodze rozporządzeń.
M inister Skarbu władny jest zaliczyć do katego
rji te j przedsiębiorstwa i spółdzielnie, które e mocy swego przeznaczenia wprawdzie nie trudnią się czyn
nościami bankoweimi, lieciz ze względów na ich uży
teczność korzystać mogą z pomocy -Skarbu Państwa
— a to jpod warunkiem, że izawirzą one z zadłużonem:
u nicih rolnikami układy 'konwersyjne. W ykaz takich instytucji zaw ierają §§ 1 i 2 rozporządzenia Ministra Skarb u iz dnia 3, kwietnia 1935 r. (Dz. lU, R. P, Nr, 26 poz, 197).
Dla nas ważnem jest, że ido: tej kategorji należą spółdzielnie kredytowe, które w dniu 10. kwietnia 1933 r. należały (do związków rewizyjnych: Zw. Sp.
Roiln. w 'Cieszynie i )Zw. Roln,. iPolsk, Sp, Reifeisema
— Steifczyka -w Katowicach,
Zacznijmy orf omówienia ulg w spłacie długów zaciągniętych na ryniku kredytu zorganizowanego,
'Kredyty mogą być bądź to krótkoterm inowe, bądź też długoterminowe.
Ulgi w spłaceniu kredytu krótkoterminowego, wyrażają się zasadniczo' w rozłożeniu ma raty długów na la t 10— 14 z równoczesnem obniżeniu, odsetek w granicach 4 ^ — 7^ od sta. (Rozporządzenie M inistra Skarbu z dnia 11. grudnia 1934 r.), Zobowiązania ta k ie mogą być spłacane przed dniem 28, października 1937 r, papierami, przez Ministra Skarbu oznaczo- nemi,
DI,a rolników gospodarstw, należących do grupy A, spłata ratalna została rozłożona na lat 14 z opro
centowaniem 4 $ od sta w stosunku rocznym w pierw szych dwiu latach.
W roku pierwszym spłacić należy 2% kapitału, w drugim 3%, w trzecim, czwartym, piątymi, szóstym i siódmym po 5%, w resztujących 7 latach 10%,
O ile chodzi o gospodarstwa!, należące do grupy B., to długi odnośnych rolników rozkłada się na lat 10; oprocentowanie w pierwszych 2 latach wynosi 4>2% w stosunku rocznym, splata zaś kapitału w ro ku pierwszymi 2%, w drugimi 3%, w trzecimi i czw ar
tym 5%, w piątym i szóstym 10%, w siódmym, ósimym i dziewiątym 15%, w dziesiątym zaś 20%.
((Ulg, z jakich mogą korzystać rolnicy, których gospodarstwa należą do kategorji C (ponad 1000 ha) na te,m miejscu omawiać nie będziemy).
W odniesieniu do dzierżawców zaznaczyć należy, że oni — bez względu ma w ielkość dzierżawionych przez nich gospodarstw — korzystają iz rozłożenia ich długów na okres od lat najmniej 5, a najdłużej 10 z tern, że stopa procentowa od tych długów uiszczona niie może przekraczać 4^ w stosunku rocznym. W y sokość rat ustala Bank Akccpcyjny w W arszawie,
W arunkiem zasadniczym uprawnienia do korzy
stania z omawianych ulg jest zaw arcie układu kom- wersyjnego z instytucją kredytow ą, w k tórej dług został zaciągnięty. Układ odnośny winien być za
w arty do dnia 31. grudnia 1935 r.
Odnośna instytucja jest obowiązana zawrzeć u- kład komwersyjny. W odniesieniu do posiadaczy go
spodarstw, należących do grupy A diług objęty u k ła
dem może nawet przekraczać w artość gospodarstwa, w odniesieniu go posiadaczy izaś gospodarstw grupy B
ustawa stanowi, że zadłużenie nie może przekraczać
% wartości posiadanego' gospodarstwa.
Co się zaś tyczy dzierżawców gospodarstw, zali
czonych do grup A i B, instytucje kredytow e również zobowiązane są do zaw arcia układu k on,wersyjnego, pod warunkiem jednakże, że .zadłużenie dzierżawców nie przekracza % w artości ich inwentarza, ('Rozpo
rządzenie M inistra Skarbu z dnia 11. (grudnia 1934 r.).
Zaw arcie układu koni wersyjnego jest wykluczone;
1) w wypadku 'nieściągalności długu,
2) w wypadku kiedy dług pow stał przed 1, lipca 1932 r.,
3) w wypadku kiedy dług nieprzekraciza dla go
spodarstw
a) grupy A — zł. 100.—
b) grupy B — izł, 1000,— , 4) niedostarczania zabezpieczenia.
Je ż e li dług gospodarstw grupy A przekracza zł.
2.000.—■, instytucja kredytowa żądać imoże zabezpie
czenia hipotecznego wzgl. innego, w edle uznania B a n ku A kceptacyjnego. Dłużnicy, posiadacze gospo
d arstw objętych grupą B. iwinini — obok zobowiązania osobistego — dostarczyć zabezpieczenia hipoteczne
go w w ysokości 75% długu, lub złożyć papiery w ar
tościowe w w ysokości 85% długu, bądź też zabez
pieczenie, jakie uzna Bank Alkcepcyjny za dosta
teczne.
D zierżaw cy obu grup, których zadłużenie prze
k racza połowę wartości ich inwentarza, winni są do
starczyć zabezpieczeń takich, do dostarczania k tó rych obowiązani są posiadacze gospodarstw grupy B.
Nadmienić wypada, że poręczyciele dłużników, w łaścicieli gospodarstw rolnych mogą być zwolnieni z poręczenia, jeżeli dłużnik, posiadacz;
1) gospodarstwa, należącego! do grupy A zabez
pieczy swój 'dług hipoteką, sięgającą 75% war
tości gospodarstwa,
2) gospodarstwa grupy B i C zabezpieczy dług swój w ramach 50% w artości gospodar
stwa. —
Korzystanie przez poręczycielia z ulg nie może m ieć m iejsca, jeżeli dług pow stał w skutek Iranzakcji handlowej wzgl, finansowej,
Do długu powstałego przed dniem 1. lipca 1932 roku instytucie kredytow e (kredytu z organizowane
go) mogą doliczyć odsetki i, koszty, pow stałe do dnia zawarcia; układu; sumę tę możina rozłożyć na spłaty ratalne.
Układ rozjemczy może nierfojść db skutku bądź to z wimy dłużnika, bądź też z winy wierzyciela.
Z winy dłużnika układ nie dochodzi db skutku, je żeli dłużnik
a) nie staw ił się w terminie wyznaczonym do za
w arcia układu,
b) nie może lub miłe chce dostarczyć zabezpie
czenia długO', ukrywając tę możność,
c) zataił swoje zadłużenie łub dostarczył (fałszy
wych danych, które służyły za podstawę do zaw arcia układu.
Uważa się, że układ nie doszedł do skutku z w i
ny wierzycielą, jeżeli w ierzyciel;
a) działa opieszale i nie stawia się na termin do zawarcia układu wyznaczony,
h) odrzuca zaproponowane (zabezpieczenie' mi
mo, iż zostało ono uznane za dostateczne, c) tłumaczy w sposób nieuzasadniony przepisy
koniecznie do zawarcia układu, które zdaniem zobowią.zanego czynią go zdolnym do zaw ar
cia układu komwersyjnego.
U stalenie i orzekanie,, z, czyjej winy układ nie do
szedł do skutku, należy do Kom itetu Konwersyjmego., ido którego mioże odwołać się zarówno dłużnik ja k też w ierzyciel z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu na teim tle powstałego. K om itet znowu: może zwrócić się bądź to do Urzędu Rozjemczego, bądź też do biura finansów o-rolnego a naw et do władz adm inistracyj
nych z wnioskienii o zbadanie' okoliczności, z których powstał spór pomiędzy instytucją w ierzyciełską a dłużnikiem.
Ew entualnie przez instytucję w ierzyciełską przed rozstrzygnięciem sporu przez K om itet wszczęta egze
kucja ulega na żądanie dłużnika zawieszeniu przez Urząd Rozjemczy.
Je ż e li K om itet Konwersyjmy orzeknie, że układ konwersyjny nie został zawarty iz winy dłużnika, wówczas dłużnik tra ci pirawo do korzystania iz ulg jemu z mocy przepisów przysługujących, cały dług staje się płatnym- natychmiast, instytucja zaś wienzy- cielsk a mia prawo przeprowadzenia egzekucji.
Je ż e li jednak Kom itet Konwersyjny uzna, że u- k ład nile doszedł do skutku z winy instytucji wierzy- cielskiej, wówczas instytucja traci w odniesieniu do konkretnego wypadku prawe do pomocy Banku A k ceptacyjmego, a dłużnik uzyskuje prawo do takich uilig, jakie są przewidziane w odniesieniu do zobowiązań, zaciągniętych na rynku kredytu niezor- ganizowanego (Rozłożenie spłaty ma lat 14, stopa pro
centow a 3% w stosunku rocznym).
O rg a n iz a cja i try b p ostęp o w an ia C en traln ej K om isji O szczędność.- O d d łu żen io w ej dla S am o rząd u .
W numerze 22 iDz. U, R. P. iz dnia 30. marca 1935 r. ogłoszone zostało pod pozycją 132 rozporządzenie M inistra .Spraw W ewnętrznych z dnia 26. m arca b, r., wydane w porozumieniu iz Ministrami: Skarbu oraz Przem ysłu i Handlu iw sprawie organizacji i trybu po
stępowania Centralnej Komisji Oszezęidinoiściowo-(Od- dłużeniowej dla Samorządu., przewidziane w art, 13
ust, 2 rozporządzenie iPreizydeinitia Rzeczypospolitej z dnia 24, października 1934 r. o poprawie gospodarki i finansów związków samorządowych (:Dz. U. R. P.
Nr. 94 poz. 846),
O doniosłości postanowień rozporządzenia: z dinia 24. października uib, r, pisaliśmy obsze,rmie w po
przednich numerach naszego organu.
Informowaliśmy naszych czytelników również o krokach, podjętych w m aterji, poruszonej w cytowa- nem rozporządzeniu, przez Związek Gmin W ojew ódz
twa Śląskiego, Nawiasowo wspominamy na temi m iej
scu, że prezes Związku Gmin (Województwa Śląskie
go, Plan Prezydent Dr. Kocur, linterweinjjiował osobiście dwukrotnie w sprawie przedłożioneigo władzom! kom petentnym przez nasz Związek memoriału Pod sekre
tarza Spraw W ewnętrznych, P ana Dr.’ K orsaka, uwy
puklając :i podkreślając ustnie argumenty we wspom
nianym m emorjale wysunięte. '(Treść meimiorjału podla
liśmy w Nr. 1 .,(Orędownika Samorządu z m iesiąca stycznia 1935 ,r.).
W skład Centralnej Komisji wchodzą: przewodni
czący i jego zastępca, powołani prze,z prezesa Rady Ministrów, po,zatem po jednymi przedstawicielu Mini
strów: Spraw Wewnętrznych, Skarbu, 'Opieki .Spo
łecznej i Przem ysłu ii Handlu, Kom petencje Komisji określa art, 14 rozporządzenia październikowego.
Rozporządzenie z dnia 26, marca b. r. określa w sposób ścisły zakres działalności Komisji zarówno w dziedzinie o sczęd n o ścio w ej jak też w dziedzinie od
dłużeniowej, przyznaje je j prawo- badania budżetów, zamknięć .rachunkowych, aktów :i sprawozdań i do
kumentów związków samorządowych oraz ich urzą
dzeń, zakładów i przedsiębiorstw, przeprowadzania lustracji za pomocą swoich delegatów i rzeczoznaw
ców itp. W tym celu władze samorządu terytorial
nego obowiązane są dostarczyć komisji na jej żądanie wszelkich m aterjałów potrzebnych do badań. W ła
dze rządowe i samorządowe dostarczyć winne kom i
sji inform acji oraz pomocy niezbędnej do wykonania zadań.
Rozpatrywanie wniosków przez kom isje o wszczęcie postępowania oddłużeniowego odbywa się bez udziału stron. Natomiast stronom przysługuje prawo składania wyjaśnień na posiedzeniach, nia k tó rych zostje rozpatrywany plan oddłużenia.
Staw iające się strony mogą być przez Komisję przesłuchanie (§ 8 i 9 rozp.).
Przepisy tych §§ nie m ają zastosowania w wy
padkach, kiedy wierzyciele, którzy nie zgadzają się na plan oddłużenia, reprezentują mniej, aniżeli, V* o- gólme.j sumy wierzytelności,
Przy kom isji istnieje biuro, k tóre przygotowuje dla komisji m aterjały: ma czele biura .stoi Sekretarz G eneralny Centralnej Komisji, k tóry podlega prze
wodnie z ą cemiu.
Rozporządzenie weszło w życie iz dniem jego o- głoszemia, t. j. z dniem 30. imiairca b, r. Jiak wiadomo,
Województwo Śląskie nile je st o bjęte działalnością tej komisji.
Organizacja i tryb postępowania komisyj oszczęd
no ś c iow o - oddłu,żerni ow y ch .dla samorządów, reguluje rozporządzenie Ministrów: Spraw Wewnętrznych, Skarbu oraz Przemyślu i Handlu z 'dnia 16. kwietnia br. ogłoszone w Dz. U. R. P. Nir. 31, poz. 231 z dnia 26. kw ietnia ibr.
Ja k wiadomy, powołanie zvstały art. 9 rozpoirzą- dzenia Prezydenta Rzcczypospolitiej z 22, piaździerni- k,a 1934 r, W ojewódzkie Kom isje Oszczędnośiciowo- Oddłużemiowe. Kom petencje tych komisyj podaliśmy już w powyżej wspomnianym numerze „Orędownika .Samorządu".
Tryb postępowania przed tą komisją jest podob
ny jak przed kom isją centralną. iNa podkreślenie za
sługuje przepis § 11 rozporządzenia, k tó ry stanowi, że wniosek o w szczęcie postępowania oddłiużeniowe- jgo, zgłoszony przez interesow ane strony lub władzę nadzorczą powinien być umotywowany. W pewnych wypadkach do wniosku należy dołączyć budżet da
nego związku samorządowego na rok bieżący, .wraz z ostatniem zamknięciem' rachunkowym oraz wykaz wszelkich 'długów.
Szczegółowe omówienie tycih dlwuch roizporzą- dizeń odkładamy do chwili rozciągnięcia działalności komisji na obszar W ojewództwa Śląskie,go:
N ow elizacja u staw y z d. 10 m a rc a 1 9 3 2 r. o s p ła c ie z a le g ło ści p o
d atk o w y ch .
Dziennik Ustaw Rzeczypospoliteij Nr. 27 z dnia 16. kw ietnia br. zawiera pod pozycją 202. rozporzą
dzenie M inistra '.Skarbu z dnia 26. m arca ib. r. o lulgadh w spłacie zaległości podatkowych.
Ustawia upoważnia M inistra Skarbu: do odracza
nia i rozkładania na raty oraz do tumiarzamia w części lub całości zaległości w następujących państwowych pdatkach wraz z wszelkiemu: dodatkam i państwowe
mu, samoirządiowemi i ma rzecz innych związków p ra
wa publicznego: gruntowym, od nieruchomości, od placów budowlanych, przemysłowymi, dochodowym, majątkowym, od kapitałów i rcn-t, od weksi, od ener- gji elektrycznej, od uboju, nadzwyczajnym' podatku od niektórych zajęć zawodowych, wojskowym, od spadków i darowizn, oraz w nadzwyczajnej daninie m ajątkow ej i daninie losowej, od obniżenia oraz uma
rzania k ar za zwłokę, odsetek za odroczenie i kosz
tów egzekucyjnych, przypadających od tych zaległo
ści oraz igrzywień i k a r pieniężnych, nakładanych przez władze 'skarbowe w zakresie1 tych podatków.
Ponadto uprawnia ustawa. Ministra Spraw W e
wnętrznych do stosowania, w porozumieniu :z Mini
strem' Skarbu, analogicznych uprawnień do. zaległości
w samoistnych daninach komunalnych, przyczem M i
nister Spraw W ewnętrznych władny jest uprawnie
ni enia te przenosić w porozumieniu z Ministrem Skarbu ma Wojewodów.
Z mocy tejże ustaw y M inister Opieki Społecznej upoważniony jest ido odraczania, rozkładania ma raty i umarzania w części lub w całości, w poriozumieniu z Ministrem Skarbu, zaległych składek i opłat, oraz odsetek, k ar i grzywien, na .rzecz instytucyj ubezpie
czeń społecznych, przyczem M inister O pieki S p o łecz
nej władny jest przenosić w porozumieniu z M ini
strem Skarbu w drodze rozporządzeń uprawnienia te na instytucje ubezpieczeń społecznych.
Rozporządzenie M inistra O pieki Społecznej, w y
dane w orozumieniu :z Ministrem Skarbu, ustalą b li
żej tryb i warunki stosowania wymienionych ulg oraz ich zakres. W szystkim zaległym składkom i opłatom na, rzecz instytucyj społecznych, których spłatę ure
gulowano w myśl przepisów ustawy niniejszej, przy
sługują do czasu całkowitego dokonania ich spłaty przywileje, przyznanie składkom i opłatom ;n,a rzecz instytucyj ubezpieczeń społecznych w postępowaniu egzekucyjnem i upadł ościowe m,
Ustawa weiszła w życie z dniem 16. kwietnia 1935 r.
W Dzienniku Ustaw R. P. Nr. 29. poz.225, o k a zało się rozporządzenie Ministra, Skarbu z dnia 15.
kwietnia b. r., stanowiące wykonanie powyżej cy to wanej ustawy, —
Zakres ulg, jakie rozporządzenie w mowie będą
ce przyznaje płatnikom całego szeregu podatków, jest bardzo szeroki.
Płatnik, k tóry uiścił w roku budżetowym. 1934/35 sumę, stanowiąca równowartość przypisanego mu w tym roku podatku może uzyskać 50% wzgl. całkowite umorzenie zaległości podatkowych z okresu z przed
1, kw ietnia 1933 r.
P łatn icy zaś, którzy nie mogą korzystać z tej ulgi (umorzenia} uzyskują odroczenie zaległości podat
kowych do dnia 31. m arca 1938 r. n. b. o ile uiścili w roku 1934/35 przepisane miu podatki dobrowolnie i wywiązali się z swoich obowiązków podatkowych w latach 1935/36 — 1937/38.
Niezależnie od tych ulg umarza się niektórym płatnikom 10% zaległości podatkowych, a oprócz tego w okresie' 1935/36 — 1937/38 ipo 15%, 20% i 25% ,resz
ki j ących zaległości.
W płaty natom iast uskutecznione celem pokry
cia zaległości podają ich pokrycie (również w ofcre- rie 1935/36 — 1937/38) w stosunku ,250%, 200% i 150%
wpłat pewnych można dokonać też obligacjam i P o życzki Narodowej i Pożyczki Inwestycyjnej.
Jiuż z tego pobieżnego omówienia wynika, że roz
porządzenie z dnia 15. kw ietnia bir, posiada bardzo duże znaczenie. Będzie więc widzięcznem zadaniem pp. Naczelników Gmin zapoznać ludność z, udogod
nieniami z tego rozporządzenia, płynącem i; wymaga
to jednak poprzedniego zaznajomienia się z rozpo- rządzeniami.
Analogicznie rozporządzenie M inistra Spraw Wewnętrznych ma się ukazać w czasie już tniediługim, Normować będzie ono wanunlki i sposób przyzna
wania u'lg w odniesieniu do zaległości podatków sa
morządowych.
P rz e m y sło w y p o d a te k scalo n y
od poborów piwem, napojami winnem:', wódkami ga- ttmkowemi, octem, kwasem octowem i drożdżami.
Sygnalizowanie przez nas w swoim czasie wpro
wadzenie poboru scalonego podatku przemysłowego od artykułów wymienionych w nagłówku niniejszego artykułu, zostało urzeczywistnione roz por z ądz enie m M inistra Skarbu z dn. 13. kwieitniiai br, ogłoszonem w Dz. U. R. P, Nr, 31 poz. 230 z dnia 26. kwietnia br.
Danina w mowie będąca będzie pobierana po
cząwszy z dniem 1. maja br. Staw ka podatku wynosi zależnie od artykułu 4— 7% od przychodni brutto. O ile zaś chodzi o artykuły, sprowadzone na obszar Rzeczypospo,litej z zagranicy, podatek w mowie b ę dący wynosi, również w zależności od rodzaju artyku
łów, zł. 3.— 124 zł. od: 10 kg wagi łącznie z wagą n a
czynia względnie bezpośredniego opakowania.
W myśl § 4. cytowanego 'rozporządzenia dolicza się staw kę scalonego podatku przemysłowego m. in.
dodatek na rzccz związków samorządowych w wyso
kości y* części scalonego podatku.
K O N S T Y T U C JA
z dnia 2 3 k w ietn ia 1 9 3 5 ro k u .
W numerze 30. D. U. R. P. z dnia 24. kwietnia 1935 r. została ogłoszona pod pozycją 227 nowa Kon
stytucja Rzeczy pospolitej Polskiej. —
Z chwilą tą rozpoczynamy nową erę dziejów n a
szego narodu i naszego Państwa.
Niema chybia obyw atela polskiego., świadomego swoich wobec Państwa obowiązków, któryby nie zda
w ał sobie sprawy z potrzeby, z konieczności zmia
ny uchwalonej prze,z Sejm w dniu 21. m arca 1921 r.
t, zw. K onstytucji m arcowe j,
W odmiennych dziś żyjemy warunkach, warun
kach, którym^ założenia, na jakich oparta była kon- stytucjia marcowa zadość uczynić już nie są w stanie.
D latego też stworzenie konstytucji nowej i wpro
wadzenie jej w życie uważać należy za pewnego ro dzaju wyrównanie dużej zaległości w bycie naszego Pańistwa.
Silne Państwo i wolny w miem obyw atel — oto główne wytyczne nowe go* ustroju państwowego. Ha
sła te stanowią równocześnie podwójne zabezpiecze
nie ; dla Państwa, że opiera się ina oddanym Mu oby
watelu, dla obywatela, że silne za nim stoi Państwo, Podpis Swój na tym tak doniosłymi dokumencie złożył P an Prezydent Rzeczypospolitej ma Zamku Królewskim w dniu 23, kw ietnia 1935 r, o godzinie 19,30; wraz z Nim podpisali akt członkowie Rządu.
Poniżej podajemy n iektóre postanowienia, posia
dające znaczenie zasadnicze dla życia samorządu te ry torjalmego:
I, Rzeczpospolita Polskia.
A rt, 4. (1) W ram ach Państwa i w oparciu o nie kształtuje się życie społeczeństwa.
2) Państwo zapewnia miu swobodny rozwój, a gdy tego dobro powszechne wymaga, nadaje mu kierunek lub normuje jego warunki.
3) Państwo powoła samorząd terytoirjallny i go
spodarczy do udziału w wykonaniu zadań życia zbio
rowego.
X, Administracja państwowa,
Art. 72. (1) Adm inistracja państwowa jest służbą publiczną,
(2) Administrację państwową sprawuje; a) admi
n istracja rządowa,, ib) samorząd terytorjalny, c) samo
rząd gospodarczy.
A rt, 73. (1) D la celów administracji ogólnej Pań
stwo będzie u d zielo n e pod względem, terytorjalnym na obszary administracyjne, a mianowicie; wojewódz
twa,, powiaty, oraz gminy m iejskie i wiejskie.
(2) Podział na województwa wymaga aktu usta
wodawczego.
(3) Gminy m iejskie mogą w warunkach, oznaczo
nych ustawą, tworzyć powiat lub województwo grodz
kie,
Art. 75. (1) Stosow nie do podziału Państw a na obszary adm inistracyjne powołuje się do urzeczywist
nienia "zadań adm inistracji państwowej w zakresie po
trzeb miejscowych samorząd wojewódzki, powiatowy i gminny.
(2) Samorządy imają prawo w zakresie, ustawą oznaczonym, wydawać dla, swego1 obszaru normy obo
wiązujące pod warunkiem, zatwierdzenia tych norm przez powołaną do tego władzę nadzorczą.
(3) Samorządy mogą być łączone w związki dla wykonywania zadań szczególnych.
(4) Ustawa może nadać związkom osobowość pu
bliczno- prawną .
(5) Nadzór nad działalnością samorządu sprawu
je Rząd przez swoje organa lub przez organa samo
rządu wyższego stopnia.
XI, Kontrola państwowai,
A rt. 77. (1) Do1 kontroli pod względem finanso
wym gospodarki Państwa oraz związków publiczimo- prawnych, badania zam knięć rachunków Państwa,
przedstawiania Sejm ow i corocznie wniosków o abso- lutorjum dla Rządu — powołuje się Najwyższą Izbę Kontroli, opartą na zasadzie kolegjalniości i niezawi
słości członków jej kolegjum,
(2) Najwyższa Iziba Kontroli jest niezależna od Rządu.
(3) Prezydent Rzeczypospolitej mianuje i odwo
łuje 'Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, a nia jego wniosek i z jego kontrasygnatą mianuje i odwołuje członków jej kolegjum.
(4) Przes Najwyższj Izby Kontroli jest za spra
wowanie swego urzędu odpowiedzialny według zasad, ustalonych dla odpowiedzialności ministrów.
U stró j G m iny W iejsk iej.
Do laski M arszałka Sejmu Śląskiego zgłoszony został przez Przewodniczącego Śląskiej Rady W o je
wódzkiej, Pana W ojewodę Śląskiego:, projekt ustawy o gminach wiejskich, uchwalony przez Śląską Radę W ojew ódzką nia posieidpemiu w dniu 7. lutego 1935 r.
w wykonaniu prawa inicjatyw y ustawodawcze}, w myśl postanowień iart. 23 statutu organizacyjnego W o
jewództwa Śląskiego, z wnioskiem o umieszczenie te
go projektu na porządku obrad Sejm u Śląskiego.
(Druk Sejm u 409/III).
W uzasadnieniu swojego projektu wychodzi Ślą
ska Rada W o jewódzka iz założenia, że potrzeb i refor
my i ujednolicenia ustroju samorządowego gmin i po
wiatów w Województwie Śląskiem wynika z tych sa
mych momentów, ja k ie zadecydowały o przeprowa
dzeniu reformy ustroju tegoż samorządu w całemu Pań, stwie poza Śląskiem. Związanie funkcji organów sa
morządu terytorialnego z działalnością całego zespo
łu adm inistracji państwowej wymaga usunięcia różno
rodności struktury samorządu komunalnego i powia
towego n a poszczególnych obszarach, —
W W ojewództwie Śląskiem! istnieją obecnie dwa odrębne i różniące się od siebie systemy organizacji samorządu gminnego.
Gminy w iejskie W ojewództwa Śląskiego przed
staw iają wielką różmolitość zarówno co do ich tery- torjurni ja k też co do zasobności finansowej. W o- statnich latach nietylko rozrósł się krąg zadań w łas
nych na gminach, ciążący, lecz równocześnie wzrosła nadmiernie ilość przerzuconych na organa gminne rozlicznych nowych funkcji.
Równe wywiązywanie się z tych nowych zadań przez gminy możliwem byłoby wówczas, gdyby gmi
ny śląskie były równe pod! względem swej siły i zdol
ności do pracy; podobnemu wywiązaniu s:ię stoi jed
nak na przeszkodzie różnorodność finansowa i obsza, rowia gmin, o k tórej powyżej wspomniano. Stąd k o nieczność zmiany i ujednolicenia podstawy organiza
cyjnej samorządu terytorialnego śląskiego — na wzór oraz w związku z unifikacją urządzeń samorządowych
w całem państwie, unormowanych ustaw ą o częścio
w ej zmianie ustroju samorządu terytorjalnego z dtnia 23. m arca 1933 r. (Dz. U. R, P, (Nr, 35 poz. 294).
Ustawa ta nie stanowi jeszcze kodyfikacji prawa o sam o rządzie terytorjailnymi, lecz tyliko unifikację podstawy organizacji samorządu i zasady jego funk- cjowania.
Projekt, wniesiony przez Śląską Radę W ojew ódz
ką — usuwając obowiązujące dotąd1 w województwie ustawy samorządowe: austrjacką i pruską — idzie dalej, aniżeli ustawa z dnia 23. m arca 1903 r., bo ujed
nolica: wyczerpująco ustrój i funkcjonowanie samo
rządu terytorjalnego gmin wiejskich.
Porównując projekt ustawy o gminach wiejskich z cytowaną ustawą z 'dnia 23. m arca 1933 r. przeko
nujemy się, że imało w nim jest artykułów:, któreby nie znajdowały swojego odpowiednika w ustawie o częś
ciowej zmianie ustroju samorządu terytorjalnego wzgil.
w rozporządzeniu: M inistra Spraw W ew nętrznych z dnia 2 sierpnia 1934 r. w sprawie wykonania tejże u-
stawy (D. U, R. P, Nr. 71 poz. 688).
Niebawem zostanie ponadto ogłoszone rozporzą
dzenie Ministra spraw Wewnętrznych, które określi ściślej zakres działalności gromad.
Rozporządzenie to — a przedewszystkiem nowa ustawa konstytucyjna dostarcza dalszych miaterja- łów podstawowych, umożliwiających dokładne omó wienie projektu w mowie będącego.
Jakkolw iek zatem wchodzenie w szczegóły pro
jektu byłoby poniekąd przedwczesne, nie będzie od rzeczy zastanowić się nad najważniejszą bodajże irno- wacją, jaką zawiera dla W oje w. Śląskiego złożony projekt ustawy o gminach wiejskich. Mamy na myśli zagadnienie t. zw. gminy zbiorowej wzgl. gromady.
Spór długoletni na tem at najbardziej odpowied
niego typu gminy w iejskiej został zakończony i roz
strzygnięty ma korzyść gminy zbiorowej, opartej na obszernej podstawie zarówno pod względem teren o wym jak i ludnościowym.
Obok argumentu głównego zwolenników gminy zbiorowej, że gminy małe, ściśle miejscowe, niezdol
ne są dio podołania zadaniom nia nich ciążącym ze względu na zbyt szczupłe zasoby finansowe i inne, wysuwano również okoliczność, że gmina pełnić mu
si pewnie funkcje pomocniczego organu dla admini
stracji rządowej, że na niej ciążą — nieraz w cale skomplikowane — obowiązki, nałożone ustawami, że gmiina>, celem należytego wy wiązania się z 'tych zadań rozporządzać musi fachowym personelem urzędni
czym i t. d.
Argumenty te, jak również $ fakt, że na b. te renie rosyjskim w okresie poprzedzającym uchwale
nie ustawy o częściow ej zmianie ustroju samorządu tierytorjalnego istniały już gromady jako część skła
dowa gmin wiejskich, spowodowały, że ustawia z dn, 23 marca 1933 r. wprowadziła typ gminy zbiorowej również i na obszar innych dzielnic, a że nie wydaje
się prawdopodobnem, by W ojewództwo Śląskie było jedynymi obszarem, wyróżniającym się pod tymi względem, należy liczyć się z tem, że i u nas wpro
wadzanie gminy zbiorowej jest tylko kw est ją czasiu.
Z obowiązku informacyjnego zaznaczamy, że ;na krótko przed reformą, wprowadzoną ustawą z dnia 23 m arca 1933 r. oz wały się głosy z tej dzielnicy, gdzie już poprzednio1 istniały gminy zbiorowe z gromada
mi, jaiko częściam i składowemi, żądające rozszerze
nia zaikresu działania gromad. Okazało się bowiem, że ściśle m iejscowe potrzeby po szczególnych części, składających się na gminę zbiorową, są tak liczne i różnorodne, że załatwię,nie ich w samorządzie ściśle miejscowym stało się kw estją palącą. Pojęcie zaś gminy zbiorowej oparte jest na założeniu!, że dla za
łatwiania tych spraw kompetentna jest gmina zbio
rowa (a nie gromada) i ona spełniać ma wszystkie zasadnicze zadania gminy miejscowej.
Właściwość zaś gromady ogranicza się do załat
wiania spraw, wynikających ze sąsiedzkiego współ
życia.
Zasadę taką przyjął za ustawę z dnia 23 marca 1933 r. również projekt Śląskiej Rady W ojewódzkiej.
Zakres działania gminy i gromady ujmuje projekt w sposób następujący,
A rt, 65,
(1) Do zakresu działania rady gminnej należy stanowienie norm i zasad, dotyczących zarządu spra
wami gminy i jej gospodarki ii, kontrola nad1 działal
nością zarządu gminnego1, a w szczególności;
a) stanowienie o dobrowolnem podejmowaniu za
dań o charakterze publicznym, jeżeli nie sprze
ciwiają się temu postanowienia ustaw poszcze
gólnych oraz jeżeli zadania te nie są zastrzeżo
ne innymi związpom publiczno-prawinym;
ib) wybór członków fcomisyj radzieckich;
c) uchwalenie regulaminów obrad rady i jej k o misy.j;
d) ustanawianie rodzaju i ilości stanowisk służbo
wych oraz w ysokości przywiązanych do nich uposażeń;
e) ustana wianie uposażenia dla zawodowego wój
ta, ustalenie wysokości wynagrodzenia dla w qjta niezawodowego, oraz norm odszkodowa
nia dla członków zarządu gminnego i norm, do
tyczących diet a kosztów podróży;
if) uchwalanie przepisów o obowiązkach i prawach funkcjonarj,uszów gminnych tudzież ustanawia
nie dla nich przepisów dyscyplinarnych (miejs
cow y statut służbowy);
g) uchwalanie przepisów o zaopatrzeniu em erytal- niem dla zawodowego' wójta oraz dla funtkcjona- rjuszów gminy, tudzież pozostałych po nich wdów i sierót;
lh) uchwalanie statutów miejscowych (miejscowych przepisów prawnych;
i) podejmowanie uchwał w sprawach nabycia, za
miany, zbycia i oddania w zastaw praw i nie
ruchomości, hipotecznego obciążenia i oddania w dzierżawę (najem) na okres ponad 6 lat wszelkich nieruchomości oraz zakładów i przed
siębiorstw gminnych, jak również udzielania na nie koncesyj ponad powyższy okres;
j) podejmowanie uchwał w sprawach uczynienia lub przyjęcia darowizny i zapisu oraz ustano
wienia bądź objęcia zarządu fundacji;
k) stanowienie o założeniu, przekształceniu i zwi
nięciu urządzeń, zakładów i przedsiębiorstw gminnych oraz o wznoszeniu, przekształceniu i znoszeniu wszelkich budowli kosztem gminy;
1) podejmowanie uchwał w sprawie udzielenia przez gminę poręki finansowej oraz zaciągnięcia pożyczki długoterminowej, jak również w spra
wie upoważnienia, zarządu gminnego db zaciiąg- gamia pożyczek krótkoterm inow ych ,n,a czasowe zasilenie funduszów kasowych w granicach za
sad, warunków i wysokości, określonych przez radę;
m) uchwalanie preliminarza budżetowego gminy;
n) ustanawianie zasad lokaty kapitałów oraz za
sad zarządu i użytkowania majątku, i dobra gminnego, ja k również wszelkich urządzeń, za
kładów i przedsiębiorstw gminnych;
o) uchwalanie danin komunalnych, stanowienie o obowiązku innych świadczeń na cele gminy oraz ustalanie sposobu polboru tych danin i świad
czeń;
p) podejmowanie uchwał w sprawie ustalenia i zimiamy nazw dzielnic, ulic i placów, oraz w spra
wie wznoszenia; pomników na placach publicz
nych;
r) ustalanie zasad postępowania przy oddawaniu i przyjmowaniu robót i dostaw oraz ustanaw ia
nie nonm postępowania w sprawach przetargów publicznych przy sprzedaży, kupnie, i oddawa
niu w dzierżawę nieruchomości gminnych;
s) podejmowanie uchwał w sprawie umarzania n a
leżności, przypadających gminie z tytułów pry- wa tnosprawn yclh;
t) kontrola nad działalnością zarządu gminnego, w szczególności zatwierdzanie sprawozdań z, wy
konania budżetu oraz rocznych zam knięć i b i
lansów zakładów, -tudzież przedsiębiorstw gmin
nych z wyjątkiem spraw, o których mowa w art. 74;
u) uchwalanie wniosków oraz wydawanie opinij w sprawie zmiany granic gminy;
w) wydawanie opinji w sprawach potrzeb gminy oraiz uchwalenie w tym zlkresie petytyj;
y) nadawanie obywatelstwa, honor owego gminy;
z) inne sprawy, przewidziane olbowiiązująceimi prze pisami i ustawą niniejszą, jeżeli nie mają cha-
rakteru czynności zarządzających i wykonaw
czych,
(2) R ada gminna nie może sprawować żadnych czynności zarządzających i wykonawczych.
A rt, 24,
(1) Zakres działania gromady obejm uje zarząd m ajątkiem gromadzkim ii dobrem gromadzkiem, tu dzież rozporządzanie dochodami: z tych źródeł.
(2) Gromada współdziała ponadto z gminą wiej
ską w wykonywaniu -jieij zadań, oraz zarządza w 'gra
nicach swych dochodów ogólnych sprawami O' zna
czeniu wyłącznie miejseowem, wynikającem i z są
siedzkiego współżycia i podejimowanemii iw miarę zdrowotnego' i gospoda r czego osiedli.
(3) Postanow ienia ust. (2) nie zwalniają gminy w iejskie oid dotychczasowych zadań, ciążących na niej ma podstawie obowiązujących przepisów, ani nie zm ieniają tych zadiań. Zarząd gminny może ijedmak nia mocy uchwały rady gminnej, zatwierdzonej przez władzę nadzorczą, przekazać gromadzie spełnianie niektórych ziadań gospodarki gminnej na obszarze gromady, gdy wyrazi ona na to swą zgodę,.a nawet bez jej zgody, jeżeli gromada posiada do spełniania przekazanych jej zadań publicznych dostateczne środ
ki finansowe, albo gdy gmiima przekaże gromadzie na powyższe cele niezbędne środki finansowe, z w łas
nych ifunduszów.
Porównując teksty obu artykułów widzimy, że ustęp 2. art. 24 nakłada na groimiadę pewne obowiąz
ki, które należą właściwie do zakresu działania gmi- ny•Współudział gromady ziatem: odnosić się będzie do tworzenia ibibljoteik, czytelń, świetlic, przedszkola (podniesienie stanu kulturalnego) dalej do zakładania apteczek w eterynaryjnych, dbania o opieki i pomoc lekarską, może nawet zakładania lecznic i szpitali (podniesienia stanu zdrowotnego) oraz do tych licz
nych zagadnień, jakie m ieszczą się w zwrocie; „pod
niesienie stanu gospodarczego". S ą to poprostu te zadania, k tćre stanowiły zakres działania dotychcza
sowych gmin. U stęp zaś 3 ant. 24 projektu stanowi, że zarząd gminy raoże przekazać gromadzie do speł
nienia niektóre zadania gospodarki gminnej nawet bez gromady, I w tern widzimy najsłabszy bodajże punkt projektu, w tern zacieraniu się, tej miewyraźiności ilinjii rozgraniczającej zakres działalności gminy i groima- dy: granica ta wimnĘi być naszem zdaniem jaknajwy- rażniej ustalona i to w sposób w ykluczający ew entual
ność wyłonienia się sporów kom petencyjnych i in
nych,
Coprawda pierwsze zdanie tegoż ustępu ustala, że współudział gromad, o którym była mowa powy
żej, nie zwalnia gminy zbiorowej od 'dotychczasowych zadań, ciążących na niej mai podstawie obowiązujących przepisów ani też nie zmienia tych zadań. Niemniej jednak niebezpieczeństwo' dwutorowości względnie
dwustopiniowośei administracyjnej jest bardzo wy
raźne.
Koniecznem wyda/je się zatem: przeprowadzenie ściślejszego' rozgraniczenia pomiędzy zadaniami wzgl.
pomiędzy zakresem: działania gminy z jednej a zakre
sem działania gromady z drugiej strony.
Idąc po ilinjii przejętej w wstawię z dnia 23. marca 1933 :r, przekazuje iart, 108 projektu cały m ajątek do
tychczasowych gmin w razie ich: zlikwidowania i z a mianie ich na gromadę tymże gromadom — nie zaś gminie zbiorowej.
Skutek tej zasady będzie ten, żie gmina zbiorowa, nie posiadając żadnego m ajątku, skazana będzie na stosunkowo szczupłe dochody z danin gminnych, z których będzie m usiała pokryw ać wydatki związane z rozległeimi zadaniami, nia gminie ciążącymi. Gzy do
chody te będą w ystarczające, okaże dopiero doświad
czenie.
Powyżej omówione postanowienia, dotyczące za
kresu działania gromad uzasadniają mniemanie, licząc z ewentualnością niedostateczności dochodów gminy zbiorowej, usiłowiuje się w wielu w ypadkach wysunąć gromadę jako pewnego rodzaju lekarstw o na bolącz
ki finansowe gminy zbiorowej przez obarczanie gro
mad mniejszą czy większą częścią obowiązków na gminie zbiorowej ciążących. Podobne ujęcie sprawy, inwoktujące możliwość dwustopniowości i usuwające wrażenie, że istnieć będą dwie osobne gminy m iejsco
we z odrębną adm inistracją, godzić może sarnia ikon- cepsję gminy zbiorowej,
'Nawiasowo jeszcze wspomnieć należy, że grom a
da — chociażby ze wyględu na fakt, że m ieć 'będzie własny m ajątek {art, 18 ust. 3 projektu) posiadać musi osobowość prawną. Podmiotem praw m ajątkowych jest — (wedle art, 1 ust. 2 projektu) — również i gmi
na zbiorowa. W ynika z powyższego ciekaw y bądź co bądź fakt, że jedna, osoba prawima składać się będzie z kilku osób prawnych, k tóre (jako podmioty praw ne) będą mogły prowadzić spory cywilne, zarówno pomiędzy sobą jak też z gminą zbiorową, k tórej są częścią składową.
W edle postanowień art, 19 projektu: każda gro
mada mieć musi lokal urzędowy. Sołtys, iktóry stoi na czele gromady, a któryzasadniezo nie może odmó
wić przyjęcia tej godności, posiada następujący zakres działania;
a) zarządza majątkiem gromady,
b) załatwia bieżące czynności gromady, c) reprezentuje gromadę,
<d) przygotowuje w nioski i wykonuje uchwały or
ganu uchwalającego' gromady.
Je s t ponadto organem pomocniczym zarządu gminnego i wykonuje pewne zarządzenia, przełożone
go gminy.
I to wszystko hnorowo.
Można wątpić, czy takie u jęcie sprawy — moż
liwe w osiedlu lub zaścianku na kresach wschodnich
