Analiza bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) w województwie

Jak już wspomniano województwo małopolskie znajduje się na czwartym miejscu pod względem atrakcyjności inwestycyjnej w Polsce, ale w ostatnich trzech latach zaobserwowano wyraźny trend wzrostowy napływu kapitału zagranicznego do województwa małopolskiego, choć wolumen inwestycji nadal nie sięga poziomu z lat 2006-2008, czyli sprzed wybuchu globalnego kryzysu finansowego⁴⁸⁸ (rys. 4.13.).

Rysunek 4.13. Wartość zagranicznych inwestycji w województwie małopolskim do końca 2012 roku

Źródło: Inwestorzy zagraniczni w Małopolsce w 2012 r., Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Polityki Regionalnej, Kraków 2014, s. 7.

W latach 2009-2010 odnotowano w województwie małopolskim spadek napływu inwestycji zagranicznych, w porównaniu z latami 2006-2008, kiedy aktywność zagranicznych firm w regionie była znacznie większa. W 2010 roku wartość kapitału zagranicznego zainwestowanego w województwie małopolskim zbliżyła się do poziomu sprzed 2006 roku. Jednak dopiero rok 2011 był rokiem znaczącego wzrostu wielkości nakładów (w stosunku do roku 2010), a dynamika wzrostu inwestycji w województwie małopolskim była zbliżona do średniej całego kraju. Dzięki większej aktywności inwestorów w zakresie fuzji i przejęć, które stanowiły 40 % łącznej wielkości inwestycji,

488 Inwestorzy zagraniczni w Małopolsce w 2011 r., Ocena małopolskiego rynku pracy przez inwestorów

zagranicznych, Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa

143

w 2011 roku inwestycje zagraniczne w województwie małopolskim były wyższe o ponad 1/3 w porównaniu do roku 2010489.

Rosnąca systematycznie w województwie małopolskim liczba spółek z kapitałem zagranicznym pozwoliła na podniesienie wielkości bezpośrednich inwestycji zagranicznych w 2012 roku o 5% w porównaniu do roku 2011 i o 44% w stosunku do roku 2010 (tab. 4.2.). Liczba nowopowstałych spółek z kapitałem zagranicznym w województwie małopolskim stanowiła 5,6% tego typu spółek w całej Polsce w 2012 r., a udział regionu w łącznych nakładach kapitału zagranicznego w Polsce w latach 2008-2012 wyniósł około 8%490.

Tabela 4.2. Przedsiębiorstwa w województwie małopolskim z udziałem kapitału zagranicznego w latach 2006-2012 Liczba spółek 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 zarejestrowanych w REGON 2987 3240 3394 3565 3736 3921 4186 składających roczne sprawozdanie 1092 1110 1251 1381 1471 1575 1635 nowo zarejestrowanych 293 273 210 186 193 226 256 wyrejestrowanych 25 27 76 42 24 69 43

Żródło: Inwestorzy zagraniczni w Małopolsce w 2012 r., Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Polityki Regionalnej, Kraków 2014,s. 9.

Według raportu491 szacunkowa dynamika wzrostu bezpośrednich inwestycji zagranicznych w 2013 r. wyniesie co najmniej 5%

Analizując trend napływu BIZ do województwa małopolskiego w ostatnich latach można zauważyć specyficzne dla województwa przesunięcie maksymalnych wartości inwestycji w stosunku do całego kraju, a także wzrost inwestycji w 2012 r. przy ogólnym spadku inwestycji dla Polski. (rys. 4.14.).

Dla województwa małopolskiego tradycyjnym źródłem kapitału zagranicznego od zawsze były Stany Zjednoczone oraz kilka krajów Europy Zachodniej, zwłaszcza Niemcy. Nie dziwi więc, że w strukturze nakładów inwestycyjnych największą rolę w latach 2008-2012 odegrały Stany Zjednoczone, skąd pochodziła ¼ inwestycji, natomiast około 70% nakładów kapitału zagranicznego w województwie małopolskim pochodziło w roku 2009 i 2010 z krajów europejskich.

489 Ibidem.

490 Inwestorzy zagraniczni w Małopolsce w 2012 r., Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, Urząd

Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Polityki Regionalnej, Kraków 2014.,s. 8.

144

Rysunek 4.14. Dynamika napływu BIZ do województwa małopolskiego na tle Polski w latach 1997-2012

Źródło: Inwestorzy zagraniczni w Małopolsce w 2012 r., Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Polityki Regionalnej, Kraków 2014,s. 8.

W 2009 r. największe nakłady inwestycyjne obok USA poniosły Francja i Niemcy, a w roku 2010 USA i Wielka Brytania. Z kolei podmioty z Niemiec i USA stały się źródłem blisko 62% inwestycji zagranicznych w 2011 roku492.

Ponadto przepływy inwestycyjne w samym 2012 r. mocno uwidoczniły się powiązania z podmiotami gospodarczymi z Europy (rys. 4.15.), dla których wartość przyjętych przez województwo małopolskie inwestycji utrzymała się na wysokim 78% poziomie, podczas gdy BIZ z krajów Ameryki Północnej wynosiły 17% oraz 3,9% z Azji. Na 26 państw, które zainwestowały w 2012 roku w województwie małopolskim największe nakłady pochodziły z Niemiec, następnie z USA Francji, a także ze Szwajcarii i Rosji, z których nakłady znacznie wzrosły w porównaniu z rokiem 2011.

Największym liderem inwestycji w latach 2009-2010 była amerykańska firma F&P Holding, która przeznaczyła największe środki na rozwój spółek z grupy Can-Pack, na drugim miejscu znalazła się węgierska spółka TriGranit Holding działająca w branży nieruchomości handlowych i biurowych. Pierwszą trójkę zamknął w tych latach francuski koncern EDF.

492 Inwestorzy zagraniczni w Małopolsce w 2012 r., Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, Urząd

145

Rysunek 4.15. Kierunki napływu BIZ do województwa małopolskiego w 2012 roku

Źródło: Inwestorzy zagraniczni w Małopolsce w 2012 r., Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Polityki Regionalnej, Kraków 2014, s. 6.

Duże znaczenie w zaangażowaniu kapitałowym w województwie małopolskim miały też brytyjsko-luksemburski ArcelorMittal, amerykański General Electric, duński TK Development, niemiecki T-Mobile Deutschland i Union Invetsment Real Estate oraz słowacki I.P.R. i słowacko-czeski fundusz inwestycyjny Penta Investment493.

W kolejnych latach, podobnie jak w poprzednich w grupie największych inwestorów znalazł się brytyjsko-luksemburski potentat hutniczy AreclorMittal oraz amerykański Philip Morris, a także amerykański F&P Holding, francuski EDF i duński Carlsberg. W 2011 równie wielkie nakłady, głownie na przejęcia aktywów poniosły niemiecki Bayerische Hypo- and Vereisenbank AG (HVB) oraz amerykański General Electric. Mniejsze nakłady były udziałem czeskiego CEZ, francuskiego Valeo oraz brytyjskiego Tesco, francuskiego Carrefoura i niemieckiego Metro. W 2012 roku największą inwestycją w Małopolsce było przejęcie grupy Onet przez niemiecko-szwajcarski koncern medialny Ringier Axel Spinger Media oraz zakup akcji tarnowskich zakładów azotowych przez rosyjski koncern Acron. Z dużym zaangażowaniem kapitałowym związana była także sprzedaż Galerii Tarnovia funduszowi inwestycyjnemu Heitman oraz przejęcie dwóch biurowców w kompleksie Green Office w Krakowie przez szwedzką grupę Sazorę494.

493 Inwestorzy zagraniczni w Małopolsce w 2012 r., Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Polityki Regionalnej, Kraków 2014, s. 6-8.

146

Rozpatrując strukturę BIZ w województwie małopolskim według typu nakładów można zauważyć, ze w roku 2009 i 2010 przeważały inwestycje w przedsięwzięcia typu

greenfield – budowę i rozbudowę nowych zakładów produkcyjnych czy też placówek

usługowych, które są realizowane przez podmioty zagraniczne. W 2011 roku w grupie

greenfield znalazły się centrum handlowe Futura Park, hale Kraków Airport Logistic

Centre, hala hurtowa Makro Cash&Carry oraz centrum dystrybucyjne Lidl. Znaczące były również nakłady w zakłady produkcyjne uruchomione przez inwestorów zagranicznych we wcześniejszych latach jak Valeo, Can-Pack, Royal Canin czy Silgan White Cap. Wśród inwestycji greenfield wyraźny udział miały również nakłady franucksiego Valeo w rozwój i działalność zakładów w Skawinie i Chrzanowie oraz nakłady Auchan na realizację centrum handlowego Galeria Bronowice w Krakowie. Niemiecki T-Mobile również poniósł znaczne nakłady na rozwój swojej infrastruktury. Rok 2012 wiąże się też z dużymi nakładami w greenfield amerykańskiego Goodmana w rozbudowę centrum logistycznego w Modlniczce oraz z intensywnymi inwestycjami portugalskiego Jeronimo Martins, który w tym czasie rozpoczął realizację drugiego w województwie małopolskim centrum logistycznego dla swojej sieci.

Należy dodać, że w ramach BIZ w województwie małopolskim rozwijają się również krakowskie centra usług wspólnych i wydzielonych ( SSC i BPO), przy czym znacznie większa niż w nakładach finansowych jest ich rola w tworzeniu nowych miejsc pracy. Według raportu Małopolskiego Obserwatorium Gospodarki największe zaangażowanie kapitału wśród firm z tej branży miało miejsce w przypadku amerykańskich przedsiębiorstw State Street, CH2M HILL, Sabre, Amway i IBM.

Patrząc na roczny napływ BIZ do województwa małopolskiego według sektorów gospodarki (rys. 4.16.), można wyraźnie zauważyć, że sektorem, który przyciągnął najwięcej inwestycji jest przemysł z budownictwem, chociaż należy dodać, że rola przemysłu w ostatnich latach systematycznie maleje495.

495 Inwestorzy zagraniczni w Małopolsce w 2012 r., Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Polityki Regionalnej, Kraków 2014, s. 3.

147

Rysunek 4.16. Napływ inwestycji do województwa małopolskiego według sektorów gospodarki w latach 1997-2012

Źródło: Inwestorzy zagraniczni w Małopolsce w 2012 r., Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Polityki Regionalnej, Kraków 2014, s. 13.

Zmniejszenie wielkości nakładów przeznaczanych na inwestycje w sektorze przemysłowym i budowlanym w porównaniu z poprzednimi latami stało się widoczne. Prawie dwukrotny spadek odnotował też sektor handlowy. W 2009 roku w strukturze sektorowej nakładów przeważały inwestycje w działalności usługowe. Największe znaczenie miały inwestycje na rynku nieruchomości, jednak już w 2010 roku strumień inwestycji w tej działalności uległ znacznemu zmniejszeniu. W 2010 roku większe znaczenie miały inwestycje w przemysł i budownictwo, co wynikało z jeszcze większego spadku nakładów w sektorze usług. Z kolei większe nakłady w 2010 r. przeznaczone zostały na działalność profesjonalną, naukową i techniczną. Również nakłady w sektorze handlowym powróciły do poziomu z lat przed wybuchem wielkiego kryzysu gospodarczego.

Zagraniczni inwestorzy zajmujący się działalnością handlową blisko ¾ swoich nakładów przeznaczyli na handel detaliczny, a udział handlu w nakładach ogółem był w ostatnich latach w zasadzie stabilny i kształtował się na poziomie 10%. W roku 2012 spadła natomiast wartość inwestycji zagranicznych w sektorze usług w województwie małopolskim, w porównaniu z rokiem poprzednim. W działalnościach związanych z obsługą rynku nieruchomości wartość ta obniżyła się o ponad 15%.

W 2011 roku nakłady na działalność naukową stanowiły 3/5 środków wydatkowanych przez kapitał zagraniczny w województwie małopolskim, w tym 2/3 trafiło do firm prowadzących działalność z zakresu informacji i komunikacji. Znaczące

148

środki zostały również przeznaczone na rozwój działalności związanej z obsługą rynku nieruchomości. Trochę mniejsze nakłady zagranicznych inwestorów w województwie małopolskim zostały zaangażowane w dwóch branżach usługowych takich jak działalność profesjonalna i naukowa, techniczna oraz w branży finansowej i ubezpieczeniowej⁴⁹⁶.

Rok 2012 zaznaczył się znacznym wzrostem nakładów, w stosunku do lat poprzednich, w sektorze przemysłowym. Zdecydowaną większość stanowiło przetwórstwo przemysłowe: 92% BIZ w przemyśle, energetyka 6%, niewielki był udział nakładów na budownictwo. Natomiast wielkość inwestycji w działalność usługową, poza handlem, była w roku 2012 nieco mniejsza niż w 2011, a tym samym nieco większa niż nakłady w sektorze przemysłowym. Największe nakłady finansowe trafiły do firm związanych z informacją i komunikacją, duży strumień finansowy popłynął również do obsługi rynku nieruchomości, co razem dało 83% łącznych nakładów poniesionych przez inwestorów zagranicznych na działalność usługową w województwie małopolskim w 2012 roku⁴⁹⁷.

4.4. Sektor nowoczesnych usług biznesowych na terenie województwa