Wąbrzeźno, wtorek 19 lutego 1929 r.
Mr. 22 Rok IX
Projekt nowej Konstytucji.
(Wywiad specjałowy z p. posłem sędzią Janem Piłsudskim.)HGFEDCBA
W o b e c o g r o m n e g o z a i n t e r e s o w a n i a c a ł e g o s p o ł e c z e ń s tw a n o w y m p r o je k t e m n a p r a w y K o n s ty tu c ji, z ł o ż o n y m d o l a s k i m a r s z a ł k a S e jm u p r z e z B e z p a r t y j n y B l o k W s p ó ł p r a c y z R z ą d e m z w r ó c i l i ś m y s ię b e z p o ś r e d n io d o w s p ó ł tw ó r c ó w p r o j e k t u t e g o z p r o ś b ą o w y j a ś n i e n ie m o t y w ó w , j a k ie - m i k i e r o w a n o s ię p r z y w p r o w a d z e n i u k o r e k t y w , d o K o n s t y tu c j i o b e c n i e o b o w i ą z u j ą c e j, w s z c z e g ó l
n o ś c i p u n k t ó w n o w y c h , n i e z n a n y c h n a w e t w ż a d n e j z k o n s t y tu c j i E u r o p y i A m e r y k i .
W r o z m o w i e z p . p o s ł e m s ę d z ią P i ł s u d s k i m p r o s i li ś m y o w y j a ś n i e n i e t r z e c h w z b u d z a j ą c y c h , j a k n a m s ię w y d a w a ło n a j w i ę k s z e z a i n t e r e s o w a n ie s z e r o k i e g o o g ó łu o b y w a t e li p u n k tó w :
Ograniczenie uprawnień posłów.
— N a w s tę p i e p o d k r e ś li ć m u s z ę — r o z p o c z ą ł p o s e ł P i ł s u d s k i — , ż e z d o b y c z e d e m o k r a c ji w n o w y m p r o j e k c ie K o n s t y tu c j i n ie z o s t a ł y n a r u s z o n e . B y ło to z a ł o ż e n i e , n a k t ó r e w s z y s c y s ię z g o - d z iu i, z a s to s o w u j ą c t e z ę ; o b e c n i e n i e m o ż n a r z ą d z ić w b r e w o p in ji n a r o d u . D o ś w i a d c z e n i e j e d n a k ż e w y k a z a ł o , ż e n i c z e m n i e o g r a n ic z o n e u p r a w n i e n i a p o s ł ó w d o p r o w a d z a ją c z ę s to k r o ć d o n a d u ż y w a n i a s w e g o u p r z y w i le j o w a n e g o s t a n o w i s k a . D z ię k i t e m u o b s e r w u je m y w i d o c z n ą ju ż d z i s ia j c h o r o b ę p a r l a m e n ta r y z m u p r z e ż y w a n ą p r z e z s z e r e g p a ń s t w , a d a j ą c ą s ię s z c z e g ó l n i e d o t k li w ie o d c z u w a ć w P o l s c e . N o w y p r o je k t , o k t ó r y m m o w a u s z c z u p la w p e w n y m s t o p n i u u p r a w n i e n i a p r z e d s t a w i c i e li n a r o d u , p r z e r z u c a j ą c je n a P r e z y d e n t a R z e c z y p o s p o l it e j. N a d a n ie p r a w p r z e z n o w y p r o j e k t p r z e w i d z i a n y c h , P r e z y d e n t o w i w y m a g a ł o r o z s z e r z e n ia s a m e g o ź r ó d ł a , z k t ó r e g o P r e z y d e n t w i a d z ą s w ą c z e r p i e . T o t e ż k a r d y n a ln y m p u n k t e m n o w e g o p r o j e k t u j e s t , j a k w ia d o m o , w y b ó r P r e z y d e n t a p r z e z p o w s z e c h n e g ł o s o w a n ie . W t e n s p o s ó b w ł a d z a P r e z y d e n t a p ł y n i e z t e g o s a m e g o ź r ó d ła , c o i w ł a d z a p o s ł ó w . W p e w n y c h t y lk o w y p a d k a c h ś c i ś l e w n o w e j K o n s t y t u c ji o k r e ś lo n y c h , P r e z y d e n t s t a je s i ę c z y n n i k i e m n i e ja k o n a d r z ę d n y m , a t o d l a u m o ż l iw i e n i a m u r e g u l o w a n ia e w e n t u a l n y c h n i e p o r o z u m ie ń m i ę d z y S e j m e m i R z ą d e m . W w y p a d k a c h , g d y S e jm k w a l if i k o w a n ą w i ę k s z o ś c ią g ł o s ó w w y r a ż a v o t u m n i e u f n o ś c i R z ą d o w i, P r e z y d e n t, w r o z u m ie n i u n o w e j K o n s ty t u c j i , n i e z a le ż n y o d c z y n n i k ó w t y c h , b o c z e r p i ą c y w ła d z ę s w ą b e z p o ś r e d n io o d n a r o d u , a l b o z a tw i e r d z a u c h v z a łę S e j m u i R z ą d d y m i s j o n u je , a l b o t e ż z a s i ę g a o p i n j i n a r o d u p r z e z r o z p i s a n i e n o w y c h w y b o r ó w , k i e r u ją c s ię w t y m w y p a d k u w y łą c z n ie i n te r e s o m P a ń s t w a
Wiek wyborcy.
W e d ł u g p o s ta n o w ie ń p r a w a c y w i ln e g o i k a r n e g o c z ł o w ie k n i e o d r a z u o t r z y m u j e p e ł n i ę p r a w , w z g l ę d n ie n i e o d r a z u d o c h o d z i d o p e ł n i o b o w i ą z k ó w , a l b o w i e m s t o p n io w o r o z w i ja s i ę z d o l n o ś ć r o z u m ie n i a p e w n e g o d z i a ł a n ia w z a k r e s i e z a r z ą d z e n i a w ła s n y m m a ją t k ie m l u b w z a k r e s ie o d p o w i e d z i a ln o ś c i k a r n e j — u s t a lo n e z o s ta ł o 2 1 l a t . J e d n a k ż e , g d y c h o d z i o z a g a d n i e n i a w y ż s z e g o r z ę d u , d o t y c z ą c e p e ł n i r o z u m ie n i a i n t e r e s ó w n i e t y l k o c a ł e g o n a r o d u w ł a s n e g o a l e i u k ł a d u s t o s u n k ó w i z a i n t e r e s o w a ń m ię d z y n a r o d o w y c h , w i e k t e n , w k t ó r y m j e d n o s t k a d o j r z e w a d o r o z u m i e n ia i n t e r e s ó w w ł a s n y c h , m u s i b y ć p o d n ie s io n y . Z a k r e s z a g a d n i e ń p a ń s tw o w y c h j e s t t e m w i ę c e j s k o m p li k o w a n y , ż e w o b e c n y c h c z a s a c h ż y c ie j e d n e g o n a r o d u c o r a z b a r d z i e j z a z ę b i a s ię o ż y c i e n a r o d ó w i n n y c h , W y c h o d z ą c z t e g o z a ło ż e n ia , t w ó r c y p r o j e k t u n a p r a w y K o n s ty t u c ji u s t a li l i w i e k m e c o p ó ź n i e j s z y ( 2 4 l a t a ) d l a w y b o r c y , k t ó r y m a p r z e z w y b ó r s w o i c h p r z e d s t a w i c ie l i p o ś r e d n i w p ł y w n a b i e g s p r a w p a ń s t w o w y c h i u s to s u n k o w a n ie P a ń s t w a w ł a s n e g o d o i n n y c h p a ń s t w .
Zawodowi wojskowi mają prawo głosu.
— J e s t t o j e d e n z b m o m e n t ó w , n a k t ó r y d e - m a g o g ja o p o z y c y j n a k ł a d z i e b a r d z o d u ż y n a c i s k ,
Rozwiązanie Sejmu śląskiego.
P a n P r e z y d e n t R z e c z y p o s p o li t e j P o l s k i e j M o ś c i c k i r o z w i ą z a ł S e j m ś l ą s k i . W ł a d z e p r o k u r a t o r s k i e z ł o ż y ł y w s w o im c z a s ie w n i o s e k d o S e jm u ś l ą s k i e g o o w y d a n ie w ł a d z o m p o s ła U l it z a , p r z y w ó d c y V o l k s b u n d u ś l ą s k i e g o .
P o s e ł U l it z o s k a r ż o n y b y ł o p r o w a d z e n i e r o b o t y a n t y p a ń s tw o w e j m i ę d z y i n n e m i o u ł a tw ie n i e
Jak tworzyć dobrobyt krajowy.
U z d r o w i e n i e n a s z e g o b i l a n s u h a n d lo w e g o , to j e s t d o p r o w a d z e n i e n a s z e j p o l i t y k i g o s p o d a r c z e j d o s t a n u p r z e w a g i w y w o z u t o w a r ó w n a d p r z y w o z e m , j e s t o b e c n i e n a j p i l n ie j s z ą p o t r z e b ą s p o ł e c z n ą . D o b r o b y t o b y w a t e l i i p a ń s t w a u w a r u n k o w a n y j e s t n a s z ą s a m o w y s t a r c z a l n o ś c i ą g o s p o d a r c z ą . P o l s k a j e s t k r a j e m , k t ó r y p o d w z g lę d e m d ó b r m a t e r j a l - n y c h r e p r e z e n t u je t a k ie i c h b o g a c t w o i r ó ż n o r o d n o ś ć , ż e a ż d z i w b i e r z e , iż i s tn i e ć u n a s m o ż e z a g a d n i e n i e b i e r n o ś c i b i l a n s u h a n d l o w e g o . — ,,P o - ś w ię c e n i e m , c i e r p i e n i e m p o l s k i c h p a t r j o t ó w — m ó w ił w j e d n e m z e s w y c h p r z e m ó w i e ń d o r a d c a f i n a n s o w y D ev e y — o d b u d o w a n o p a ń s t w o p o l s k i e . D z i ś P o l s k a z n a jd u j e s i ę n a p o c z ą t k u d r o g i, p o k t ó r e j d o j d z ie d o p o t ę g i i d o b r o b y t u . A k c j a , k t ó r a d ą ż y d o s a m o w y s t a r c z a ln o ś c i g o s p o d a r c z e j , n a p o p a r c i e z a s łu g u je * * .
T a k ą o p i n ję o p o t r z e b i e p o p i e r a n i a w y t w ó r c z o ś c i k r a jo w e j w y g ł a s z a s y n w i e l k ie j O j c z y z n y A m e r y k a ń s k i e j k t ó r a p r a c ą i p r z e s t a w a n i e m n a s w o im s t a ła s i ę b a n k i e r e m c a łe g o g lo b u . I p o m i m o d o j ś c i a d o t a k k o l o s a ln y c h r e z u l ta t ó w g o s p o d a r c z y c h , A m e r y k a n i e p r z e s t a je w y z n a w a ć w s ł o w ie i c z y n i e t e j p o d s t a w o w e j c n o t y e k o n o m i c z n e j. M y n a t o m i a s t n i e m a m y w s o b i e p a t r jo t y z m u g o s p o d a r c z e g o a z a m ia s t t e g o ś l e p y , n i e w o l n i c z y , g ł u p i i s z k o d l i w y z a c h w y t d l a w s z y s t k i e g o c o o b c e . — M y , P o l a c y , n a r ó d u b o g i , b a r d z i e j n iż j a k i
k o l w ie k i n n y p o w i n n i ś m y s i ę z d o b y ć w c o d z ie n - n e m ż y c i u n a w y z n a w a n ie t e j z a s a d y , k t ó r a s i ę s t a ł a k a n o n e m o b y w a te l s k im p r z e c i ę tn e g o A m e r y k a n i h a , A n g l ik a , N i e m c a , F r a n c u z a , C z e c h a itd . A te n z a c h w y t n a d c u d z o z ie m s z c z y z n ą i o w c z y
SHMHraaHMMBfiMaflHMMMHIUHKHBMnBraaBKBaKuKaiaOBnHBIMMaKaHU
o g ła s z a ją c w p r a s ie i n a z g r o m a d z e n ia c h , ź e p r z e z n a d a n ie w o js k o w y m p r a w a w y b o r c z e g o w p r o w a d z a s ię d o w o js k a p o lity k ę . W o b e c te g o p r o s im y p . p o s ła o m o ż liw ie w y c z e r p u ją c e u m o ty w o w a n ie te g o p u n k tu p r o je k tu .
— J e s t to s p r a w a p r o s ts z a — o d p o w ia d a p . p o s e ł P iłs u d s k i, — n iż b y s ię to n a p o z ó r w y d a w a ło . J e ś li id z ie o m o m e n t w p r o w a d z a n ia p r z e z to p o lity k i d o w o js k a , to : 1 . p o d n ie s ie n ie w ie k u w y b o r c z e g o w y k lu c z a u d z ia ł w g ło s o w a n iu p e ł n ią c y c h s łu ż b ę w o js k o w ą s z e r e g o w y c h . P o z o s ta je n i e w ie lk a lic z b a o f ic e r ó w i p o d o f ic e r ó w z a w o d o w y c h . S p r a w ę u d z ia łu w a g ita c ji p r z e d w y b o r c z e j, ja k w o g ó le s p r a w ę n a le ż e n ia w o js k o w y c h d o o r g a n i- z a c y j p o lity c z n y c h r e g u lu ją z u p e łn ie w y r a ź n e r o z k a z y w e w n ę tr z n e M in is te r s tw a S p r a w W o js k o w y c h . Z d r u g ie j s tr o n y p r z y z a s a d z ie r ó w n o u p r a w n ie n ia k o b ie t r o d z in y o f ic e r a i p o d o f ic e r a z a w o d o w e g o u d z ia ł w g ło s o w a n iu , a w ię c i w a g ita c ji o io r ą , d z ię k i c z e m u z a w o d o w y w o js k o w y n ie je s t o d e r w a n y o d ż y c ia p u b lic z n e g o , te m b a itlz ie j, ż e w o b e c n y c h c z a s a c h n ie je s t o n z a m k n ię ty w k o s z a r a c h . b ę d ą c r ó w n ie d o b r y m i p o ż y te c z n y m o b y w a te le m , ja k k a ż d y n ie w o js k o w y . D la a n a lo g ji z a z n a c z y ć w a r to , ż e ju ż je s t n a p o r z ą d k u d z ie n n y m S e jm u u s ta w a , w e d łu g k tó r e j r ó w n ie ż s ę d z ió w o - o b o w ią z u je z a k a z n a le ż e n ia d o o r g a n iz a c ji p o lity c z n y c h lu b c z y n n e g o p r o w a d z e n ia a g ita c ji p o lity c z n e j. N ik o m u je d n a k n a m y ś l n ie p r z y s z ło p o z b a w ia ć s ę d z ió w p r a w a g ło s u d o S e jm u i S e n a tu . Z a w a ż y ł in n y je s z c z e a r g u m e n t n a t u r y m o r a ln e j.
Z a w o d o w y w o js k o w y , k t ó r y n ie ty lk o s z k o li p o d
d e z e r c ji z s z e r e g ó w p o ls k ic h . S e jm ś lą s k i o d r z u c ił je d n a k w n io s e k w ła d z p r o k u r a to r s k ic h . P o n ie w a ż o b e c n ie z p o w o d u r o z w ią z a n ia S e jm u ś lą s k ie g o p o s e ł U litz s t r a c ił p r z y w ile j n ie ty k a ln o ś c i o s o b is te j w ię c w ła d z e p r o k u r a to r s k ie z a r z ą d z iły je g o a r e s z to w a n ie .
p ę d d o n a b y w a n ia o b c y c h to w a r ó w o to d o ja k ic h n a s d o p r o w a d z ił r e z u lta tó w .
W r o k u 1 9 2 8 z a o s ie m m ie s ię c y p r z e w ie ź liś m y s a m y c h ty lk o to w a r ó w w łó k ie n n ic z y c h z N ie m ie c , F r a n c ji, C z e c h o s ło w a c ji, A n g lji, A u s tr ji z a 1 4 4 m i- I jo n y z ło ty c h . A p r z e c ie ż P o ls k a p o s ia d a r o d z im y p r z e m y s ł w łó k ie n n ic z y ta k w y s o k o p o s ta w io n y i p r z y te m ta k r o z b u d o w a n y , ż e n ie ty lk o w z u p e ł
n o ś c i m o ż e n a s y c ić n a s z r y n e k k r a jo w y , a le je s z c z e p o n a d to d u ż y p r o c e n t ty c h w y r o b ó w m o ż e w y w o z ić . N ie m y w ię c p o w in n iś m y s p r o w a d z a ć z C z e c h o s ło w a c ji, N ie m ie c te to w a r y , k tó r e m i Ł ó d ź p r z e d w o jn ą z a le w a ła r y n k i z a g r a n ic z n e , w y trz y m u ją c k o n k u r e n c ję z n a jle p s z y m i w y r o b a m i a n g ie l
s k im i.
C ó ż je d n a k m ó w ić o m a te r ja ła c h i w y r o b a c h w łó k ie n n ic z y c h , k ie d y s p r o w a d z a m y z z a g r a n ic y
| p r z e d m io ty t a k z b ę d n e ja k o w o c e i w a r z y w a z a s u m ę 4 0 m iljo n ó w z ło ty c h , a w s z e lk ie g o r o d z a ju m y d e ł i p a c h n id e ł z a p r z e s z ło 1 4 m iljo n ó w z ło ty c h J e d w a b i z a 4 5 m iljo n ó w z ło ty c h .
O to s m u tn e p r z y k ła d y n a s z e j b e z m y ś ln o ś c i, k t ó r a w d z is ie js z y c h c ię ż k ic h c z a s a c h je s t w p r o s t w y s tę p k ie m s p o łe c z n y m i z b r o d n ią z p a ń s tw o w e g o i n a r o d o w e g o p u n k tu w id z e n ia .
P o w in n iś m y o tr z ą s n ą ć s ię z e s z k o d liw e j p s y - i c h o z y p o p ie r a n ia to w a r u z a g r a n ic z n e g o i p a m ię ta ć o te m , ż e k a ż d e z r o b io n e w P o ls c e u b r a n ie , b ie li
z n a , k a ż d y k a w a łe k k u p io n e g o m y d ła w y r o b u s w o js k ie g o , k a ż d a m a s z y n a p o ls k a i t. p . to p r a c a p o ls k ie g o r o b o tn ik a .
K u p o w a n ie k r a jo w y c h , w y r o b ó w , to t w o r z e n ie d o b r o b y tu p o ls k ie g o .
w z g lę d e m ś c iś le w o js k o w y m , le c z i m a w p e w n y m s to p n iu z a d a n ia w y c h o w a w c z e , w d e c y d u ją c y m d la P a ń s tw a m o m e n c ie s k ła d a n a o ł t a r z u o jc z y z n y n a jw y ż s z e d o b r o o s o b is te , — ż y c ie i n ie m a n a w e t m o r a ln e g o p r z e ś w ia d c z e n ia , ż e g ło s e m s w o im r z u c o n y m d o u r n y p r z y c z y n ił s ię d o w y b o r u p r z e d s ta w ic ie la n a r o d o w e g o i P r e z y d e n ta R z e c z y p o s p o lite j, to je s t c z y n n ik ó w , k tó r e w o jn ę w y p o w ia d a ją łu b s ta n o w ią z w ie r z c h n ią w ła d z ę s ił z b r o jn y c h . T ę z a s a d n ic z ą n ie s p r a w ie d liw o ś ć , p o p e łn ia n ą p r z e z r z ą d y z a b o r c z e , k tó r e c e lo w o tw o r z y ły k a s t y w o js k o w e , o d e r w a n e o d n a r o d u , p r o je k to d a w c y n o w e j K o n s ty tu c ji w y r ó w n a li p r z e z d o p u s z c z e n ie z a w o d o w y c h w o js k o w y c h d o p r a w a g ło s o w a n ia . T w o r z e n ie k a s ty w o js k o w e j p r z e z p o z b a w ia n ie z a w o d o w y c h w o js k o w y c h k a r d y n a l n e g o p r a w a , ja k ie m je s t p r a w o w y b o r c z e — n ie m o ż e le ż e ć w in te r e s ie d e m o k r a c ji. J e s t to te m b a r - d z ie j k o n s e k w e tn ie p o m y ś la n e , ż e w w a r u n k a c h s p ó łc z e s n y c h w o jn ę p r o w a d z ą n ie ty lk o a r m je , le c z c a łe n a r o d y i c i s a m i o f ic e r o w ie i p o d o f ic e r o w ie p r a c u ją w p r z e m y ś le w o je n n y m , k ie r u ją lu b p r a c u ją w w s z e lk ie g o r o d z a ju p o m o c n ic z y c h i n s t y t u c ja c h w o js k o w y c h i t. p . I lo ś ć o f ic e r ó w i p o d o f ic e r ó w a r m ji p o ls k ie j s a m a p r z e z s ię m ó w i, ż e n a d a n ie im p r a w a w y b o r c z e g o n ie s ta n o w i ja k ie g o ś d e c y d u ją c e g o m o m e n tu , n a to m ia s t z p u n k tu w i
d z e n ia o b y w a te ls k ie g o z e s p a la m o r a ln ie w o js k o w e g o z c a ły m n a r o d e m , c o j e s t w w a r u n k a c h ż y c ia s p ó łc z e s n e g o k o n ie c z n e d la d o b r a P a ń s tw a r e p u b lik a ń s k ie g o .
=X =
Konfereneja Pacyfistyczna Polsko-niem iecksSRQPONMLKJIHGFEDCBA
w Berlina.
P ro je k to w a n a w ro k u b ie ż , p o d c z a s ś w ią t W ie lk a n o c y k o n fe re n c ja p a c y fis ty c z n a p o ls k o - n ie m ie c k a w B e rlin ie , o d b ę d z ie się w in n y m te rm i n ie . Z a s z ły b o w ie m w a ż n e p rz y c z y n y , k tó re z m u si ły o rg a n iz a to ró w k o n fe re n c ji p rz e s u n ą ć te rm in n a
„Biała śm ierć“ zbiera owoce.
M róz, odwieczny wróg ludzkości, wyrządza liczne szkody. — „Biała śm ierć“ zabiera to, co napo
tyka na drodze: ptaki, zwierzęta i ludzi — Ze wszystkich stron Polski dochodzą alarmujące wia
dom ości".
Z e w s z y s tk ic h s tro n k ra ju d o n o s z ą o lic z n y c h w y p a d k a c h w s k u te k z a m a rz n ię c ia . N ie m a d n ia w k tó ry m b y n ie z a n o to w a n o w y p a d k u ś m ie rc i. „ B ia ła ś m ie rć " z a b ie ra z w y k le ro d z in y u b o g ie w z g lę d n ie p o d ró ż n ik ó w . N a w e t z n a js ta rsi lu d z ie n ie p a m ię ta ją ta k s ro g ie j z im y , ja k a je s t o b e c n ie . W e w szy s tk ic h c z ę ś c ia c h k ra ju z d a rz a ją się w y p a d k i s tra sz n e , m ro ż ą c e k re w w ż y ła c h „ B ia ła ś m ie rć z a b ie ra n ie ty lk o d o ro s ły c h a le i m a łe d z ie c i, a g d z ie n ie g d z ie c a łe n a w e t ro d z in y O to re la c je , k tó re n a d c h o d z ą :
Cała rodzina zam arzła w lesie.
N ie o p o d a l N o w e j W s i z n a le z io n o w le s ie z a m a rz n ię tą c a łą ro d z in ę c y g a ń s k ą z ło ż o n ą z ro d z i
c ó w - c y g a n ó w i d w o jg a ic h d z ie c i. W s z e lk a p o m o c o k a z a ła s ię d a re m n ą .
Straszna śm ierć staruszka.
Z P o z n a n ia d o n o s z ą : N a d ro d z e p o m ię d z y K o ry tn ic ą a L ig o tą z n a le z io n o z w ło k i 6 8 -le tn ie g o c h a łu p n ik a W a le n te g o A n d re c k ie g o z L ig o ty , k tó ry z a m a rz ł w s k u te k s iln y c h m ro z ó w n a ś m ie rć .
Gość weselny usnął na wieki.
W d n iu o n e g d a js z y m w e w si R u s o c in w m ie s z k a n iu je d n e g o z g o s p o d a rz y o d b y w a ła się u c z ta w e se ln a , n a k tó re j z n a jd o w a ł się m ię d z y in n y m i n ie jak i B o le s ła w Z im o w s k i, m ie s z k a n ie c w si C h a - b ie lic e . P rz y k o la c ji ra c z o n o się o b fic ie a lk o h o le m k tó ry d o te g o s to p n ia u p o ił Z im o w s k ie g o , iż s tr a c ił o n p rz y to m n o ś ć . W ó w c z a s p rz y ja c ie l je g o , O - w c z a re k z a ła d o w a ł Z im o w s k ie g o n a s a n k i i o d w ió zł d o m ie s z k a n ia , g d z ie u m ie śc ił g o n a łó ż k u , p o c z e m o d je c h a ł. P o n ie w a ż iz b a b y ła n ie o p a lo n a , a w c h a łu p ie n ie b y ło n ik o g o , Z im o w sk i, p o z o s ta w io n y s a m s o b ie w s ta n ie n ie p rz y to m n y m , z a m a rz ł n a ś m ie rć . J a k ie ż b y ło p rz e ra ż e n ie ro d z in y , g d y ta , p o w ró c iw s z y z w e se la , z n a la z ła n a łó ż k u z a s ty g łe z w ło k i.
W ypadki zam arznięcia w powiecie piotrkowskim . W o s ta tn ic h d n ia c h z p o w o d u p a n u ją c y c h m ro z ó w z a n o to w a n o k ilk a w y p a d k ó w .
M ia n o w ic ie d n ia o n e g d a js z e g o p rz y w ie z io n o d o T o m a s z o w a z m a rz n ię tą n a ś m ie rć c y g a n k ę z d z ie c k ie m n a rę k u ró w n ie ż z m a rz n ię te m . N a s z o sie m ię d z y Z a w a d ą a T o m a s z o w e m z n a le z io n o z m a rz n ię tą k o b ie tę z d z b a n k ie m m le k a . N a s z o sie w io d ą c e j z U ja z d u d o T o m a s z o w a z n a lez io n o z m a rz n ię te g o 1 4 -le tn ie g o c h ło p c a J a n a B o s a k a . W m ie ś c ie z a n o to w a n o d u ż o w y p a d k ó w o d m ro ż e n ia u sz u , n o s ó w i k o ń c z y n . B y d ło p ę d z o n e d o m ia sta
PAULINA Z L . W IL K O N S K A .
ssność
O B R A Z E K H IS T O R Y C Z N Y Z R O K U 1 7 8 9 .
—o— (Ciąg d ’szy).
— K o g ó ż ? — u sta jeg o k o n w u lsy jn ie z a d rg n ę ły .
— K a p ita n a N a p ió rk o w sk ie g o ...
— J e rz e g o ! w y rw a ło się z p ie rsi S ta n is ła w a .
— O c h , p a n ie m ó j d o b ry ! W y b a cz ! W y b a cz ! — błagała Z o fia , z a ła m u ją c rę c e . — K tó ż z a se rc e s w o je o d p o w ia d a ć m o ż e? — c ic h y m d o d a ła p o sz e p te m .
— P a n i le p sz e g o n ie m o g ła ś u c z y n ić w y b o ru — o d rz e k ł R u d n ic k i z d z iw n y m sp o k o je m — n a jz a c n ie j
s z y to , n a js z la c h e tn ie js z y c h ło p ie c ! P rz y ja c ie l m ó j n a j
le p sz y ! O c a lił m i ż y c ie , s w o ją z a s ło n iw s z y m n ie p ie rs ią .
— A n a s tę p n ie w y p łac iłe ś m u się s o w ic ie , ciężkie, n ie m al ś m ie rteln e z a n ie g o o d b ie ra ją c c ię c ie ...
- P o łą c z y ła n a s k re w sp o in ie p rz e la n a i p rz y ja ź ń , ja k ic h istn ie je n ie w ie le . B ą d ź z n im szczęśliwą! — P rz y c isn ą ł d o u s t jej rę k ę , n a k tó rą łz a gorąca u p a d ła .
Z o fia p o z a d rz ew k ie m p o n ia ra ń c z o w e m chustecz
ką z a c isn ę ła o c z y .
— O n w ie , ż e je st k o c h a n y m ? — p y ta ł Stanisław g ro se m s tłu m io n y m .
- W ie.
— N ic m i n ie m ó w ił, m ó j B o ż e ! A widziałem go p rz e d c h w ilą ...
— P o w ie ... w y z n a w sz y stk o !... O ś w ia d c z y ł m i się w c zo ra j d o p ie ro —
—- Ja m g o tu ta j w p ro w a d z ił — m ó w ił R u d n ic k i d a le j — a ty lk o s e rd e cz n e g o w y b ra ń c a tu ta j w p ro w a -
c z a s o d 2 0 d o 2 4 m a ja . W te n s p o s ó b k o n fe re n c ja o d b ę d z ie w c ią g u p ię c iu d n i.
P ro p a g a to re m p o ls k o - n ie m ie c k ie g o z b liż e n ia n a tle k a to lic y z m u m ię d z y s z e re g ie m In n y c h w y b itn y c h o s o b is to ś c i p o ls k ic h je st k s. J a n R o s tw o ro w sk i.
z a m a rz a ło n a d ro d z e , ta k ż e z a c h o d z iła k o n ie c z n o ś ć z a b ija n ia g o n a m ie jsc u . W ię k s z o ść d o m ó w p o z b a w io n a je st w o d y . R u ry s ą z u p e łn ie z a m a r
z n ię te i p ę k a ją . S y tu a c ję ra tu ją p rz e d s ię b io rc y - h a n d la rz e „ w o d y ź ró d la n e j" . M a g is tra t, p ra g n ą c c h o ć w c z ę ś c i p rz y c z y n ić się d o u lż e n ia d o li b ie d n e j lu d n o ś c i u s ta w ił w m ie ś c ie 2 p ie c y k i k o k s o w e . D o tk liw ie d a je się w e z n a k i w o k o lic z n y c h w s ia c h b ra k o p a łu , g d y ż z p o w o d u n ie p rz e w id z ia
n ie s iln y ę h m ro z ó w z a p a s y d rz e w a ro b io n e n a z i
m ę z o s ta ły ju ż w y c z e rp a n e .
Robotnicy, pracując w lesie zam arzli.
Ś m ierć w s k u te k z a m a rz n ię c ia p o n io s ło 2 ro b o tn ik ó w w le s ie s m o g u le c k im (p o w . w ą g ro w ie c - k i.)
R ó w n ie ż d o w ia d u je m y się , iż p o d S m o la ra m i k o ło S z a m o c in a z m a rz ły u b ie g łe j n o c y 4 o so b y . M a ją to b y ć 2 c y g a n k i i d w o je d z ie c i. B liż s z y c h s z c z e g ó łó w n a ra z ie b ra k .
Lekkom yślność wieśniaka.
Z Ś liw ic p o w . tu c h o ls k ie g o d o n o s z ą ;
W n ie d z ie lę 1 0 lu te g o r. b . w d o m o s tw ie ro b o tn ik a F ra n c is z k a W a rc z a k a w y b u c h ł p o ż a r, k tó ry s tra w ił d a c h d o m u , c h le w , b ie liz n ę i w ie le in n y c h rz e c z y o ra z d w ie k o z y .
W a rc z a k p rz e c h o w u ją c w c h le w ik u k o z y i o - b a w ia ją c się , b y n ie z a m a rz ły p rz y ta k s iln y m m ro z ie , w s ta w ił d o c h le w u w ia d ro z ro z ż a rz o n e m i w ę g la m i.
N a jw id o c z n ie j k o z y w ia d ro p rz e w ró c iły w z n ie c a ją c p o ż a r.
P o m im o w ie lk ie g o z im n a , lu d n o ś ć N ie d ź w i- d z iń c a rz u c iła się n a ra tu n e k i d z ię k i te m u u ra to w a n o d o m W a rc z a k a i w ie ś o d n ie s z c z ę ś c ia .
S tra ty W a rc z a k a w y n o s z ą p rz e s z ło 5 ty s. z ł.
z a b u d o w a n ia n ie b y ły u b e z p ie c z o n e .
M róz na kolejach wyrządził szkody na 50 m iljonów złotych.
W e d łu g d a n y c h , o trz y m a n y c h p rz e z s e jm o w ą k o m is ję k o m u n ik a c y jn ą , s tra ty n a n a s z y c h k o le ja c h p a ń s tw o w y c h , s k u tk ie m o s ta tn ic h k a ta stro fa l n y c h m ro z ó w w y n o s z ą d o ty c h c z a s z g ó rą 5 0 m iljo n ó w z ło ty c h .
Trudności w kom unikacji na Pom orzu.
W s k u te k z a w ie ji ś n ie ż n y c h , ja k ie o s ta tn io ro z s z a la ły n a P o m o rz u z n a c z n a c z ę ś ć p o c ią g ó w w o b rę b ie d y re k c ji g d a ń s k ie j z o s ta ła u n ie ru c h o m io
n a . N a lin ji Iło w o - D z ia łd o w o p o tw o rz y ły się z a s p y ś n ie ż n e , d o c h o d ą c e d o w y s o k o ś c i 3 — 5 m .
MMMMTMaMMMKMaVBnrUL , u«•* WUH
d z ić m o g łe m . Z n a ć ta k c h c ia ła O p a trz n o ś ć ! B ą d ź cie o b o je sz c zę śliw i! p ra g n ę le g o z c a łe g o se rc a , z c a łe j d u s z y m o jej! — P o ta rł c z o ło d ło n ią , ja k g d y b y - n ie g o sm u tn e c h c ia ł sp ę d z ić m y śli. W y p ro sto w ał , a n a tw a rz z w y k ły p o g o d n y p o w ra c a ł sp o k ó j.
P o d k o m o rz y n a d o s a lo n u w ró c iła i w y szła ta k że n a b a lk o n . S ta n is ław p o d a ł je j k rz e sło , u s ia d ła . A Z o fia w tej iii w y su n ę ła s ię n ie zn a c zn ie i d o s w o je g o p o b ieg ła p o k o ju .
S ta n is ła w o p o w ia d a ł p o d k o m o rz y n ie o je j sy n ie u - k o c h a n y m , o ic h w io sc e d z ie d z ic zn ie, G a jew ie .
— A le o tó ż i s z a m b e la n ie c T e o b a ld ! — p rz e rw a ł s o b ie o p o w ia d a n ie .
— P rz y sp ie s z a n o w k iia rz — u śm iec h n ę ła się p a n i d o m u — a z n a ć m u p iln o .
N iem ło d y ju ż fircy k , s tro jn y , sz a sta ją cy się, n a d c h o d z ił, u d e rz a ją c e le g a n c k o o b c a se m w o b c a s. S p o j
rz a ł k u b a lk o n o w i i p o k ło n ił się z g ra c y ą w y u c z o n ą.
P o c h w ib w b ie g ł d o s a lo n u i z a p ra w ił c a łą a tm o sfe
rę ja k ie m ś m o d n e m , o d u rz a ją c e m p a c h n id łe m .
— Ś c ielę się d o sto p e k — s z a s ta ł się, ja k b y n a lek - cy i ta ń ca — J e jm o ś ć p a n i p o d k o m o rz y n y d o b ro d z ie j
k i n a ju n iż e ń s z y p a c h o łe k !
— W ita m sz am b e la n ica !
P o d k o m o rz y n a w y sz ła z n im n a sa lę i w sk az a ła m u k rz e sło .
— A g d z ie ż p a n n a Z o fia , c e t te r o s e a d o r a b l e , p a n i m o śc iw a ?
— N a d e jd z ie p e w n ie .
S ta n is ła w p o z o s ta ł c h w ilę n a b a lk o n ie , a p o te m n a d s z e d ł ta k ż e i u s ia d ł.
— W a rsz a w a o b e c n ie, a u s u p r e m e , je st z a ję ta tą n ie s z c z ę s n ą s p ra w ą P e k iń s k ie g o — z a c z ą ł s z a m b e la n ie c p o c h w ili.
— Z d ra jc y , z b ro d n ia rz a ! — d o rz u c ił R u d n ic k i.
— 1 w sz y stk ie je g o , tn o c i d o b ro d z ie ju , w y w łó c z ą g rz e s z k i, n a w ę* i e leg a n c k ie ... ja k o t, K o z ło w s k ie g o ...
W z a s p a c h ty c h u tk n ę ły p o c ią g i, k tó ry c h n ie w id a ć z p o d śn ie g u . R u c h p o c ią g ó w m ię d z y T o ru n ie m a G ru d z ią d z e m z o s ta ł d z iś w s trz y m a n y . P o c ią g i n a te j lin ji z p o w o d u z a s p ś n ie ż n y c h w ró c iły d o s ta c ji w y jś c ia w o b e c tru d n o ś c i n a p o tk a n y c h n a lin ji.
S y tu a c ja m im o a k c ji u s u w a n ia śn ie g u , p ro w a d z o n e j p rz y p o m o c y w o jsk a , n ie ro k u je p o w o d z e n ia , a lb o w ie m w s k u te k o d w ró c e n ia się w ia tru ś n ie ż y c a n a n o w o z a s y p u je to r i te rn s a m e m w W y so k iem s to p n iu u tru d n ia m o ż liw o ś ć o c z y s z c z e n ia lin ji.
Pociągi ugrzęzły w śniegach.
W d y re k c ji g d a ń s k ie j trw a z a m ie ć w d a ls z y m c ią g u . C a ły s z e re g p o c ią g ó w u g rz ą z ł n a s z la k a c h (m ię d z y Iło w e m a L a s k o w ic a m i, p o d G ru d z ią d z e m o ra z p o d s ta c ją K o w a le w o ).
W d y re k c ji k ra k o w s k ie j s y tu a c ja u le g ła p o le p s z e n iu , g d y ż m ro z y u s tą p iły i n ie m a ś n ie ż y c y . Czekając na zasiłek, nie odebrał go, bo zam arzt..
B e z ro b o tn y W ła d y s ła w S z a fra ń s k i, o c z e k u ją c p rz e d P a ń s tw . U rz ę d e m P o ś re d n ic tw a P ra c y w T o ru n iu n a w y p ła tę z a p o m o g i, s tra c ił p rz y to m n o ś ć w s k u te k z a m a rz n ię c ia . Z m a rł w k ilk a g o d z in p ó ź n ie j w ’ s z p ita lu .
Pociągi z węglęm ugrzęzły w śniegu.
P o m ię d z y R z e sz o w e m a K ra k o w e m w z a s p a c h ś n ie ż n y c h , u g rz ę z ło 1 4 p o c ią g ó w n a ła d o w a n y c h w ę g le m . W o b e c u s ta w ic z n y c h ś n ie ż y c i z a d y m e k u ru c h o m ie n ie p o c ią g ó w p o m im o w s z y s tk ic h w y s iłk ó w , o k a z u je się n ie m o ż liw e . W d o d a tk u w s z y s tk ie p a ro w o z y p o p s u ły s ię w s k u te k m ro z u .
W ieś w czasie m rozów.
T a k ie j z im y n ie p a m ię ta m y . S z c z e g ó ln ie d o tk liw ie d a je się o n a w e z n a k i n a s z e j w si. P o d c z a s g d y b o w ie m w m ie ś c ie d o m y b ą d ź c o b ą d ź c h o ć n ie c o c h ro n ią o d w ia tru , n a o tw a rte m p o lu w ic h e r d m ie b e z p rz e sz k o d y , g w iź d ź ą c w o k o ło u s z u i m ro ż ą c p o lic z k i, rę c e i n o g i. R u c h n a w si z a m ie ra w m ia rę w z ro s tu z im n a , w s z y s tk o s ie d zi k o ło p ie c a , c z e k a ją c n a d e jś c ia o d w ilż y .
B y d ło s m u tn e s to i w o b o ra c h , trz ę s ą c się i c h u d n ą c , ta k sa m o k o n ie i św in ie . P e w n e m u g o s p o d a rz o w i o p ro s iła s ię m a c io ra — a le w p a rę m in u t p o te m ju ż w s z y s tk ie p ro s ię ta c o d o n o g i z m a rz ły .
N a s z c z ę ś c ie o z im in y m a ło ty lk o w ty m ro k u u c ie rp ia ły , p o n ie w a ż p o k ry te s ą d o s ta te c z n ą p o w ło k a ś n ie ż n ą , z a to g o rz e ln ie b ę d ą m ia ły d u ż o p ra c y , g d y ż p ra w d o p o d o b n ie w lię k sz a c z ę ś ć z ie m n ia k ó w w k o p c a c h z m a rz ła . W s z a k w n ie k tó ry c h m ie jsc a c h z ie m ia w ty m ro k u s k u ta lo d e m je s t a ż d o 1 ,8 0 m . g łę b o k o ś c i.
C z e k a n a s je d n a k w ię k s z a je sz c z e k a ta s tro fa : p o w ó d ź w ra z ie m a g łe j o d w ilż y ! P o la p o k ry te ś n ie g ie m p rę d z e j o c ie p lą s ię n iż li ś c ię te lo d e m rz e k i
— i p o w ó d ź g o to w a . G o s p o d a rz e , w ła śc ic ie le n is k o p o ło ż o n y c h p ó l, d rż ą o s w o je z a b u d o w a n ia i z a s ie w y .
A k ie d y n a le ż y się s p o d z ie w a ć k o ń c a te j k lę sk i, ja k ą je s t te g o ro c z n a o s tra z im a ? N ie s p ra w d z i ło się s ta re p rz y s ło w ie , g ło s z ą c e , ż e s ro d z y k ró lo w ie n ie d łu g o p a n u ją . N ie p rz y n ió s ł p o ż ą d a n e j z m ia n y n ó w .. W ie śn ia c y tw ie rd z ą , ż e w ty m ty g o d n iu ju ż z a ła m ie się s iła z im n a — a le B ó g ra c z y w ie d z ie ć . ..
ZAKUPY CZYNIONE W OBCEM M IEŚCIE PRZYCZYNIAJĄ SIĘ DO ZUBOŻENIA
W ŁASNEGO M IASTA.
— C o to z a K o z ło w sk i? — p y ta ła p o d k o m o rz y n a .
— P a tro n . Je jm o ść p a n i o tern n ie sły sz ała ś?
— N ic n ie w iem .
— O !! M iał ła d n ą ż o n k ę , a P o w ń s k i m u ją o d m ó w ił — z a śm ia ł się s ta ry g rz e sz n ik c y n ic z n ie — ż e b ie d a k o w i a ż p o m ie sz a ły s ię z m y sły , b o z n a ć k o c h a ł ją b a rd z o .
— O c h n ie g o d ziw ie c ! — z a w o ła ła p o d k o m o rz y n a z o b u rz e n iem . — A w a s z m o ś ć je sz c z e ż a rc ik i z teg o s tro isz ?
— H a , q u e v o u 1 e z v o u s, m a d a m e ? C ’e s t a la m o d e ! P o słu ż y ła m u fo rtu n a z n a ć se rce m a je szc z e m ło d e . A le c o to b ę d z ie? G o stan ie się te ra z ?
— S ta n ie się z a p ew n e , c o n a s tą p ić p o w in n o — wy
m ó w ił R u d n ic k i.
— F a m ilia a u s u p r e m e je st z a n ie p o k o jo n ą .
— F a m ilia z d ra jc y k ra ju w y rz ec się p o w in n a . P rz e s ta ł ju ż b y ć b ra te m , o b y w a te le m , sz lac h c ic e m P o - n iń sk ie m , P o la k ie m , P o la k ie m !
— C a s e d it. A le m o c i d o b ro d z ie ju , z a w s z e to d y g n ita rz .
— D y g n ita rz ... R u d n ic k i z ę b y z a c ią ł. — P a n i p o d k o m o rz y n a p o ? :w o lisz , ż e ją p o ż e g n a m — p rz y s tą p ił d o n ie j i p o c a ło w a ł ją w rę k ę .
— P a n ju ż o d c h o d z is z ?
— A c ie c a łe m się k o le g o m . U p a d a m d o n ó g . P a n n ie Z o fii u s z a n o w a n ie m o je. — S k in ął g ło w ą sz a m b c - la n ic o w i i w y sz e d ł.
T e n o s ta tn i, p o w y jśc iu k a p ita n a , p o c z ą ł ró ż n e ze ś w ia ta e leg a n c k ie g o w y g ła s z ać n o w in k i, p lo te c zk i, o b m o w y , ż e p -ani d o m u p o ra z y k ilk a b ie g łe jeg o ż ą d eł- k o p o w strz y m a ć m u s ia ła .
P o c h w ili C o fia n a d e s z ła . B y ła b le d s z ą n ie co , p o w iek i m ia ła z ró ż o w io n e , le c z z m ro k ju ż z a p a d ać p o c z ą ł, w ię c i n ik t te g o n ie d o jrz a ł.
kCiąg dalszy nastąpi).
