SYLABUS PRZEDMIOTU NA STUDIACH WYŻSZYCH
Lp. Elementy składowe sylabusu Opis
l. Nazwa przedmiotu Literatura staropolska
2.
Nazwa jednostki prowadzącej Wydział Polonistyki uniwersytetu Jagiellońskiego, Katedra Historii Literatury Staropolskiej;
przedmiot
3. Kod przedmiotu
WF.IP.n/1/1
4. Język przedmiotu polski
Grupa treści kształcenia,
5. w ramach której przedmiot
jest grupa treści kierunkowych
realizowany
obowiązkowy do zaliczenia semestru/roku studiów, 6. Typ przedmiotu obowiązkowy do ukończenia całego toku studiów,
7. Rok studiów, semestr I rok studiów stacjonarnych I stopnia
8.
Imię i nazwisko osoby (osób)
Prof. dr hab. Andrzej Borowski, profesor zwyczajny UJ prowadzącej przedmiot
Imię i nazwisko osoby (osób) egzaminującej bądź
udzielającej Prof. dr hab. Wacław Walecki, profesor nadzwyczajny UJ; prof. dr hab. Maciej Włodarski, profesor
nadzwyczajny UJ; dr hab. Albert Gorzkowski, profesor nadzwyczajny UJ; dr hab. Elwira Buszewiczowi, adiunkt oraz osoba prowadząca opcję w danym roku akademickim
9. zaliczenia w przypadku, gdy nie
jest nim osoba prowadząca dany
przedmiot
10. Formuła przedmiotu
Wykład kursowy, ćwiczenia (I r. studiów stacjonarnych I stopnia); seminaria magisterskie (I i II r. SUM); seminarium doktoranckie; opcje
11. Wymagania wstępne Przyjęcie na I rok studiów stacjonarnych I stopnia 12. Liczba godzin zajęć
dydaktycznych
Wykład: 60 godzin na I roku studiów stacjonarnych I stopnia; ćwiczenia: 60 godzin na I roku jw.; seminarium magisterskie: 120 godzin (I i II rok SUM);
seminarium doktoranckie: 60 godzin rocznie; opcja: 60 godzin rocznie
13. Liczba punktów ECTS przypisana przedmiotowi
Wykład i ćwiczenia dla I roku studiów stacjonarnych I stopnia 10 ECTS
14. Czy podstawa obliczenia średniej ważonej?
tak
15. Założenia i cele przedmiotu Celem ogólnym kursu jest przedstawienie najważniejszych zagadnień współtworzących syntezę historii dawnej literatury polskiej w kontekście literatury powszechnej. Konstrukcja wykładu opiera się zasadniczo na paradygmacie chronologiczno – genologicznym, zaś tematem poszczególnych wykładów jest interpretacja tekstów z odwołaniem się do wiedzy z zakresu poetyki i retoryki historycznej (ewolucja rodzajów, gatunków, form wersyfikacyjnych i środków stylistycznych) oraz do historii idei. Jednym z celów wykładu jest także pogłębienie refleksji nad problemem oddziaływania tekstów literackich na kształtowanie się wzorców tożsamości narodowej oraz tożsamości europejskiej, jak również interpretacja tych wzorców w tekstach literackich utrwalonych. Idzie tu mianowicie o historyczne i zarazem nowoczesne metodologicznie komentowanie wzorów myślenia i mówienia o kulturze. Wzory te podatne szczególnie na ideologizację, powielane są często bezmyślnie przez ogólnikową, płytką i tendencyjną interpretację tekstów. Niegdyś moralnym obowiązkiem inteligencji było kształtowanie świadomości narodowej słabo wykształconych grup społecznych. Dzisiaj podobny obowiązek moralny inteligenta czyli człowieka, który troszczy się o wykształcenie, zarówno własne jak i innych współobywateli, polega na kształtowaniu i weryfikowaniu wyznaczników tożsamości narodowej, a także uniwersalnej, w tym również tożsamości "europejskiej" współczesnej i przyszłej polskiej społeczności obywatelskiej. Pośrednio jest więc również wychowawczym celem tego wykładu dostarczenie materiału do myślenia i dyskusji o nowym, rzetelnie konstruowanym wzorcu świadomości narodowej opartym na fundamencie "bonum commune"
kultury powszechnej. Cele szczegółowe obejmują zatem rozumienie najważniejszych dzieł i zjawisk literatury staropolskiej w kontekście literatury powszechnej; rozumienie istoty procesu historycznoliterackiego; wskazywanie i wykorzystywanie w interpretacji właściwych kontekstów pozaliterackich, orientacja przestrzennym układzie kultury literackiej (ośrodki życia literackiego i kulturalnego, ruchu wydawniczego, ośrodki publikacji pierwocin prasy, miejsca najważniejszych debiutów i edycji; rozróżnianie i definiowanie historycznych
stylów i poetyk; opis i interpretacja przemian życia literackiego, przełomów estetycznych i komunikacyjnych, problemów ujednolicania i różnicowania w obrębie literatury i kultury średniowiecznej oraz wczesnonowożytnej; wreszcie samodzielnej oceny wartości artystycznej i poznawczej dzieła literackiego.
Zakres tematyczny przedmiotu, ze względu na przedstawione założenia i cele obejmuje więc trzy najważniejsze źródła wzorów ideowych i estetycznych współtworzących tzw. „tradycję europejską” polskiej literatury dawnej (od Średniowiecza do końca w. XVII), a mianowicie „tradycję hebrajską” (Biblia hebrajska, Talmud, midrasze), „tradycję pogańską” (antyk grecko-rzymski) oraz
„tradycję chrześcijańską” (patrologia grecka i łacińska, Średniwoeicze, Renesans i Barok). Wykład i ćwiczenia odwołują się zasadniczo do kanonu lektur obowiązkowych i nadobowiązkowych, co nie wyklucza nawiązywania do innych jeszcze tekstów wybranych przez wykładowcę i osoby prowadzące ćwiczenia lub seminaria.
16. Metody dydaktyczne
1. Wykład kursowy (60 godzin dla I roku studiów licencjackich kierunku filologia polska)
2. Ćwiczenia (metoda konwersatoryjna, 60 godzin dla I roku studiów licencjackich kierunku filologia polska)
17. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu, w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia z przedmiotu, a także formę i warunki zaliczenia poszczególnych form zajęć wchodzących w zakres danego przedmiotu
I. Warunki zaliczenia kursu:
- aktywne uczestnictwo w ćwiczeniach - zaliczenie pracy rocznej
- zaliczenie kolokwium z lektur - zaliczenie lektoratu j. łacińskiego
- zdanie ustnego egzaminu końcowego po 2 semestrze I roku studiów.
II.a. Egzamin z przedmiotu kursowego – zasady przeprowadzenia egzaminu i zagadnienia egzaminacyjne.
Egzaminator bierze pod uwagę temat i ocenę (recenzję) pracy rocznej (osoby egzaminowane powinny mieć pracę roczną zrecenzowana przez prowadzącego zajęcia przy sobie) oraz ocenę z ćwiczeń zapisaną w indeksie. Pytania i ocena z kolokwium z lektur też powinny być zapisane na pracy rocznej. Osoba egzaminowana ma omówić jedno z podanych niżej, wylosowanych zagadnień przekrojowych, które oparto
na tematach poszczególnych wykładów.
II. b.Celem egzaminu jest sprawdzenie, w jakim stopniu osoba
przystępująca do egzaminu potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę (znajomość lektur i opracowań) do skonstruowania zwięzłej, treściwej i poprawnej językowo wypowiedzi na dany temat.
II.c. Tematy zagadnień egzaminacyjnych:
1. „Traditio hebraica” – Biblia (dzieje, podział, gatunki literackie).
Przekłady Biblii - Wulgata, przekłady polskie. Oddziaływanie wzorców i tematów biblijnych w literaturze polskiej i powszechnej.
Humanistyczny dramat biblijny. Psałterz – tłumaczenia i parafrazy.
2. „Traditio pagana” – pojęcie poezji i poetyki; pojęcie prozy retorycznej i retoryki. Trzy rodzaje poetyckie. Odmiany wiersza, formy i gatunki liryki, epiki i dramatu. Trzy rodzaje prozy retorycznej, działy retoryki, składniki mowy.
a. Pojęcie epiki w starożytności. Gatunki. Wyznaczniki formalne.
Epos homerycki (Iliada, Odyseja Homera, Eneida Wergiliusza - kompozycja, forma wierszowa). Metamorfozy Owidiusza. Satyra. List poetycki.
b. Dramat i teatr starożytny. Tragedia. Kompozycja i forma. Mit w tragedii. Kategoria tragizmu i jej wyznaczniki w obrazie świata i człowieka. Komedia i komizm w dramacie starożytnym.
c. Liryka starożytna grecka i rzymska – wyznaczniki formalne.
Horacy i jego poezje. Pojęcie ody (carmen). Elegia a gatunki liryczne.
d. Proza starożytna – pojęcie retoryki. Starożytni pisarze: Plato, Arystoteles, Plutarch, Cycero (podstawowe wiadomości) .Mowa a wychowanie człowieka.
3.Tradycja chrześcijańska – Nowy Testament. Patrologia grecka i łacińska. Hagiografia. Hymn ambrozjański. Sekwencja. Średniowieczna liryka religijna w kulturze polskiej (łacińsko- i polskojęzyczna).
Oddziaływanie N. Testamentu w literaturze: apokryf, dramat liturgiczny, misterium, humanistyczny dramat biblijny.
4. Epika średniowieczna (epos, romans rycerski). Pieśń o Rolandzie, Dzieje Tristana i Izoldy. Dante - Boska komedia. Poezja narracyjna polskiego Średniowiecza. Legenda wierszowana. Satyra
średniowieczna.
5. Proza średniowieczna – ars dictandi. Kroniki (Anonim – zw.
Gallem, Wincenty zw. Kadłubkiem, Jan Długosz). Kazania. Przekłady
Biblii. Apokryfy.
6. Renesans – humanizm - reformacja. Dzieje pojęć. Humanitas.
Petrarca i początki Odrodzenia.
7. Liryka polska (łacińsko- i polskojęzyczna) w XVI w.: gatunki, formy, tematy i funkcje). Horacjanizm. Oda. Elegia. Pieśń. Fraszka liryczna. Parafraza psalmu. Tren. Sonet.
8. Epika polska (łacińsko- i polskojęzyczna) w XVI w. (gatunki, formy, tematy i funkcje). Poemat. Satyra dialogowa.
9. Dramat i teatr w Polsce XVI w. (gatunki, tematy, funkcje – dramat religijny, dworski, szkolny).
10. Proza łacińsko- i polskojęzyczna w XVI w. (gatunki, formy, tematy i funkcje – pareneza). Postyllografia. Kazania. Literatura filozoficzno-polityczna. Retoryka humanistyczna ( genera dicendi, dziedziny wiedzy).
11. Barok – klasycyzm – konceptyzm – sarmatyzm.
12. Liryka polska (łacińsko- i polskojęzyczna) XVII w. (formy, gatunki, tematy, funkcje). Konceptyzm. Problem tzw. „poezji metafizycznej”.
13. Epika polska XVII w. (epos, poemat, satyra, romans wierszowany).
14. Proza (łacińsko – i polskojęzyczna) XVII w. w kontekście europejskim. Historiografia. Pamiętnik. List. „Facecja”. Kazania.
Retoryka i stylistyka barokowa. Początki powieści. Cervantes: Don Kichote.
15. Teatr i dramat w Polsce i w Europie w w. XVII (gatunki, formy). Kochanowski, Szekspir. Calderòn, Corneille, Racine.
18. Treści merytoryczne przedmiotu oraz sposób ich realizacji
TREŚCI MERYTORYCZNE:
Literatura polska od jej początków po w. XVIII włącznie. Kanon literatury polskiej.
Periodyzacja literatury: epoki, okresu, prądy oraz ich kulturowe i historyczne uwarunkowania. Literatura europejska od Biblii poprzez antyk grecko-rzymski, patrologię grecko-łacińską, Średniwoeicze, Renesans do Baroku (w. XVII)
Historycznoliteracka analiza i interpretacja dzieła literackiego. Estetyki, obiegi, style, tendencje, dylematy przeszłości i współczesności. Główne tendencje
rozwojowe literatury staropolskiej i europejskiej Średniowiecza, Renesansu, Baroku i Oświecenia.
PROGRAM KURSU (sposób realizacji treści merytorycznych w ramach
wykładu i ćwiczeń)
I. 1. Literatura polska i europejska. Przestrzeń i czas historii literatury.
Europejski układ kultury literackiej (Mare internum – ośrodki, granice i drogi kultury.)
II. 2.Traditio hebraica. Biblijny i uniwersalny obraz świata i „historii świętej”.
II. 3.Traditio hebraica. Divina poesis – logos – mythos a Biblia III.4.Traditio pagana. Epica poesis. Homerycki etos agonistyczny.
III. 4.a. Hezjod i Wergiliusz: ergatestyczny etos epicki: pietas et labor.
III. 5.Traditio pagana. Dramatica poesis – tragoedia III. 6.Traditio pagana. Dramatica poesis – comoedia III. 7.Traditio pagana. Lyrica poesis
III. 8.Traditio pagana. Rhetorica – prosa oratio.
IV. 9.Traditio christiana. Patrologia graeca et Latina.
IV. 9.a. “...gloria Dei cum cantico...” (patrystyczna liryka hymniczna) V. 10.Medium aevum. Pojęcie i panorama Średniowiecza
V. 10. a.Medium aevum. Liryka liturgiczna.
V. 11.Medium aevum. Iocus et amor. Liryka miłosna i « karnawałowa » V. 12.Epica poesis. Docere et delectare. Chanson de geste. Romans rycerski.
« Boska komedia »
V. 13.Medium aevum. Prosa oratio – dictamen. Kroniki, kazania, proza naukowa.
V. 14. Medium aevum. Officium et ludus. Formy dramatu religijnego.
V. 14.a.Medium aevum. Artes liberales a “bonae litterae” (dwa paradygmaty refleksji o literaturze).
VI. 15. Renesans. Humanitas – Renascentia – Reformatio
VI. 16. Renesans. Funkcje prozy : historiografia, proza parenetyczna, filozoficzna i fabularna. Retoryka humanistyczna.
VI. 17.Renesans. Antypareneza – Narrenliteratur VI. 18. Renesnans. Epica poesis.
VI. 19. Renesans. Dramat i teatr.
VI. 20. Renesans. Lyrica poesis.
VI. 21. Barok. Konceptyzm. Klasycyzm.
VII 22. Barok. Proza retoryczna VII.23. Barok. Gatunki epiki
VII. 24. Barok. Poezja dramatyczna.
VII. 25. Barok. Proza narracyjna, ”romans” i początki powieści.
VII. 26. Barok. Sarmatyzm.
Literatura przedmiotu znajduje się na stronie Wydziału Polonistyki UJ
