Patryota. 1830, nr 28 (30 Grudnia)

. N" ^{2 8} ; '

"Warszawa dnia 30. G rudnia 18301

P A T R Y O T A '

; tf

,%.

-

ii t

W -jią ttk z dziennika Journal des debats. «

Paryż dnia 25 Listopada 183(K—Owóż Monarehowie Północni staw iają swe’ ' w ojska na stopie' w oienney!; F ra n c ją ani ż ąd a, ani lęka się w o jn y , możemy więc ten przedm iot rostrząsnąć' it w ielką spokoynością um ysłu.—

D aleką iest od nas myśl podniecania królom wojny z ludam i, ale nie mo-.

żemy nie przyznać,' iż interesa Narodów są w tey chwili' z interesam i M onarchów w wielkiej* sprzeczności, że jed n i chcą takiey , drudzy inney rzeczy-, że narody chcą wolności' ,i równego podziału ciężarów publicznych; królowie zaś u trzy ­ mania swey władzy W takim* stanie , w jakimi była; przy w yjścia z pierwszey w alk i z rew olucją Francuzką.

Zobaczmy naprzód , co narody mogą i.poWinng postradać' nas przypadek w o j­

ny ; nie- ukryw ajm y n ic zgoła- w tey mierze- i zaniechajmy uludzeń. Jeśli wyni­

k n ie wojna- Europeyska, niech ludy na czas niejaki pożegnaią się' z 'h an d lem , z przemysłem- i owśm rozwinięciem jyewnętrzney pom yślności, jako niewątpli­

wy sk u te k pokoi u, Kredyt publiczny podniosl się na wszystkich punktach Europy, . rękodzielnie’ niem ieckie' nabrały nadzwyczajnego wzrostu. W szystkie g łów niej­

sze przedsięwzięcia we F ra n c jiy tejże' sięgaią epoki. Za Cesarstwa mętnieliśmy ani c^aguj ani) śrzodków do wykopania kanałów i zrobienia kolei żelaznych, j e ­ dną tylko gałęż przemysłu ro zw in ięto , to iesf 'wyroby bawełniane',, a drugą przy- gotowano to iest' fab ry k acją Cukru ,, chociaż ta ostatnia nabrała isto tn ej wagi dopiero od 5 lu b -

’. lat. Równo z zaczęciem w o jn j, w jrzec się trzeba nadziei utrzymania, kredytu: i zakw itnienia przemysłu’ ja k to dotąd b j l o ,< a nie możemy n iep rzjzn ać j- że posiadanie^ w kraju pomyslnościt z handlu i in d u strji wypływa- ją c e y , iest w ielką korzyścią. Nie mogą narody ,bez wielkiego żalu_ i niechęci pozbawić »ię spokojnośei i wewnętrznego dobrego mienia. Jeśli woyną w jbuch- tiie m uszą się onych wyrzec ;* Wojna* zatem iest-nieszczęściem dla ludów , nfe ma«Z w tem wątpliwości.

i

Teraz jeśli nasza zwrócimy uw agę, co W o wczas tra c ą 'królow ie, przeko­

namy się , iż ci nięró\vnie więeey. mogliby postradać. Gdyż prawdę m ów iąc, handel po chwilowćm zatam ow aniu, może się ożyw ić, przemysł ocucić, po­

myślność powrócić; ale trony .raz obalone niepodnoszą się w ięeey, albo na krótki /tylko czas podnoszą.

Gwoż czego dowodzi doświadczenie tegoczesney historyi. Nie należy przeto pow ątpiew ać, iż ieśli woyna nastąpi, będzie to woyna o opinie ,* woyna między dawnym a nowym porządkiem rzeczy. Podqbna w oyna, przy dążności ludów Europeyskich , ileżby ieszcze mogła obali* tronów ? Frzypojnniyifty sobie; ile nie­

szczęść i koronowanych wygnańców narobiła pierwsza woyna rew olucji F ran­

cuskiej'. Niemcy miały ieszcze w 1789 roku, T rzystu ośmiu małych i wielkich Monarchów. W szyscy żyłi spokojnie i szczęśliw ie, używaiąc dochodów -i w ła­

dzy , oddaiąc się sztukom pięknym i literaturze. P-rzy końcu 1 8 )4 r, pozostało ich tylkp ośmiu. Przypuśćmy ieszcze dwadzieścia i pięć lat wojroy, a pozostanie ich może trzech lub czterech naywięeey. Radzimy Królom i Xiążętom zastanowić .się nadtem.

W iem , że los Monarchó.w iest przykrym w -tćy chwili. U sposobienie umy­

słów iest ta k i e , że ieśli rzeezy poydą naturalnym biegiem , wypadnie im powoli wyrzec się prerogatyw swey władzy. W szędzie narody domagaią się powiększę*

jiia sw obód, chcą Jnstytucyi wolnych,' praw rów nyeh; skłonność ludów w ley mierne iest do niepokonania- Królowie W idzą, że trzeba zaspokoić takowe ener­

giczne ż ąd an ia, czuią , i i należy poczynić pewne odstąpienia; ie st .to nieuchronną potrzebą,

JPokóy więc nie iest im nader przychylnym, lecz woyna będzieli przychyl­

niejszą? T a k może m niemaią , -wnosząc , iż woyna posłuży za p astw ę. <łla pożer- czey działalności umysłów, to i e s t za glos rzucany cerberowi Ludów., c.elem u- śm ierzenia jego głodu. W te m w łaśnie mylą się. Mogło to by d i dobrze przed dwudziesto laty w Niemczech, Narody w owóy epoce zhźądały Instytycj i woj- nych , powiedziano im na to : prowadźcie naprzód woyńę ,-wydaycie j ą Napoleo­

nowi a pózniey po zwycięztwie nadamy wam wolność iakiey pragniecie. Były to słowa k ró le w sk ie , nienauczyty się wówczas leszcze L udy-niezupełnie onytn zawierzać. W alczyły, zwyciężyły i dotrzymały obietnicy wyzwalając. Niemcy i przywraęaiąć na tron zrzuconych Monarchów ; po żw-yeięztwie wszakże pi,ęotrzy­

mały przyobiecanych konstytucyi.

Z tego punktu uważaiąc, udało się- Monarchom zatrudnienie Ludów w oj­

ną celem zajęcia i nakarm ienia um ysłów , leez podobne kuglarstwa czyliżby

mogły jeszcze mieć miejsce'! bardzo wątpię. Niema ju ż Boriapartfi/jp i ty.rau*

-skiego Zdobywcy, przeciwko którem u możnaby rozniecić narodowy gniew Ni-etn- cćw. Francy a ńieucUka bynaymniey Staroźytney Germanii; poprzestaje na wol­

ności u siebie i na daniu tego •dobrego przykładu innym Ludom, które przyj­

m ują go ja k wnoszą , -nader mile, nim go d o-skutku doprowadzić zdołają.- — N iepodobieństw em więc jest omamiać Ludy. Posyłać je przeciw F rancji byłoby to posyłać ie przeciw -Ewropeyskiey wolności. "Jestesray, ^(a królowie w iedzą o 'te in nie bez gniewu) tak je st, jesteśm y prawdziwą Europy wolnością.

K ażdy naród coby przeciwko nam w a lc z jł, -walczyłby przeciwko swey wtasney przyszłości, przeciwko losom -swych dzieci, .-które będą w alne.lub w niew oli, podług tego ja k Francya będzie z wycięzką lub zwyciężoną.

Przed kilko miesiącami, pewien X iąże P ru sk i -wyrzekł o naszey Rewohł- eyi w K oblenc: iż należy zostawić W olkan aż się sam w w nętrznościach swych pochłonie, Było to bardzo rozumnie: W olkan u rząd zi-się w taki sposób aby

•atę poehionął lub -niepochfonął; je st -to jego -rzeczą., lecz je ś li ku temu zamy­

dlają u iy ć przemoey, rozleje on -niezawodnie «wą lawę, a wówczas biada tytn, co m ają trony do pogorzęnia! Co uzuehwała waynolubnyoh Cudzoziemców, to ta okoliczność iż nasza Rewolucya je s t spokoyną, -umiarkowaną, że -niebyła ani k rw aw ą ani gwałtowną. -Biorą to za nieśmiałość a może za -obawę; lecz nie- ehay się niemytą! Zbrodni tylko nieeięrpiemy, iey tylko -lękaliśmy się i unika­

li. W alczyć zaś w obronie naszey wolności, ruszyć przeciwko .Obcym Krolom z Sztandarem tróykolorowym na czele, zanucić -hymn M arsylski ludom -co ony ju ż um ieją i kochają, niemoże się nazwać z bród ty ą i bynaymniey się tego nie- ięk am y . —

Rewolucya 1793 roku rzuciła Europie jak o wyzwanie -do boju, ■głowę Mo­

narchy i Mordy W rześniow e. D zięk i Bogu, niemamy już podobnych zakładni­

ków w ojny; nasze wyzwanie niejest ani okrutne, ani k rw ią .nacechowane, lecz niejcst przez to mniey strasznem , a ręk aw ica, ‘k tó rą wyrzucimy, odbije się w szrankach,

sposób zdolny nieprzyjaciół naszych zatrwożyć: bronią na­

szą przeciwko nim będzie: ńiepókóy H nieukontent^wanie ‘L udów , ifiętnastt)- letnie głuche fermentacye, piętnastoletnie zawiedzione nadzieje; mamy przeciwko Niemieckim Monarchom obietnice wolności przez jiitfti up<H'czywie gwałcone:

pr*eciw kp

Rossyi, spiski Jaw orskie, bunty w koszarach,-PcHskę traktow aną ja k - Jjy podbitą a nigdy jako naród; przeciwko Anglii na koniec ('jeśliby 'łączjć się m iała z L igą północną) 5ey cięrównóść tow arzyską, a mianowicie Jey Jrlan- dyą, k tó ra je st zarazem jey zbrodnią i kai*ą a 'k tó rą -wlecze za -sobą ja k zbro­

dniarz włóczy kulę od kaydan.

Słowem , 'Narody stracą na woynie, to prawda, stoacą przez n ią wewnę-

\

iaszną pomyślność, która je st wielklem dobrem; lecz zyskają wolność a F rancja' powiększenie sił i territorium . Co do Monarchów, ci którzy przeżyją, nic nie- skorzjstają,. a w ielu z nich nieprzeżjje- Jeśli rzecz załatw i się w Pokoju, nic nie ryzykują próez stopniowych, ustąpień, a je śli przyidzię do woynjy wszystko, ryzykują. -r-

Iest ieszcze

garstka Francuzów k tó ra sądzi iż n a , przypadek niepomyśl­

nego k o ń c a ' woyny , K arol Dziesiąty powróci! ną tron Francyi. Nadzieia ta" wię*

tey próżną,, niźełii występną- nazwać się może. Królowie bowiem nigdy mu nie przebaczą iż swą- nieroztropną dłonią skruszył siedin pieczęci despotyzmu przyłożonych do ducha* w olności i ze- tym. sposobem nowem obdarzył go ży­

ciem. lemu; to słusznie wyrzueaią

te powstania, co- dziś , w strząsaią kw iatem .:

Nigdy więc nieprzywrócą n a dawne m iejsce tego słabego

zuchwałego stróża pieczęci E uropejskich. Jeśliby ujarzmili- Francyą, oddaliby ią *flj)ewnfc pod o,- piekę A ustryi, z Xięcieiu Reichstadckim za cień- króla,, albo -zrobiliby z nie.y drugą P o lsk ę ,, poszarpaną ze wszech stron ,. zostawuiąc tron zgruchotany i bez życia, któremiiby iako ostatnią zniew agę-kazano: nazywać się Francyą.

Starsza, dynastya B urbonów ,, niepowstanie iuż w ię e e y , żadne przywro*' cenie niemoże mieć mjeysca ; dopełniła

swego przeznaczenia a bardziey po­

chłonęła ie przed czasem , rzucaiąc się na łono despotyzm u, -cala- iej w alka a sprzeczki należą' iuż do Historyi.

Cdyby Francya została zwyciężoną, obchodzonoby sję z nią iak z prowincją;

podbStą,. Byłaby ]>odzieloną gdyż tym tylko sposobem możnaby ią utrzymywać:

w k a jd an ach Łzabespieczyć Europę od Ducha francuzkiago. Lecz w tenczas na- w e tk niepokonany tero-duch,, chociażby więzam i sk ręp o w an y , w strząsałby cią­

gle Europę i

ęaiąj ziemię;, na*gr.zekót potężnym? Austryi. massorn , cią­

żącym go całą swą- siłą.-

P . Józef Pióro przysłał z Radomia. na* ręce wydawcy tegD pisma Złl: 2ÓÓ0' w L Z. z kuponami, na potrzeby kraju. Pieniądze, te zostały złożone-urzędni­

kow i w Ratuszu podobne ofiary przyjmującemu.

Kiedy podaią do wiadomości publiczney (iedynie w celu' zachęcania ogniu)’

m ałe-n aw et i iuż. na p ew nej zasadzie robione ofiary; warto by wspomnieć Pa­

nią Ciówczyńską. którą- pierw szej nocy naszego

powstania- zrobiła-

worków naboio.w:ych armatnich z. merynosu.; przysługa: ta. lubo nie^ zbyt kosztow na, od­

znaczała: się jprzecież użytecznością i tem: więeey je st dla niey zaszczytną , żc

nie była rafinowaną, i ie ofiaruiąća oddaiąc te worki dla_ szkoły artylleryi, nie

czekała ta k iak inni, pewney wiadomości czyli to nrfród powstał., czyli ęzęść iego

ale przejęta szlachetnym zapałem wolności poświęciła może pewność bytu swo-

iego. — W a l. . . . .