Analiza morfologiczna

Analizę morfologiczną wykorzystano w kontekście jej możliwości wspomagania innowacyjnego produktu. Utworzone zostały warianty rozwiązań dla produktu i szczegółowo rozpoznano problem. Trzy powstałe skrzynki morfologiczne zostały przeanalizowane następująco:

120 1. zestawienie ścieków i preparatu,

2. zestawienie rodzajów wód i preparatu, 3. zestawienie cech preparatu z jego składem.

Przedsiębiorstwo ma w swojej ofercie preparaty nazywane klasycznymi oraz modyfikatory powstające na bazie preparatów klasycznych (tab. 5.20). Preparaty te reagują na ścieki różnego typu, które wymieniono w tabeli 5.21. Aby uzyskać ich interesujące kombinacje (tab. 5.22), należy każdą cechę z tabeli pierwszej połączyć z każdą cechą z tabeli drugiej. W efekcie uzyskuje się dużą liczbę możliwych wariantów rozwiązań. Na przykład preparat 1,3 A (1c) połączony ze ściekami odlewni (2c) da kombinację 1c2c i tym samym utworzy jeden wariant rozwiązania. Proces przeprowadzenia analizy ma charakter systematyczny. Jest on pracochłonny. Należy przestrzegać następującej sekwencji: ujęcie obiektu poprzez cechy, utworzenie ich kombinacji, analiza powstałych wariantów rozwiązań. Tablicę morfologiczną (tab. 5.23) poddano analizie i wyodrębniono z niej (zacieniowane pola) obszary interesujące z punktu widzenia rozwoju produktu.

1. Zestawienie ścieków i preparatu

Tab. 5.20. Warianty preparatu

a 1A klasyczne b 1,2 A klasyczne c 1,3 A klasyczne d 105 A klasyczne e 1 ASW klasyczne f 1 ASW/B klasyczne g 1,2 AB klasyczne h D15 modyfikator i D16 modyfikator j DM17H modyfikator k D15H modyfikator

121 Tab. 5.21. Warianty ścieków

Tab. 5.22. Zestawienie ścieków i preparatu

a węgla kamiennego i brunatnego, metali nieżelaznych b hut, stalowni i walcowni

c odlewni d galwanizerni e koksowni i gazowni f elektrowni i elektrociepłowni g cukrowni h krochmalni i mleczarni j tłuszczowe

k rzeźni i przetwórstwa mięsnego

l utylizacyjne ł przetwórstwa ryb m gorzelni/browarskie n rafineryjno-petrochemiczne o maszynowe p celulozowe-papiernicze r samochodowe

s skórzany i produktów pokrewnych/garbarnie

t włókienniczy

u tworzyw sztucznych

w ceramiczny i materiałów budowlanych

y komunalne

a b c d e f g h i j k l ł m n o p r s t u w y 1 1a 1b 1c 1d 1e 1f 1g 1h 1i 1j 1k 1l 1ł 1m 1n 1o 1p 1r 1s 1t 1u 1w 1y 2 2a 2b 2c 2d 2e 2f 2g 2h 2i 2j 2k

122 Tab. 5.23. Tablica morfologiczna z wariantami

1\2 a b c d e f g h i j k

a 1a2a 1a2b 1a2c 1a2d 1a2e 1a2f 1a2g 1a2h 1a2i 1a2j 1a2k b 1b2a 1b2b 1b2c 1b2d 1b2e 1b2f 1b2g 1b2h 1b2i 1b2j 1b2k c 1c2a 1c2b 1c2c 1c2d 1c2e 1c2f 1c2g 1c2h 1c2i 1c2j 1c2k d 1d2a 1d2b 1d2c 1d2d 1d2e 1d2f 1d2g 1d2h 1d2i 1d2j 1d2k e 1e2a 1e2b 1e2c 1e2d 1e2e 1e2f 1e2g 1e2h 1e2i 1e2j 1e2k f 1f2a 1f2b 1f2c 1f2d 1f2e 1f2f 1f2g 1f2h 1f2i 1f2j 1f2k g 1g2a 1g2b 1g2c 1g2d 1g2e 1g2f 1g2g 1g2h 1g2i 1g2j 1g2k h 1h2a 1h2b 1h2c 1h2d 1h2e 1h2f 1h2g 1h2h 1h2i 1h2j 1h2k i 1i2a 1i2b 1i2c 1i2d 1i2e 1i2f 1i2g 1i2h 1i2i 1i2j 1i2k j 1j2a 1j2b 1j2c 1j2d 1j2e 1j2f 1j2g 1j2h 1j2i 1j2j 1j2k k 1k2a 1k2b 1k2c 1k2d 1k2e 1k2f 1k2g 1k2h 1k2i 1k2j 1k2k l 1l2a 1l2b 1l2c 1i2d 1l2e 1l2f 1l2g 1l2h 1l2i 1l2j 1l2k ł 1ł2a 1ł2b 1ł2c 1ł2d 1ł2e 1ł2f 1ł2g 1ł2h 1ł2i 1ł2j 1ł2k m 1m2a 1m2b 1m2c 1m2d 1m2e 1m2f 1m2g 1m2h 1m2i 1m2j 1m2k

n 1n2a 1n2b 1n2c 1n2d 1n2e 1n2f 1n2g 1n2h 1n2i 1n2j 1n2k o 1o2a 1o2b 1o2c 1o2d 1o2e 1o2f 1o2g 1o2h 1o2i 1o2j 1o2k p 1p2a 1p2b 1p2c 1p2d 1o2e 1p2f 1p2g 1p2h 1p2i 1p2j 1p2k r 1r2a 1r2b 1r2c 1r2d 1r2e 1r2f 1r2g 1r2h 1r2i 1r2j 1r2k s 1s2a 1s2b 1s2c 1s2d 1s2e 1s2f 1s2g 1s2h 1s2i 1s2j 1s2k t 1t2a 1t2b 1t2c 1t2d 2t2e 1t2f 1t2g 1t2h 1t2i 1t2j 1t2k u 1u2a 1u2b 1u2c 1u2d 1u2e 1u2f 1u2g 1u2h 1u2i 1u2j 1u2k w 1w2a 1w2b 1w2c 1w2d 1w2e 1w2f 1w2g 1w2h 1w2i 1w2j 1w2k y 1y2a 1y2b 1y2c 1y2d 1y2e 1y2f 1y2g 1y2h 1y2i 1y2j 1y2k

123 Dwa pierwsze zaznaczenia oceniono jako zagadnienia niebadane jeszcze do tej pory, ale uznano, że mogą być efektywne. Podkreślono jednak, że dalsza analiza w tej sytuacji musi pominąć czynniki zewnętrzne – głównie uwarunkowania rynkowe, gdyż mogą one blokować powstanie tej kombinacji. Obszary od 1i2h do 1i2k uwypukliły również brak danych na bieżący temat, wskazując tym samym, że można po nim oczekiwać pozytywnego efektu technologicznego. Ostatnie pola wskazały, że ten zestaw także może się sprawdzić, ale wymagany jest preparat obniżający odczyn pH i duża ilość jonów Al. Tablica pokazała wiele obszarów stojących pod znakiem zapytania. Jednocześnie wskazywała na możliwości w danym obszarze, ale kosztem wyższej dawki preparatu albo mniejszej efektywności. Zrezygnowano z tych obszarów, bo nie spełniłyby następnego etapu, czyli oceny formalnej ustalonych kryteriów.

2. Zestawienie rodzaju wód i preparatu

Metoda morfologiczna wymaga wykazania poszczególnych cech. Tym razem wyodrębniono pięć rodzajów wód (tab. 5.24), które mogą zostać uzdatnione preparatem klasycznym oraz jego modyfikatorem. Rodzaje preparatów zostały wymienione już w poprzednim zestawieniu.

Tab. 5.24. Rodzaje wód

Powstałe kombinacje (tab. 5.25) pozwalają już na szczegółową analizę wariantów (tab. 5.26) i zmniejszenie przestrzeni morfologicznej.

a przemysłowe

b obiegowe

c głębinowe

d powierzchniowe

124 Tab. 5.25. Zestawienie wód i preparatu

a b c d e f g h i j k 1 1a 1b 1c 1d 1e

2 2a 2b 2c 2d 2e 2f 2g 2h 2i 2j 2k

Tab. 5.26. Tabela morfologiczna z wariantami

1\2 a b c d e f g h i j k

a 1a2a 1a2b 1a2c 1a2d 1a2e 1a2f 1a2g 1a2h 1a2i 1a2j 1a2k b 1b2a 1b2b 1b2c 1b2d 1b2e 1b2f 1b2g 1b2h 1b2i 1b2j 1b2k c 1c2a 1c2b 1c2c 1c2d 1c2e 1c2f 1c2g 1c2h 1c2i 1c2j 1c2k d 1d2a 1d2b 1d2c 1d2d 1d2e 1d2f 1d2g 1d2h 1d2i 1d2j 1d2k e 1e2a 1e2b 1e2c 1e2d 1e2e 1e2f 1e2g 1e2h 1e2i 1e2j 1e2k

Zestawienie rodzaju wód i preparatu okazało się najmniej obiecujące z perspektywy rozwoju nowego produktu przedsiębiorstwa. Najlepiej została oceniona kolumna „d”. Nie wprowadza ona jednak innowacyjnych rozwiązań, stanowiąc tylko drobne ulepszenie istniejącej oferty. Większość analiz wykazała jednak wady, takie jak np.: dana kombinacja obniży odczyn, ale trzeba czasem rozbić układy micelarne, koloidy ochronne, redukować barwę, aby nie „pieniło się” przy wzroście pH. Tablica przedstawiła więc rozwiązania znane, ale i szkodliwe.

3. Zestawienie cech preparatu z jego składem

W pierwszej kolejności wyodrębniono najważniejsze cechy preparatu (tab. 5.27), w tym także bezpieczeństwo jego użytkowania i magazynowania. Do specyficznych cech preparatu wybrano prawie tyle samo jego składników (tab. 5.28). Zestawionym kombinacjom przypisano symbole (tab. 5.29). W następnej kolejności możliwe było utworzenie tablicy morfologicznej, w której – po systematycznej analizie – zacieniono najbardziej obiecujące obszary do dalszego rozwijania koncepcji (tab. 5.30).

125 Tab. 5.27. Cechy preparatu

a temperatura zamarzania

b cena

c określony stopień polimeryzacji

d procent glinu

e procent chlorków

f lepkość

g pH

h gęstość

i klasyfikacja (jest lub nie jest bezpieczny)

j bezpieczeństwo użytkowania (łatwy lub problematyczny) k stopień trudności syntezy (instalacja, modyfikacje, czas syntezy)

l magazynowanie (łatwy, trudny, optymalny) Tab. 5.28. Skład (składniki)

a sole (inne niż wymienione)

b chlorek wapnia c chlorek magnezu d siarczan glinu e siarczan magnezu f kwas solny g aluminium metaliczne h woda i polielektrolity j bentonity

126 Tab. 5.29. Zestawienie cech preparatu ze składem

a b c d e f g h i j k l 1a 1b 1c 1d 1e 1f 1g 1k 1i 1j 1k 1l 2a 2b 2c 2d 2e 2f 2g 2h 2i 2j 2k

Zaznaczony obszar „d” mimo sporego potencjału został oceniony jako propozycja podnosząca znacząco koszty. Na tym etapie rozważań można jeszcze uwzględnić możliwość modyfikacji ceny w postaci zmian strategii cen, poziomu tych cen, elastyczności cenowej. Drugi zaznaczony obszar to cała kolumna „j”, oceniona jako efektywna o dużych możliwościach technologicznych. Co ciekawe, w ocenie obszarów pojawiło się wiele zastrzeżeń, wątpliwości i warunków skuteczności (np. wymaga zbyt wielu operacji, zależy od soli). Wykaz poszczególnych odpowiedzi przedstawiono w tabeli 5.31. Można zauważyć na niej analizę popartą wiedzą i uwzględniającą funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Przykład ten ma na celu podkreślenie, że żaden z wariantów nie może zostać pominięty, a wartościowanie pomysłów należy odroczyć. Tab. 5.30. Tabela morfologiczna z wariantami

1\2 a b c d e f g h i j k

a 1a2a 1a2b 1a2c 1a2d 1a2e 1a2f 1a2g 1a2h 1a2i 1a2j 1a2k b 1b2a 1b2b 1b2c 1b2d 1b2e 1b2f 1b2g 1b2h 1b2i 1b2j 1b2k c 1c2a 1c2b 1c2c 1c2d 1c2e 1c2f 1c2g 1c2h 1c2i 1c2j 1c2k d 1d2a 1d2b 1d2c 1d2d 1d2e 1d2f 1d2g 1d2h 1d2i 1d2j 1d2k e 1e2a 1e2b 1e2c 1e2d 1e2e 1e2f 1e2g 1e2h 1e2i 1e2j 1e2k f 1f2a 1f2b 1f2c 1f2d 1f2e 1f2f 1f2g 1f2h 1f2i 1f2j 1f2k g 1g2a 1g2b 1g2c 1g2d 1g2e 1g2f 1g2g 1g2h 1g2i 1g2j 1g2k h 1h2a 1h2b 1h2c 1h2d 1h2e 1h2f 1h2g 1h2h 1h2i 1h2j 1h2k i 1i2a 1i2b 1i2c 1i2d 1i2e 1i2f 1i2g 1i2h 1i2i 1i2j 1i2k j 1j2a 1j2b 1j2c 1j2d 1j2e 1j2f 1j2g 1j2h 1j2i 1j2j 1j2k k 1k2a 1k2b 1k2c 1k2d 1k2e 1k2f 1k2g 1k2h 1k2i 1k2j 1k2k

System wspomagający dobór metod stymulowania innowacyjnych rozwiązań technicznych

127

Tab. 5.31. Analiza poszczególnych wariantów cech preparatu z jego składem

1\2 a b c d e f g h i j k

a 1a2a 1a2b 1a2c 1a2d 1a2e 1a2f 1a2g 1a2h 1a2i 1a2j 1a2k

brak wpływu ma wpływ na cechę (obniża temp. zamarzania) ma wpływ na cechę (obniża temp. zamarzania)

brak wpływu brak wpływu

ma wpływ na cechę (obniża temp. zamarzania) brak wpływu ma wpływ na cechę (obniża temp. zamarzania)

brak wpływu brak wpływu

ma wpływ na cechę (obniża

temp. zamarzania)

b 1b2a 1b2b 1b2c 1b2d 1b2e 1b2f 1b2g 1b2h 1b2i 1b2j 1b2k nie wpływa znacząco (jako składnik kosztotwórczy) podnosi koszty znacząco podnosi koszty znacząco podnosi koszty znacząco podnosi koszty znacząco nie wpływa znacząco (jako składnik kosztotwórczy) nie wpływa znacząco (jako składnik kosztotwórczy) nie wpływa znacząco (jako składnik kosztotwórczy) nie wpływa znacząco (jako składnik kosztotwórczy) trudno stwierdzić nie wpływa znacząco (jako składnik kosztotwórczy)

c 1c2a 1c2b 1c2c 1c2d 1c2e 1c2f 1c2g 1c2h 1c2i 1c2j 1c2k obniża jako składnik obniża jako składnik obniża jako składnik obniża jako składnik obniża jako składnik obniża jako składnik podnosi jako składnik obniża jako składnik obniża jako składnik obniża jako składnik obniża jako składnik

d 1d2a 1d2b 1d2c 1d2d 1d2e 1d2f 1d2g 1d2h 1d2i 1d2j 1d2k obniża jako

składnik ^{obniża jako} składnik ^{obniża jako} składnik ^{podnosi jako} składnik ^{obniża jako} składnik ^{obniża jako} składnik ^{podnosi jako} składnik ^{obniża jako} składnik ^{obniża jako} składnik ^{obniża jako} składnik ^{obniża jako} składnik

e 1e2a 1e2b 1e2c 1e2d 1e2e 1e2f 1e2g 1e2h 1e2i 1e2j 1e2k ? podnosi podnosi obniża obniża podnosi obniża obniża obniża obniża obniża

f 1f2a 1f2b 1f2c 1f2d 1f2e 1f2f 1f2g 1f2h 1f2i 1f2j 1f2k obniża obniża obniża obniża obniża obniża podnosi obniża podnosi ? obniża

g 1g2a 1g2b 1g2c 1g2d 1g2e 1g2f 1g2g 1g2h 1g2i 1g2j 1g2k ? dodatek obniża dodatek obniża dodatek obniża dodatek obniża dodatek obniża ^dodatek

podnosi

dodatek podnosi

dodatek

podnosi ^? dodatek obniża

h 1h2a 1h2b 1h2c 1h2d 1h2e 1h2f 1h2g 1h2h 1h2i 1h2j 1h2k obniża obniża obniża obniża obniża obniża podnosi obniża obniża podnosi obniża

i 1i2a 1i2b 1i2c 1i2d 1i2e 1i2f 1i2g 1i2h 1i2i 1i2j 1i2k bezpieczny bezpieczny bezpieczny – bezpieczny bezpieczny niebezpieczny bezpieczny bezpieczny bezpieczny bezpieczny niebezpieczny

j 1j2a 1j2b 1j2c 1j2d 1j2e 1j2f 1j2g 1j2h 1j2i 1j2j 1j2k ? problematyczny problematyczny problematyczny problematyczny problematyczny łatwy łatwy łatwy łatwy problematyczny

128