07.2021 0 7 . 2 0 2 1
TUSZETIA ZA GORĄCO • KATALOŃSKA CAN MATA • PERUWIAŃSKA RINCONADA • NAJDALSZE DRZEWO POŁUDNIA
9 771507 596105 ISSN 1507-5966 INDEKS 29588407
CENA 14,99 ZŁ (W TYM 8% VAT) L A R I N C O N A D A :
A N D YJ S K A G O R Ą C Z K A Z Ł O T A
I J E J S K U T K I Z A G O R Ą C O : J A K
M O Ż E M Y W A L C Z Y Ć Z R O S N Ą C Y M I T E M P E R A T U R A M I
Blisko przeszłości, daleko od cywilizacji
GRUZIŃSKA TUSZETIA
001_cover_NG_0721_final_wyb.indd 1
001_cover_NG_0721_final_wyb.indd 1 07.06.2021 10:11:2507.06.2021 10:11:25
HP1146321_JDE_LORPL_ARABICA_CATUAI_FORMATS_175x254_V02.indd 1 23.04.21 15:51
N A W S T Ę P I E | L I P I E C
T E K S T A G N I E S Z K A F R A N U S
Wędrówki po uboczu świata
TUSZETIA
Ich bogactwem i źródłem utrzymania od zawsze były owce, których stada z oddali przypominają rozrzucone po zielonych stokach białe korale.
I właśnie Tuszetię widzianą z per- spektywy pasterzy pokażemy Państwu w tym wydaniu National Geographic.
Nasi autorzy przez kilka tygodni towa- rzyszyli im w przepędzaniu stada 250-kilometrową trasą z zimowych pastwisk w dolinie Sziraki na świeże wysokogórskie łąki, poddając się nie- zwykłej magii tej krainy. Reportaż poka- zuje też dramatyczne doświadczenia Tuszetów zmagających się z atakami żywiołów.
Oglądając kadry uchwycone przez fotografa, mamy wrażenie, że sami wędrujemy z tymi ludźmi i kibicujemy im w drodze do celu. Ich nieoczywi- ste dziś życiowe wybory zdetermino- wała miłość do ziemi przodków. Góry nigdy pasterzy nie rozpieszczały, za to dzieliły się z nimi swoim pięknem, oferując niezwykłe doznania. Dziś takie doświadczenie to prawdziwa rzadkość.
Spróbujmy to sobie wyobrazić.
E P I C K I E K R A J O B R A Z Y ze szmarag- dowymi łąkami, sosnowymi lasami, szczytami pokrytymi czapami śniegu, wartkimi strumieniami z krystalicz- nie czystą wodą i malutkimi wioskami kamiennych domów o drewnianych balkonach, obok których stoją wysokie wieże obronne – oto obrazy charakte- rystyczne dla Tuszetii. Ten niewielki region Gruzji leży na terenie wysokie- go Kaukaz, przy granicy z Czeczenią i Dagestanem. Kraina ma niecałe 1000 km2 powierzchni, ale w pionie rozpięta jest między 900 a 4500 m n.p.m. W dodatku przez sześć mie- sięcy w roku jest odizolowana od reszty świata, co sprawia, że zachowała swoje dziewicze piękno i jako jedno z najmniej ekologicznie zmienionych miejsc na Kaukazie została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNE- SCO. Ludzie pojawili się tu już 4 tys.
lat temu, w epoce brązu, i od początku mierzyli się z surową naturą, która har- towała ich ciała i charaktery, czyniąc twardymi, wojowniczymi, ceniącymi tradycje i kochającymi swoją ziemię.
Bochorna usadowiła się blisko 2350 m n.p.m. To najwyższy zaludniony obszar w Europie. Do niedawna wioska nie miała stałych mieszkańców. W 2014 r.
spis ludności wykazał zmianę – pojawił się jeden.
FERNANDO JAVIER URQUIJO
003_EP 0721_pl.indd 3
003_EP 0721_pl.indd 3 07.06.2021 14:23:2507.06.2021 14:23:25
E K S P L O R A C J E
S P I S T R E Ś C I
L I P I E C 2 0 2 1
R E P O R T A Ż E R E P O R T A Ż E
8 88
26
PONADTO
Chinatown Świecące rekiny Mącznik młynarek Fryzura jako manifest
Ekstrawagancki kunszt nigeryjskich fryzur był – i czasem wciąż jest – nie tylko kwestią estetyki, ale też społeczną informacją, a nawet politycznym manifestem.
ZDJĘCIA M. SAGE DUGGER
Na okładce Wioska Dartlo w Tuszetii – dzikiej górskiej krainie w Gruzji.
BERTRAND RIEGER/HEMIS/EAST NEWS
Skamieniałości z wysypiska
Obok, a właściwie pod wysypiskiem śmieci dla Barcelony znajduje się fantastyczne źródło paleontolo- gicznych znalezisk, m.in. skamielin naszych krewniaków.
T E K S T J . P I N KO W S K I Z D J Ę C I A P. V E R Z O N E
Drzewo z krańca świata Czy da się odnaleźć i wskazać drzewo rosnące najdalej na południe? Okazuje się, że tak.
TEKST C . WELCH ZDJĘCIA I. TEH
. . . .s. 102 Tuszetia
Najdzikszego skrawka Gruzji, niedostępnego przez kilka miesięcy w roku, walec global- nych zmian jeszcze nie rozjechał. I wielu chciałoby, żeby tak pozostało.
TEKST G. GOGUA
ZDJĘCIA F. JAVIER URQUIJO I N. MCHEDLIDZE
Za gorąco, by żyć Z powodu zmian klimatu wiele miast na świecie znajdzie się w strefie skrajnie trudnej do życia dla ludzi. Czy i jak będą mogły się do tego przystosować?
T E K S T E . R OY T E . . . .s. 52 Wysoka gorączka Rabunkowe wydzie- ranie peruwiańskim Andom złota sieje zniszczenie w śro- dowisku naturalnym i górniczych społecznościach.
T E K S T H . W I L L E R I B . F R A S E R
Z DJ Ę C I A C . G E R B E H AY E ..
...s. 72
004_TC 0720_pojedynczy_pl.indd 4
004_TC 0720_pojedynczy_pl.indd 4 07.06.2021 17:37:3307.06.2021 17:37:33
