Numer niniejszy zawiera wraz z dodatkami 18 stron Cena 15 groszy
Wąbrzeźno, sobota 30 marca 1929 r.
Nr. 39JIHGFEDCBA
W DNIU aNARTWICHWSlilli CHRIS ft
Wraca wiosna. Po długim śnie zimowym wra- j pierwszych chwilach naszej niepodległości, ca do życia, w rozgwarze radosnym, w potokach i F
Rok IX
dość ciężki okres gospodarczy, jakkolwiek silne
WbZyCll CII W lid. CU IILU pkJLil i 1. । M J
_ _______________ .. r_____ Przedewszystkiem brakło już niepewności ju- . są jeszcze waśnie partyjne 1 nienawiści polityczne, promiennego słońca, w niezmordowanym trudzie I tra, zniknął prawie zupełnie rostrój gospodar- j
twórczym swych mocy. Przyroda zmartwychwsta- > czy, zabudowały się ruiny i zgliszcza wojenne, a z i je, a w ludzi wstępuje słonecz
na nadzieja i krzepiąca otucha.
Na taki to radosny okres przypada święto Zmartwych
wstania Pańskiego. Święto, w którem rozweseli się cała Pol
ska i zabrzmią rezurekcyjne dzwony: Wesołego Alleluja!!!!
Ozwie się potężnym głosem ii królewski dzwon Zygmunt na krakowskim Wawelu, a na zew jego dzwony wszystkich świątyń polskich zabiją radosną i trium
falną pieśnią Zmartwychwstania Pańskiego.
W ciągu tysiąc letniej histo- rji naszej, Polska różne prze
chodziła koleje i różne przeży
wała okresy: krwawe, radosne i smutne. Przechodziła niewolę i męczeństwo wiekowe, poniże
nie, katusze, smutki i zwątpie
nie.
Jednak w najcięższych chwi lach, przeżywanych przez naród polski, był jeden radosny dzień w roku, dzień Zmartwychwsta
nia Chrystusa.
Na odgłos dzwonów kościel
nych żywiej biły tego dnia ser
ca nasze, budziła się otucha, na
dzieja, a przedewszystkiem wia ra w Zmartwychwstanie Pra wdy i Dobra. W zwycięskiej pieśni „Wesoły nam dzień dziś nastał*1 już zawczasu śpiewaliś
my przyszły tryumf naszego nad wrogami zwycięstwa.
I nic dziwnego, że w mro
kach niewoli Wielkanoc w świa domości naszego narodu urosła do rozmiarów najwyższego sym
bolu. Idea Zmartwychwstania Chrystusa sprzęgła się mocno z ideą, Mesjanizmu polskiego, znajdując również swój wyraz i w dziełach naszych najwięk
szych poetów, którzy Polskę wi
dzieli w postaci Chrystusa, od
walającego kamień grobowy.
Nie zawiedli się. Po latach wzmagania się z najeźdźcą, po Golgocie i drodze krzyżowej, ja
śniejąc blaskiem swego majesta
tu, — Polska wstała z grobu nie woli i dziś kroczy drogą dziejo
wą ku jasnym promieniom Ju tra. Nic więc dziwnego, ze Zmar
twychwstanie Pańskie pozosta
nie wiecznym symbolem zmar twychwstania naszej Ojczyzny.
o
&
oO
t
I
I
©
£ I c-Q
.O
t «
— na zewnątrz jednak Ojczyzna nasza rośnie co raz więcej w silę i znaczenie.
Po dziesięciu latach niepodle
głości jesteśmy już mocarstwem z którym Europa liczy się poważ nie. Już trzeci rok zasiadamy w Radzie Ligi Narodów, tym naj
wyższym areopagu narodów, zdo byliśmy ostatnio szereg sukce
sów w polityce zagranicznej, a nasza wybitna działalność poko
jowa zyskała nam uznanie całe
go świata.
o © ó o
&
■Q O o o
© © a©
§
© ©
© © ó 0 c O ó G ó .©
Jak po wszystkie inne lata, tak i w tym roku składamy so
bie starym zwyczajem życzenia pomyślności. Piękna tradycja sta ropolska kładzie nam w usta sło
wa serdeczne dla rodziny, przyja ciół i znajomych.
Ale najgłębiej sięga w duszę naszą, w duszę każdego Polaka jedno życzenie: szczęścia, wiel kości i potęgi dla naszej Najjaś niejszej Rzeczypospolitej. *
Łamiąc się jajkiem święco- nem, serca nasze ogarnia jakieś specjalne, żywiołowe pragnienie, aby ta umiłowana Ojczyzna na
sza pokonawszy wszystkie prze
szkody i burze dziejowe, jakie nam historja dziejów świata jesz
cze przynieść może, — stanęła w rzędzie najpotężniejszych na
rodów świata, aby po wszystkie wieki swego nieśmiertelnego ży wota pełnić mogła zaszczytną swoją misję dla dobra kultury i cywilizacji powszechnej oraz by rzeczywiście zasłużyła jak za da wniejszych czasów na zaszczyt
ne miano „przedmurza chrześci jaństwu gwazdę bolszewizmu.
wschodu tatarskie i tureckie hor dy — obecnie wrogą chrześci- jaństwa gwiazdę bolszewizmu.
Kiedy od niebotycznych, wie
cznym śniegiem osrebrzonych Tatr, aż po szumiące fale Polskie go Morza na rozkaz królewskie
go Zygmunta, rozkołyszą się dzwony świątyń pańskich, usły
szymy w nich radosną pobudkę do czynu. Wzbudźmy w sercach naszych najszlachetniejsze uczu cia, i niechaj one postawią na
ród polski na najwyższej wyży
nie wartości moralnych naro dów.
Niech dzień Zmartwychwsta
nia Pańskiego, zawsze pamięt
nym będzie dniem Zmartwych
wstania naszej Ojczyzny.
każdym rokiem zbliżamy się coraz więcej ku u- , Jeżeli to się stanie, wtedy jeszcze większej gruntowaniu siły i potęgi gospodarczej naszego 1 mocy nabiorą dla nas słowa pieśni wielkanoc-
chodzimy dzisiaj po dziesięciu latach istnienia państwa. ne,:
’ • ~ ’ ’• i -_l ---1—v -ja ... Jakkolwiek wewnątrz przeżywamy jeszcze I „Wesoły nam dzi«n dziś nastał!....
To radosne święto Zmartwychwstania Chry
stusa, opromienione historją dziejów naszych, ob- wolnej Polski,, w weselszych warunkach, niż w
PODCZAS ROZTOPÓW
WIOSENNYCH
i>UCHRONISZ SIĘ 4 PRZED
PRZEZIĘBIENIEM NOSZĄC
NAJ
PRAKTYCZNIEJSZE
KALOSZE
(PEPEGE*
NA PODSZEWCE TRYKOT.
DAMSKIE... 10.P0 MĘSKIE...11,30
Żą d ać w s zę d z ie
ZWAŻAĆ NAMARKĘFABR.
Sejmowa i ne^fwista
riecłf ssmse.
ZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBAC o ra z o strz e j i c o ra z ja sk ra w ie j o d c in a się o d rz e c z y w iste j rz e cz y w isto śc i — ż e p o z w o lim y so - j b ie tu u ż y ć g ło śn e g o p o w ie d ze n ia p re m je ra B a r- j tla — k tó ra o b e jm u je c a łe sp o łec z e ń stw o i n a ró d I i to , c o się w n a ro d z ie d z ie je , ta rz e cz y w isto ść , k to ; re j te re n em je st S e jm i S e n a t, N a w et m n iej u w a - ! ż n y o b s e rw a to r n ie m o ż e te g o m e sp o strz e d z , a w I k o n s e k w e n c ji tw o rz y się c o ra z w ięk sz y ro z d zia ł J m ię d z y sp o łec z e ń stw em i ty m i, k tó rz y się m ie n ią I je g o p rze d sta w ic ieła m i. S p o łec z eń stw o p o p ro s tu I o d ru c h o w o , a le c o ra z m o c n ie j, c o ra z b a rd z iej z w a - j rto i n a c o raz w ięc e j p o lac h p rz e c iw sta w ia się te - , m u , c o się d z ieje w S e jm ie i w S e n ac ie, j
S e jm i S e n a t s k reś lili 2 m iljo n y z ło ty c h w b u d ż e c ie M in is te rs tw a S p ra w W o jsk o w y ch z fu n d u sz u d y sp o z y c y jn eg o S z ta b u G łó w n e g o , p o m im o , iż P ie rw s z y M a rsz a łe k P o lsk i o św ia d c z y ł, ż e p ie n ią- } d z e te s ą p o trz e b n e n a c e le w a lk i z e sz p ieg o stw em } k tó re z a le w a p o lsk ę. S e jm i S e n a t u c z y n ili to b a r- I d z o sp o k o jn ie w m ę d rk o w an y c h ro z u m o w a n ia c h p o w o łu ją c się n a c y fry o d p o w ie d n ic h fu n d u sz ó w ’ w la ta c h u b ie g ły c h , n ie ro z u m ieją c z a p e w n e d o - >
b rz e, o c o c h o d z i, a z re s z tą c h cie li p o k a z ać , ż e
„ m a ją w ła d zę " i są „ siln ie jsi". A le ci, k tó rz y k rw ią j w ła sn ą w y w a lcz y li P o lsk i n ie p o d le g ło ść , k tó rz y i p o d w o d z ą P ie rw sze g o M a rs za łk a P o lsk i sz li d o | z w y c ię stw , m a ją cy c h u trw a lić P o lsk i g ra n ice , ci ' w ie d z ą , ja k s tra s zn a , ja k o k ro p n a rz e c z y w isto ść ; u k ry w a się p o d sło w e m „ szp ie g o stw o i ja k d ro g o , ż o łn ie rze p o d c z as w o jn y ż y c ie m sw o jem p ła cą z a ■ w s z e lk ie z a n ie d b a n ia w w a lc e z e sz p ie g o stw em p o d c za s p o k o ju . I o to n a n ie o d p o w ied z ialn y p rz e - , ja w siły sejm o w o - se n ac k iej z a rea g o w a li ci, k tó - | ry c h to n a jb a rd z iej d o ty c z y — F e d e ra c ja b . O b ro ń j c ó w O jc zy z n y , s e tk i ty się c y ty c h lu d zi, k tó rzy p o d 1 w o d z ą P ie rw sz e g o M a rs z a łk a b ili się o P o lsk ę c a - i łe la ta. P o stan o w ili o n i z e b rać w sp o łe cz e ń stw ie te i 2 m iljo n y z ło ty c h , k tó re S e jm i S e n a t sk re ślili.
K lę sk a se jm o w e j rz e c zy w is to ś c i w z e s taw ie n iu i z re aln e m ż y c ie m s p o łe cz e ń stw a n ie w y ra ża się ty l | k o w ty m p rz e ja w ie . „ W y z w o le n ie i P . P . S ,, w | te j c h w ili a w a n g a rd a S e jm u w a ta k u n a rz ą d i d o b ro P a ń s tw a , p o sia d a ją p o w a ż n e ż e ro w is k a w o r
g a n iz a c jac h d ro b n y c h ro ln ik ó w i c z y n ią , c o m o g ą , b y ic h n ie u tra c ić. W ty m c e lu p rze c iw s ta w ia ją się w sze lk iem i siłam i u n ifik a c ji w sz y stk ic h o rg a n i- z a c y j ro ln ic z y c h , a w ię c z a ró w n o z rze s ze ń z ie m ia n sk ich , ja k i u g ru p o w a ń d ro b n y ch ro ln ik ó w , b o w ie d z ą , ż e p rz ez u n ifik a cję u tra c ą sw o je w p ły w y . D o w o d z ą z a tem , ż e z ie m ia n ie n ie m o g ą m ieć n ic w sp ó ln e g o z d ro b n y m i ro ln ik a m i, g d y o c z y w iśc ie o b ie te w a rstw y m a ją c a ły sz e re g w sp ó ln y c h in te re só w , ja k n . p . s p ra w y c e n z b o ża , ta ry f c e ln y c h , o c h ro n y c e ln ej n a rz ęd z i ro ln ic z y c h , w y w o z u p a sz tre śc iw y c h i t. p .
T o te ż a rg u m e n ta cja „ W y z w o le n ia i P . P . S . z a w io d ła . N a z je źd z ić d e le g a tó w o rg a n iza c y j k ó łe k ro ln ic zy c h , k tó ry się o d b y ł p rz e d k ilk u d n ia m i w W a rs z aw ie , w n io se k o u n ifik a cję p rz y ję to 2 8 2 g ło sa m i p rze c iw 1 0 6 . U n ifik a c ja s ta je się z a te m fa k te m d o k o n a n y m .
A le se jm o w a rz e c z y w isto ść n ie p o n o si — trz e b a p rz y z n a ć — sa m y c h k lę sk , o d n o si ta k ż e „ z w y -
Niepoczytalny wybryk „Das Neue Reich".
Z n ie sły c h an ą n a p aśc ią p rz e c iw k o b isk u p o m k a to lic k im w y stą p ił o statn io ty g o d n ik w ie d eń sk o - m o n a c h ijsk i p . n . ,.D a s N e u e R e ic h " , w d ra p u ją c y się w d o d a tk u w p ió rk a k a to lick ie .
O to , co c z y ta m y w N rze 2 4 te g o p ism a :
„ N aró d a re lig ja ".
N a ró d a re lig ja. D w ie d z ied z in y , k tó ry ch sk a ? la w a rto śc i je st z g o ła ró ż n a. D la te g o w ła śn ie k o n flik ty , ja k ie p o w sta ją w rz e c z y w isto śc i p o lity cz n e j m ięd z y ro sz cz e n ia m i o b u ty c h d z ie d z in , n ie są i- sto tn e , a n i trag icz n e, a n i n ie ro z w ią za ln e; je ż e li z te g o p o w o d u w a lk w e w n ętrz n y ch p a ń stw o n ie z n a sp o k o ju ," to z a w sz e w in ę z a to p o n o si b łę d n e p o stę p o w a n ie p o sz c z eg ó ln y c h o só b . D z isia j w w ie lu p a ń stw a c h E u ro p y p ra w a re lig ijn e m n ie jsz o śc i n a ro d o w y c h są z w ią za n e , n a p a sto w a n e , w rę cz u c isk an e , a n a w e t o ficja ln i słu d z y re lig ji g o to w i są o b ra ż a ć p u b lic z n ie sw o ich b ra c i w w ie rz e, d la te g o ty lk o , ż e ci n a le ż ą d o in n e j n a ro d o w o śc i, n iż o n i sa m i.
A le w C h ry stu sie n ie m a z n ac z en ia ż y d , a n i p o g a n in , a n i b a rb a rzy ń c a : te sło w a św . P a w ła o z n a c z a ją w y ra źn e i stan o w c ze p o tę p ie n ie u b ó stw ia n ia w a rto ś c i n a ro d o w ej, „ n a c jo n a liz m u ".
K ilk a fa k tó w ; B isk u p W o jcie c h z C h e łm n a z o k a z ji u ro c zy sto ści d z ie się cio lec ia n ie p o d leg ło ści P o lsk i n a p isa ł list p a s te rsk i, w k tó ry m je st m o w a p ra w ie w y łąc z n ie o p o lity c z n e j p o tę d z e P o lsk i, a n a w e t o p rz y sz łe j p o lsk ie j p o lity c e w sp ra w a c h flo ty . N ie m ie c c y k sięż a m u sieli o d c z y ta ć z k a z a l
n ic k a to lik o m m ó w iąc y m p o n ie m ie c k u , te n list, k tó re g o o strz e , z w ró c o n e p rz e c iw k o N ie m co m , d la n ik o g o n ie m o g ło b y ć ta jn e . O b a j b isk u p i z e S tra s b u rg a i M e tz u , n a rz ę d z ia z g o ła a k a to lic k ie g o , a n a w e t m a so ń sk ieg o rz ą d u p a ry sk ieg o , n iszc z ą p rz y p o m o c y w sz elk ich śro d k ó w k a to lic k ie o rg a n iz a cje p a rty jn e sw o ic h d ie c e z ja n i u siłu ją p o d k o p y w a ć p o w a g ę w ie rn y c h o jc z y źn ie p ism k a to lic k ic h , a c z y n ią to w szy stk o w słu ż b ie te g o n a c jo n aliz m u fran c u sk ie g o , k tó ry z a w sz e lk ą c e n ę , n a w e t z a c e n ę la ic y za c ji u c isk a n e g o k ra ju , c h c e z łam a ć a lza c- k o -lo ta ry ń s k ą w o lę a u to n o m ji. J a k w ia d o m o , w p o łu d n io w y m T y ro lu z ro z p o rz ą d z en ia w ła d z k o śc ie!
n y c h o d k ilk u m ie się c y n a u cz a n ie re lig ji o d b y w a
protest Żydów węgiersRoh przeciwKo prześladowaniu w JdeKsyKu.
W d n ia c h 13, 14 i 1 5 m a rc a rb . Ż y d z i w ę g ie r
sc y o d b y li w B u d ap e szc ie sw ó j z w y k ły k o n g re s k ra jo w y , k tó ry o b ra d o w a ł n a d w e w n ę trzn e m i s p ra w a m i ż y d o w stw a. O tw a rc ia k o n g re su d o k o n a ł b a ro n A d o lf K o h n er, k tó ry w m o w ie sw o je j d a ł w y ra z ra d o śc i z p o w o d u z a w a rte g o p o ro zu m ien ia m ię d z y W a ty k a n e m i K w iry n a łe m , a n a s tęp n ie w te n s p o só b z a p ro te sts o w ał p rz e c iw k o p rz eśla d o w a n iu k a to lik ó w w M e k sy k u .
„ S ąd z ę , ż e d a m w y raz u c zu c io m c a łe g o ż y d o w stw a w ę g iersk ieg o , je ż eli p rze d p rz y stą p ie
--- --- ■■—IIr—T aniwi 11—i inwiir-MTgn tu ■gwi
Obraz folshi współczesnej Kształtuje
O ż y w c z e p ro m ie n ie sło ń c a, w y p a rłs zy m ro ź n e tc h n ien ie c ię ż k iej te g o ro c z n e j z im y , p o z w o liły n ie z m o rd o w an e m u b ie g o w i p ra c p rz y g o to w aw c zy c h n a te re n a c h P o w sze c h n ej W y s ta w y K ra jo w ej n a d a ć te m p o p rz y sp ie szo n e . N a k a ż d y m o d c in k u te re n ó w P W K o fiarn a p ra c a lu d z k a k s z ta łtu je i w y k a ń c z a ro z p o c z ęte d z ie ło i z d n ia n a d z ie ń o g ó ln y o - b ra z w y s taw y ry su je się c o raz w y ra źn ie jsz e m i k o n tu ra m i g m a c h ó w w y sta w o w y c h , p a w ilo n ó w , d ró g itp . u rz ą d z eń te c h n icz n y c ii.
W raz z z e w n ętrzn y m -w y g ląd e m W y sta w y c o ra z sz y b c ie j n a b ie rają k s z ta łtó w jej ra m y w e w n ą trz n e . P a w ilo n y w y staw o w e z a p ełn iają się w ż y w e m te m p ie e k sp o n a tam i.
D o d n ia 2 7 m a rc a rb . d o w ie z io n o ju ż o k o ło 6 0 w a g o n ó w e k sp o n a tó w , w a g i b lisk o 6 0 0 ty s. k g . — S ą to g łó w n e o b je k ty w ię k sze j w a g i i ro z m ia ró w , o b ję te n a jw c z e śn ie jszy m te rm in e m p rz y w o z u , e k s
p o n a ty c ię żk ie g o p rz e m y słu . W y s ta rcz y n a d m ie n ić ż e d w a z e k s p o n a tó w H u ty B a n k o w ej — w a ł k o r
b o w y i w a le c — w a ż ą 15 ty s. k lg . N ie m n ie jsz e j w a g i są o b je k ty w y sta w o w e in n y c h w ie lk ich h u t
c ięs tw a' . L e c z , n ie s te ty , są to w y łąc z n ie z w y c ię
s tw a n a d sp o łe cz e ń stw e m i je g o ż y w o tn y m i p o trz e b a n ji. S to ty sią c ra z y d o w ie d zio n o ju ż k o n ie cz n o ści re fo rm y u stro ju P a ń stw a i w sz y scy rz e k o m o to u z n a li, p o d o b n o ta k ż e w S e jm ie . L e w ic a z g ło siła n a w et w ła s n y p ro je k t re fo rm y K o n sty tu c ji. A le g d y B lo k p o s ta w ił w n io sek , a ż eb y se jm o w a K o m i
sja K o n sty tu c y jn a p ra c o w a ła n a d re w iz ją K o n s ty tu c ji n a w .e t w w y p a d k u z a m k n ię c ia se sji se jm o w e j, s tro n n ic tw a se jm o w e w n io se k te n o d rz u c iły . J e st to ja sk ra w y p rz y k ła d te g o , ja k S e jm o d n o si się d o z a g a d n ien ia re fo rm y K o n sty tu c ji i ja k „ sk w a p liw ie ‘ z a m ie rza z a d o ść u c z y n ić te j ta k p a lą ce j p o trz e b ie sp o łe c z n e j i p a ń stw o w e j.
S e jm o w a rz e cz y w isto ść m o ż e się p o sz c z y c ić i d rą g ie m z w y c ię stw e m , w b e z p o ś red n ic h s k u tk a c h m o ż e g ro ź n ie jsze m . M a m y tu n a m y śli u c h w a łę o p o s ta w ie n ie w sta n o s k arż en ia b . m in istra S k a rb u C z e c h o w ic z a . O s k arż en ie to p o d w aż a z a u fa n ie sp o le cz e ń stw a w w ła sn e siły i fin an se p a ń stw a , b o ju ż
’ się w k o śc io łac h i d o m a ch p a ra fja ln y c h w m a c iel j rz y sty m ję z y k u n ie m ie c k im . A le w ła d z e fa szy stó w i sk ie w w ie lu g m in a c h P u s te rta lu z a b ro n iły te g o n a
। u c z a n ia , k tó re, z p o w o d u b rak u o d p o w ie d n ic h b u -
* d y n k ó w , m u siało o d b y w a ć się w d o m a c h p a rafja l
n y c h i w d o m a ch p ry w a tn y c h , z a b ro n iły ja k o n a u c za n ia p ry w a tn e g o . N a L itw ie z a sto so w a n o s z y k a n y i g w a łty w o b e c K o śc io ła e w a n g e lic k o - lu te r- sk ieg o ty lk o d la teg o , b y z a d a ć w re sz c ie d u c h o w i n ie m ie ck ie m u śm ierte ln y c io s. W szę d z ie ta m re ii- g ja je st n ie g o d n ie sp rz ęg n ię ta z in tere sa m i n a c jo n a liz m u ; je st o d d a n a n ie rz ą d n o śc i p o lity k i. S tra sz -
| n a to rz e cz , g d y się ją d o te g o d o p ro w a d z a ; a le je że li to c z y n ią z n ie j jej o fic ja ln i słu d z y , to ta k a
। z b ro d n ia w o ła k u n ie b u " .
J a k w id z im y z a tem z p o w y ż sz e g o a rty k u łu , j n a p a ść w y m ie rz o n a je st w p ie rw sz y m rz ęd z ie w JE . K s. B isk u p a O k o n ie w sk ie g o , k tó ry ta k , ja k i z re s z tą w szy sc y in n i b isk u p i p o lsc y „ o śm ielił się "
i w y d a ć list p a s te rsk i z o k a z ji d z ie się c io le cia n ie p o - i d le g ło śc i P a ń stw a p o lsk ie g o . T o je st w e d łu g re - j J a k to ró w h a k a ty s ty c z n y c h „ D as N e u e R e ic h ” z b ro
| d n ia d o n ie b a w o ła ją c a” b isk u p a p o lsk ieg o . O c z em m ia ł m ó w ić K s. B isk u p O k o n ie w sk i w ro c z n icę ta k d o n io słą d la sw e j O jc z y z n y , je ż eli, w e d łu g „ D a s N e u e R e ich " , n ie m ó g ł m ó w ić o m i
ło ści k u n ie j? C z y o p o p ie ra n iu a n ty p ań stw o w e j a k c ji ,,V o lk sb u n d u " ?
G d y b y re d a k c ja „ D a s N e u e R e ic h " z n a ła le p ie j d u c h a i tre ś ć n a u k i C h ry stu so w ej, p ism a O j
c ó w K o śc io ła (z w łasz cz a św . A u g u sty n a ) i P a p ież y to b y w ta k n ie g o d n y sp o só b i z d ra d za jąc y b ra k k u ltu ry n ie u jm o w a ła z a g a d n ie n ia , ja k p o w y ż ej:
„ N aró d a re lig ja .”
C h c ą c c h o c ia ż tro c h ę p o u c z y ć „ D a s N e u e R e ic h " , p rz y p o m in a m y m u sło w a W ielk ieg o P a p ie
ż a , L e o n a X III:
„ N ad p rz y ro d z o n a m iło ść d o K o śc io ła i p rz y ro d z o n a m iło ść d o O jc z y zn y w g ru n c ie rz e c zy są sio stra m i b liź n iac z em i i o b ie m a ją je d n e g o i te g o sa m eg o O jc a t. j. B o g a " . (S a p ie n tia e c h ristia n a e,
; d n . 1 0 sty c z n ia 1 8 8 0 r.)
—V—
n ie m d o p o rzą d k u d z ie n n eg o , w im ię św ię ty c h i- d e i w o ln o śc i re lig ji i w o ln o śc i su m ie n ia p o d n io sę p ro te st p rz ec iw k o p rz eśla d o w a n io m re lig ijn y m w M e k sy k u i w R o sji Ż y d o w stw o w ę g ie rsk ie je st p rz e n ik n ię te sz c z ere m w sp ó łc z u c ie m d la ta k n ie g o d n ie i ta k n ie sp ra w ie d liw ie p rz eś lad o w an y c h i g n ę b io n y c h K o śc io łó w o ra z g m in w y z n a n io w y c h i d a je w y raz sw ej u fn o śc i, ż e m im o w sz elk ich p rz e śla d o w a ń sw o b o d n e i p ra k ty k o w an ie re lig ji b ę d z ie w k ró tc e z n ó w p rz y w ró c o n e ".
sie na terenach F.W.jG w poznaniu
ślą sk ic h , k o tły p a ro w e f-m y C e g ielsk i, S to c zn i G d a ń sk ie j e tc .
D o ty c h c za s e k s p o n a ta m i z a p ełn iają się : h a la ' c ię ż k ie g o p rz e m y słu , h a la m a szy n ro ln icz y c h , w ie i ż a g ó rn o ślą sk a , p a w ilo n y p rz em y słu m e ta lo w e g o ,
! c h e m ic z n e g o , a n a w et n ie o b ję te je sz c ze te rm in e m w p ły w u h a la w łó k ie n n ic z a i sp o ż y w c za .
Ł ó d ź p rz o d u je d o b ry m p rz y k ła d e m w sz y stk im
; w y staw c o m . W sp o m n ie ć n a le ży , ż e p ie rw sz y e k s
p o n a t, ja k i s ta n ął n a te re n ie W y s ta w y n a le ż y d o
। Ł o d z i. T a k sa m o p rz e m y sł w łó k ie n n ic z y , k tó re g o o b o w ią zk ie m je st n a d s y ła ć e k s p o n a ty d o p ie ro w te rm in ie o d 5 -g o — 3 0 k w ie tn ia , ju ż d z isia j z a p e łn ia
| sw o je s to isk a w w ie lk ie j h a li w łó k ien n ic z ej. F irm y S c h e ib ler i G ro h m an , P o z n a ń sk i i H o ffric h te r n a d e sła ły ju ż sw o je e k s p o n a ty i b u d u ją sto isk a , a b y i n a jd o k ła d n ie j i e s te ty c z n ie ro z w ią z a ć s tro n ę d e -
k o ra ty w n ą sw e g o d z ia łu ,
W śla d z a te m i d z ia łam i n a d c h o d z ą e k s p o n a ty i d o g m a ch u w y staw y z b io ro w e j R z ą d u . N a w et „ P a
ła c S z tu k i" n o tu je ju ż n a p ły w a rc y d z ieł.
d z iś ro z le g ają się trw o ż n e z a p y ta n ia, c z y m o ż n a je sz c ze lo k o w ać k a p ita ły w b a n k a ch k ra jo w y ch . T y m c z a se m o s k a rż e n ie d o ty c zy s p ra w fo rm a ln o - p ra w n icz y c h , a n ie n a d u ż y ć , ja k to c h c ia ła w y w o ła ć w c a ły m k ra ju w ra ż en ie o p o z y cja . S p ra w a ta m a i d ru g ą stro n ę, n ie p o z b a w io n ą w ie lk ie g o m o ra ln e g o z n a c ze n ia . O s k arż y c ie le M in . C z e c h o w ic z a m . in . w n io sk o d a w ca p o s eł W o ź n ic k i (W y z w o le
n ie ) z o s ta ł u try b u n y se jm o w e j o sk a rżo n y p rz e z p o sła J ę d rz e jew ic za o ro z trw o n ie n ie p u b lic z n y c h p ie n ięd z y w c z a sie , g d y b y ł u rz ę d n ik ie m sp ó łd z iel
n i sp o ż y w cz e j „ P rz y szło ść " w L u b ra ń c u O n a d u ż y c ia o sk a rżo n o i in n y c h c z o ło w y c h m ę ż ó w o p o z y c ji, k tó rz y n ie z a w a h a li się d la c e ló w d e m ag o g ic zn y c h , z e sz k o d ą d la P a ń s tw a p o s ta w ić w sta n o s k a rż e n ia M in istra S k a rb u z a s p ra w y n a tu ry śc i
śle fo rm a ln e j. J e st to je sz c ze je d en z p rz y c zy n k ó w d o p o z n a n ia rz e cz y w isto ści se jm o w e j,
Stefan Żelski,
