1. Galicyjskie to w a rz y s tw o ochrony z w ie rz ą t, istn ieją ce o d r . 1876, lic z y ło z końcem r. 1883 ogółem 1102 człon ków , a to : a) we L w o w ie 226, b) na p ro w in cy i 5 1 1 , c) w filija c h 3 6 5 ; dochód w yn osił 769 złr. 25 ct., rozchód 822 z łr. 75 ct., n ied ob ór 53 złr. 50 c t . ; w r. 1884 b y ło c z ło n k ó w 11 2 7 ; do-
«ltod w y n o sił 931 złr. 97 ct., rozchód 792 złr. 40 e t.; p ozostało ść w k a sie 39 z łr . 57 c t .; z koiicem r. 1886 b y ło ogółem czło n k ó w 934, z ty ch w e D w o w ie ty lk o 279. D ochód za r. 1886 w y n o s ił 647 złr. 38 ct., rozchód 734 y Ct.; n ied obór 86 złr. 99 ct. N a n ied obór ten, d ru g i w c ią g u 11 la t istn ie-
*Ua to w a rzy stw a , z ło ż y ły się w p ierw szym rzęd zie n ied b a lstw o za rzą d ó w ro z
w ią z a n y c h filij, ja k o te ż z a le g ło ś c i n aw e t tr z y le tn ie u cz ło n k ó w to w a rzy stw a n“ p ro w in cy i ta k , że to w a rzy stw o stra c iło obecn ie 1023 złr. 50 ct. T o w a rzy stw o to w y d a je M iesięczn ik . W r. 1886 ro zesła n o 1020 egz. teg o c z a s o pism a. W r . 1885 i 1886 w n iosło to w a rzy stw o 140 p od ań do ró żn ych w ła d z.
lic z n y c h od d zia łów czy n n y m i są d z isia j ty lk o dw a, t. j . od d zia ł w R ze-
* z«w ie i M ikulińcach.
O ddział rzeszow ski, od 2 lat istn ieją cy , lic z y ok oło 1 0 0 członk ów trzech d elo g a tó w w T yczyn ie, K olb uszow ie i L eżajsk u i zd z ia ła ł w ie le do- ‘ rogo w sp raw ie ochrony zw ierząt. W r. 1885 ukarano w ed łu g urzędow ego Wykazu Z w ierzch ności gm innej m. R zeszow a za dręczen ie zw ierząt ogółem
^ osób, i to izraelitów 22, chrześcijan 37, przedew szystkim : a) za n ielito -
«iwe krępow an ie nóg i sk rzydeł drobiu izr. 14, chrzęść. 11, b) za n ie lito
-Ściwe krępow anie cie lą t izr. 3, chrz. 9, c) za n ied b ałe rzucan ie cielą t na ziem ię izr. 3, d) za n ie lito śc iw e b icie i k atow an ie koni chrz. 5, e) za' prze
ładow an ie w ozu izr. 2, chrz. 1 1, za n iep od k u w an ie kon i chrz. 1.
W r. 1886 ukarano ogółem 136 osób, m ian ow icie a) za d ręczące k rę
pow anie nóg i sk rzydeł drobiu 24 osób, b) za dręczen ie c ie lą t 15 osób, c) za n iep od k u cie k on i podczas gołoledzi 79, d) za p rzeciążanie w ozów 13 osób, e) za srogie b icie koni 4, f) za zran ienie kon ia złą up rzężą 1. — K ary w y m ierzan o grzyw nam i od 10 ct. do 1 złr. i aresztem od 6 do 48 godzin. W e d łu g w yk azu czynnych członk ów p o licy i m iejskiój, przedłożonego przez tę Z w ierzch ność gm inną, stosow nie do ich za słu g przyznało rzeszow sk ie tow a
rzystw o ochrony zw ierząt prem ije p ien iężn e w r. 1885 w ogólnej sum ie 16 złr., w r. 1886 w ogólnej sum ie 17 złr. 10 ct.
O ddział rzeszow ski w n iósł p rzed staw ien ia do 5 starostw i w yd ziałów p ow iatow ych rzeszow sk iego okręgu w sp raw ie dręczen ia koni i p od sk ubyw a
nia g ęsi. C. k. Starostw o w R zeszow ie o k óln ik iem z dnia 26. styczn ia 1886 1. 21.367 w ystosow ało zgodne z treścią p rzed staw ien ia W y d z ia łu , p o lecen ie do w szystk ich gm in, obszarów dw orskich i kom end żandarm eryi rzeszow sk iego pow iatu, zaliczając do dręczeń zw ierząt także rozp ow szechn iony u nas zw yczaj p od skubyw ania gęsi.
Co do p od sk ubyw ania g ę si, D y r ek ey ja szkoły w eterynaryi w e L w ow ie na zapytanie gal. tow. ochr. zw ierząt pism em z 20. m arca 1886 1. 75 odpos w iedziała:
„W odp ow ied zi na szacow ną odezw ę z dnia 17. m arca 1. 50 D y rek ey ja szk oły w eterynaryi, zgodnie ze zdaniem grona profesorów , ma zaszczyt ozn aj
m ić, że ja k k o lw iek podobnie ja k peryjodyczn e lin ien ie sierci u zw ierząt czw oronożnych n ie je s t z bólem p ołączon e i sam ow olne w yp adan ie pięrza, oraz ostrożne w y b ieran ie pu ch u u ptactw a w porze gu b ien ia pierza, z tym w szystkim jed n ak w ysk u b yw an ie, a raczej w yryw an ie piór m ocnićj tk w ią cych, uw ażane b y ć m usi za operaeyją, pew ien ból zw ierzęciu sp raw iającą1*.
W s k u te k d alszych zażaleń w n ie sio n y ch przez W y d zia ł filii rzeszow - skiój, w yd ało Starostw o rzeszow sk ie now y okóln ik z 2 2. m arca 1886 1. 5519, którym zgodnie z opin iją W y d zia łu tejże filii, d ozw oliło m ałych u lg w pod
k u w an iu koni i pod sk ubyw aniu g ęsi, nie n aruszając isto ty rzeczy. M iano
w ic ie dozw olono jadącym bez ciężaru i na m niejsze przestrzen ie, p od ku w a
n ia ty lk o przednich k opyt, utrzym ując zresztą nak az k u cia w szy stk ich czte
rech nóg w razie ja zd y na dalsze p rzestrzen ie lub z ciężaram i. P od sk u b y
w an ia bez obn ażania ca łk ow itego g ę si dozwolono jed y n ie w porze letn iej.
R ów nież W y d zia ł pow iatow y w R zeszow ie poparł dążności tow arzy
stw a i w yd ał odpow iednie p o lecen ie pod dniem 27. listop ad a 1885 1. 2911.
Za w ielk ą zasługę w obronie św iata zw ierzęcego p oczytać n a leży tejże filii w ydanie odezw y do pań i gospodyń. O dezw a ta o p ie w a :
„ Odezwa do naszych pan i gospodyń! W iadom o pow szechn ie, ja k n ie
dbale słu g i nasze obchodzą się z drobiem i w o góle ze zw ierzętam i, na rzeź przeznaczonym i. Z targow icy n io są drób za n ogi lub sk rzyd ła, potym w do
m u całym i godzinam i p ozostaw iają na ziem i skrępow any, a zab ijając s p e ł
n ia ją ten przykry obow iązek w sposób okrutny. T ępym nożem , którym na
w et chleb a gładko uk roić n ie m ożna, szurują one po sz y i drobiu, dopóki n ie przetn ą skóry, a n ie troszcząc się w cale o zarżnięoie szybk ie i zręczne, rzu
cają niędorżn ięty drób na ziem ię, by w śm iertelnój trw odze, w kon w u lsyjach 4»
V
-5o
tła i ruchu; 5) brutalne o b ch o d zen ie się z zw ierzęciem w razie upadku j c g o ; li) zadaw anie zw ierzęciu ja k ic h k o lw ie k cierp ień , b o leści i tortur celem o sią g n ięcia w ięk szych skutk ów w pracy; 7) zostaw ianie ich bez dozoru i o- p iek i na m iejscu p u bliczn ym ; 8) barbarzyński transport cielą t, baranów , drobiu i in n ych zw ierząt, przeznaczonych do handlu i n a p o ż y w ie n ie, ja - koteż nieodpow iednie ich um ieszczan ie jużto w w ozach, k t ó n m i je tra n s
portują, już też w rzeźn iach, na targach itp.; 9) w szolk ie z a b a r y , w k tó r y ch zw ierzęta pod legają o k aleczen iu , dręczeniu i śm ierci; 1 0) barbarzyńsk ie sp o
sob y pow oln ego zabijania zw ierząt, na pokarm lu d zk i przeznaczonych.
Oprócz tego ochrona zw ierząt objęta je st w u staw od aw stw ie fran cu sk im n astęp u jącym i a r ty k u ła m i: a) W k o d ex ie cyw iln ym art. 522, 521, 1385 b) w ko d ex ie karnym art. 452, 455, 459 — 462, 471, 479 (nr. 2. 3, 4.), 480, 482; o) ustaw ą z 21. w rześn ia 1789 art. 10; d) ustaw ą z 6. paźdź. 1791, rozdź.
II., art. 12, 30; e) ustaw ą ło w ieck ą z 3. m aja 1844, zm odyfikow aną przez u staw ę z 22. styczn ia 1874 r.; f) ustaw ą rybołów stw a rzecznego z 15. k w ie tn ia 1829 i 6. czerw ca 1840 i 31. m aja 1865 r.; g) dekretam i z 27. listop ad a 1859, z 29. k w ietn ia 1862, 25. listop ad a 1863, 26. sierp nia i 2. grudn ia 18'45 z 12. styczn ia, 10. sierp nia i 20. listop ad a 1875.
O bjaśn ien ia ty czą ce się ustaw odaw stw a co do ochrony zw ierząt pod a
j ą n astęp u jące dzieła: a) E xp lication de la Loi Gram m ont par M. Gulbon, ju g e de p a ix du IX . arrondissem ent de P aris. .W ydane star. tow w r. 1866.
— b) Guide pratique a tra v e rs la legislation p ro te c tric e des anim aux par M.
de Beaupre. W yd . star. tow . 1870. — c) De la repression des m auvais t r a i- tem ents exerces envers les anim aux par M. Henre M iot. P aryż 1870. — d) Loi Gram m ont. iurisprudence de la Cour de cassation, par A Godin, avocat W yd . star. tow. 1859.
Szczegółow e rozporządzenia, w ydane przez w ładze w sk u tek starań p a ry sk ieg o towarzystw a, są następujące: a) Z a k a z W alk byków (cyrk ularz m inister, z 4: wrz. 1873. i rozporz. p refokta do la Gironde z 25. sierp. 1873)
— b) za ję c ie z w ie rz ą t (bydła i kon i) za szkody (rozporz. p refek ta p o licy i z 1. czerw ca 1869); — c) dozór koni i powozów w Paryżu; używ anie bicza (rozporz. p refek ta p olicyi z 26. sierp. 1861);—-d) tra n s p o rt i w y s ta w ia n ie na sprzedaż c ie lą t (rozporz. p refek ta p o licy i z 4 listop. 1854 i p refek ta rodań- sk ieg o z 1856); — e) w alki kogutów (rozporz. prefokta du Hord r. 11. lut.
1842); — f) za k a z s trze la n ia gęsi (rózporz. prefek ta rod ań sk iego z 11. lu t.
1856 i prefek ta du P u y - de- D óm e, z tegoż roku); — g) trzy m a n ie i Cho
wanie pta k ó w (ust. z 3. m aja 1844 art. 9, zm odyfikow ana ustaw ą z 22. stycz
nia 1874).
C złonkow ie tow arzystw a u żyw ają kart leg ity m a cy jn y ch , ja k ie otrzy
m ują członk ow ie krak ow sk iego Stow arzyszen ia ochr. zw., gdyż w zięto wzór z leg ity m a cy j fran cu sk ich tow arzystw .
T ow arzystw o ochr. zw. w P aryżu założył r. 1845 D r. P a ris e t, sta ły se kretarz akad em ii m edycznej. U żyw a ono g od ła: Justice, compassion, hygiene.
m orale" i na m ocy dekretu z 22. X II. 1860 u zysk ało ty tu ł: „Z a k ła d publicz
nego pożytku". L icz y ono w sam ym m ieście do 4000, poza P aryżem do 10.000 członków . W y d a je ono m iesięcz n ik p. t. „B ulletin de la Societe p ro te c tric e des anim aux“ , o 32 stronicach. W y ch o d zi ju ż 32 lat. D o r. 1876 u d zieliło 2 dyplom y honorow e, 3 m edale złote, 12 m edali ze srebra p ozłacan ego, 104 m edali srebrnych, 141 m ed ali z bronzu, 143 pism p ochw aln ych ; nagród p ie
5i
niężn ych w k w ocie 1495 franków . Od r. 1853 do 1875 w łączn ie otrzym ało
°n o 22 zapisów i leg a tó w w ogólnej su m ie 300.000 franków .
(B uli. de la Soc. p ro t. de P aris 1876).
(D . c. n.)