Akademicki inkubator przedsiębiorczości

Akademicki inkubator przedsiębiorczości (AIP) to jednostka powoływa-na przez uczelnię w celu wspierania działalności gospodarczej środowiska akademickiego lub pracowników uczelni i studentów będących przedsię-biorcami. Podmioty te realizują programy wsparcia polegające na przygoto-waniu naukowców i studentów do utworzenia firmy oraz wstępnej oceny szans jej rynkowego powodzenia.

W 2014 roku na terenie kraju działały 24 akademickie inkubatory przedsiębiorczości. Ich rozkład terytorialny został przedstawiony na rysun-ku 4.

Rysunek 4. Rozkład terytorialny akademickich inkubatorów przedsiębiorczości

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Bąkowski. A., Mażewska M., (red.) Ośrodki innowacji w Polsce…, op. cit., s. 93.

Największa liczba AIP została umiejscowiona w województwie dolnoślą-skim (5). W województwach: ślądolnoślą-skim, mazowieckim, pomordolnoślą-skim i opoldolnoślą-skim nie funkcjonuje żaden tego typu ośrodek.

Analiza struktury klientów AIP wskazuje, że największą grupą korzy-stającą z usług ośrodka są studenci (44,4%). Drugą pod względem liczebno-ści grupą klientów są absolwenci uczelni (20,6%). W dalszej kolejnoliczebno-ści są to: pracownicy naukowi (14,4%), początkujący przedsiębiorcy (12,3%), dok-toranci (6,0%), inni pracownicy uczelni (2,0%) oraz inni klienci (0,3%)²¹.

Wsparcie AIP realizowane jest na dwóch płaszczyznach. Pierwsza obej-muje wsparcie materialne (udostępnianie powierzchni oraz zasobów sprzę-towych i materialnych), druga to wsparcie merytoryczne prowadzone w po-staci doradztwa i szkoleń.

Katalog usług oferowanych przez AIP jest obszerny. Największy jest udział ośrodków świadczących usługi polegające na prowadzeniu akcji in-formacyjnych i promocyjnych w zakresie przedsiębiorczości (90%). Znaczą-ca część AIP realizuje również usługi w zakresie: mentoringu, coachingu, prowadzenia obiecujących projektów przez indywidualnych opiekunów, udostępniania infrastruktury początkującym przedsiębiorcom oraz pomocy w pozyskiwaniu środków finansowych, kapitału początkowego (granty, do-tacje, pożyczki, wejście kapitałowe) – po 80%. Pozostałe usługi to: prowa-dzenie zajęć dydaktycznych z przedsiębiorczości na miejscowej uczelni oraz oferowanie pomocy w dostępie do infrastruktury badawczej (po 70%), świadczenie pomocy prawnej (60%), pośrednictwo w realizacji zleceń klien-tów inkubatora (50%) oraz otwarte konkursy na biznesplan (40%)²².

21 Bąkowski. A., Mażewska M., (red.) Ośrodki innowacji w Polsce…, op. cit., s. 100.

22 op. cit., s. 101.

Rozmieszczenie ośrodków w poszczególnych regionach nie wykazuje jednoznacznego związku ani z liczbą działających tam firm, ani wielkością PKB, ani też liczbą studentów. Zestawienie danych przedstawionych na rysunku 5 jest tego odzwierciedleniem. Liczba ośrodków jest związana z wielkością regionu, jego potencjałem społeczno-gospodarczym, silnym rynkiem, dynamiką procesów transformacji oraz zaangażowaniem władz regionalnych i lokalnych. W regionach słabszych ekonomicznie infrastruk-tura wspierająca innowacyjne przedsiębiorstwa jest na nieco niższym po-ziomie.

Województwo mazowieckie, które zarówno pod względem PKB, jak i liczby studentów sytuuje się na pierwszym miejscu, ma jedną z najmniej-szych liczb ośrodków. Tłumaczyć to można m.in. restrukturyzacją przemy-słu przebiegającą nie z takim dużym nasileniem jak w innych regionach, silnym rynkiem, nagromadzeniem polskich i zagranicznych, nowoczesnych firm z własnym zapleczem B+R. W województwach podkarpackim i zachod-niopomorskim przy stosunkowo dużej liczbie ośrodków (po 10), zarówno PKB, jak i liczba studentów mają wartości poniżej średniej krajowej.

W czterech województwach o najwyższym PKB funkcjonuje największa licz-ba ośrodków (dolnośląskie, małopolskie, śląskie i wielkopolskie). Podobna zależność zachodzi w odniesieniu do liczby studentów. Z kolei w wojewódz-twie kujawsko-pomorskim, przy stosunkowo dużej liczbie studentów, funk-cjonuje niewiele ośrodków. Również analiza liczby ośrodków w odniesieniu do liczby firm aktywnych w regionie nie wskazuje na to, aby w regionach o większej liczbie podmiotów gospodarczych występowało więcej ośrodków innowacji.

P

Ośrodki innowacji, na drodze realizacji swoich statutowych celów, spełniają zasadniczą rolę w tworzeniu warunków budowania i wzrostu in-nowacyjności przedsiębiorstw oraz regionów. Wsparcie oferowane zarówno przedsiębiorstwom w fazie inkubacji, jak i przedsiębiorstwom technologicz-nym o ugruntowanej pozycji, stanowi szeroką ofertę usług, która dodatko-wo w odpowiedzi na zmiany otoczenia oraz zapotrzebowanie zgłaszane przez klientów jest ustawicznie modyfikowana i wzbogacana.

Atutem tego rodzaju ośrodków są dużo większe, niż pojedynczego pod-miotu, możliwości nawiązywania współpracy z partnerami: uczelniami, jed-nostkami naukowymi, innymi ośrodkami innowacji, funduszami pożyczko-wymi, instytucjami finansowania ryzyka, samorządami i agencjami rządo-wymi. Dzięki tej współpracy lokatorzy i klienci ośrodków mogą korzystać z infrastruktury badawczej, wiedzy ekspertów i specjalistów z zakresu tech-niki, wyników badań i zarządzania, dostępności środków finansowych na inwestycje i innowacje. Łatwiej znajdują partnerów do realizacji projektów.

Określenie wpływu ośrodków na wzrost poziomu innowacyjności pod-miotów gospodarczych działających w regionie i całościowo – innowacyjno-ści regionu jest trudne, ze względu na brak jednoznacznych wskaźników pozwalających opisać to zjawisko. Tylko pośrednio i jako jeden z wielu

ele-mentów oceny występują instytucje wsparcia innowacyjności w Tablicy wy-ników Unii badań i innowacji, czy też w metodologii GUS stosowanej do po-miaru innowacyjności przedsiębiorstw²³. Trudno też dostrzec relację od-wrotną, wskazującą czynniki mające wpływ na powstawanie i funkcjono-wanie ośrodków innowacji. Nie ulega jednak wątpliwości, że działalność parków technologicznych, inkubatorów technologicznych, centrów transfe-ru technologii, akademickich inkubatorów przedsiębiorczości oraz innych organizacji i instytucji wspierających polskich przedsiębiorców jest kluczo-wym elementem budowania innowacyjnej, konkurencyjnej gospodarki.

L

:

[1] Bąkowski. A., Mażewska M., (red.), Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce. Raport 2012, PARP, Warszawa 2012, [www.parp.gov.pl/files/74/81/5 45/19503.pdf].

[2] Bąkowski. A., Mażewska M., (red.) Ośrodki innowacji w Polsce (z uwzględnie-niem inkubatorów przedsiębiorczości). Raport z badania 2014, PARP, War-szawa 2014, [www.pi.gov.pl/PARPFiles/file/OIB/publikacje/20141204_PAR P_osrodki_innowacyjnosci_w_polsce.pdf].

[3] Dec D., Firmy typu spin off i spin out. Poradnik dla osób chcących założyć działalność gospodarczą. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwer-sytetu Szczecińskiego, Szczecin 2011, www.kreatorus.szczecin.pl

[4] Galende J., de la Fuente J., Internal factors determining a firm’s innovative behavior, Wyd. Research Policy 32, 2003.

[5] Janasz W., Kozioł K., Determinanty działalności innowacyjnej przedsię-biorstw, PWE, Warszawa 2007.

[6] Kalinowski T. B., Innowacyjność przedsiębiorstw a systemy zarządzania ja-kością, Wolters Kluwer Polska Sp. z o. o., Warszawa 2010.

[7] Kasprzyk S., Innowacje. Od koncepcji do produkcji, IW CRZZ, Warszawa 1980.

[8] Kozioł K., Innowacyjność polskich przedsiębiorstw przemysłowych na tle do-świadczeń Unii Europejskiej, Wyd. Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, 2007.

[9] Matusiak K. B., (red.), Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce. Raport 2010, PARP, Warszawa 2010, [www.pi.gov.pl/PARPFiles/file/Raporty/20100 831_raport2010_calosc.pdf.

23 Szerzej o pomiarze innowacyjności w: M. Stańkowska, Wybrane przykłady pomiaru innowa-cyjności, [w:] L. Kowalczyk, F. Mroczko (red.), Kreatywność, innowacyjność, przedsiębior-czość. Zarządzanie operacyjne w teorii i praktyce organizacji biznesowych, publicznych i po-zarządowych, Wyd. Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości, Wałbrzych 2014, s. 247-259.

[10] Mizgajska H., Aktywność innowacyjna polskich małych i średnich przedsię-biorstw w procesie integracji z Unią Europejską, Wyd. AE w Poznaniu, Prace habilitacyjne 940, Poznań 2002.

[11] Prystrom J., Innowacje w procesie rozwoju gospodarczego. Istota i uwarun-kowania, Difin, Warszawa2012.

[12] Stańkowska M., Wybrane przykłady pomiaru innowacyjności, [w:] Kreatyw-ność, innowacyjKreatyw-ność, przedsiębiorczość. Zarządzanie operacyjne w teorii i praktyce organizacji biznesowych, publicznych i pozarządowych, L. Kowal-czyk, F. Mroczko (red.), Wyd. Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości, Wałbrzych 2014.

[13] Strychalska-Rudziewicz A., Uwarunkowania i bariery procesów innowacyj-nych w przedsiębiorstwach, [w:] Innowacyjne metody i techniki zarządzania w przedsiębiorstwie, red. J. Komorowski, J. Moczydłowska, Wyd. Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok 2009.

[14] Szkoły wyższe i ich finanse w 2012 r., GUS, Warszawa 2013, [http://stat.gov .pl/cps/rde/xbcr/gus/E_szkoly_wyzsze_2012.pdf].

S

Ośrodki innowacji jako istotny instrument wspierania innowacyjności przedsiębiorstw i regionów

Przy obecny stanie rozwoju technicznego i technologicznego, innowacja w coraz mniejszym stopniu jest udziałem genialnego pomysłu, czy wynalaz-cy pracującego w samotności. Dzisiaj najczęściej wymaga wsparcia w po-staci odpowiedniego zaplecza badawczo-rozwojowego, wiedzy i kompetencji wielu jednostek i grup - specjalistów z różnych dziedzin nauki i praktyki gospodarczej.

Jednym z elementów środowiska proinnowacyjnego są ośrodki innowa-cji. W artykule przedstawiono klasyfikację czynników (źródeł) innowacyjno-ści z podziałem na wewnętrzne i zewnętrzne. Podkreślono znaczenie insty-tucji i organizacji wspomagających innowacyjność. Na tak zarysowanym tle przedstawione zostały ośrodki innowacji.

Parki technologiczne, inkubatory technologiczne, centra transferu technologii oraz akademickie inkubatory przedsiębiorczości dysponują za-sobami, których potrzebują innowacyjne przedsiębiorstwa. Szczególnie dla małych podmiotów, brak zaplecza materialnego, finansowego i wiedzy jest główną barierą innowacyjności. Przedstawione w artykule analizy badań sytuują ośrodki w układzie terytorialnym, prezentują zakres świadczonych usług oraz identyfikują grupy klientów i lokatorów. Znajomość oferty ośrodków, dostępności w terenie, doświadczeń podmiotów korzystających ze wsparcia ośrodków, mogą stać się istotnym wzrostu zainteresowania współpracą ze strony przedsiębiorców.

S

Centers of innovation as an important instrument of suport to pro-mote innovation of enterprises and regions

The current state of technical and technological development determines that innovation on a small scale is the work of an ingenious idea or inventor working alone. Today, innovation requires the support of R & D capacity, knowledge and competences of many individuals and groups, specialists in various fields of science and business practice.

Element of pro-innovation environment are centers of innovation. The article presents the classification of factors (sources) innovation divided into internal and external. It underlines the importance of institutions and organizations supporting innovation. On this background it is shown innovation centers.

Technology parks, technology incubators, technology transfer centers and academic business incubators have the resources they need innovative enterprises. The scarcity of material resources, finance and knowledge is the main barrier of innovation for small businesses. The article analyzes centers of innovation are situated in a territory, presenting the range of services provided and identify groups of customers and tenants. Knowledge centers offer, available in the area, experiences recipients of support centers, may become a significant increase in interest in cooperation on the part of entrepreneurs.

Monika Chłąd