Dzięki Społem wiedziałem co dzieje się w terenie - Piotr Pruss - fragment relacji świadka historii [TEKST]

(1)

PIOTR PRUSS

ur. 1911; Chełm

Miejsce i czas wydarzeń Chełm, II wojna światowa

Słowa kluczowe projekt Tajne nauczanie. Cisi bohaterowie, praca w Społem, organizowanie tajnego nauczania

Dzięki Społem wiedziałem co dzieje się w terenie

Byłem w spółdzielni, zbierałem sprawozdania dotyczące obowiązkowego skupu jajek i drobiu, i jeżeli nauczyciela na danej wsi znałem z czasów jeszcze przedwojennych, to z nim rozmawiałem. Ale rozmawiałem z nim nie jako ja, który w danej chwili piastuje dane stanowisko społeczne, tylko ten jego znajomy z czasów przedwojennych, pytając go z kolei o to jak na tej wsi [działa] szkoła nasza, jak program, bo mnie to interesuje, bo mam kilku kolegów z seminarium, jako ten, który jest jakimś działaczem tajnym. To mi pomagało w terenie, i dzięki Społem wiele wiedziałem. Ja byłem dla nich, tych osób, które znałem, to byłem dla nich Prussem. A z nauczycielami ze spółdzielni, bo w radzie nadzorczej spółdzielni byli nauczyciele, których ja nie znałem i oni mnie też już nie znali, w ogóle nie znali, ot jest ktoś, przyjechał z powiatu, prawda.

No raczej trzeba powiedzieć, że na tych szczeblach wyższych, raczej wiedziano o tym, kto kim jest na terenie powiatu, czy później, niżej, na terenie gminy. Kiedy kontaktowałem się ze związkiem, to związek wiedział kim ja jestem, bo wiedział o tym Odroniu kuratorze. To była, jak ja to mówię, jedna rodzina. Oni na tych szczeblach wyższych znali się dokładnie i wzajemnie uzupełniali.

Data i miejsce nagrania 2009-05-25, Lublin

Rozmawiał/a Tomasz Czajkowski