ORĘDOWNIK S a m o r z ą d u
ORGAN ZWIĄZKU GMIN W O JEW Ó D ZT W A ŚLĄSKIEGO
1J11111111111111 >1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111; 11111111111111111111111111£ I J II I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I M I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I III l ll l l l ll l l III I I I I I I I I I I I II I I I I I I I I I MI I I I I I MI I I I I I I I I I I I I I I I I I I I L-
I P r e n u m e r a ta w ynosi 2 z ł k w a rta ln ie g W ydawca: I R e d a k c j a i A d m i n i s t r a c j a :
= O p ła ta , picczitow a 'oipfta^coinia. g o t ó w k ą = . . . ~ J J e
Telefen: Katowice 3141-47 | Związen Gmin Woj. SI. | K ato w ice, u lica P o c z to w a 2, II. |
H111111 ■ 1111111111111111111111111 ti 111111111111111111111111111111111 m 111 iii li 111111111111 n 11111111 n 111 i.i 11111111H n i i i i i i i i i i i n i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i j u i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i r
Nr 11— 12 Katowice, listopad—grudzień 1936 r. RoK XII
TiHEŚĆ: 1. E«o-r®a©teacja adlmiilniislfea-eji -mi-ejiskieij m. Oho-rziowa.— ;2. G'miiń-a wiięljiska w Rzeszy Niemieckiej. — 3. Spraw y dotycząc© nacaeteiSfców @m::in. 'w projekcie śląskiej uista-wy .o gtaktaielh. wieljskilclh. — 4. Ze Z;wii’ązikui Gmiln Woj. śląskiego. — 5. Przegląd oraw zm rfw a. — 6. Przegląd ustaw, rozporządzeń i t. p. 7. Wydlawmicitwia. — 8. iSkor-o-wiildzi „0 ‘ręido'Winilka S-a- m‘orząidu“ z- roku 1936.
K A R O L GRZESIK P rezydent miasta C horzow a.
Reorganizacja administracji miejskiej miasta Chorzowa1
R o k b u d ż e to w y 1934/35 m iasta C h o rz o w a z a n r k n ę to d e fic y te m w w y so k o ści 622.000 zł. B adan: a p rz y czy n te g o d e ficy tu w y k az ały , że jego p o w o d e m nie jest ani k ry z y s go sp o d arczy , b o d o c h o d y m iasta w p o ró w n a n iu z ro k ie m b u d ż e to w y m 1933/34 p o d n io s ły s ę, ani przy łącz en ie d o m ia sta g m in W-ejskiich H a jd u k i N o w e i C h o rz ó w . N a to m ia s t w laśc w ym J p rz y c z y n a m i def.- c y tu o k azały się b r a k k o n tro li n a d w y d a tk a m i i b ra k k o o rd y n acja p ra c y m ięd zy p o szczeg ó ln y m i je d n o stk a m i org an izacy jn y m '; z a rz ą d u m iasta. P o w o d e m zaś ty c h b ra k ó w b y ła w ad liw a o rg an izacja a d m in istra c ji m iasta.
S k u tk ie m złej o rg an iza cji m ieszk ań cy n r a s ta odnosił!
S ię z n ieu fn o ścią do gospodarki, m iasta, g dyż p rz e c ię t
nie n a załatw ienie najproistszych sp raw czekać m usieli p rz e w a ż n ie k ilk a m iesięcy i w b a rd z o w ielu w y p a d k a c h n a w e t cale lata. N ie ch ęć tą p o w ięk szały jeszcze w y k ry te sprzeniew ierz-en :a w kasach p rz e d się b io rstw m ie j
skich. W o b ec ta k ie g o stan u sp raw y reo rg an izacja całe
go- a p a ra tu a d m in istra c y jn e g o m ia sta stała się nakazem chw ili.
D o p rz e p ro w a d z e n ia reorganizacji; p rz y stą p io n o w 1 p c u 1935 r. i p rz e p ro w a d z o n o ją w ed łu g zasad n a u k o w ej o rg an iz acji p ra c y .
Przeprow adzono najpierw szczegółowe badania n a d stan em o rg an iz acji a p a ra tu a d m in istra c y jn e g o ii u- s ta lo n o d o k ład n ie w szelkie jego- w a d y i braki'. N a p o d staw ie ty c h b a d a ń ustalono- p o ty m ściśle: cele i k ie ru n e k reo rg a n izacji. N a trz e c i eta p re o rg a n iz ac ji zło ży ło się u stalen ie n o rm o rg a n iz a c y jn y c h dla p o szczeg ó ln y ch d ziałów a d m in istra c y jn y c h z a rz ą d u m iasta.
Z a rz ą d m ia sta p o d z ie lo n o na d w a działy i t o na
„ad m in istra c ję m iejsk ą" (d o ty ch czas n a z w a n ą „ b iu ro w ość m iejsk ą") a n a d ział d ru g i składają się „ u rz ą d z e n ia i p rz e d się b io rstw a m iejskie".
Praktycznie przeprow adzono reorganizację w ten sposób, że z re o rg a n z o w a n o ad m inistrację m :ejską i w n iej p rz e d e w szy stk im re f e r a t P re z y d \a ln y , w k tó r y m stw o rz o n o specjalny o d d ział o rg a n iz a c y jn y , k tó r y p rz e p ro w a d z ił ju ż w to k u swej n o rm a ln e j działaln o ści k o lejn o reo rg a n iz ac ję p o z o sta ły c h re fe ra tó w a d m in istra c ji1 m iejskiej, k o rz y sta ją c p rz y ty m z dośw iadczeń, p o c z y n io n y c h w re o rg a n iz o w a n y c h już je d n o stk a c h o rg a n iz a c y jn y ch . W czasie o d 1 lipca 1935 r. do 31 g ru d n ia 1935 r. p rz e p ro w a d z o n o w taki) sposób re o rg an izację całej ad- m inistracj', m iejskiej. Czas o d 1 s ty c z n ia do* 31 sierpnia br. tr a k to w a n o ja k o okres p r ó b n y a z d n iem 1 w rz e śnia b r. ustalono^ d e fin ity w n ie n o r m y o rg a n iz a c y jn e i w y d a n o „ P o sta n o w ie n ia o rg a n iz a c y jn e dla a d m in istra c ji m iejsk iej", R e o rg an izacja u rz ą d z e ń p rz e d się b io rstw m iejsk ich jest jeszcze w to k u .
R e o rg an izacja a d m in istra c ji m iejskiej osiągnęła w y tk n ię ty sobie cel. Z a p ro w a d z o n o ' sp ręży stą i s k u te c z n ą k o n tr o lę n a d całą działalnością g o sp o d arczą m iasta.
Jednostki o rg a n iz a c y jn e a d m in istra c ji miejskiej m a ją ściśle o d g ra n ic z o n y za k re s działania. P raca ic h jest sk o o rd y n o w a n a . P o lity k a k o m u n a ln a m ia sta C h o rz ó w dzięki: n o w ej o rg a n iz a c ji jest o p a rta na zasad ach p la n o wości i p ro g ra m o w o śc i. P o z a te m re o rg a n iz ac ja p rz y n io
*) .R e fe ra t w y g ło sz o n y ;na posi&cJzeiniuy S to w arzy szen ia- B u rm is trz ó w i N aczeln ik ó w G m in 'na Wo-jewódz-two Ś ląskie.
86
sła o szc zęd n o ści w w y d a tk a c h rz e c z o w y c h p rz e d e w szy stk im na k o sz ta c h a d m in istra c y jn y c h ] w w y d a tk a c h p e rso n a ln y c h . O p ró c z ty c h b e z p o śre d n ic h oszczędności p o cią g n ęła za sobą ta k ż e oszczędności p o śre d n ie we fo r
m ie z w ię k sz o n e j w y d ajn o ści p ra c y p ra c o w n ik ó w m iej
skich.
A n a liz a sta n u o rg a n iz a c y jn eg o adm inistracji, m iej
skiej p rz e d p rz e p ro w a d z e n iem reo rg an izacji ustaliła na
stęp u jący stan fa k ty c z n y :
Z a rz ą d m iasta K ró le w sk a H u ta p o d z ie lo n y b y ł na t r z y w ielkie d ziały : 1) b iu ro w o ść m iejską, 2) u rz ą d z e ni a m iejskie j 3) p rz e d się b io rstw a m iejskie. K ażd y dział m iał p o siadać o d rę b n e p rz e p isy o rg an izacy jn e. O k azało się je d n a k , że ty lk o d la b iu ro w o śc i m iejskiej w y d a n o d n ia 30 czerw ca 1931 r. t. zw . ,,P rzep:sy m a n ip u la c y jn e i rz e c z o w y p o d z ia ł czynności b iu ro w o śc i M a g istra tu K ró lew sk iej H u t y “ . D la u rz ą d z e ń 'J p rz e d się b io rstw m ie jsk ic h ż a d n y c h p rz e p isó w o rg a n iz a c y jn y c h nile w y d a n o ii ty lk o d o ry w c z o o k ó ln ik a m i re g u lo w a n o n ektó- re ich fra g m e n ty o rg an izacy jn e.
P rzep isy m a n ip u la c y jn e o p a rte b y ły na t. zw . sy
stem ie a u stria c k im , k tó r y p o c h o d z i, ja k w iad o m o , z cz asó w M a n i T eresy . D z ie n n ik i zaś i re je stry p ro w a d z o n o w ed łu g sy stem u p ru sk ie g o 1. P o w stałe stąd tr u d n o ści p r z y o d k ła d a n iu ak t, k tó re w ed łu g system u a u stria c k ieg o o d k ła d a się w ed łu g liczb d zien n ik a a w ed łu g p r u skiego w p o rz ą d k u p rz e d m io to w y m . W p o szczeg ó ln y ch o d d z iałach istn ia ła d lateg o b a rd z o du ża 1 czba a k t, u ło ż o n y c h częściow o w ed łu g liczb, częściow o w edług p rz e d m io tó w . W n ie k tó ry c h re fe ra ta c h 1 czba teczek p rz e k ra c z a ła ro c zn ie d a lek o liczbę tysiąc. R e g istra to - rz y o d d z ia łó w o rie n to w a li się w ty c h a k ta c h b a rd z o sła
b o , g dyż p rz e n o sz o n o e h często.
R z e c z o w y p o d ział c zy n n o śc i p rz e w id y w a ł dla b iu ro w o śc i m iejskiej p o c z ą tk o w o aż 41 o d d ziałó w . W la
ta c h o d 1932— 1935 p o w o ła n o jeszcze do- życia o k ó ln i
k ie m 5 o d d ziałó w . R a z e m z a te m b iu ro w o ść m iejska dzieliła się n a 46 o d d ziałó w . K aż d y o d d z iał posiadał k ie ro w n ik a , re g ć stra to ra i m aszy n istk ę, a p o ż a re m jeszcze w iększą alb o m n iejszą ilość p ra c o w n ik ó w . R a z e m w o d d z ia ła c h b iu ro w o śc i m iejskiej z a tr u d n ano 1-go lipca 1936 r. 367 osób. N a je d n ą siłę p rz y p a d a ło p rzeciętn ie z a ła tw ia n ie 2 sp raw d ziennie. Do- d z ie n n ik a, p ro w a d z o nego' w ed łu g w z o ru p ru sk ieg o , w pisan o k a ż d y w p ły w . Bez w zg lęd u n a to , czy d o ty c z y ł sp raw y n o w ej, czy sta n o w ił o d p o w ie d ź n a to c ząc ą się ju ż sp raw ę, o trz y m a ł on n o w ą liczbę d z ie n n ik a. D o k aż d e g o d zien n ik a p r o w a d z o n o 2 re je stry , jeden w ed łu g liczb d z ie n n ik a i ten b y ł w łaściw ie ty lk o p o w tó rz e n ie m d zien n ik a, d ru g i zaś a lfa b e ty c zn y . P ro w a d z e n ie ty c h re je stró w zajm o w ało reg istra to ro m b a rd z o d u żo czasu i w sk u te k teg o p r z e trz y m y w a li w p ły w y p rz e c ię tn ie 2 dni. D o p ie ro p o ty m czasie d o stał się w p ły w d ro g ą p rz e z k ie ro w n ik a refera.- tu d o re fe re n ta , o p ra c u ją c e g o d a n ą spraw ę.
"W pływy dla b iurow ości m iejsk iej w p ły w ały zasa
d n ic z o d o c e n tra ln e j reg istra tu ry , k tó r a je w yzn aczała i ro z d z ie la ła n a poszczególne o d d ziały w n astęp u jący sposób. W re g is tra tu rz e tej z n a jd o w a ł się w ielki regał z p ó łk a m i dla k a ż d e j je d n o s tk i o rg an iza cy jn ej. D o o d p o - w :ed n lch p ó łe k u rz ę d n ik c e n tra ln e j r e g is tra tu ry w k ła
d ał o d e b ra n e p rz e z siebie w p ły w y dla k ażd ej je d n o stk i o rg an izacy jn ej. O d b ió r ich n a stą p ił p rz e z re g is tra to ró w p o szcz eg ó ln y ch o d d ziałó w . O tó ż re g is tra to rz y ci o d bierał! swą p o c z tę w edług własnego- u z n a n :a czasem d ziennie, p rz e w a ż n ie je d n a k w n ie re g u la rn y c h o d stę
p ach czasu.
E k sp ed y cja z a ła tw io n y c h sp raw o d b y w ała się w d w o ja k i sposób. Pism a w y ch o d ząc e n a z e w n ą trz p o za m iasto w ysyłał k a ż d y o d d ział dla sieb e, p ro w a d z ą c oso
b n ą ks iążkę p o r to r y jn ą " posiadając oso b n ą kasę p o rto - ry jn ą. W szelkie, p rz e z n a c z o n e dl-a in n y c h o d d ziałó w o ra z dla u rz ą d z e ń 1 p rz e d się b io rstw m iejskich, w ysyłki sk ła d a n o ja k o w p ły w y dla ty c h je d n o ste k o rg a n iz a c y j
n y c h w c e n tra ln e j re g is tra tu rz e do o d n o śn y c h p ó łek . W o b ec nieregularnego- o d b io ru w y sy łk i w e w n ę trz n e do
ta rły d o odnośnego- o d d z ia łu p rz e w a ż n ie p o upływ ie dłuższego czasu.
K o m p e te n c je p o szczeg ó ln y ch o d d z iałów b iu ro w o ści m iejskiej n e b y ły ściśle o d g ran iczo n e. Pochodziło- to stąd, że w m ia rę p rz e k a z a n ia sam o rząd o w i te ry to ria ln e m u n o w y c h zad ań n ie z b a d a n o , Czy m o ż n a załatw ien ie ty c h sp raw p rz y d z ie lić istn iejącem u ju ż o d d ziało w i, lecz stw a rz a n o , p rz e w a ż n ie n ie p o trz e b n ie , n o w y . S k u tk ie m te g o ilstn lała ta k w ielk a liczb a o d d ziałó w w biurow ości m iejskiej. W s k u te k nieścisłego p o d z ia łu p ra c y była działalność b iu ro w o śc i m iejskiej b a rd z o c h a o ty c z n ą. O ejdno-litej p o lity c e k o m u n a ln e j n 'e m ogło b y ć m o w y a stan te n m usiał p o z a te m d o p ro w a d z ić do p rz e k ro c z e ń b u d ż e to w y c h , g dyż z jed n ej i tej sam ej p o z y c ji b u d ż e to w e j c z erp ały ró ż n e o d d ziały , k tó re ty lk o rz a d k o się ze sobą p o ro z u m ie w a ły . D ziałalność zaś o d d ziału k o n tro li, k tó r y ty m p rz e k ro c z e n io m m iał zapobiec-, b y ła ilu z o ry c z n ą i og ran iczała się jed y n ie do- zbad an ia, czy należy cie cyto-wano- p o zy cje b u d ż e to w e w asygnacjach.
P rz e p ro w a d z e n ie b a d a n ia celowości: w y d a tk ó w była dla te g o o d d ziału p o p ro s tu n iem o żliw e, gdyż p ra c o w a ło w n im ty lk o 3 p ra c o w n ik ó w .
P o w y ższe w a d y i b-raik-l ja k o najjaskraw sze p r z y to czo n e są tu ta j ty lk o przykładow o-, bo- o p ró c z nich s tw ie rd z o n o jeszcze mnóstwo> in n y c h .
P rz y ta k im stan ie sp raw y nie dała się reo rg an izacja z a rz ą d u m iasta o p rz e ć na d o ty c h c z a so w y m system ie i d o ty c h c z a so w y c h p rzep isach o rg a n iz a c y jn y ch . O k a z a ło się, że w łaściw ą d ro g ą będ zie o rg a n izo w an ie całej a d m i
n istra c ji miiia-sta o d sam y ch p o d staw . Jako- cel no-wej o rg an izacji w y tk n ię to :
1. u p ro szczen ie to k u u rzęd o w ali la i przyspieszenie załatw ien ia spraw ,
87
2. usunięcie dw utorow ości: i z a p ro w a d z e n ie k o o r d y n ac ji działalności w sz y stk ic h je d n o ste k o r gan Izacyjnych ad m in istracji m iasta,
3. z a p ro w a d z e n ie szczegółow ej k o n tr o li n ad go
s p o d a rk ą z a rz ą d u m iasta i op arcie jej na zasa
dach celow ości i p lan o w o ści. .
W realizacji tego celu a p a ra t a d m in istra c y jn y m a r sta C h o rz ó w p o d z ie lo n y z o stał na 2 w ielkie d zia ły : 1) ad m in istrację m iejską t. j. d o ty c h c z a so w ą b iu ro w o ść 'J 2) u rz ą d z e n ia :i p rz e d się b io rstw a m iejskie. D o ty c h c z a sow y p o d ział d ru g ie g o d ziału n a u rz ą d z e n ia i p rz e d siębiorstw a m iejskie z oso b n a zarzucono! d lateg o , że k a ż de u rz ą d z e n ie ii k ażd e p rz e d się b io rstw o m iejskie z a leż
nie o d sw oich zad ań , m usi p o siad ać o d rę b n e p rzep isy o rg a n iz a c y jn e. T e d w a d ziały z a rz ą d u m iasta posiadają o d d z ie ln ą o rg an izację, m im o to są je d n a k ze sobą p o łą czo n e p rz e z to , że p o d w zg lęd em o rg a n iz a c y jn y m p o d legają d y re k to ro w i a d m in istra c ji m iejskiej, p o d w zglę
dem p e rs o n a ln y m zaś R e fe ra tó w ] P e rso n a ln em u , a p o d w zg lęd em k o n tro !. R e fe ra to w i K o n tro li a d m in istracji m iejskiej. P o za ty m istnieje jeszcze je d n a je d n o stk a o r g an iza cy jn a, łącząca te dw a działy, to jest B iuro Z a k u p ó w .
P o d sta w ą n o w e j organizacji] p ra c y w ad m in istracji m iejskiej jest szczegółow y p o d z :ał czy n n o ści, k tó r y w y licza dla k a ż d e j je d n o stk i o rg a n iz acy jn ej a d m in istracji m iejskiej k a te g o rie w szy stk ich spraw , z a ła tw ia n y ch p rz e z dan ą je d n o stk ę . K a te g o rie sp ra w , je d n o ro d n y c h p o d w z g lęd e m p ra w n y m lub fa k ty c z n y m , łącz o n o w całość, k tó r a n a z y w a się re fe ra te m . R e fe ra t j.est za te m zasadniczą je d n o stk ą o rg a n iz a c y jn ą a d m in istra c ji m iej
skiej i1 ty lk o ze w zg lęd u n a p o sta n o w ie n ia u staw o w e nie
k tó re re fe ra ty n a z w a n o : b iu ro , u rz ą d w zgl. zarzą d . O b ec n ie ad m in istra c ja m iejska m iasta C h o rz ó w dzieli się n a 25 re fe r a tó w i to : R e fe ra t P re z y d ialn y , R e
fe ra t Personalny," R e fe ra t G o sp o d a rc z y , R e fe ra t W o j
sk o w y , R e fe ra t O p ie k i Społecznej, R e f e r a t Z d r o w o t
ność !, R e fe ra t S zk o ln y , R e f e r a t K u ltu ra ln o S połeczny, R e fe ra t P o d a tk o w y , R e fe r a t In k a so w y , R e fe ra t R a c h u n k o w y , R e fe ra t K o n tro li, R e fe ra t M ieszkaniow y, R e fe ra t E w id e n c ji R u c h u L udności, R e fe ra t P ra w n y , R e fe ra t P olicji B u d o w lan ej, R e fe ra t D ro g o w y , R e fe r a t W o d n o - K a n a lizacy jn y , R e f e r a t M iern ic zy , B iuro Za
k u p ó w , M iejskie B u r o S ta ty sty c z n e , U r z ą d U b e z p ie czeń, U rz ą d S ta n u C y w iln e g o i Z a rz ą d Policji M iejskiej, N a z w y ty c h re fe ra tó w w sk azu ją już sam e n a ich zakres działania.
P rz y R eferacie P re z y d ia ln y m u tw o r z o n o w spólną dla całej adm inistracji] m iejskiej K an celarię, k tó re j z ad a
n iem jest:
1. p rz y jm o w a n ie i p rz y d z ie la n ie o tr z y m a n y c h ze z e w n ą trz pism (biuro, p o d aw cze),
2. sp o rz ą d z a n ie c z y sto p isó w z a łatw ień b ru lio n o w y c h (pisow nia),
3. w ysyłanie z a ła tw ie ń (biuro, w ysyłkow e).
4. p ro w ad zen ie sk ła d n ic y a k t, o sta te c z n ie z a ła t
w io n y c h i1 n ie p o trz e b n y c h do. bieżącego u rz ę do w an ia (arch iw u m ).
N a czele k a ż d e g o re fe ra tu stoi k ie ro w n ik , k tó re m u do p o m o c y p rz y d z ie lo n o o d p o w ie d n ią ilość re fe re n tó w .
R e fe ra ty p o łą c z o n e są w 4 d e c e rn a ty p o d k ie ró w -’
nilctwem p ła tn y c h c z ło n k ó w M ag istra tu .
P o d sta w ą p ra w n ą o rg a n iz a c ji a d m in is tra c ji m iej- k.iej m iasta C h o rz ó w stan o w ią o b e cn ie:
1. P rz e p isy o w e w n ę trz n e j o rg a n iz a c ji a d m in istra cji m iejskiej,
2. R e g u la m in dla a d m in istracji1 m iejskiej, 3. P rzep isy k a n c e la ry jn e a d m in istra c ji m iejskiej, 4. P rzep isy o p o stę p o w a n iu z aktam i! ta jn y m i i
poufnym i'.
5. R e g u la m in dla b ib lio te k i u rz ę d o w e j m iasta C h o rz ó w .
P rz e p isy o w e w n ę trz n e j o rg a n iz acji a d m in istracji m iejskiej m ia sta C h o rz ó w o b e jm u ją 38 a rty k u łó w . O - kreślają o n e c h a ra k te r a d m in istra c ji m iejskiej m iasta C h o rz ó w , u stalają fo rm ę p ism j d o k u m e n tó w m iasta i z a p ro w a d z a ją p o d z ia ł a d m in istra c ji m iejskiej m iasta C h o rz ó w na 25 re fe ra tó w , w k tó r e p o łą czo n o ' k a te g o rie sp raw je d n o ro c z n y c h p o d w z g lęd em p ra w n y m i fa k ty czn y m . K o m p e te n c je k a ż d e g o r e fe ra tu są d o k ła d n ie i ściśle o d g ra n ic z o n e . P o z a ty m p rz ep isy o w e w n ę trz n e j o rg an iz acji1 u stalają zakres działania p re z y d e n ta m iasta, d e c e rn e n tó w , d y r e k to r a a d m in istra c ji m iejskiej, k ie ro w n ik ó w re fe ra tó w i w k o ń c u sam y ch re fe ra tó w u sta la jąc jednocześnie zak res iich odpow iedzialności! w o b ec p re z y d e n ta m iasta. Je st do- n ic h d o łą c z o n y szczegółow y p o d ział c z y n n o ści, k tó r y d o k ła d n ie w ylicza, k tó re sp ra
w y n ależą do. w łaściw ości każdego, re fe ra tu .
R e g u la m in dla adm inistracji] .miejskiej jest b a rd z o o b szern y , o b ejm u je 83 a rty k u ły . R e g u la m in o d n o si się do m e ry to ry c z n e j s tro n y zała tw ia n ia spraw , to c z ą c y c h się w a d m in istra c ji m iejskiej. R e g u la m in p rz e p isu je p o - p ro stu , co p ra c o w n ik m ie jsk i m a z ro b ić ze sp raw ą, k tó rej załatw ien ie m u p o leco n o . Z aw iera w ięc p rzep isy o- kreślające, jak m a a k t u p o rz ą d k o w a ć , p rz e c z y ta ć , jak ustalić sta n fa k ty c z n y , że m a p rz e g lą d a ć o d n o śn e p rz e pisy p ra w n e i jak p o te m m a k r ó tk o i zw ięźle n ap isać z ałatw ien ie. R e g u la m in dzieli się na 9 ro z d z ia łó w , k tó re tr a k tu ją o.:
1. o g ó ln y c h o b o w ią z k a c h p ra c o w n ik ó w m iejskich, 2. p o rz ą d k u w b iu ra c h i g m a ch ach u rz ę d o w y c h , 3. k o o rd y n a c ji p ra c y w ad m in istra c ji m iejskiej, 4. korespondencji),
5. p ra c y referen d arsk iej, 6. n a d z o rz e i ap ro b acie,
7. obw ieszczen iach i zarz ą d ze n ia c h ,
8. in te rp e la c ja c h i in te rw e n c ja c h p o słó w ii c z ło n k ó w k o rp o ra c y j m iejskich,
9. in fo rm o w a n iu prasy.
P rz e p isy k a n c e la ry jn e tr a k tu ją o p o stę p o w a n iu z ak tam i. R e g u lu ją o n e :
1. p rz y jm o w a n ie sprawi, ro z d z ia ł ich na re fe ra ty i p rz e g lą d Lich p rz e z p re z y d e n ta m iasta, d y re k
to ra a d m in istra c ji m iejskiej, d e c e rn e n tó w i k ie ro w n ik ó w r e fe ra tó w ,
2. re je stro w a n ie t) p rzepasanie spraw , 3. w ysyłani e i d o rę c z a n ie sp raw o ra z
4. p rz e c h o w y w a n te :ich j w y d ziela n ie do arch i
w u m .
P rz e p isy k a n c e la ry jn e o b ejm u ją 32 a r ty k u ły . O p a r te są n a system ie b e z d z ie n n ik o w y m , k tó r y polega n a ja k n a jd a le j id ący m w y z y sk a n iu te c z e k dla celów p o rz ą d k o w y c h i e w ld e n cy jn lc h , o ra z n a u p ro sz c z e n iu cz y n n o ści k a n c e la ry jn y c h . P rzep isy te * z n o sz ą dziieniki ( i skorow dze o ra z uciążliw e p rz e z to c z y n n o śc i k a n c e
la ry jn e a m ają n a celu n a d a n ie o b ieg o w i a k t a d m in istra cji m iejskiej jak najw ięcej p r o s to ty i! szybkości. P o z a te m przepusy te w p ro w a d z a ją k o n c e n tra c ję czy n n o ści i o d p o w ied zialn o ści w referacie u d a n eg o re fe re n ta ;i unie- m ożlJw.iają b o z o w o c n e odsyłanie s tro n o d re fe re n ta do re je s tra tu r y i o d w ro tn ie .
P rzep isy o p o stę p o w a n iu z a k ta m i ta jn y m i i p o u f
n y m i n ależą w g ru n cie rz e czy d o p rz e p isó w k a n c e la ry j
n y c h a u ję to je o d rę b n ie ze w zg lęd ó w cz y sto p r a k ty c z n y ch . T e n sam m o m e n t d ec y d o w a ł o w y d a w a n iu o d rę bnego reg u lam inu dla b ib lio te k i u rz ę d o w e j, g dyż re g u la m in dla b ib lio te k i p o w in ie n by ć częścią re g u lam in u ad- m! Iniistracji mj.lejisk.iej.
R e o rg a n iz a c ja osiągnęła w zu p ełn o ści jej cel. U - proszczoino to k u rz ę d o w a n ia i sposób z a ła tw ia n ia spraw . D zisiaj w p ły w d o staje s ię do re fe re n ta w ciągu 7 godzin.
K o re sp o n d e n c ja w e w n ę trz n a w p ły w a do m iejskiej je
d n o stk i o rg a n iz a c y jn e j w c ągu 10 m in u t. D w u to r o w ość jest zu p e łn ie u su n ię ta, re fe ra ty p o ro z u m ie w a ją się ze sobą i k o o rd y n u ją sw oje w ysiłki. Z re o rg a n iz o w a n y R e fe ra t K o n tro li1 ro z ta c z a szczegółow ą działalność re w izy jn ą n a d w sz y stk im i k a sa m i m iejskim i i p o z a ty m k o n tro lu je p o d w z g lęd em celow ości i1 re n to w n o ści!
w szelkie n o w e p o c z y n a n ia adm lInistracji m iejskiej jak i u rz ą d z e ń ii p rz e d się b io rstw m iejskich. T a k z o rg a n iz o w a n y a p a ra t a d m in istra c y jn y p o zw ala M a g istra to w i p r o w ad zić celow ą i p la n o w ą g o sp o d ark ę o ra z p ro g ra m o w ą i je d n o litą p o lity k ę k o m u n a ln ą .
K o sz ty re o rg a n iz a c ji w y n o szą o k rą g ło 5.000 zł. Są to k o sz ty z a k u p u te c z e k , fo rm u la rz y , d ru k ó w , n a p i
sów J tab lic o rie n ta c y jn y c h itp . Jeeżli zaś do liczy się do k o sz tó w o rg a n iz a c y jn y c h jeszcze cen ę za 23 b iu rk a , k t ó re w to k u re o rg a n iz a c ji adm inistracji! m iejskiej z a k u piono' w m iejsce d u ż y c h i n ie p ra k ty c z n y c h sto łó w , ab y uzyskać w ięcej m iejsca w b iu ra c h , t o k o sz ty re o rg a n i
zacji a d m in istra c ji m iejskiej w y n o sz ą 7.100 zł.
T y m k o s z to m p rz ec iw staw ić m o ż n a n astęp u jące
o szczędności: W y d a tk i k a n c e la ry jn e p rz e w id zian e na ro k b u d ż e to w y 1935/36 w w ysokości 48.647,60 zł, u d ało się jeszcze w to k u re o rg a n iz ac ji o d b n iż y ć do k w o ty 38.900,— zł. O szczęd n o ść w y n o si z a te m 9.747.60 zl. W b ieżący m zaś r o k u b u d ż e to w y m w ydatki] ad m in istracji b y ło m o ż n a o b n iż y ć d o k w o ty 31.100,— zł, p rz y czyni w k w o c ie tej m ieszczą się w sk u te k sc e n tra liz o w an ia za
k u p ó w w B iurze Z a k u p ó w ta k ż e n ie k tó re w y d a tk i k a n celary jn e, u rz ą d z e ń i p rz e d się b io rstw m iejskich. O szczę
dności n a w y d a tk a c h k a n c e la ry jn y c h ilu stru je najlepiej fa k t, że zam iast 10.000 teczek s p o trz e b o w a n y c h ro czn ie p rz e d reo rg a n iz ac ją sp o trz e b u je się obecnie ty lk o 1.500 te c z e k ro czn ie. O szczęd n o ści n a w y d a tk a c h p e rso n al
n y c h n e dały jeszcze pożądanego- re z u lta tu . T e o re ty c z nie należało* oszczędzić 96 sił. P o u k o ń c z o n e j re o rg a n i
zacji stało się je d n a k z b ę d n y m ty lk o 35 sił, k tó re są o- becnle sto p n io w o zw aln ia n e, co1 po ciąg n ie za sobą zm niejszenie w y d a tk ó w p e rso n a ln y c h o o k o ło 40.000 zl.
P rzy czy n ą te g o jest sto su n k o w o m ała w y d a jn o ść pracy p ra c o w n ik ó w ,p rz y d z ie lo n y c h d o 1 z re o rg a n izo w a n y c h re fe ra tó w . P rz e c ię tn ie załatw ia dziś p ra c o w n ik m iejski 10 spraw . W s k u te k teg o o bsada p erso n e lu r e fe ra tu jest jeszcze w Jększa n iż to p o w in n o b y ć z u w ag i na ilość jego w p ły w ó w . W y d a jn o ść p ra c y je d n a k p o d n o si się z m iesiąca n a m iesiąc, co z b ie g ie m czasu p o z w o li na zm niejszenie a p a ra tu personalnego' o p rz e w id z ia n ą licz
bę 96 p ra c o w n ik ó w . R e d u k c je te p rz e p ro w a d z a M agi
s tr a t z jak n ajd alej idącą oględnością.
P rz y re o rg a n iz ac ji w p ro w a d z o n o do ad m in istracji m iasta C h o rz ó w n o w o śc i z uw agi' na to , że ad m in istra cja ta k w ielkiego a p a ra tu , ja k i jest z a rz ą d m iasta C h o rzó w , p o w in n a stać n a w y so k o ści swojego- zad an ia i od
pow iadać w y m o g o m n o w o czesn y m . D o ty c h now ości należą: o rg an izacja R e fe ra tu P re z y d ia ln e g o , p o w o łan ie d o ży cia R e fe ra tu P erso n aln eg o i R e fe ra tu Społecznego ja k i B iura Z a k u p ó w , w reszcie o rg an izacja R e fe ra tu K o n tro li.
R e f e ra t P re z y d ia ln y o p ró c z sp raw ogólno-po-litycz- n y c h , sp ra w p rz y n a le ż n o ści p a ń stw o w ej i sp raw zw ią
z a n y c h z p o sie d z e n ia m i k o rp o r a c y j i k o m isy j m iejskich załatw ia p rz e d e w szy stk im sp raw y o rg an izacy jn e. R efe
r a t ten , p rz e d e w szy stk im jego o d d ział o rg a n iz a c y jn y , p ełn i fu n k c je niejako- sztabu p re z y d e n ta m iasta. W szel
kie w ększe pociągnięcia w p o lity c e k o m u n a ln e j m iasta zo stan ą p rz e z te n o d d z iał z b a d an e i p r z y g o to w a n e p o d w zględem organizacyjnym .. P o z a ty m o d d z ia ł te n z a j
m uje się sy ste m a ty c z n ie szkoleniem 1 p ra c o w n ik ó w m iej
skich, w y c h o w a n ie m n o w eg o n a ry b k u u rzęd n iczeg o i kształcen iem k ie ro w n ik ó w je d n o ste k o rg a n iz a c y jn y ch n a sa m o d zieln y ch i w e w n ę trz n ie zd y sc y p lin o w a n y c h u rz ę d n ik ó w o ra z k o n tr o lą w sz y stk ic h je d n o ste k orga
n iz a c y jn y c h z a rz ą d u m iasta p rz e z częste i szczegółow e lu stracje ich, p rz e p ro w a d z o n e często w spólnie z R e fe ra te m K o n tro li.
89
R e fe ra t P e rso n a ln y sk u p ia w sobie w szystkie sp ra
w y p e rso n a ln e u m y sło w y c h i. fiz y c z n y c h p ra c o w n ik ó w m iejskich, za w y ją tk ie m sp ra w y o b liczenia u p o sa żeń u- m y sło w y ch p ra c o w n k ó w m iejskich. K o n c e n tra c ja ty c h sp raw w jed n y m referacie u m o ż liw ia je d n o litą p o lity k ę p erso n aln ą, u ła tw ia k o m u n ik o w a n ie się z o rg an iza cjam i za w o d o w y m i ja k i R a d ą R o b o tn ic z ą . O d chw'11 w p ro w a d z e n ia w życie te g o r e f e r a tu p rz e sta ły z a ta rg i z R a dą R o b o tn ic z ą jak ii sam y m i ro b o tn ik a m i, o raz o rg a n i
zacjam i z aw o d o w y m i.
R e fe ra t K u ltu ra ln o - S p o łeczn y p o w o ła n y został dla z a s p o k o je n i p rz e z m iasto 1 p o trz e b k u ltu ra ln y c h m ieszk ań có w m iasta C h o rz ó w . C h o d ź: tu p rz e d e w szy
stk im o o p iek ę n a d o rg a n izac jam i społecznym i, na te r e nie m iasta i ro zw in ięcie ak c ji o św iaty p o z a sz k o ln e j. W referacie ty m z a re je stro w a n e są w szystkie polskie o rg a nizacje społeczne, istniejące n a tereniie m asta C h o rz ó w w liczbie 269. R e f e r a t K u ltu ra ln o - S p o łeczn y k o o rd y nuje działalność ty c h o rg an iza cji, p rz y c h o d z i iim z p o m o c ą p rz y u z y sk a n iu sal i ś w ie tle , p o m ag a p rz y u k ła d a n iu p ro g ra m ó w , o rg a n iz o w a n iu im p re z , d o sta rc z a w razie p o trz e b y re f e ra tó w itp. P o m ag ając w te n sposób, nad aje re fe ra t te n ró w n o cz eśn ie d ziałalności o rg a n iz a cjo m sp o łecz n y m p ew ien stały i je d n o lity k ie ru n e k ta k , że w ty c h sam y ch czaso k resach o rg an iz acje realizu ją d e n ty c z n e albo b a r d z o p o d o b n e do siebie p ro g ra m y p ra c y społecznej. M a to n ie z m ie rn e znaczen ie na ta k im terenie, ja k im jest m iasto C h o rz ó w .
K o n sek w en cją z a p ro w a d z e n ia p lan o w o ści i p ro g ra - m ow ośoi w p o lity c e i d z W alności z a rz ą d u m iasta C h o rz ó w m us ała b y ć k o n c e n tra c ja w sz y stk ic h z a k u p ó w w jednej je d n o stc e o rg an izacy jn ej. Powstało^ d lateg o B iuro Z a k u p ó w , p rz y cz y m M a g istra t nie w ah ał się p o c zy n ić p ró b i e k sp e ry m e n tó w , g d y ż p o w o ła n ie do życia B u r Z a k u p ó w w adm inistracji! p u b lic zn ej jest dziś jeszcze zu p ełn ą now ością. B iu ro to, z o stało u ru c h o m io n e z d n iem 1 sty czn ia 1936 r. S c e n tra liz o w a n o w n im w szy st
kie z a k u p y a d m k r s tr a ę ji m iejskiej o ra z w sz y stk ich u~
rzą d z e ń i p rz e d się b io rstw m iejskich. W y łą c z o n o je d y nie n ab y c ie z a b y tk ó w m u z e a ln y c h i z a k u p książek. Je
szcze p rz e d ro z p o c z ę cie m r o k u b u d ż e to w e g o sk ie ro w u ją je d n o stk i o rg a n zacy jn e Z a rz ą d u m iasta g e n eraln e z a p o trz e b o w a n ia (są to z a p o trz e b o w a n ia n a cały ro k ) do Bit ra Z a k u p ó w i p o d a ją w szy stk ie p rz e d m io ty , t o w ary itp ., k tó r e w z a ła tw ia n iu cz y n n o śc i w ciągu ro k u b u d ż e to w e g o będ ą im p o trz e b n e . N a p o d sta w ie ty c h g e n e ra ln y c h z a p o trz e b o w a ń , B>uro Z a k u p ó w o p ra c o r w uje ro c z n y p la n za k u p ó w . Z te g o ro c z n e g o p la n u za
k u p ó w ro b i się p o ty m w yciągi dla k w a rta ln y c h z a k u p ó w . N a p o d sta w ie ro c z n e g o p la n u z a k u p ó w p rz e p ro w a d z a się z a ra z n a p o c z ą tk u r o k u b u d ż e to w e g o p rz e ta rg i i u sta la d o sta w có w . Z a m ó w ie n ia zaś u sk u te c z n ia silę w sw oim czas e n a p o d sta w c k w a rta ln y c h p la n ó w
z a k u p ó w . P oza ty m B iuro Z a k u p ó w o b se rw u je te n d e n cje ry n k o w e i z a le ż n e o d n c h p rzy sp iesza lub o p a ź n ia zam ó w ien ia, o ile to 1 jest m o ż liw e z uw agi na c ągłość ro b ó t. Po w y k o n an "u ro c zn eg o p la n u z a k u p u B iuro Z a k u p ó w zestaw ia w y k a z y p o ró w n a w c z e i o szczęd n o ścio we, z k tó r y c h w y n ik a ją p o c z y n io n e o szc zęd n o ści i k t ó re służą dla o r en tacji p rz y u k ła d a n iu b u d ż e tu i u sta lan iu p la n u z a k u p ó w n a s tę p n y c h lat. P ra c a w B iurze Z a k u p ó w p o c z ą tk o w o o rg a n iz o w a n ą b y ła w te n sposób, że je d n i u rz ę d n ic y s o rto w a li ty lk o z a p o trz e b o w a n ia , innir z a jm o w a li się ro zp isan iem p rz e ta rg ó w , inni z n ó w d o k o n a n ie m zam ó w ień , a in n i o d b io re m d o sta rc z o n y c h to w a ró w . S ystem te n o k a z a ł się n ie p ra k ty c z n y . P rz y naw ale p ra c y o p ó źn ien ie p rz e z jednego' u rz ę d n ik a p o ciągnęło za sobą zastój u w sz y stk ic h n a stę p n y c h , k t ó rz y w y k o n y w a li dalsze czy n n o ści. D la te g o o d 1 lipca sy
stem te n zm ieniono' w te n sposób, że w sz y stk ie d o sta
w y p o d z ie lo n o n a g ru p y to w a ro w e , a je d en i te n sam u rz ę d n ik , k tó r e m u p rz y d z ie lo n o d a n ą g r u p ę to w a r o wą, z a ła tw ia całą tra n sa k c ję o d zb ad a n ia z a p o trz e b o w a n i aż d o o d b io ru d o staw y . T e n system dał tą k o rz y ść , że u rz ę d n ic y specjalizują s'ę w to w a ro z n a w s tw e i w z a m ó w ien iach . D o sta w y p o w ierza i o d b ie ja s,ię obecnie w te rm in a c h k ró ts z y c h , niż p r z y p o p r z e d n m system ie, p o z a ty m jeszcze u rz ę d n ic y w !edzą, gdzie m o ż n a n a j
tan iej i najlepiej to w a r zak u p ić , w y k ry w a ją c z n a czn ie szybciej w a d y w d o sta rc z o n y c h to w a ra c h itp . P o za za
p o trz e b o w a n ia m i generalnym :: k ie ro w n ic y je d n o ste k o r
gan izacy jn y ch m o g ą u s k u te c z n ć z a p o tr z e b o w a n a d o raźne, a w n ag ły ch w y p a d k a c h upow ażn ien i, są n a w e t d o u sk u te c z n ie n ia b e z p o śre d n ic h z a k u p ó w do w y so k o ści 100,— zł. B iu ro Z a k u p ó w p o siad a b a rd z o o b sz e rn y reg u lam in , k tó r y reg u lu je szczeg ó ło w o p o stę p o w a n ie B iura Z a k u p ó w , jego sto su n e k do in n y c h je d n o ste k o r gan z-acyjnych ii o k reśla, k tó r e z a k u p y u sk u te c z n ić m o żna z w o ln ej ręk i, w d ro d z e o g ra n ic z o n y c h lu b n ieo - giainiczonych p rz e ta rg ó w itp.
P o w o łan ie d o życia B iu ra Z a k u p ó w p ra c o w n ic y m iejscy p rz y ję li b a rd z o 1 n ie c h ę tn ie , o b stru k c ja p rzeciw B u r u Z a k u p ó w b y ła silna. S ta ra n o się dla B iura Z a k u p ó w w y tw o rz y ć ta k ie w a ru n k i, że b y ło n ie m o ż liw y m d o trz y m a n ie w a ru n k ó w lu b te rm in ó w d o sta w y , staw ia
n y c h p rz e z zam a w ia jąc y re fe ra t lu b k ie ro w n ic tw o . O - becnie tej o b s tru k c ji ju ż nie m a, k o rz y śc i zaś c e n tra li
zacji z a k u p u dla m iasta są oczy w ste i dla ilu stracji p rz y ta c z a się n a stę p u ją c y fa k t: J e d n a i ta sam a k się g a r
nia o fe ro w a ła i sp rze d aw ała jed en i te n sam to w a r po ró ż n y c h c e n a c h , E le k tro w n i, H a li T a rg o w e j i R e fe ra to w i P re z y d a ln e m u . T a k ie w y p a d k : są dzisiaj w o b ec z a p ro w a d z en ia B iura Z a k u p ó w n iem o żliw e. K u p ie c tw o sam e zaś p o w o ła ń >e B iu ra Z a k u p ó w pow itało, z u zn a
n iem i m a z teg o ró w n ie ż k o r z y ś ć , a lb o w iem n a p o d staw e ro c z n y c h p rz e ta rg ó w m o że się n a czas z a o p a trz y ć w to w a r, p o trz e b n y M a g istra to w i, m o że d o k ła
90
d n iej k a lk u lo w a ć i u n ik a ć p o d n ieśien a w łasn y ch kosz
tó w .
N o w e p rz e p isy o rg a n iz a c y jn e p o z o staw iają k ie ro w n ik o m re fe ra tó w , u rz ą d z e ń i p rz e d się b io rstw rniej- sk c h d u ż o sam odzielności, alb o w iem tylko* w ażniejsze sp ra w y w y m a g a ją a p ro b a ty ; podpisu d e c e rn e n ta . D la te g o k o n tr o la n a d działalnością i. g o sp o d a rk ą każd eg o re fe ra tu , u rz ą d z e n ia lu b p rzed się b iorstw a m u si b y ć b a r
dzo* śoiisła. P o w o ła n y m d o teg o 1 jest o p ró c z R e fe ra tu P re z y d ia ln e g o R e f e r a t K o n tro li, k tó r y w to k u re o rg a n iz a c ji zu p e łn e p rz e o b ra ż o n o . P o d z ie lo n o go n a dw a o d d ziały , i to n a o d d z .a ł re w iz y jn y i o d d ział k o n tr o li g o sp o d a rk i i m a ją tk u m iasta. O d d z ia ł re w iz y jn y p rz e p ro w a d z a rew zje w sz y stk ic h kas m iejsk ich ta k re g u la r
n e -i n a d z w y c z a jn e . P o za ty m p o m a g a i p rz y g o to w u je rew izje, p rz ep ro w ad zan e : p rz e z m iejskie kom isje re w i
z y jn e . O p ró c z teg o o d d z ia ł te n sp o rz ą d z a co m iesiąc d o k ła d n e zestaw ienia s ta ty sty c z n e d o c h o d ó w i ro z c h o d ó w b u d ż e to w y c h , a p rz e d e w szy stk im d o c h o d ó w z d a n n k o m u n a ln y c h u d z ia łó w ' d o d a tk ó w o d p o d a tk ó w p a ń stw o w y c h . Z estaw ien ia te p o d d a je się p ó źn iej d o k ład n e j analizie b ad a jąc p rz y c z y n y , dlaczego* d o c h o d y nie osią
g n ęły n a le ż y te j w ysokości lu b w y d a tk i p rz e k ro c z y ły g ran ice m iesięczn y ch k o n ty n g e n tó w . O d d z ia ł K o n tro li g o sp o d a rk i i m a ją tk u m iejskiego n a to m ia s t k o n tro lu je k a ż d ą asygnaicję ro z c h o d o w ą i d o c h o d o w ą p o d w zglę
d em fo rm a ln y m . P o za ty m k o n tro lu je p o d w zględem Celowości w szy stk ie z a p o trz e b o w a n ia g en eraln e, sk ie ro wane; do B iura Z a k u p ó w , k a ż d y zaś n o w y p ro je k t re
fe ra tó w , u rz ą d z e ń i przeds-ięb o rs tw m iejskich b ad a p o d w zg lęd em celow ości j ren to w n o ść;'. W s k u te k tego* z a rz ą d m iasta c h ro n io n y jest p r z e d ro z p o c z ę cie m niepo^
trz e b n y c h k o s z to w n y c h i n ie re n to w n y c h p rz e d się
w zięć. W y n ik .1 działalności re fe ra tu K o n tro li p o re o r
ganizacji są b a rd z o d o b re . W y d a tk i m iasta są d ostoso
w an e do d o c h o d ó w a* z d ru g iej s tro n y d o c h o d y w p ły w ają reg u la rn ie ii ró w n o .
U p ra c o w n ik ó w m iejsk ich zaś d z a ła ln o ś ć R e fe ra tu K o n tro li zw łaszcza częste i nagle rew izje p rz e p ro w a d z o n e p rz z te n re fe ra t, b u d z iła p o czu cie odpow iedzialności'
a p o z a ty m p rz y c z y n iła się do w y k ry c ia e w en t. nie- re g u la rn o śc i i n a d u ż y ć w najkrótszym * czasie. D zia
łalność zaś o d d z ia łu k o n tr o li g o sp o d a rk i i m a ją tk u m iejskiego te g o r e f e r a tu m a te n sk u te k , że k ie ro w nicy re fe ra tó w u rz ą d z e ń i p rzed sięb o rs tw m iejskich b a rd z o d o k ła d n ie k a lk u lu ją i p rz e stu d iu ją k a ż d y sw ój p ro je k t, dołączając do niego b a rd z o d o k ła d n e i szcze
gó ło w e o b liczen ia re n to w n o śc i, k o s z to ry s y i t. p., co daje m ia stu n ie ty lk o oszczędności ale k o rp o ra c jo m m iejsk im u łatw ia w d u ż y m sto p n iu o rie n ta c ję p rz y p o w zięciu decyzji i u ch w ał.
R easu m u jąc p o w y ższe w y w o d y n a le ż y stw ierd zić, że re o rg a n izacja sam ej ty lk o a d m in istra c ji m iejskiej p r z y n osła m ia stu b e z p o śre d n ie i p o śred n ie korzyści.
M iasto p o siad a dziś d o b rz e fu n k c jo n u ją c y a p a ra t o r
g an izacy jn y . C o p ra w d a to zd a rz a ją się t u i; ó w d z ie jeszcze n iedociągnięcia. D o c h o d z e n :a w ta k ic h w y p a d k a c h je d n a k azw sze w y k a zały , że p rz y c z y n ą ty c h nie- d o m ag ań nie jest w adliw ość organizacji'. O rg an izacja adm n straćj m iejskiej m asta C h o rz o w a stoi dziś n a n a le ż y ty m p o z io m e, P rz y z n a ła to* zresztą M iejska K o m i
sja Rewizyjna*, k tó r a p o sp ra w o z d a n iu sw oim za ro k 1935/36 stw ierd zając w y ró w n a n ie d e fic y tu i uzy sk an ie n a d w y ż k i w w ysokości 250.000 zł ustaliła, że p o w a ż n y u d z ia ł w u su n ięciu d e fic y tu i w y g o sp o d a ro w a n iu n a d w y ż k i m a p rz e p ro w a d z e n ie re o rg a n iz ac ji a d m in istracji.
D R . K A R O L PO L A K IE W IC Z P rezes Z w . G m in W iejsk ich R . P.
Gmina wiejska w Rzeszy Niemieckiej*)
J a k o P rezes Z w ią z k u G m in W iejsk ich R . P. w z i ą - ' łe m u d ział w M ię d z y n a ro d o w y m Kongresie* M iast i Sa
m o rz ą d ó w lo k a ln y c h , ja k i się o d b y ł w d n ia ch o d 6— 12 c z erw ca 1936 r. w B erlinie i M o n a c h iu m . P rz e d m io te m p ra c K o n g resu b y ły sp ra w y z w alc zan ia b e z ro b o c ia i d ziałalności g m in w d zied zin ie k u ltu ra ln e j, ch o d ziło tu g łó w n ie o m iasta. Z m a te ria łu , k tó r y z dyskusji, u c h w a ł i m e m o ria łó w o trz y m a li u c z e stn ic y K o n g re su z e staw im y w „G łosie G m in y i G ro m a d y W ie jsk iej" te za g ad n ie n ia, k tó r e in te re su ją działaiczy sa m o rząd u g m in n eg o , w iejskiego. P ra g n ę ju ż je d n a k te ra z p o d z ie lić się z o b serw acjam i, k tó r e p o c z y n iłe m n a te ren ie R zeszy N iem ieck iej specjalnie w spraw ie u s tro ju gm in w iejskich. J a k w ie m y , w N ie m c z e c h k o n s ty tu c ja o p a r ta jest n a zasad ach p a ń stw a to ta ln e g o i rz ą d a c h jednej
p a r tii n a ro d o w y c h socjalistów , a F iih re r (W ó d z) A d o lf H itle r jest ró w n o c z e śn ie P re z y d e n te m R zeszy N ie m ie c k ie j i Z w ie rz c h n ik ie m Sił Z b ro jn y c h , P rezesem R ad y M in istró w (R eich sk an zler) i Szefem P a rtii n a ro d o w o - so cjalisty czn ej. W u s tro ju ta k im , gdzie p a ń stw o c a łk o w icie w k ra c z a i reg u lu je życie, ro la sa m o rz ą d u te r y to rialn eg o je st in n a, ja k w p a ń stw a c h d e m o k ra ty c z n y c h , a w ięc i w R z e c z y p o sp o lite j Polskiej. N ajw ażn iejszą ró ż n ic ą jest, że w ład ze sam o rz ą d o w e nie p o c h o d z ą z w y b o ru , a b u rm is trz e (w ó jto w ie) są m ia n o w a n i p rz e z rz ą d , o n i zaś m ia n u ją z p o śró d c z ło n k ó w pairtii n a r o d o w o - so cjalistycznej trz e c h lub w ięcej ła w n ik ó w . N ie m a w ięc w u s tro ju g m in y w R zeszy N iem ieck iej ani
*) (pBzećtrtók z „iGfosu! G m in y i G ro m ad y Wiiefsikielj" n r 13/14 e x l*9i3'6'.
o rg a n ó w u s tro jo w y c h stan o w iący ch , ani decyzyj, p o - d e jm y w a n y c h na p o d staw ie uchw td k o le g ia ln y c h , de
cy d u je o w sz y stk im je d n o o so b o w o b u rm is trz , ła w n i
cy m ają glos ty lk o d o rad czy . Z ak res d z ia ła n ia teg o sa
m o rz ą d u p o z o sta ł w R zeszy N iem ieck iej te o re ty c z n ie b ez z m ia n , a w ięc a d m in istra c ja og ó ln a i zaspakajanie p o trz e b k u ltu ra ln y c h i g o sp o d arczy ch ludności w g m i
nie. —
N a jb a rd z ie j in te re su ją c a dla m n ie, ja k o re fe re n ta u staw y sam o rząd o w e j w 1903 r. w Sejm ie, b y ła spraw a g m in y zb io ro w ej, k tó r ą w p ro w a d z iliśm y w całej P ols
ce. O tó ż w N ie m c z e c h zasadniczo jest gm ina je d n o w io - skow a i te r y to r ia ln y zasięg g m in y p ra w n ie og ra n icza się d o jednej wsi (z w y ją tk ie m p e w n y c h o k rę g ó w w p ro w in c ji N a d re ń sk ie j i O ld e n b u rg u ), ale w p ra k ty c e w łaściw ie ro z w ija się in s ty tu c ja g m in y zb io ro w e j. P r z e jaw ia się to w istn ie n iu o k rę g ó w w ó jto w sk ic h (zn a n y c h w P o z n a ń sk ie m i na P o m o rz u ) dla celów a d m in istracji p o lity c z n e j i policji, w istn ie n iu z w ią z k ó w szk o ln y ch (S chulverein) i z w ią z k ó w celo w y ch dla o p ie k i społecz
nej. P o n iew aż m ałe w ioski w N ie m c z e c h nie są w sta
nie sam e ło ży ć n a p o trz e b y szk o ły p o w szech n ej, k ilk a w iosek — gm in łączy się w zw ią z e k sz k o ln y , celem b u d o w y lu b u trz y m a n ia szkoły w sp ó ln y m i silam i. T o sam o ty c z y k o sz tó w leczenia u b o g ic h c h o ry c h (z w y ją tk ie m c h o ry c h u m y sło w o , n a k tó r y c h g m in y n ie
m ieck ie nie lożą) i k o sz tó w o p ie k i społecznej, gdzie k ilk a je d n o w io sk o w y c h g m in tw o rz y zw iąze k celow y dla p o k ry w a n ia w sp ó ln ie w y d a tk ó w . W id z im y z tego, że zd o b y w a n ie dla g m in w y sta rc z a ją c y c h p o d s ta w m a te ria ln y c h p rz e z łączenie k ilk u w si w je d e n zw iązek (sa m o rz ą d o w y lu b celow y) i ew o lu cja u s tro ju g m in y w N ie m c z e c h idzie z u p e łn ie w yraźni© w k ie r u n k u g m i
n y z b io ro w ej. O b serw acje te p o tw ie rd z ili ta k b u r m i
strz e (w ó jto w ie) k ilk u gm in , k tó r e zw ied ziłem w p r o w incji B ra n d n e b u rsk ie j ja k o te ż p p . O tto R ic h te r i d r.
P au l Z ieg er, obaj w y b itn i działacze sa m o rząd o w i, p r a cujący w Z w ią z k u N ie m ie c k ic h G m in .
N a le ż y p o d k re ślić jeszcze je d en fa k t, c h a ra k te ru z e w n ę trz n e g o w sam o rz ą d z ie n iem ieck im . N a z w a
„ w ó jta " , ja k o p rz e ło ż o n e g o g m in y została zn iesio n a, w szyscy n a w e t w n ajm n iejszej g m inie m ają ty tu ł „ b u r m is trz a " . P ra w o d a w c y w R z e sz y N ie m ie c k ie j uw ażali, że w te n sposób p o d n o sz ą p o w ag ę u rz ę d u i sta n o w isk a i dają w iększe w e w n ę trz n e z a d o w o len ie czło w iek o w i p ia stu jącem u tą godność. W p ra c a c h g m in w R zeszy niem ieck iej u d e rz a w ie lk i ro z m a c h w b u d o w ie d ró g , g m a c h ó w g m in n y c h i u rz ą d z e ń i p rz e d się b io rstw sa
m o rz ą d o w y c h , n a co iść m uszą o lb rz y m ia sum y p ie n ię dzy. N ie u m ieliśm y sobie zd ać sp raw y , ani o trz y m a ć o d p o w ie d z i o d g o sp o d arzy n ie m ie c k ic h , skąd d o k ła dnie biją ź ró d ła d o c h o d o w e n a te w ielkie in w esty cje.
J A N BROLL
n a c z e ln ik g m in y W eln o w iec.
Sprawy, dotyczące naczelników gmin w projekcie śląskiej ustawy o gminach wiejskich1
W refera cie m o im p o n r jam w sz y stk o to , co- w p r o jekcie u sta w y o g m in ach w iejskich nie odnosi się ściśle do nas osobiście, a chcę w y p o w ie d z eć k ilk a u w a g do ty c h p rz e p isó w p ro je k tu , k tó re d o ty c z ą n acz eln ik ó w gm in, czyli, jak chce p r o je k t, w ó jtó w .
O tó ż m ają b y ć „ w ó jto w ie " . Z am iar n a z w a n ia nas w ó jta m i, jak m o g łem zao b serw o w a ć, n a p su ł k rw i w ie
lu k o leg o m . C zy słuszn e czy niesłusznie — tr u d n o p o w iedzieć, w szak sp raw a ty tu łó w u rz ę d o w y c h jest w g ru n cie rz ec zy za g ad n ien iem n ie is to tn y m , n iem o g ący m w cz y m k o lw ie k zaw a ż y ć na cało k ształcie z a m ie rz o n ej re fo rm y u s tro ju sa m o rz ą d u gm in n eg o . Słow em jest to sp raw a p o p ro s tu ta k ie j lub innej n o m e n k la tu ry , nie w a rta 7 z d a ń em m o im teg o , aby siię nią p rz e jm o w a ć aż do psucia sobie k rw i w łącznie. Je d n o jest p e w n e , sta
n o w c z o n e jest to p ro b le m O' z n aczen iu ś w ia to b u rc z y m lub św ia to tw ó rc z y m .
A je d n a k w ła s n e te n t y tu ł w p o w ażn ej m ierze zraził sobą w iększość k o le g ó w do p ro je k tu , jak się to m ó
w i „ o d pierw szego sp o jrz e n ia " . C z y m ż e to tłu m aczy ć?
K o n k re tn e g o tw ie rd z e n ia p o staw ić nie p o k u siłb y m się.
W y d a je m i s>ę, że p rz y c z y n tego, d e lik a tn ie m ó w iąc nie p rz y c h y ln eg o ' p rzy ję cia (p ra w e ogólnie n ie p rz y c h y ln e go) szu k ać n ależy w d zied zin ie p sychologii tłu m u , k t ó rą k o le d z y , docen iający jej zn aczen ie w ż y ciu p u b l cz~
ny m , w id zą zasiloną n o w y m , w d o d a tk u nie k o n ecznie w ży ciu p o trz e b n y m , e le m e n te m u je m n y m . I ro z u m u ją, że ele m e n ty u jem n e w p sy ch o lo g ii tłu m u w y k o rz y sty w a n e są ty lk o p rz e z p ro w o d y r ó w i że w y łączn ie ele
m e n ty d o d a tn :e w y zw alają w tłu m ie n a stro je i siły tw ó rc z e .
W zw iązk u z ta k m a b s tra k c y jn y m p o jm o w a n ie m , d e re z u m u ję s'ę, stoi sp raw a ty tu łu „ w ó jta " . K ró tk o m ó w iąc, nie c h o d z i o osobistą n iech ę ć d o teg o ty tu łu ze s tro n y n a c z e ln ik ó w g m in , ale o to , że n aczeln icy g m in w y czu w ają, że ta k ie „ g łu p ste w k o " m o g ło b y u je trr
*) R e f e r a t ■wyigłosizo-ny n a p o sie d z e n ia S to w a rz y s z e n ia Bummólsitlrzów I N aczeltoików G m ói,
