• Nie Znaleziono Wyników

Ś wiat Z bóż

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Ś wiat Z bóż"

Copied!
29
0
0

Pełen tekst

(1)

Ś wiat Z bóż Numer ISSN 1734-9575 Egzemplarz bezpłatny

46

44 47

Rynek zbóż 2018/2019 24

Nawozy azotowe stabilizowane

w uprawie kukurydzy

50

Ewolucja ochrony zbóż przed szkodnikami

Fungicydowa ochrona

kłosa przy coraz częstszych anomaliach pogodowych

Skuteczna ochrona

herbicydowa zbóż

w warunkach suszy

(2)

O FEDERACJI O FEDERACJI

Ś wiat Z bóż

BIULETYN INFORMACYJNY KRAJOWEJ FEDERACJI PRODUCENTÓW ZBÓŻ

styczeń/luty/marzec 2019

Henryk Ordanik

tel. 502 608 085 woj. wielkopolskie, lubuskie, dolnośląskie Grzegorz Sowa

tel. 695 276 500 woj. pomorskie, zachodniopomorskie Rafał Mładanowicz

tel. 608 755 255 woj. zachodniopomorskie, pomorskie i kujawsko-pomorskie

Krzysztof Bojar

tel. 601 276 156 woj. lubelskie, podkarpackie Jerzy Hławiczka

tel. 505 022 609 woj. opolskie, śląskie, małopolskie, świętokrzyskie

Joanna Tomaszewska

tel. 667 958 199 woj. mazowieckie, łódzkie, podlaskie, warmińsko-mazurskie

Leszek Bosek

tel. 663 763 467 woj. opolskie Kontakt w terenie:

Redakcja Redaktor naczelny Joanna Tomaszewska kom. 667 958 199

e.mail: redakcja@swiatzboz.pl www.swiatzboz.pl

Konsultanci naukowi dr. inż. Przemysław Kardasz prof. dr hab. Marek Mrówczyński prof. dr hab. Jan Pawlak prof. dr hab. Czesław Szewczuk dr hab. inż. Piotr Szulc, prof. nadzw.

dr inż. Zuzanna Sawinska dr. inż. Łukasz Sobiech mgr. inż. Wiesław Łopaciuk Skład i grafika

e-mail: magda@printomato.pl www.printomato.pl

Okładka fot. Adobe Stock

Krajowa Federacja Producentów Zbóż ul. Szkolna 2/4 lok 418

00-006 Warszawa kom. 667 958 199 www.kfpz.pl e-mail: biuro@kfpz.pl

Za treść ogłoszeń, reklam i artykułów sponsorowanych redakcja nie odpowiada.

Członkowie wspierający:

Drodzy Producenci

Skończył się już trudny rok 2018, dla wielu producentów był to jeden z najgorszych.

Tylko odnośnie kilkunastu procent gruntów ornych znajdujących się w Polsce można określić poprzedni se- zon za dobry, są nawet tacy, którzy mówią, że był on bardzo dobry. Mniejsza podaż spowodowała wzrost cen w Europie, tym samym w Polsce, a to automatycznie spo- wodowało znaczący wzrost przychodu tych gospodarstw.

Jednak zdecydowana większość nie spięła domowego budżetu, a około 30% gospodarstw ponio- sła największe w swojej dotychczasowej działalności straty. Chciałbym prosić Was o umiarkowany optymizm w gwałtownym nastawieniu się w nowym sezonie na uprawę kukurydzy. Potrzebuje ona w  okresie wegetacyjnym dużo więcej wody od pozostałych zbóż. Pod koniec czerwca 2018 roku mieliśmy obfite opady deszczu, przekraczające bardzo często nawet 200 l wody na metr, a później praktycznie znowu nie padało do września. Mieliśmy do czynienia z wyjątkową sytuacją. Były gospo- darstwa, gdzie kukurydza na pniu posiadła wilgotność 14%. Dość dobry plon i niskie koszty suszenia, lub nawet ich brak, były powodem dobrej opłacalności tej uprawy, proszę Was jednak o rozsądek.

Przecież rząd pomógł i pomaga, rolnicy poszkodowani dostają strumień pieniędzy, 500 zł lub 1000 zł, kredyt na 0,5% na wiele lat, umorzenia podatku rolnego i inne, a także szybszą wypłatę do- płat. Tak, teoretycznie to prawda, bo takie instrumenty istnieją. Jednak praktyka jest porażająca.

Z moich obserwacji i doświadczenia we własnym gospodarstwie wynika, że największą pomoc otrzy- mali cwaniacy mający znajomości w komisjach szacujących, często mających produkcję „ekologicz- ną”, a kredyty klęskowe otrzymują Ci, co są na ZUS-ie, a ich gospodarstwo to hobby. W 2017 roku bank, którego jestem klientem od kilkunastu lat, odmówił mi kredytu klęskowego, bo jak stwierdził analityk, nie posiadam zdolności kredytowej. Kredyt miał być preferencyjny klęskowy na podstawie szacowania deszczu nawalnego w 2017 roku. Przetrwałem do żniw 2018 roku.

Żniwa 2018 roku to straty 70–80% jednak w dniu szacowania to 51%. Pisząc ten list złożyłem wnio- sek kredytowy w oparciu o protokół strat wyrządzonych suszą, nie wiem jeszcze, na co mogę liczyć, wiem tylko, że na 0,5% nie mam szans, bo polisa ubezpieczeniowa musi być zawarta przed dniem wy- stąpienia zjawiska suszy, czyli w moim przypadku musiałbym ubezpieczyć w marcu, ponieważ okres wystąpienia suszy IUNG w Puławach określił od 1 kwietnia do 30 maja. Wynika z tego, że w marcu musiałbym ubezpieczyć zboża, które jeszcze nie były posiane. Wiem także, że nie mogę liczyć na okres spłaty 5 lat, czy nawet 4, bo liczone są 4 lata od momentu zjawiska, czyli mając miesiąc styczeń mogę starać się o kredyt maksymalnie na 38 miesięcy, a najważniejsze jest, czy będę posiadał zdol- ność kredytową?

Z pewnością dużym wsparciem jest pomoc KOWR-u, możliwość rozłożenia spłat na raty, lub od- roczenie na koniec trwania umowy, ale taką pomoc mają tylko klienci KOWR.

Rok 2019 z pewnością nas zaskoczy, życzę Wam aby zaskoczył pozytywnie.

Luty to miesiąc, w którym KFPZ jak zawsze organizuje szkolenia dla producentów zbóż, na które serdecznie Was zapraszam. Głównym poruszanym problemem będzie kwestia wpływu zmian klima- tycznych zarówno na choroby, szkodniki ale także na samą technologię produkcji.

Do zobaczenia!

Rafał Mładanowicz Prezes Krajowej Federacja Producentów Zbóż

 +48 (22) 468 26 70

 biuro@innvigo.com

 www.innvigo.com

 facebook.com/innvigo

 instagram.com/innvigo_eu

Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie.

Dobre rozwiązania nie muszą być drog ie

 Skuteczność - 3 substancje w jednym produkcie

 Elastyczność - szeroka gama upraw

 Wygoda - gotowe rozwiązanie na wiele chorób

GRAJ PEWNĄ KARTĄ, RYZYKO ZOSTAW DLA INNYCH

azoksystrobina + difenokonazol + tebukonazol

(3)

W TYM NUMERZE:

O FEDERACJI

3 List prezesa KFPZ

5 Cykl szkoleń nt.: „Technologia uprawy i ochrony zbóż konsumpcyjnych ”

6 Uzasadnienie wielkości szacowanych plonów w sezonie 2018/19 wg KFPZ

AKTUALNOŚCI

10 Konferencja Sumi Agro Poland – podsumowanie 25 lat działalności w Polsce

13 Nowości w portfolio Bayer na rzecz

innowacyjnego, zrównoważonego rolnictwa 16 Prawdy i mity na temat glutenu

18 Konferencja Narodowe Wyzwania w Rolnictwie

RYNEK ZBÓŻ

22 Jaki klimat, taka produkcja. A że klimat się zmienia...

23 Ubezpieczenia – jak to wygląda w praktyce?

24 Rynek zbóż w sezonie 2018/19

32 Finansowanie zakupu maszyny: Jak to zrobić w 5 prostych krokach?

34 Zapomniane formy zbóż

36 Wiosenne zagrożenia w magazynach. Szkodniki magazynowe zaczynają się budzić

AGROTECHNIKA

40 Wiosną późno zasiane pszenice ozime należy dokrzewić i dokarmić dolistnie

44 Fungicydowa ochrona kłosa przy coraz częstszych anomaliach pogodowych

46 Ewolucja ochrony zbóż przed szkodnikami 47 Skuteczna ochrona herbicydowa zbóż

w warunkach suszy

48 Odpocznij od chwastów z nowym Huzar® Activ Plus

50 Nawozy azotowe stabilizowane w uprawie kukurydzy

52 Nowe wyzwania w ochronie roślin przed chwastami

„Jaki klimat, taka produkcja, a że klimat się zmienia…”. Pierwsze w tym roku wydanie „Świata Zbóż” prezentuje w swojej treści aktualne zagadnienia związane z rynkiem, produkcją oraz agrotechniką zbóż. Sezon, który mamy za sobą, podporządkowany był suszy, co powodowało niepewność wśród wielu producentów o to, czy uda się zebrać plony. Zrodziło się wiele pytań – Czy warto się ubezpieczać? Czy uda się ubezpieczyć? Czy przy odpowiednim przeprowadzeniu zabiegów agrotechnicznych możemy uchronić plony? Zachęcam do szczegółowej analizy arty- kułów, wierzę, że pomogą w odpowiedzi chociaż na część z tych zagadnień.

PS: Bardzo dziękuję za tak duże zainteresowanie naszym stoiskiem podczas konferencji „Narodowe Wyzwania w Rolnictwie”, która odbyła się w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Dziękuję naszym ekspertom, gościom, a także nowym członkom KFPZ, dla których to spotkanie było okazją do przystąpienia do naszej organizacji.

Do zobaczenia podczas szkoleń!

Joanna Tomaszewska Redaktor naczelna

Krajowa Federacja Producentów Zbóż organizuje w lutym cykl szkoleń nt.:

„Technologia uprawy i ochrony zbóż konsumpcyjnych ”

Lokalizacja i terminy szkoleń:

11 lutego 2019 r.

Stargard Szczeciński (zachodniopomorskie) Hotel Lord

12 lutego 2019 r.

Skrzynki k. Kórnika (wielkopolskie) Hotel Rodan

14 lutego 2019 r.

Kwidzyn (pomorskie) Restauracja Miła 19 lutego 2019 r.

Pułtusk (mazowieckie) Hotel Milord

Szkolenia finansowane są z Funduszu Promocji Ziarna Zbóż i Przetworów Zbożowych Zapisy na szkolenia możliwe są drogą

mailową pod adresem biuro@kfpz.pl oraz telefonicznie pod nr tel. 667 958 199

Program szkoleń

Jak klimat wpływa na rozwój chorób w uprawach zbożowych Fungicydowa ochrona kłosa przy coraz

częstszych anomaliach pogodowych

– dr inż. Zuzanna Sawinska UP w Poznaniu

Ewolucja ochrony zbóż przed szkodnikami

– dr Grzegorz Pruszyński IOR-PIB w Poznaniu

Skuteczna ochrona herbicydowa zbóż w warunkach suszy

– dr inż. Łukasz Sobiech UP w Poznaniu

11.02.19

14.02.19

12.02.19 19.02.19

Stargard

Szczeciński Kwidzyn

Skrzynki k. Kórnika Pułtusk

(4)

O FEDERACJI

Analiza przebiegu wegetacji

Zasiewy zbóż ozimych jesienią 2017 roku odbywały się w  większości części kraju, a zwłaszcza w jego północnych rejonach, w trudnych warunkach wilgotnościowych.

Już same żniwa 2017 roku były bardzo opóźnione i trwa- ły nawet do końca września. Część zboża w ogóle nie zosta- ła zebrana, co miało ogromny wpływ na możliwości przy- gotowania pól pod nowe zasiewy. Ponadto ilość opadów deszczu była tak duża, że utrudnione, czy wręcz nie możli- we było wejście w pole.

Wymienione zjawiska atmosferyczne spowodowały zna- czące opóźnienia zasiewów. Przygotowanie pól do siewów było gorsze, a część zaplanowanych zasiewów nie została wykonana (około 100 tys. ha). Zmniejszone zasiewy zbóż ozimych nie zostały w pełni uzupełnione większymi zasie- wami zbóż jarych (wzrost zasiewów ok. 60–80 tys. ha).

Przebieg zarówno jesieni, jak i zwłaszcza zimy, był jed- nak stosunkowo korzystny i zasiewy zbóż ozimych, pomimo ich nie najlepszego stanu, przetrwały właściwie bez strat do wiosny. Niemniej jednak ich kondycja była w większości ra- czej słaba. Dodatkowo problemem był fakt, że wiosna 2018 roku rozpoczęła się późno, bo dopiero w pierwszej dekadzie kwietnia, co niezbyt dobrze wróżyło plantacjom ozimym.

Jednak dalszy przebieg pogody wiosną (kwiecień i początek maja), a zwłaszcza wysoka temperatura, pozwoliły na dość szybką rekompensatę w rozwoju roślin i ich kondycji oraz gwałtowne i niespotykane przyspieszenie faz rozwojowych

zbóż. Wynikało to z wysokiej średniej temperatury dobo- wej powietrza, która była w tym czasie o kilka stopni wyższa od średniej wieloletniej.

Zboża jare miały stosunkowo dobre warunki do zasie- wów, wschodów i pierwszej fazy wegetacji, jednak od maja zaczęła się w Polsce długotrwała susza trwająca praktycznie do pierwszej dekady lipca. Susza objęła ogromny obszar kraju, ponad 90% gmin w Polsce, i spowodowała przedwcze- sne zamieranie roślin, które było widoczne gołym okiem już na początku czerwca. Dane te potwierdzają wyniki badań KBW opublikowane przez JUNG Puławy. Niedobory opadów bardzo mocno odczuły zasiewy zbóż jarych, których plony ostatecznie okazały się wyjątkowo złe. Nieco lepsze, ale i tak zdecydowanie gorsze niż w 2017 roku, okazały się plony zbóż ozimych.

Dodatkowym problemem były intensywne opady u pro- gu żniw na początku lipca, które to jedynie je utrudniły i do- datkowo w dużym stopniu popsuły jakość zebranego ziarna.

Pojawił się porost oraz spadła ilość białka i liczba opadania w pszenicy. Gęstość zsypowa ziarna okazała się też stosun- kowo słaba. Wspomniane opady dodatkowo tym razem opóźniły zapowiadające się wyjątkowo wcześnie żniwa.

Podsumowując, oceniamy łączne zbiory zbóż podstawo- wych (bez kukurydzy) na 23,168 mln ton, średni plon 3,27 t/ha.

W roku 2017 było to odpowiednio 27,66 mln ton przy śred- nim plonie 3,95 t/ha. Zbiory zbóż podstawowych były zatem prawie o 18% gorsze niż rok wcześniej.

Uzasadnienie wielkości szacowanych plonów w sezonie 2018/19 wg KFPZ

www.adob.com.pl

Basfoliar 36 Extra Basfoliar 34

Basfoliar 6-12-6 Basfoliar 12-4-6+S Nawozy Basfoliar®

kompleksowe nawożenie upraw

nowoczesna technologia udoskonalona formuła wysoka efektywność lepsza wchłanialność większa przyswajalność mikroelementów

szybko odżywiają rośliny i likwidują niedobory biodegradowalne

i przyjazne dla środowiska chelatowane nowoczesnym czynnikiem IDHA –

światowy patent ADOB®

ADOB®

Siła nauki

Otwartą kwestią przez wiele miesięcy były plony kukurydzy. Pomi- mo, że jej potencjał przez cały czas był znacząco ograniczany przez wspomnianą suszę, jednak lokalne opady deszczu, czasem intensywne, które przetaczały się przez całą Polskę lokalnie poprawiały ostateczne plony.

Oceniamy ostateczne plony kukurydzy również na dość niskie, czyli 5,7 t/ha, a łączne zbiory na 3,192 mln ton. (W 2017 roku było to odpowiednio 6,2 t/ha i 3,47 mln ton). Pozytywnym faktem jest bardzo niska wilgotność zbieranej kukurydzy, co znacząco obniżyło koszty jej suszenia.

Szczegółowe dane plonów i zbiorów zbóż w rozbiciu na poszczególne przedstawione są w tabeli 1 i rycinie 1.

Ryc. 1. Plony zbóż wg KFPZ: 2017–2018 Tabela. 1. Plony zbóż wg KFPZ: 2017–2018

pszenica pszenica ozima pszenica jara żyto czmień czmień ozimy czmień jary owies pszenżyto pszenżyto ozime pszenżyto jare mieszanki zbożowe mieszanki zbowe ozime mieszanki zbowe jare ogółem

60,00

50,00

40,00

30,00

20,00

10,00

0,00

plon z ha 2017 [dt/ha] plon z ha 2018 [dt/ha] plon z ha 2017 [dt/ha] plon z ha 2018 [dt/ha]

pszenica 48,80 40,10

pszenica ozima 51,10 43,00

pszenica jara 38,50 29,00

żyto 30,60 26,00

jęczmień 39,80 30,20

jęczmień ozimy 47,10 39,00

jęczmień jary 38,00 28,00

owies 29,80 25,00

pszenżyto 39,30 34,90

pszenżyto ozime 40,40 36,00

pszenżyto jare 32,90 27,00

mieszanki zbożowe 32,30 25,20

mieszanki zbożowe ozime 34,40 28,00

mieszanki zbożowe jare 32,20 25,00

ogółem 40,00 32,70

(5)

Ocena ważniejszych czynników plonotwórczych w 2018 roku

• Praktycznie brak było jakichkolwiek czynników sprzyjających plonowaniu zbóż w 2018 roku!

• Lipcowe opady jedynie lokalnie poprawiły stan nie najlepszej kondycji plantacji kukurydzy.

• Susza i ekstremalnie wysokie temperatury 2018 roku utrzymywały się aż do końca września utrudniając przygotowanie pól od kolejne zasiewy ozime.

Czynniki ograniczające plonowanie zbóż w 2018 roku

• Trudne warunki do przygotowania pól do zasiewów ozimych i podtopienia pól.

• Opóźnione terminy siewów zbóż ozimych.

• Chłodna i bardzo mokra jesień.

• Mniejszy niż planowano areał zasiewów.

• Począwszy od maja skrajna susza glebowa w większości kraju i wysokie temperatury.

• Niepotrzebne zastosowanie antywylegaczy w warun- kach suszy dodatkowo obniżyło plony.

• Wyjątkowa presja występowania szkodników w warun- kach suszy i wysokich temperatur.

• Brak skutecznych insektycydów do zwalczania szko- dników w tak wysokich temperaturach.

• Słaba skuteczność herbicydów wobec suszy, wtórne zachwaszczenie roślin.

• Słabe rozkrzewienie roślin.

• Niska MTN wytworzonych ziaren.

• Intensywne opady tuż przed żniwami popsuły dodat- kowo nie najlepszą jakość ziarna.

• Zawartość białka niezbyt wysoka.

• Gęstość ziarna bardzo słaba.

Zboża ozime

Zbiory słabe, ale na najlepszych glebach zadowalające.

Zboża jare

Plony bardzo słabe, wręcz katastrofalne, absolutnie nie pora- dziły sobie z afrykańską pogodą w Polsce w tym sezonie.

Zbiory zbóż w Polsce w sezonie 2018 okazują się jednymi z  najgorszych w ostatnich latach, pomimo coraz bar- dziej nowoczesnych technologii uprawy i nowych bar- dzo wydajnych odmian wobec anomalii pogodowych.

Zmiany klimatyczne stały się już faktem dla rolników, a  produkcja rolnicza robi się coraz bardziej ryzykow- na i zawodna. Osobnym problemem są jej koszty, które w tych warunkach znacząco rosną!

Źle to wróży produkcji rolniczej w nowym sezonie 2019, która już na starcie miała problemy – warunki siewów zbóż były drastycznie złe ze względu na nadal utrzy- mującą się suszę zwłaszcza w północnej połowie Polski.

Zbigniew Kaszuba Ekspert KFPZ

(6)

AKTUALNOŚCI AKTUALNOŚCI

Konferencja Sumi Agro Poland –

podsumowanie 25 lat działalności w Polsce

Od początku. Jak narodziła się firma Sumi Agro?

Korzenie firmy sięgają lat 20. XVII wieku a jej założycielem był Masatomo Sumitomo, który w Kioto otworzył sklep z lekami i  książkami. Bazując na swoich doświadczeniach Masatomo spisał zasady prowadzenia przedsiębiorstwa handlowego.

Dokument ten stworzył podwaliny międzynarodowego kon- cernu Sumitomo Corporation działającego obecnie w różnych branżach takich jak przemysł wydobywczy, produkcja che- miczna, czy transport poprzez 700 spółek na całym świecie.

Ważną pozycję zajmują w nim firmy związane z rolnictwem, wśród nich Sumi Agro.

W Europie firma Sumi Agro rozpoczęła działalność w 1992 roku, otwierając pierwszą spółkę na Węgrzech, a następnie spółki w kolejnych krajach. Ambicją firmy było stanie się wiodącą platformą dystrybucji środków ochrony roślin, na- sion i  nawozów w  Europie. Firma realizuje ten cel poprzez sprzedaż produktów różnych dostawców (głównie japoń- skich) oraz własnych innowacyjnych rozwiązań dla rolnic- twa i ogrodnictwa. Sojusz strategiczny, który w 2012 roku Sumi Agro Europe nawiązała z włoskim producentem SIP- CAM umożliwił firmie dostęp do całego europejskiego rynku środków ochrony roślin.

Producent środków ochrony roślin w tym najpopularniejszego insektycydu w Polsce – Mospilanu 20 SP świętuje w tym roku okrągłą rocznicę obecności na polskim rynku. Co firma Sumi Agro Poland uważa za największy dotych- czasowy sukces i jak widzi swoją przyszłość?

Prezes Sumi Agro Polska Tomasz Malczewski, fot J.T.

Marta Strzelecka-Berek, Sumi Agro, fot J.T.

Dr Michał Gazdecki, Kleffmann Group, fot J.T.

Uczestnicy konferencji, fot. Renata Struzik

Urszula Filipecka, Paweł Banach, Sumi Agro, fot J.T.

(7)

Nowości w portfolio Bayer na rzecz

innowacyjnego, zrównoważonego rolnictwa

Huzar Activ Plus

Herbicyd do ochrony pszenicy ozimej, pszenżyta ozimego i  żyta

To kompleksowe, proste i wygodne rozwią- zanie problemu chwastów w  zbożach. Huzar Activ Plus skutecznie zwalcza uciążliwe chwa- sty bez konieczności wykonywania miesza- nek zbiornikowych. Środek działa na ponad 50 gatunków chwastów – jednoliściennych (takich, jak miotła zbożowa, owies głuchy, wiechliny, chwastnica jednostronna) oraz dwuliściennych (m.in. fiołek polny, chaber bła- watek, jasnoty, rdesty, przetaczniki). Ma dzia- łanie nalistne i odglebowe, a efekt jest szybko widoczny.

Huzar Activ Plus najskuteczniej niszczy młode, intensywnie rosnące chwasty. W jego składzie znajdują się: jodosulfuron 10g/l, tien- karbazon 7,5 g/l oraz 2,4 D 300 g/l. Nowa,

Warszawa, 15 stycznia 2019 – Bayer zaprezentował nowości w swojej ofercie na sezon 2019 w zakresie innowacyj- nych środków ochrony roślin oraz nową odmianę kukurydzy.

Polska spółka rozpoczęła działalność w 1994 roku jako jed- na z pierwszych w Europie, konsekwentnie realizując misję fir- my–matki. Już dwa lata później na rynku pojawił się Mospilan 20 SP, do dziś jeden z najczęściej stosowanych insektycydów w Polsce.

Polska spółka dziś

W 1994 roku zespół Sumi Agro Poland liczył dziewięć osób.

Obecnie firma zatrudnia 37 osób, z czego 17 pracuje w terenie jako doradcy sprzedaży, cenieni przez rolników za wiedzę i fa- chowe doradztwo. Jej centrum produkcyjnym i konfekcyjnym dla środków ochrony roślin, nawozów i adiuwantów jest firma FREGATA S.A. w Waćmierzu.

Główne obszary działalności Sumi Agro to sprzedaż środ- ków ochrony roślin, nasion, nawozów specjalistycznych i adiuwantów. Firma ma w ofercie produkty kluczowe dla ochrony upraw. Najważniejsze z nich to fungicyd Topsin M 500 SC oraz insektycyd Mospilan 20 SP – o najszerszym za- kresie rejestracji na rynku i jedyny środek o 4-letnim okresie ważności. Co firma uważa za swój największy sukces?

Aktywny udział w życiu branży i edukacja producentów

– Jesteśmy dumni, że w ciągu tych 25 lat zbudowaliśmy profe- sjonalny zespół ludzi zaangażowanych w swoją pracę i wspól- nymi siłami osiągnęliśmy wiele. Od początku działalności do dziś utrzymujemy stabilną pozycję na rynku, a nasze produkty znajdują się w czołówce najpowszechniej stosowanych środ- ków ochrony roślin. Staramy się reagować na potrzeby rynku, opracowując i wprowadzając na rynek m.in. takie produkty jak Yamato 303 SE i Isomaty. Chcemy być dla rolników partnerem i  doradcą. Dbać o ich potrzeby, jednocześnie tworzyć nasze produkty w trosce o bezpieczeństwo środowiska i owadów zapylających – to nasze cele od początku działalności – mówi Tomasz Malczewski, prezes Sumi Agro Poland.

Firma od lat współpracuje z polskimi przedsiębiorstwami takimi jak wspomniana FREGATA S.A., Krajowa Spółka Cukro- wa S.A., firmami konfekcjonującymi środki ochrony roślin, in- stytutami i ośrodkami badawczymi (m.in. IOR-PiB Poznań, UP Lublin, UP  Olsztyn, IO Skierniewice) oraz zrzeszeniami bran- żowymi – Krajową Federacją Producentów Zbóż oraz Krajo- wym Zrzeszeniem Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych.

Ważnym elementem strategii firmy jest również działal- ność w Polskim Stowarzyszeniu Ochrony Roślin (PSOR) od momentu jego założenia, m.in. udział w stworzeniu i finanso- waniu systemu zbiórki opakowań po środkach ochrony roślin.

Sumi Agro Poland aktywnie angażuje się również w edukację polskich producentów rolnych i sadowniczych. Rocznie pra- cownicy przeprowadzają ponad 100 szkoleń. Firma prowadzi także akcje: „Ochrona roślin bezpieczna dla pszczół” oraz „Bu- dujemy populację owadów zapylających”.

Co przyniesie jutro?

Dziś Sumi Agro Poland dostarcza kompleksowe rozwiązania dla polskich rolników. Jakie produkty i rozwiązania chce roz- wijać w przyszłości?

– Konsekwentnie realizujemy nasze plany rozwoju rozwią- zań niekonwencjonalnych. Mowa o takich produktach jak ja- pońskie blokery rozmnażania szkodników sadowniczych (Iso- maty), biostymulatory, czy biologiczne środki ochrony roślin.

Planujemy łączyć je z produktami konwencjonalnymi. Ważne

jest dla nas również budowanie świadomości na temat ofero- wanych rozwiązań, aktywna edukacja producentów rolniczych i sadowniczych – mówi Urszula Filipecka, Dyrektor Marketin- gu Sumi Agro Poland.

Sumi Agro Poland rozumie potrzeby rynku. W dobie ro- snących wymagań konsumentów odnośnie zmniejszania po- zostałości środków ochrony roślin w produktach roślinnych oferuje produkty, które nie pozostawiają pozostałości sub- stancji czynnych. Podobnie wychodząc naprzeciw trendom budowania plonów przy użyciu naturalnych środków, firma wprowadza biostymulatory zawierające w składzie aminokwa- sy wyłącznie pochodzenia roślinnego. Zakup hiszpańskiego dostawcy FUTURECO Bioscience w 2017 roku umożliwił Sumi Agro Poland dostęp do nowych, rozwojowych segmentów rynku rolniczego, w tym właśnie biostymulatorów. Oferowane obecnie produkty niekonwencjonalne to trzy japońskie Iso- maty: Isonet Z, Isomate CTT i Isomate CLS (w trakcie rejestra- cji) oraz cztery biostymulatory: Shigeki, Kaishi, Kinactiv Fruit i Kinactiv Initial oparte wyłącznie na substancjach pochodze- nia roślinnego.

Dzięki współpracy z wiodącymi japońskimi dostawcami nowych molekuł firma Sumi Agro Poland ma w bliskich pla- nach wprowadzenie na polski rynek produktów na bazie zu- pełnie nowych substancji czynnych.

Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każ- dym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktów. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie.

Materiały Sumi Agro

Załącznik do zezwolenia MRiRW nr R - 220/2017 z dnia 13.11.2017 r.

Etykieta środka ochrony roślin Fossa 633 EC 1 Posiadacz zezwolenia:

Barclay Chemicals (R&D) Ltd, Damastown Way, Damastown Industrial Park Mulhuddart, Dublin 15, Irlandia, tel.: +353 1 811 2900, fax: +353 1 822 4678, e-mail: info@barclay.ie

F O S S A 633 EC

Środek przeznaczony do stosowania przez użytkowników profesjonalnych Zawartość substancji czynnej:

fenpropidyna (związek z grupy morfolin) – 333 g/l (31,7 %) prochloraz (związek z grupy imidazoli) - 300 g/l (28,6 %)

Zezwolenie MRiRW Nr R-220/2017 z dnia 13.11.2017 r.

Niebezpieczeństwo

H302 Działa szkodliwie po połknięciu.

H317 Może powodować reakcję alergiczną skóry.

H318 Powoduje poważne uszkodzenie oczu.

H332 Działa szkodliwie w następstwie wdychania.

H335 Może powodować podrażnienie dróg oddechowych.

H410 Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne, powodując długotrwałe skutki.

EUH401 W celu uniknięcia zagrożeń dla zdrowia ludzi i środowiska, należy postępować zgodnie z instrukcją użycia.

P261 Unikać wdychania par/rozpylonej cieczy.

P280 Stosować rękawice ochronne/odzież ochronną/ ochronę oczu/ochronę twarzy.

P305+

P351+P338 W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO OCZU: Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut. Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo usunąć.

P310 Natychmiast skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ lub lekarzem.

P333+P313 W przypadku wystąpienia podrażnienia skóry lub wysypki: Zasięgnąć porady/ zgłosić się pod opiekę lekarza.

P403 +

P233 Przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu. Przechowywaćpojemnik szczelnie zamknięty.

P391 Zebrać wyciek.

OPIS DZIAŁANIA

Fungicyd w formie koncentratu do sporządzania emulsji wodnej o działaniu powierzchniowym, wgłębnym i układowym do stosowania zapobiegawczego i interwencyjnego w ochronie przed chorobami grzybowymi.

STOSOWANIE ŚRODKA

Środek przeznaczony do stosowania przy użyciu samobieżnych lub ciągnikowych opryskiwaczy polowych.

Pszenica ozima

septorioza paskowana liści pszenicy , mączniak prawdziwy zbóż i traw

(8)

AKTUALNOŚCI AKTUALNOŚCI

dla rosnącej populacji. Dlatego badania i rozwój są dziś ważniej- sze niż kiedykolwiek w historii, aby rolnictwo stało się równocze- śnie bardziej wydajne i bardziej zrównoważone.

– Firma Bayer, z rocznymi wydatkami na R&D rzędu 4,5 mld euro, podtrzymuje zobowiązania w zakresie innowacyjności, zrównoważonego rozwoju i transformacji cyfrowej, których ce- lem jest zapewnienie żywności dla szybko rosnącej populacji, bez ryzyka wyczerpania zasobów – mówi Joerg Rehbein.

Bayer wzmacnia swoją pozycję rynkową, łącząc wiedzę w dziedzinie nasion, cech genetycznych i środków ochrony ro- ślin (także biologicznych) z głębokim zaangażowaniem w inno- wacje i zrównoważone praktyki rolnicze. W efekcie rolnicy zysku- ją szeroką gamę rozwiązań zaspokajających ich bieżące i przyszłe potrzeby, w tym udoskonalone rozwiązania w dziedzinie nasion i cech genetycznych, rolnictwa cyfrowego i ochrony upraw.

W średnim i długim okresie firma będzie w stanie zapewnić klien- tom udoskonalone rozwiązania oraz zoptymalizowaną paletę

produktów w oparciu o wnioski z analiz agronomicznych, wspar- te przez zastosowanie „cyfrowego rolnictwa” (Digital Farming).

O Bayer

Bayer to międzynarodowa firma działająca w obszarach Life Scien- ce: ochrony zdrowia oraz rolnictwa. Produkty i usługi firmy Bayer mają na celu przynoszenie ludziom korzyści i ulepszanie jakości ich życia. Bayer tworzy wartość poprzez innowacje, wzrost i zapew- nianie wysokich zysków. Będąc firmą odpowiedzialną społecznie, Bayer przestrzega zasad zrównoważonego rozwoju. W roku po- datkowym 2017 grupa Bayer zatrudniała ok. 99 800 pracowników, a wielkość sprzedaży wyniosła 35 mld €. Wydatki inwestycyjne wy- niosły 2,4 mld €, a wydatki na badania i rozwój 4,5 mld €. Więcej informacji dostępnych jest na stronie www.bayer.com.

Kontakt:

Elżbieta Socha, External Communication Partner, Bayer Sp. z o.o.

Tel. 22 5723506, kom. 666 068 760 E-mail: elzbieta.socha@bayer.com Biuro prasowe Bayer:

Aleksandra Stasiak, Omega Communication, tel. 22 854 16 21, 602 115 401 E-mail: astasiak@communication.pl Oświadczenia dotyczące przyszłości Niniejszy komunikat prasowy może zawierać oświadczenia dotyczące przyszłości oparte na bieżących założeniach i prognozach kierownictwa firmy Bayer. Istnieje wiele znanych oraz nieznanych rodzajów ryzyka, niewiadomych oraz innych czynników, które mogą prowadzić do znaczących różnic pomiędzy rzeczywiście osiągniętymi w przyszłości wynikami, sytuacją finansową firmy oraz tempem jej rozwoju a przedstawionymi w niniejszym dokumencie szacunkami. Czynniki te obejmują elementy omówione w publicznie dostępnych sprawoz- daniach firmy Bayer, które są dostępne na stronie internetowej spółki pod adresem www.

bayer.com. Spółka nie ponosi żadnej odpowiedzialności za aktualizacje tych stwierdzeń dotyczących przyszłości ani za dostosowanie ich do przyszłych sytuacji lub zdarzeń.

lepsza formuła Huzar Activ Plus – dzięki tienkarbazonowi – sta- bilizuje działanie na chwasty jednoliścienne oraz zapewnia sku- teczne zwalczanie dwuliściennych. Herbicyd cechuje wygodna forma: płynna formulacja OD zapewnia równomierne pokrycie i szybkie pobieranie herbicydu przez chwasty oraz odporność na zmywanie przez deszcz.

Środek cechuje elastyczny termin stosowania, a także brak ograniczeń w uprawie roślin następczych. Herbicyd można sto- sować wiosną do fazy pierwszego kolanka zbóż.

Produkt charakteryzuje łatwość stosowania: jeden produkt, jedna dawka 1 l/ha.

Bandur

Herbicyd do ochrony ziemniaka, marchwi, pasternaku, cebuli z siewu, czosnku, pietruszki, grochu, słonecznika, kminku zwyczajnego

Bandur to herbicyd sprawdzony na milionach hektarów różnych upraw w Europie i na innych kontynentach – teraz dostępny również w Polsce. To herbicyd selektywny, o działaniu kontaktowym. Sub- stancją czynną jest aklonifen – to jedyna znana substancja czynna, która równocześnie pełni rolę dwóch substancji. Działanie aklonife- nu związane jest z hamowaniem dwóch enzymów aktywnych odpo- wiedzialnych za syntezę chlorofilu oraz syntezę karotenoidów.

Preparat działa na różnorodne chwasty: wrażliwe są chwast- nica jednostronna, fiołek polny, komosa biała, średnio wrażliwe – rdestówka powojowata (syn. rdest powojowaty). Odporna na działanie preparatu jest iglica pospolita. Preparat można stoso- wać w takich uprawach, jak ziemniak, marchew, pietruszka ko- rzeniowa, pasternak, cebula, czosnek, groch na suche nasiona, słonecznik, kminek, a także na plantacji wierzby energetycznej oraz w szkółkach drzew iglastych.

Po zastosowaniu środek pobierany jest przez liścienie oraz koleoptyl chwastów. Aklonifen nie jest pobierany przez korze- nie, stąd wilgotność gleby oraz temperatura w czasie zabiegu nie mają aż tak wielkiego znaczenia. Najlepiej działa na chwasty w  trakcie ich kiełkowania i wschodów oraz na chwasty w fazie liścieni. Bandur, stosowany doglebowo, tworzy na powierzchni gleby tzw. „powłokę ochronną”. Środek pozostaje aktywny przez 2–3 miesiące po zabiegu, ograniczając zachwaszczenie wtórne.

W zależności od uprawy Bandur stosowany jest w dawce 2,5–3 l/ha jako zabieg jednorazowy (przedwschodowy) lub w dawkach dzielonych (zabieg przed i po wschodach). Bandur to alternaty- wa dla ochrony upraw, w których wcześniej stosowano herbicydy oparte na linuronie.

DKC 3787 – nowa odmiana kukurydzy

W 2019 roku DEKALB wprowadza na rynek najnowszą odmianę kukurydzy typu dent w segmencie średniopóźnym (FAO270), z przeznaczeniem do uprawy na ziarno i bioetanol.

DKC 3787 to odmiana o unikalnym połączeniu bardzo wyso- kiego potencjału plonowania na ziarno oraz wczesności – plo- nuje na poziomie najpóźniejszych odmian przy relatywnie niskiej wilgotności ziarna w czasie zbioru. Wydaje bardzo wysokie plo- ny ziarna na poziomie najpóźniejszych odmian możliwych do uprawy na terenie naszego kraju. W doświadczeniach łanowych DEKALB w 2018 roku w miejscowości Gumna DKC 3787 osiągnęła rekordowy plon 15,9 t/ha przy wilgotności 18,3%.

Cechuje ją dobry wigor wiosenny, średnio wysokie rośliny z nisko zawieszonymi kolbami oraz wysoka tolerancja na wylega- nie łodygowe i korzeniowe. Koszulki okrywające kolby są luźne, co ułatwia oddawanie wody i przyspiesza zbiór. Odmianę cechuje wysoka odporność na fuzariozę łodyg i kolb. Jest polecana do uprawy na wszystkich stanowiskach glebowych w centralnej i po- łudniowej Polsce.

Innowacje i zrównoważone rolnictwo odpowiedzią na nadchodzące wyzwania w zakresie żywności i wyżywienia

– Jeszcze nigdy rolnictwo nie stało przed tak ogromnymi wyzwa- niami, jak obecnie. Rośnie liczba ludności świata i w 2050 roku osią- gnie 10 mld. Zapotrzebowanie na żywność zwiększy się o połowę (w niektórych regionach Afryki i Azji nawet o 100%). Wyzwaniem są coraz bardziej ekstremalne warunki pogodowe – wzrost tem- peratury, susze, powodzie. Jednocześnie część zasobów natural- nych bezpowrotnie ginie, kurczą się zasoby ziemi uprawnej, a ona sama – jałowieje. Dziś jedynie 3 proc. powierzchni Ziemi stanowią grunty orne. Zaledwie 18 proc. z nich – czyli 0,5 proc. powierzchni Ziemi – można przeznaczyć pod uprawę żywności.

– Świat potrzebuje wyższej efektywności rolnictwa i zrówno- ważonego podejścia, uwzględniającego poszanowanie środowi- ska – mówi Joerg Rehbein, Head of Central & Eastern Europe Crop Science, Bayer – Wzrost populacji, zmiany klimatyczne, kurczenie się zasobów wymagają od rolnictwa nowego podejścia i innowacji: problemów jutra nie da się rozwiązać wczorajszy- mi metodami. Dlatego Bayer propaguje transformację cyfrową w rolnictwie, innowacje i rozwiązania wspierające zrównoważoną produkcję żywności.

Szacuje się, że korzyści płynące z cyfryzacji rolnictwa mogą wynieść 330 miliardów dolarów do 2025 r. Równocześnie dzięki rolnictwu cyfrowemu można osiągnąć zbiory wyższe o 25%.

– Innowacyjne technologie cyfrowe odgrywają kluczową rolę w optymalizacji wykorzystania nasion, środków ochrony roślin i produktów biologicznych, i przez to przyczyniają się do bardziej wydajnego wykorzystania zasobów – dodaje Joerg Rehbein. – Rolnictwo cyfrowe zapewni na przykład zmniejsze- nie zużycia środków ochrony roślin w przeliczeniu na hektar (poprzez wskazania do stosowania tyl- ko takiej ich ilości, jaka jest potrzebna do ochrony upraw) oraz optymalizację dawki nasion do wysiewu.

Świat wkracza w nową erę rolnictwa – która nie- sie za sobą wielkie wyzwania, domagające się no- wych, zrównoważonych rozwiązań i technologii, umożliwiających rolnikom zwiększenie produkcji przy ograniczeniu nakładów. Innowacje są niezbęd- ne, by w zrównoważony sposób wytwarzać zdrow- szą, bezpieczniejszą i  bardziej przystępną żywność

Joerg Rehbein, Szef działu Crop Science na Europę Środkową i Wschodnią firmy Bayer, fot Bayer

(9)

2018

Prawdy i mity na temat glutenu

20 listopada w siedzibie Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Spożywczego w Warszawie odbyła się konferencja branżowa pt: „Prawdy i mity na temat glutenu”. Konferencja została sfinansowana ze środków Funduszy Promocji Ziarna Zbóż i Przetworów Zbożowych.

Konferencję otworzył Bronisław Wesołowski Prezes stowa- rzyszenia, była ona poświęcona aktualnym trendom i pro- blemom występującym w branży piekarniczej. Gluten jako przewodni temat wydarzenia przyciągnął wielu zaproszonych gości, autorytetów branży, przetwórców, dietetyków, przed- stawicieli organizacji branżowych. Krajową Federację Produ- centów Zbóż reprezentowała Dyrektor Biura Joanna Toma- szewska.

Jednym z prelegentów był Marc Casier prezydent COFA- LEC w Brukseli – europejskiej organizacji zrzeszającej pro- ducentów drożdży. Przedstawił funkcjonowanie programu promocji pieczywa Bread from Europe, a good story w Belgii i  Holandii. Ważna współpraca organizacji branżowych zrze- szających producentów mąki, pieczywa i drożdży w obydwu krajach zaowocowała projektem, który uzyskał akceptację unijną i w latach 2018–2020 przyniesie 6,7 mln euro z czego 80% ze środków UE.

Dr hab. Grażyna Cacak-Pietrzak SGGW – Wydział Nauk Żywności w oparciu o wyniki badań ankietowych pokazała, co przeciętny konsument wie o glutenie. Wynika z nich, że pieczywo jest produktem powszechnie spożywanym w Pol- sce. Prawie ¾ badanych wskazało, że jada je 1–2 razy dziennie, a jedynie 6% nie jada go wcale. Najczęściej jadamy pieczywo mieszane 62% oraz pszenne 21%. Prawie połowa osób uważa, że pieczywo dostarcza organizmowi potrzebnych składników odżywczych 44% oraz zaspokaja głód 21%, a tylko 2% sądzi, że szkodzi zdrowiu. Większość badanych (72%) wie że gluten jest białkiem, a 59% czerpie wiedzę z internetu. Wszyscy wie- dzieli, że występuje on naturalnie w niektórych produktach zbożowych, jednak nie wszyscy ankietowani wskazali popraw- nie produkty zbożowe, które zawierają białka glutenowe do- dawane jako składnik receptury. Głównymi powodami wyklu- czania produktów zbożowych z diety są względy zdrowotne 54%, moda na dietę bezglutenową 40%, oraz złą jakość tych produktów 3%. Większość badanych wie, że stosowanie die- ty bezglutenowej bez uzasadnionych wskazań medycznych może prowadzić do niedoborów składników odżywczych, a nawet problemów gastrycznych.

„Jakość pieczywa głównym atutem w konfrontacji z wyklu- czeniem glutenu z diety”, pod takim tytułem dr inż. Krystyna Jarosz odniosła się do tematyki glutenu. Produkty zbożowe powinny stanowić podstawowe źródło energii w diecie czło- wieka. Szczególnie ważne jest spożywanie pieczywa razowe- go, które zawiera najważniejsze witaminy i minerały, a także

błonnik niezbędny w prawidłowym żywieniu – podkreśliła dr Jarosz. W swoim przemówieniu zwróciła uwagę na to, jak procesy technologiczne wpływają na jakość produktu końco- wego, w tym przypadku pieczywa. To zachowanie odpowied- nich norm, dobrych praktyk, a także etyki zawodowej może zachęcić bądź zrazić konsumenta do konsumpcji. Prelegentka apelowała o dbałość o dobrą jakość produktów zbożowych.

Komu gluten szkodzi? Na to pytanie odpowiedziała dr inż.

Joanna Rachtan-Janicka SGGW Wydział Nauk o Żywieniu i Konsumpcji Człowieka. Zgodnie z aktualną wiedzą nie ma związku między spożyciem glutenu a zdrowiem, oczywiście z  wyłączeniem osób, u których zdiagnozowana jest celiakia, alergia pokarmowa na pszenicę i żyto oraz nietolerancja na gluten. Obserwuje się efekt placebo (większe zainteresowanie produktami, nawet tymi droższymi, które zawierają etykietę

„gluten free”) oraz nocebo (możliwość wystąpienia objawów chorobowych na skutek negatywnego nastawienia do glutenu).

Ważnym w procesie komunikacji piekarz–konsument jest marketing – tak właśnie! Na dobrą komunikację i odpowiedni wizerunek należy pracować. Jak bardzo jest to ważne podkre- ślała w swoim wystąpieniu pani Anna Banaszek, na co dzień zajmująca się doradztwem strategicznym oraz marketingiem w branży. Bezglutenowość to dziś sposób myślenia o jedze- niu. Dla obecnego konsumenta najważniejsze jest zdrowie, rodzina i praca. Kupuje on po to, by zademonstrować swój styl i postawy. Jeżeli decyduje się na chleb to po to, by zaspokoić poczucie bezpieczeństwa, potrzebę przynależności, uznania i samorealizacji. Anna Banaszek wskazała na cechy konsumpcji ponowoczesnej, są nimi: ekologizacja, wirtualizacja życia, ple- mienność. Klient nie ocenia samego produktu tylko sposób, w jaki rozwiążę on jego problem. Gdy już poznamy sposób myślenia takiego klienta, zrozumiemy, że tak popularne dziś etykiety bez glutenu, bez cukru, bez laktozy wcale nie budują pozytywnego odbioru. Trzeba pamiętać, że Polacy uwielbiają smak i zapach świeżego pieczywa.

Frekwencja podczas konferencji świadczyła o tym, jak ważne i potrzebne jest promowanie jakości polskiego pieczy- wa. Kiedy tylko jest to możliwe należy przedstawiać prawdy o polskim zdrowym pieczywie, rozmawiać jak rodzą się mity, a  następnie je obalać, w domu, w przedszkolu, szkołach, w sklepach. Chwalmy się naszymi zdrowymi produktami zbo- żowymi z polskich zbóż!

Na podstawie materiałów PPiC, materiały własne KFPZ

Przegląd piekarski i cukierniczy Bronisław Wesołowski Prezes SIiTPS Uczestnicy konferencji

(10)

AKTUALNOŚCI AKTUALNOŚCI

Konferencja

Narodowe Wyzwania w Rolnictwie

7 listopada 2018 r. w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie

Organizowana od sześciu lat konferencja Narodowe Wyzwania w Rolnictwie po raz pierwszy odbyła się w samym centrum Warszawy, w Pałacu Kultury i Nauki. Nowa lokalizacja pozwoliła wzbogacić program konferencji o większą liczbę sesji tematycznych. VI edycja konferencji zgromadziła ponad 1200 gości.

Debatę inauguracyjną poprowadził Wojciech Denisiuk, redak- tor naczelny „Farmera”, który wspólnie z zaproszonymi gośćmi próbował znaleźć odpowiedź na pytanie, jak może w przyszłości wyglądać polskie i europejskie rolnictwo. W debacie udział wzię- li: Karol Krajewski, doradca ministra rolnictwa, poseł Jarosław Sachajko, przewodniczący sejmowej KRiRW, Stanisław Kacper- czyk, prezes Polskiego Związku Producentów Roślin Zbożowych, prof. Bogdan Klepacki reprezentujący Szkołę Główną Gospo- darstwa Wiejskiego w Warszawie, dr Wawrzyniec Czubak z wy- działu ekonomiczno-społecznego Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, prof. dr hab. Małgorzata Korbin, dyrektor Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach oraz Witold Boguta, prezes Kra- jowego Związku Grup Producentów Owoców i Warzyw.

Dużo uwagi prelegentów pochłonęła problematyka małych gospodarstw. Poseł Jarosław Sachajko mówił, że powinniśmy znaleźć własny kierunek rozwoju, aby stać się współwłaścicielami przetwórstwa i handlu, nie ograniczając się jedynie do produkcji podstawowych produktów. Prezes Stanisław Kacperczyk przy- pomniał, że świat potrzebuje żywności, co  powinno być szansą dla rolnictwa, a nie zawsze nią jest. Aby odnaleźć się w obecnej sytuacji, rolnicy powinni zajmować się tym, czym mogą ze wzglę- du na wielkość i możliwości gospodarstwa. Małe gospodarstwa powinny zająć się specjalistyczną produkcją, średnie – hodowlą, duże – produkcją zbóż. Prof. Bogdan Klepacki przypomniał, że konkurencyjność jest nieunikniona i choć należy wspierać niszo- wą produkcję, to większość gospodarstw musi szukać miejsca na rynku globalnym. Dr Wawrzyniec Czubak wyraził nadzieję, że możemy ocalić model gospodarstwa rodzinnego popularny w Polsce i w Europie, decydując się na współpracę, która jest nie- zbędna w przypadku gospodarstw niemogących powiększyć are- ału. Prof. Małgorzata Korbin nie zgodziła się z tezą, że z polskim rolnictwem jest niedobrze. Rolnictwo, podobnie jak i gospodar- ka, ewoluowało. Są różne typy gospodarstw (integrowane, ekolo- giczne, małe, duże) i każda produkcja jest ważna, pod warunkiem że dobrze ją zaplanujemy. – Tylko jakość może poprowadzić nas we właściwym kierunku – spuentowała prof. Korbin.

Tegoroczna edycja konferencji Narodowe Wyzwania w  Rol- nictwie składała się z pięciu niezależnych bloków tematycznych:

prawo i ekonomia, agrotechnika, produkcja mleka, trzoda chlewna i technika rolnicza.

Prawo i ekonomia

Zarządzanie finansami i ryzykiem w gospodarstwie, formy prowa- dzenia działalności rolniczej oraz zagrożenia wynikające z umów kontraktacji – to główne tematy sesji prawno-ekonomicznej towa- rzyszącej konferencji „Farmera” Narodowe Wyzwania w Rolnictwie.

Piotr Domagała z Santander Bank Polska omówił czynni- ki kształtujące koszty i przychody gospodarstwa, wskazując na sposoby poprawy opłacalności produkcji i zwiększenia dochodu.

Michael Losche, reprezentujący Concordia Polska TUW mówił o różnych formach ryzyka, które towarzyszą działalności rolnika, i sposobach ochrony przed nimi. Ryzykiem, o  którym mówi się obecnie najczęściej, jest susza, przed skutkami której także już niedługo będzie się można ubezpieczyć.

Grzegorz Synal z kancelarii Sęczkowski Synal Legal Group wskazał na metody uniknięcia roszczeń podmiotów kontraktują- cych wobec rolników, którzy z przyczyn niezależnych nie mogli się wywiązać z zawartych umów kontraktacyjnych. Dr Joanna Mikołajczyk, adwokat i adiunkt UŁ, omówiła zaś wady i zalety różnych form prowadzenia działalności rolniczej, tj. grup produ- centów, spółdzielni i spółki rolnej.

Dużym zainteresowaniem cieszyły się zorganizowane po raz pierwszy w tym roku punkty konsultacyjne. Porad prawnych w zakresie wywłaszczenia gruntów rolnych udzielał Mirosław Ochojski, prezes zarządu INLEGIS Kancelarie Prawne. Poszcze- gólni producenci mieli szansę zyskać poradę prawną dotyczącą ich konkretnej sytuacji, z czego skorzystało wielu chętnych.

Produkcja roślinna – wiedza to podstawa – Najnowsze trendy w agrotechnice

Panel agrotechniczny rozpoczęli eksperci z zakresu nawożenia.

W pierwszym wykładzie dr hab. Jarosław Potarzycki z Uniwer-

WAPNOWANIE GLEB

• Twoje rośliny budują większy system korzeniowy i są bardziej odporne na suszę

.

• Twoje nawozy w końcu odżywiają roślinę, a nie spływają do wód gruntowych i rzek i nie zanieczyszczają Bałtyku.

• Plony są wyższe, środowisko czystsze…

a Ty oszczędzasz pieniąd ze!

ZOBACZ NASZE FILMY O WAPNOWANIU GLEB NA YOUTUBE

Narodowe wyzwania w rolnictwie, fot. Farmer Narodowe wyzwania w rolnictwie, fot. Farmer

(11)

sytetu Przyrodniczego w Poznaniu odpowiadał na pytanie: „Jak zwiększyć wykorzystanie azotu?”. Krok po kroku tłumaczył zgro- madzonym gościom, jak ten cel osiągnąć.

Tematykę nawozową kontynuował dr hab. Witold Szczepa- niak z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, który podkre- ślał, jak ważny jest uregulowany odczyn, chociażby w kontekście wykorzystania składników pokarmowych oraz kształtowania sys- temu korzeniowego. Naukowiec mówił także o roli wapnia dla roślin. Okazuje się, że wapnowanie nie zawsze zapewni w fazach krytycznych i w określonych warunkach pełną dostępność tego ważnego składnika pokarmowego dla roślin.

Nawożenie doglebowe jest podstawą mineralnego odżywie- nia roślin. Jednak pewne składniki mineralne można (a często powinno się) dostarczać roślinom drogą dolistną. O roli tego na- wożenia dolistnego oraz zaletach firmowych rozwiązań w tym za- kresie przekonywał podczas swojego wystąpienia „FoliQ znaczy dolistny” dr inż. Marek Reich z Agrii Polska.

Ostatni wykład w panelu agrotechnicznym poprowadził prof.

Marek Korbas z Instytutu Ochrony Roślin. Naukowiec odpowia- dał na podstawowe i niezwykle istotne pytanie, jak ułożyć sku- teczny program ochrony zbóż i rzepaku.

Zaproszeni eksperci zasiedli także w panelu dyskusyjnym.

Do grona wyżej wymienionych prelegentów dołączył w tej części także Piotr Domagała, dyrektor ds. sektora rolnego z Santander Bank Polska. Większość pytań dotyczyła bieżących problemów w uprawach, które są głównie konsekwencją wyjątkowo ciepłego roku. Żywe dyskusje na temat problemów agrotechnicznych kon- tynuowano przy stolikach eksperckich.

Co nowego w technice i za co warto zapłacić?

W sesji poświęconej technice rolniczej w gronie ekspertów de- batowano nad kierunkiem rozwoju nowoczesnych maszyn rol- niczych, który budzi obecnie wiele niepewności i obaw. Z jednej strony maszyny oferują niespotykane do tej pory poziomy wy- dajności i komfortu, z drugiej jednak ich cena oraz koszty obsługi stale rosną. Dynamiczny rozwój sprawił, że coraz częściej w ofer- tach pojawiają się funkcje i wyposażenie, których rolnicy jeszcze dobrze nie znają.

Gorącym tematem, wywołującym sporo dyskusji, były kosz- ty użytkowania nowoczesnego sprzętu oraz spojrzenie w przy- szłość odnośnie ewolucji silników spalinowych, alternatywnych napędów i  paliw. Część prelekcji należała do naukowców. Dr Mirosław Czechlowski z UP w Poznaniu omówił kilka bardzo ważnych elementów wyposażenia ciągników – w które warto zainwestować, jakie korzyści można dzięki nim uzyskać, ale też z jakimi kosztami ich eksploatacji należy się liczyć. Blok techniki zakończył prof. Jacek Przybył – także z U P w Poznaniu – wy- stąpieniem pt. „Innowacyjne rozwiązania w maszynach uprawo- wych”, podczas którego opowiedział o nowinkach technolo- gicznych wprowadzanych do sprzętu uprawowego.

Narodowe wyzwania w produkcji mleka

Eksperci poruszyli tematykę związaną z chowem i hodowlą by- dła, które w naszym kraju rozwijają się w błyskawicznym tempie.

Nowoczesne budynki i innowacyjne rozwiązania technologiczne sprawiają, że poziom produkcji w polskich gospodarstwach nie ustępuje standardom europejskim. Spotkanie w ramach bloku te- matycznego produkcja mleka rozpoczęła debata, której hasłem przewodnim było: „Polskie mleko w światowej skali”. Odkąd znie- siono kwoty mleczne, europejski rynek mleka rządzi się prawami rynku globalnego. Z jednej strony oznacza to nowe szanse i per- spektywy, z drugiej jednak stwarza nowe zagrożenia.

Co dalej z trzodą chlewną?

Podczas konferencji nie zabrakło też tematów związanych z ho- dowlą i produkcją trzody chlewnej. Nie da się ukryć, że krajowy rynek trzody jest w decydującym momencie. Sytuacja związana z afrykańskim pomorem świń powoduje, że produkcja trzody jest jeszcze bardziej wymagająca. Wymusza na hodowcach stosowa- nie w gospodarstwach najwyższych standardów pod względem bioasekuracji. Jeśli dołożymy do tego dostosowane do współ- czesnej genetyki żywienie zwierząt i nowoczesne wyposażenie dzisiejszych chlewni, to mamy pełny obraz, jak wysoce wyspe- cjalizowaną gałęzią rolnictwa staje się chów świń. Podczas panelu poświęconego produkcji świń nie zabrakło wytycznych do pro- wadzenia nowoczesnej, ale i opłacalnej produkcji trzody. Eksper- ci przedstawili nowe technologie stosowane we współczesnych chlewniach oraz innowacje żywieniowe, które sprzyjają osiągnię- ciu wysokich wyników tucznych przy utrzymaniu racjonalnych kosztów paszy.

Szerokie grono znamienitych gości i dziesiątki sesji, w któ- rych poruszone zostały najbardziej aktualne i ważne dla rolników tematy.

Punkt ekspercki Krajowej Federacji Producentów Zbóż Z wielką przyjemnością skorzystaliśmy z zaproszenia organizato- ra. Już po raz trzeci mieliśmy możliwość uczestniczyć i patrono- wać w tym niezwykle potrzebnym dla branży wydarzeniu.

Uczestnicy konferencji z za- interesowaniem podchodzili do stoiska Krajowej Federacji Pro- ducentów Zbóż. Była to okazja zarówno do dyskusji o samej organizacji, o przynależności, o sytuacji na rynku zbóż, a tak- że do tego, aby zasięgnąć opinii ekspertów oraz przedstawicieli Federacji, m.in. Zuzanny Sa- winskiej UP Poznań, Henryka Ordanika Wiceprezesa KFPZ, Joanny Tomaszewskiej Dyrek- tor Biura oraz Tomasza Witkowskiego członka KFPZ.

Wielu uczestników konferencji skorzystało nie tylko z wiedzy naszych ekspertów, ale także z naszych publikacji m.in. Fusarium czy Świat Zbóż, w których znaleźli wyniki naszych badań, raporty z rynku zbóż czy artykuły poświęcone agrotechnice.

Oczywiście dziękujemy za takie zainteresowanie oraz pozy- tywny odbiór.

Żródłó: www.farmer.pl , materiały pokonferencyjne

(12)

RYNEK ZBÓŻ

Jaki klimat,

taka produkcja.

A że klimat się zmienia...

Zmiany klimatu znacząco wpływają na technologię uprawy w naszym kraju. Po pierwsze, rolnicy coraz częściej muszą, za- miast patrzeć na zalecane terminy siewu i zabiegów, a nawet nie zważając na dotychczasowe doświadczenie, zdać się na własną intuicję i wysiewać oraz stosować różne zabiegi wte- dy, kiedy mają odpowiednie okienka pogodowe. Nie zawsze jednak pokrywają się one z tym „podręcznikowym” terminem.

I coraz częściej – nie będą.

– Prawdą jest, że klimat się zmienia, a ocieplenie jest jedną z tych zmian. Od około 20 lat wiemy, że nie jedyną, dlatego należy mówić o globalnych zmianach, a nie globalnym ocie- pleniu klimatu. (…) Brak pokrywy śnieżnej zimą to też zmiana klimatu – wyjaśnia Michał Kowalewski, klimatolog Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

A zmiana klimatu oznacza inne niż dotychczas rozłożenie opadów w sezonie, czy zmiany pór roku – z czterech powoli zaczynają nam się robić dwie wyróżniające się pory roku.

– Wiosna zmienia się – skróceniu ulega okres z tempera- turą ok. 5–10º C. Po okresie „zimowym” z temperaturą poniżej 5º C, bardzo szybko następuje okres właściwie już przedlecia z temperaturą ok. 12º C. Tylko jesień jest najbardziej „konser- watywna” – dziś wygląda jeszcze dość podobnie, jak 50 lat temu – zauważa klimatolog Michał Kowalewski.

Oznacza to, że terminy siewu upraw jarych będą się coraz bardziej przesuwały ku wcześniejszym, a ozimin – ku później- szym. Do nich trzeba będzie też dostosować zabiegi ochron- ne. Tu jednak pojawia się kolejny problem.

Ocieplenie oznacza brak wody lub gwałtowne opady, czyli… też brak wody

Z jednej strony – podobnie jak w minionym i wcześniejszych sezonach – w okresie od, powiedzmy, maja, przynajmniej do września (a nawet znacznie dłużej) na większości terenów w  Polsce brakowało wody. Liczba opadów była wyjątkowo mała. A jeśli już deszcz był, to w postaci gwałtownych, inten- sywnych opadów, przez co woda nie wsiąkała w glebę, a po niej spływała.

Tymczasem brak wody to nie tylko stresory dla roślin uprawnych. To też brak możliwości wykonania odpowiednich zabiegów, jak nawożenie, czy opryski pestycydami (zarówno te doglebowe, jak i nalistne). Trzeba więc będzie sobie radzić inaczej. I tu naprzeciw tym potrzebom wychodzą zaprawy do- nasienne. Można prognozować, że w najbliższych latach ich rola będzie coraz bardziej wzrastać. Między innymi, właśnie z powodu braku opadów w strategicznych dla zabiegów oraz wegetacji rośliny momentach.

Zaprawiony i dobrej jakości materiał siewny zapewni nam (przynajmniej na etapie wschodów, który jest newralgicznym momentem w rozwoju rośliny) ochronę lub dostęp do nie- zbędnych składników pokarmowych (w zależności od rodzaju zaprawy).

Za zmianą klimatu idą gwałtowne zjawiska pogodowe. A za nimi – potrzeba ubezpieczeń

Jak mówi klimatolog IMGW, zjawiska takie jak burza, silny wiatr czy grad zwiększają swoją intensywność. Coraz częściej pojawiają się też np. trąby powietrzne. Musimy się do tego przyzwyczaić. Oraz, najlepiej, zacząć się przed tym chronić.

A przynajmniej ubezpieczać. Z roku na rok coraz więcej rolni- ków decyduje się więc na wykup ubezpieczeń.

– Wymarznięcia, przymrozki, grad – to w ostatnich latach bardzo częste zjawisko. Wszyscy wiedzą, że grad może przyjść zawsze, nagle. Tego akurat nikt nie przewidzi – mówi Woj- ciech Szczęsny, rolnik z Wielkopolski. – Mnie w minionym sezonie stać było na ubezpieczenie tylko od gradu i od ognia.

Uratowało mnie to o tyle, że dostałem odszkodowanie… su- szowe od państwa. Od gradu i od ognia to ja akurat zawsze się ubezpieczam – dodaje.

– Bardzo zaskoczyło nas, jak dużo rolników ubezpieczy- ło w bieżącym sezonie swoje uprawy – rekordowo dużo. To pokazuje, że świadomość ubezpieczeniowa rośnie. Jeśli cho- dzi o ubezpieczenia budynków, to podstawową polisę wyku- puje już niemal 100% gospodarzy w kraju – podkreśla Maciej Piskorski, dyrektor departamentu produktów Agro BGŻ BNP

Czy wiesz, jak bardzo zmiany klimatu wpływają na Twoje życie? Oczywiście, znasz te efekty najbardziej zauważalne, jak susza (np. w ostatnim sezonie), czy coraz częstszy brak pokrywy śnieżnej zimą. Jednak zmiany klimatu niosą ze sobą znacznie więcej konsekwencji – zmieniamy terminy siewów i zabiegów, technologię ochrony, a nawet struk- turę upraw. Musimy też inwestować więcej w ubezpieczenia. I najwyższa pora się do tego przyzwyczaić!

RYNEK ZBÓŻ

Paribas. – Oszczędzanie na ubezpieczeniach jest najgorszą rzeczą, jaką można zrobić. Bo ubezpieczamy to, czym i na czym rolnik zarabia – to zabezpieczenie jego źródła dochodu – wyjaśnia.

Dodatkowe ubezpieczenie = zabezpieczenie źródła dochodu

Pamiętajmy, że w ramach ubezpieczeń obowiązkowych chro- nione są tylko mury, fundamenty i dach budynków. Wszyst- ko, co jest wewnątrz (maszyny, zwierzęta, środki produkcji, płody) – już nie. Dodatkowo, zakres ubezpieczenia obejmuje tylko kilka z wielu prawdopodobnych ryzyk. Warto więc po- myśleć nad wykupieniem dodatkowego ubezpieczenia. Istot- ne też jest, żeby ubezpieczyć się od dodatkowych ryzyk, jak podmycia i pożar w budynkach lub spłonięcie maszyn.

– Warto ubezpieczyć maszyny – często dostajemy infor- mację o spalonym kombajnie, ciągniku. W tym roku było ich mnóstwo, niemal co chwilę – tak było sucho i gorąco – przy- pomina Maciej Piskorski. – Pamiętajmy też, że obowiązkowe ubezpieczenie chroni budynki gospodarskie, ale np. silosy już nie. Zawsze warto przeczytać, co obejmuje ubezpieczenie, a czego nie – to zazwyczaj są dwie kolumny w ogólnych wa- runkach ubezpieczenia (OWU). Jeżeli z ubezpieczeń budyn-

ków wykluczony jest ogień, to wiadomo, że to świadczenie nie jest dobre. Dodatkowo, wiatr, grad, podmycia np. w budyn- kach – to ważne ryzyka. Wszystko, co jest związane z czynni- kami atmosferycznymi, powinno być objęte ubezpieczeniem i na to zwracajmy uwagę – przestrzega.

Ubezpieczenie budynków obowiązuje pod warunkiem, że...

Warto zawsze zwrócić uwagę na to, co jest w regulaminie ubezpieczenia. Mimo, że nie lubimy go czytać (i często tego nie robimy), to od tego właśnie może zależeć, czy w przyszło- ści, w razie, gdyby coś się stało, otrzymamy odszkodowanie, czy nie.

Problemem przy ubezpieczaniu budynków i budowli jest często materiał, z jakiego są one zbudowane. Szczególnie do- tyczy to kurników. W kurniku z reguły jest sucho – jest to bu- dynek stosunkowo najbardziej łatwopalny w gospodarstwie.

Trzeba więc pamiętać, aby budować go z materiałów, które nie są łatwopalne. Warto zapytać też o to ubezpieczyciela, aby później materiał budulcowy nie stanowił problemu przy ubez- pieczaniu budowli.

Renata Struzik dziennikarz

Stworzony system ubez- pieczeń ma zabezpieczać naszą stratę w wyniku za- istniałych sytuacji, dotyczy to dzisiaj w zasadzie wszystkie- go, co możemy sobie wyobrazić. Osoby zamożne bardzo często tzw. ubezpieczają wszystko – włosy, nogi, zęby, ale my skupmy się na rolnictwie!

Same założenia są dobre – ubezpieczam, bo chcę za- bezpieczyć swój dochód. Jednak dzisiaj, gdy firmy ubez- pieczeniowe, w wyniku m.in. tych cytowanych powyżej dziwnych ubezpieczeń, tracą olbrzymie pieniądze, prze- pisy i regulaminy ulegają tak często zmianom, że za nimi nadążyć jest bardzo trudno, wręcz jest to niemożliwe.

Ostatnie lata w rolnictwie także pokazują, że znacznie większa liczba zjawisk atmosferycznych powoduje brak chęci ubezpieczania przez Ubezpieczycieli rolników, bo jest to związane z ryzykiem straty Ubezpieczyciela, jak mu się nie opłaca to nie ubezpiecza! Więc komu ma się to opłacać? W przypadku upraw rolnych z pewnością nie jest to łatwy temat, sam byłem członkiem komisji w Minister- stwie Rolnictwie ds Ubezpieczeń i czytałem oferty Ubez- pieczycieli składanych do Ministerstwa w ramach ubezpie- czeń dofinansowywanych przez Resort, oczywiście były to materiały niejawne bez możliwości kopiowania, jednak moje odczucia sprawiedliwości powszechnej jeżeli chodzi o rozpiętość stawek była bardzo duża, chodzi o współ- czynniki wyceny wartości ubezpieczenia upraw.

Według mnie, wartość ta jest bardzo duża, na tych różnicach jeszcze bardzo często zarabiają tzw. brokerzy ubezpieczeniowi, wzrastają koszty obsługi samych polis, a współczynniki mające znaczenie w określeniu minimum start do wypłat ulegają podwyższeniu. Podsumowując powyższe można wyciągnąć wniosek czy ubezpieczenia to obecnie system generujący zyski Ubezpieczycielom?

Już długo w przestrzeni medialnej krąży informa- cja o  utworzeniu innego systemu niepaństwowego, we- dług mnie powinien to być system branżowy powiązany z samorządem rolniczym. Z kilkunastu lat doświadczenia w samorządach, mając wiedzę, ile pieniędzy rolników po- chłaniają różne składki i podatki, przy wsparciu budżetu można stworzyć bardzo dobrze działający fundusz ubez- pieczeniowy.

Komu powinno na tym zależeć? Rolnikom z pewnością tak, tylko ma ich pociągnąć? Kto ma to zrobić w każdej gminie w Polsce? Czy politykom na tym zależy? Z moich obserwacji, nawet jeżeli rządzi jedna partia, to jak zmienia się minister to także zmienia się pogląd i priorytet.

Rolnictwo to nie zabawka kadencyjności, nie podwór- ko do partyjnych zabaw, czy Wy to widzicie!?

Czas na mocny bezpartyjny rolniczy samorząd, nie do noszenia teczek ministrowi.

Łączmy się i budujmy siłę.

Rafał Mładanowicz Prezes KFPZ/Rolnik/Samorządowiec

Ubezpieczenia – jak to wygląda

w praktyce?

Cytaty

Powiązane dokumenty

Potwierdzeniem zwiększenia się populacji dżdżownic na polu nie oranym i ich korzystnego wpływu na zawartość w glebie masy organicznej (próchnicy) są wyniki

Te drugie mogą oka- zać się lepsze dla osób mających problemy z pracą przewodu pokarmowego oraz, u których wskazane jest stosowanie diety lekkostrawnej.. Natomiast

Posiadanie planu nawożenia lub planu nawoże- nia azotem wymagane będzie, w pierwszym przypadku od gospo- darstw rolnych, które prowadzą hodowle: powyżej 40 000 stano- wisk

Odmiany różnią się od siebie liczbą FAO (wczesnością) i kie- runkiem użytkowania. Stąd też głównym zadaniem firm ho- dowlanych jest dopasowanie się do aktualnych potrzeb

Kolejne spotkania nowo powołanych Komisji odbyły się rów- nież 20 czerwca, 5 lipca oraz 20 lipca, które miały na celu wypra- cowanie wspólnej strategii dla Funduszy Promocji

W Chinach w ostatnich latach dyna- mika wzrostu zużycia nawozów mineralnych wyraźnie wyha- mowała, co miało związek ze spowolnieniem gospodarczym, ale także utrzymującym się

Skalę spadku będzie ograniczała sytuacja w Europie, gdzie po słabszych zbiorach pszenicy na rynkach jest mniej niż przed rokiem ziarna konsumpcyjne- go oraz uwarunkowania na

flufenacetzboża ozime+ metrybuzyna (Expert Met 56 WG)jesień – wczesno nalistniew fazie 1–3 liści zbóż, we wczesnychfazach rozwojowych chwastów (od fazy liścieni do