Analiza obrotów handlu zagranicznego przedsiębiorstw z województwa

Ogólne obroty handlu zagranicznego w Polsce w roku 2013 wzrosły w stosunku do roku poprzedniego. Zgodnie z danymi Departamentu Handlu i Usług GUS zarówno eksport jak i import w skali całego kraju zwiększył się w porównaniu z rokiem 2012. W 2013 r. eksport w mld euro zwiększył się w stosunku do roku poprzedniego o 8,0% podczas gdy import zwiększył się w tym samym okresie o 1,9%476. Można zatem zauważyć ponowny powrót do tendencji wzrostowej, po znacznym spadku jaki odnotowano w 2012 r (po wyhamowaniu dynamika wzrostu eksportu zatrzymała się na poziomie 5%). w porównaniu z rokiem 2011, kiedy to wzrost eksportu w Polsce wyniósł 14,2%⁴⁷⁷. Analizując ostateczne dane przedstawione przez GUS, można stwierdzić, że podobnie jak w latach poprzednich, w 2013 r. eksport na rynki rozwijające się i słabiej rozwinięte wzrósł szybciej, bo o 11,4% niż na rynki rozwinięte, gdzie wzrósł o 5,5%478.

Ze względu na brak dostępnych danych dotyczących obrotów handlu zagranicznego w przekroju wojewódzkim za rok 2013, w dalszej części pracy dotyczącej

476 Obroty handlu zagranicznego ogółem i według krajów w 2013 r. (wyniki ostateczne), GUS 2014.

477 Handel zagraniczny w Polsce i w Małopolsce w 2012 roku, Małopolskie Obserwatorium Gospodarki,

Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Polityki Regionalnej, Kraków 2014, s 4.

478 Zob. szerzej: Polska 2014, Raport o Stanie Handlu Zagranicznego, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa

137

eksportu i importu województwa małopolskiego autorka będzie posługiwać się danymi dostępnymi w raportach z 2013 r., zawierającymi zestawienie danych dla województwa na koniec 2012 r.

Na tle danych ogólnokrajowych województwo małopolskie należy do grupy województw o średniej sile eksportowej i według dostępnych danych na koniec 2012 roku zajmuje szóstą pozycję w kraju, ustępując takim województwom jak mazowieckie, śląskie, dolnośląskie, wielkopolskie i pomorskie (rys. 4.8.).

Rysunek 4.8. Wartość eksportu polskich województw w latach 2011 i 2012 (w mln euro)

Źródło: Handel zagraniczny w Polsce i Małopolsce 2012, Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Polityki Regionalnej, Kraków 2014, s. 10.

Po silnym wzroście obrotów handlowych całego kraju, w tym i województwa małopolskiego, który miał miejsce po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej479; w okresie 2004-2008, w roku 2009 nastąpiło ogólne załamanie krajowego eksportu i importu, jednak dla województwa małopolskiego było ono znacznie głębsze. Samo tempo wychodzenia z osłabienia gospodarczego było wyraźnie zróżnicowane na poziomie województw. Pomimo niewielkiego wzrostu odnotowanego w 2010 roku, nie udało się odbudować siły eksportowej województwa małopolskiego sprzed roku 2009, a wartość eksportu w 2010 r. była o jedną dziesiątą niższa od wielkości na koniec 2008 roku. Część małopolskich przedsiębiorców częściowo odeszła od proeksportowego profilu działalności, w związku z czym wartość eksportu stanowiła w 2010 roku niewiele

479 E. Molendowski, Major Changes in the Foreign Trade of Poland Resulting from its Accession to the

EU, “Contemporary Issues in Business, Management and Education 2012”, Vilnius Gediminas Technical

138

ponad jedną piątą PKB regionu, a województwo małopolski zanotowało ujemne saldo handlu zagranicznego w większości branż480. Wyjątek stanowił przemysł przetwórczy oraz mniejsze sektory jak górnictwo, rolnictwo, gospodarka odpadami, dostawy wody i administracja.

Jednak już lata 2010-2011 to okres ponownego wzrostu zarówno eksportu jak i importu, choć rok 2011 w porównaniu z poprzednim miał minimalnie niższą dynamikę wzrostów, to w ujęciu wartościowym był najlepszym okresem wymiany handlowej w województwie małopolskim. Tendencja wzrostowa w eksporcie w województwie była wyższa niż średnia krajowa i wzrosła w porównaniu z rokiem 2010 o 20,5%, w przypadku importu wzrost względem 2010 roku był na poziomie 20,2%. Tak więc w 2011 roku udział województwa małopolskiego w krajowym eksporcie i imporcie zaczął znowu wrastać, a województwo zaczęło umacniać swoją pozycję względem innych, gdy eksport z regionu osiągnął 5,1% udziału krajowego eksportu, a import 5,2%. Trend został utrzymany w 2012 roku, gdy eksport pozostał bez zmian, a udział importu spadł o 0,1% zrównując wartości małopolskiego wkładu w krajowy import i eksport481 (rys. 4.9.).

Rysunek 4.9. Udział województwa małopolskiego w eksporcie i imporcie krajowym w latach 2008-2012 (w%)

Źródło: Handel zagraniczny w Polsce i Małopolsce 2012, Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Polityki Regionalnej, Kraków 2014, s. 7.

Ciekawa sytuacja w roku 2011 miała miejsce w małopolskim imporcie, który był zdecydowanie mocniej niż import reszty kraju związany z obsługą rynku nieruchomości, natomiast mniejszy niż przeciętny w kraju był import dóbr i usług związanych z transportem i gospodarką magazynową, a także działalnością ubezpieczeniową

480 Handel zagraniczny w Polsce i Małopolsce 2012, Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Polityki Regionalnej, Kraków 2014, s. 5.

139

i finansową. Obecnie województwo małopolskie sprowadza z zagranicy przede wszystkim wyroby przemysłu przetwórczego oraz produkty oferowane przez handel detaliczny i hurtowy, co razem stanowi 97% importu, choć w 2012 roku można zauważyć spadek w dynamice importu w przetwórstwie przemysłowym na poziomie ok. 4%. Tym samym wzrosła nieznacznie o 1,6% wartość importu dla handlu, a także o 6% w informacji i komunikacji, o 11% w transporcie i gospodarce magazynowej, 21% w działalności związanej z kulturą, rozrywką i rekreacją a także w gospodarce ściekami i odpadami i to o 106%⁴⁸².

Eksport w województwie małopolskim opiera się głównie na wywozie produktów przetwórstwa przemysłowego, choć udział ten konsekwentnie spada z poziomu 97% w 2010 roku, poprzez poziom 79% w 2011 roku do 75% ogólnej wartości wywozu towarów za granicę w 2012 roku483. Wzrasta natomiast nieznacznie udział eksportu firm działających w sektorze handlu hurtowego i detalicznego z 18,5% w roku 2011 do 21% w roku 2012. Dodatnie saldo w obrotach handlowych oprócz obsługi rynku nieruchomości wystąpiło również w obszarach związanych z kulturą, rozrywką, rekreacją. Ta kontynuacja wzrostu w eksporcie w 2012 r. utrzymała tempo wzrostu eksportu krajowego, czyli 5%. Jednak po raz pierwszy w województwie małopolskim doszło do sytuacji, kiedy wzrostowej dynamice eksportu towarzyszyła spadkowa tendencja w imporcie wynosząca 2%484 (rys. 4.10).

W ciągu ostatnich dwóch lat wymiana zagraniczna w województwie małopolskim utrzymuje się w granicach 6% salda krajowego. W 2010 r. handel zagraniczny w województwie małopolskim stanowił 6,4% deficytu krajowego, wartość ta lekko spadła w roku 2011, a w 2012 roku osiągnęła poziom 5%. Wymianę handlową przedsiębiorstw z województwa małopolskiego z państwami z zagranicy charakteryzuje silny stopień koncentracji towarowej, a także, zgodnie z trendem ogólnokrajowych obrotów zagranicznych, wysoki stopień koncentracji przestrzennej485.

Największą grupę docelową małopolskiego eksportu stanowią rynki Unii Europejskiej, z czego najwięcej produktów trafia na rynek niemiecki, a trend ten jest zgodny z ogólnopolskim.

482 Handel zagraniczny w Polsce i Małopolsce 2012, Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Polityki Regionalnej, Kraków 2014, s. 4.

483 Ibidem.

484 Ibidem, s.5.

485 Handel zagraniczny w Polsce i Małopolsce 2012, Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Polityki Regionalnej, Kraków 2014, s. 8.

140

Rysunek 4.10. Wartość eksportu i importu w Polsce i województwie małopolskim w latach 2008-2012 (w mld euro)

Źródło: Handel zagraniczny w Polsce i Małopolsce 2012, Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Polityki Regionalnej, Kraków 2014, s. 7.

W województwie małopolskim wzrasta systematycznie wartość eksportu do państw Europy środkowo-wschodniej; w 2012 r. wywóz do tego regionu wzrósł o 7% w stosunku do roku poprzedniego, jak również zwiększył się o 14 % eksport do Czech, Słowacji i Węgier. Przeważająca część towarów eksportowych (90%) przeznaczona jest na rynki krajów 20 najważniejszych partnerów handlowych województwa małopolskiego486 (rys. 4.11.).

Rysunek 4.11. Wartość eksportu do 20 najważniejszych partnerów handlowych przedsiębiorstw z województwa małopolskiego 2011-2012 (w mln euro)

Źródło: Handel zagraniczny w Polsce i Małopolsce 2012, Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Polityki Regionalnej, Kraków 2014, s. 3.

141

Rok 2012 był okresem pewnych spadków zarówno całej Polski, jak dla małopolskiej wymiany zagranicznej. Z województwa małopolskiego znacznie mniej towarów niż w roku poprzednim przyjął rynek belgijski, turecki i szwedzki.

Niewielki spadek nastąpił też w eksporcie na rynek włoski i austriacki, a także na rynek rosyjski. Natomiast w porównaniu z rokiem poprzednim wzrosła liczba krajów pozaeuropejskich, do których przedsiębiorstwa z województwa małopolskiego wyeksportowały swoje towary. Pewną dynamikę w rozwoju eksportu zanotowano do Chin i Indii, Brazylii, USA i Kanady⁴⁸⁷. Ponadprzeciętny na rynku małopolskim, w porównaniu z dynamiką ogólnopolską był wzrost eksportu do krajów Dalekiego Wschodu oraz sąsiadów południowych, ale średnia dynamika eksportu małopolskich przedsiębiorstw na rynki Europy środkowo-wschodniej była znacznie mniejsza niż w skali ogólnokrajowej (rys.4.12.).

Rysunek 4.12. Kierunki handlu zagranicznego przedsiębiorstw w województwie małopolskim w 2012 roku

Źródło: Handel zagraniczny w Polsce i Małopolsce 2012, Streszczenie, Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Polityki Regionalnej, Kraków 2014, s. 3.

487 Handel zagraniczny w Polsce i Małopolsce 2012, Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Polityki Regionalnej, Kraków 2014, s. 3.

142

4.3. Analiza bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) w województwie