Stopniowanie.
§. 477. Przyrostki przymiotników są dwojakie.
Te wszystkie, któreśmy dotąd poznali , tworzą przymiotniki różniące się pomiędzy sobą co do s a me j i s t o t y znaczenia swego. Taknp. zupełnie co innego jest górzysty, a górny, górniczy i górski.
Drugi zaś rodzaj przyrostków jest ta k i, że przymiotniki, do których one przyrastają, nie różnią się pomiędzy sobą samą istotą znaczenia, ale tylko s t o p n i e m własności, o którą chodzi, a zatem względnie. Tak np. mały, maluchny, maleńki, mniejszy, naj
ale różnią się c o d o s t o p n i a tej własności, którą wyrażają. Jedne z nich bowiem wyrażają tę własność (małość) w większej sile, inne znowu w pomniejszej.
Przechodzić zatem może jeden i tensam wyraz fnp. mały) całą jakby drabinę różnych stopni swojego znaczenia. Tę stopnio- w ość, ten zasób wszelkich odcieni, przez jakie przymiotnik w tej mierze przechodzić m oże, nazywamy s t o p n i o w a n i e m (gradatio, Steigerung).
§. 478.
Stopniowanie
przymiotnika jest albo p o r ó w n a w c z e , albo b e z w z g l ę d n e .Porównawcze s t o p n i o w a n i e (yergleichende Steigerung) wtedy ma miejsce, kiedy rzecz jaką porównywamy z innemi rzeczami, które są tejże samej własności, co tamta, ale ją mają może w różnych stopniach; np. iciosna jest p r z y j e m n i e j s z a od zimy. Człowiek
ze wszystkich stworzeń na ziemi jest n a j d o s k o n a l s z e m .
Bezwzględne zaś s t o p n i o w a n i e (absolute Steig.) stanowią takie odcienie danego przymiotnika, jak np. śliczny dzień, śliczniuchny
robaczek, prześliczny obraz, jak najśliczniejszy widok, itd. Tu b o
wiem podnosimy i zniżamy przymiot rzeczy samej w sobie — b e z wz g l ę d u na to, czy tam coś drugiego jest od niej śliczniejsze, czy nie.
a. Stopniowanie porównawcze.
§. 479. Rozróżniamy t r z y różne stopnie własności, przywią zanej do jakiego przedmiotu, w porównaniu z innemi rzeczami obdarzonemi taką samą własnością.
Każdy z tych trzech stopni wyraża się przez jeden i tensam przymiotnik; ale takowy pojawia się w każdym stopniu winnej postaci.
Te różne postaci danego przymiotnika nazywamy: s t o p i e ń r ó w n y (positivus), np. długi; s t o p i e ń w y ż s z y (comparativus), np. dłuższy; — i s t o p i e ń n a j w y ż s z y (superlatiyus) np. najdłuższy.
§. 480. Przez formę
stopnia rów nego
dajemy do rozumienia, że własność tćj rzeczy, o której mowa, zupełnie wyrównywa wła sności jakiego drugiego przedmiotu.np. była to dziecina p i ę k n a , jak anioł; — nasz marszałek p o -
§. 481. Przez stopień wyższy wyrażamy, że własność jaka
w jednej rzeczy jest w pełniejszej mierze i w większej sile, aniżeli
w jakim drugim przedmiocie.
słońce jest w i ę k s z e , niż ziemia. Julcób jest s t a r s z y od Pawła.
§. 482. Przez stopień najwyższy nareszcie wypowiadamy, że rzecz jakaś posiada własność, o której mowa, w największej sile między wszystkimi przedmiotami, z którymi ją porównywamy.
ten ze wszystkich n a j s z c z ę ś l i w s z y , który łaski drugich nie po trzebuje ; — i papier jest biały, i kreda biała, ale śnieg ze w szy stkiego n a j b i e l s z y .
§ 483. Wiedzieć należy, że sposób spajania dwóch albo spi^n więcej przedmiotów, z sobą porównywanych, przy każdym stopniu jest inny.
W s t o p n i u r ó w n y m używamy do tego jedynie spójnika
j a k ; np. silny, jak lew ; mały, jak mrówka.
W s t o p n i u w y ż s z y m można myśl oddać rozmaicie: albo przez spójniki n iż. niżeli, aniżeli, ni.źli, zamiast których czasem też i tutaj używają juk (np. miał więcej wojska, jak trzy tysiące), choć tego cLwalić nie można; albo za pomocą przyimków nad,
od; albo wreszcie przez sam lig i przypadek.
np. trzy rzeczy w szlacheckićm mieście naganne: dwór wyższy, niżeli kościół•
karczma okazalsza, niż ratusz; psiarnia budowniejsza, niźli szpital. Rysiński.
Zamiast tego możnaby takżo powiedzieć: dwór wyższy nad kościół; karczma
okazalsza od ratusza; — sam zaś przyp. ligi przywiązany jest tylko do pewnych
wyrażeń, np. mur wyższy dziesięciu sążni; miał wojska więcej tysiąca, itd.
(§• 600).
Jeżeli jednak przy stopniu wyższym położona jest negacya, np. tm dwór n ie jest wyższy, j a k kościół; ta karczma n ie jest
okazalsza, j a k ratusz: — wtedy nie używamy już spójników niż, niżeli, aniżeli, lecz jedynie jak. Myśl bowiem w takich razach jest
ostatecznie taka, że skoro coś nie jest od drugiego większem ani mniejszem, przeto mu jest równem; porównanie takich dwóch rzeczy wyraża się zatem, jakby było przez zwyczajny stopień równy oddane. Przyimki nad, od mogą się zaś używać i w takich razach, tak jakby przeczenia nie było; np dwór nie jest okazalszy od ratusza, itp.
W 81 op n i u n a j w y ż s z y m nakoniec używamy przyimków:
e, między, pomiędzy, z pomiędzy.
Sokrates był uznany za najmędrszego z Grek&w. Stal najtwardsza jest
między wszystkimi kruszcami; albo : z pomiędzy wszystkich kruszców.
§. 484. Teraz obaczmy, jak się ze stopnia równego tworzą unuanit
n • -i r * • . . St o p n i
Obydwa prr,vro-»Uii. «jsz y . *zy. Nieregu larne
Stopień wyższy i najwyższy tworzą się jednako, a to za po mocą przyrostków ejszy i szy, które się przyczepiają do źródłosłowu stopuia równego; np od śluby — słabszy, najsłabszy; ścisły — ści
ślejszy, najściślejszy. Między stopniem wyższym a najwyższym taka
więc tylko jest różnica, że ostatni ma jeszcze z przodu przybrankę naj. §. 485. Które przymiotniki stopniują się za pomocą przyrostka
szy, a które za pomocą ejszy, tego oznaczyć inaczej niepodobna,
jak tylko w najogólniejszej zasadzie. Klające źródłosłów zakończony albo na pojedynczą spółgłoskę, jak slab, albo na takie dwie, które się łatwo wymówić dają w jedaej zgłosce, jak mądr — przybierają po większej części szy: słabszy, mędrszy; — przeciwnie źródłosłowy zakończone na więcej spółgłosek, aniżeli dwie, jak bystr-y, albo też na dwie do wymówienia trudniejsze, jak piękn-y, przybierają najczęściej przyrostek e js z y : bystrzejszy, piękniejszy.
§. 486. Są i takie wyrazy, które na obydwa sposoby tworzą stopnie wyższe; należą do nich: gęsty, cienlci, bystry, czysty, żółty,
hardy, twardy, mądry, prosty, tłusty, miękki, grząski, m iły, itd.
np. milszy i milej szy, najmilejszy; czystszy i czyściejszy.
§. 487. Przyr ejsz y , jako poczynający się od e miękkiego
(e), zmiękcza poprzedzającą spółgłoskę: stąd piękn-ejszy wyma
wiamy: piękniejszy; mił-tjszy milej szy; bystr ej s^y — bystrzej s z y ; łatw-ejszy — łatwiejszy; prost-ejszy — prościej szy, itd.
§. 488. Przyr. szy, przyczepiając się do źródłosłowu danego przymiotnika, pociąga za sobą następujące zmiany w brzmieniu końcowej tegoż spółgłoski: iniękczy ł i n na l, ń ; a z, g i h na
ż ; przeciwnie stwardza c i dz na t , d ; resztę zaś spółgłosek p o
zostania jak są, oprócz c li, które albo się zmiękcza, albo nie, i to ostatnie dziś już najzwyczajniejsze. Oprócz tego zamienia się też — w źródłosłowach mianowicie jednozgioskowych — samogłoska
ą w stopniach wyższych na ę.
A zatem biały—bielszy, stały—stalszy, ranny (dawniej rany)
rańizy, kochany— najukochańszy ; wązki— węższy, blizki — bliższy, srogi — sroższy. — Gorący — gorętszy; — jarzęcy —jarzętszy. —
Inne źródłosłowy zostają nienaruszone: gruby — grubszy, twardy — twardszy, dziki — dzikszy, świeży — świeższy ; nakoniec lichy,
cichy, głuchy, płochy itd. mają albo liszszy, ciszszy, głuszszij, albo
co dzisiaj najużywańsze: lichszy, cichszy, głuchszy, płochszy. —
M ądry ma mędrszy, skąpy — skępszy.
zasad w stopniowaniu, że ich stopnie wyższe polegają na innych źródłosłowach, jak te, od których ich stopień równy jest urobiony. N a j p r z ó d należą tu zakończone na przyrostek ki, o k i, ek i, które po większej części odrzucają go w stopniu wyższym i tworzą:
gładki — gładszy, lekki — lżejszy, (nie lekszy\)
słodki — słodszy, szeroki — szerszy,
wąski — węższy, głęboki — głębszy,
cienki — cieńszy, daleki — dalszy, itd.
n ielci — niższy, Ale dziki ma naturalnie dzikszy,
miałki — mielszy,
§. 490. Następujące zaś formują stopień wyższy od zupełnie innego źródłosłowu:
wielki — większy, dawniej więtszy, (źródł. w iętk). mały — mniejszy,
dobry — lepszy, (lep), zły — gorszy, (gor).
wysoki — wyższy, przysłówek: wyżej, (w y*).
* Czerwony ma czerwieńscy; wesoły — weselszy.
§. 491. Jest kilka wyrazów tylko w stopniu wyższym używa nych i dlatego niemających znaczenia stopnia wyższego; należą tu
miąższy. pierwszy, dzisiejszy, jutrzejszy, i podług tej aaalo^ii uro
bione: wczorajszy, onegdajszy, tutejszy, tamtejszy, teraźniejszy.—
Inszy pochodzi od inny (iny), ale także nie ma znaczenia stopnia
wyższego.
§. 492. Niektóre przymiotniki nie stopniują się wcale, a to z powodu swego znaczenia; np złoty, słomiany, marmurowy; niemy,
ślepy; sypialny, jadalny; białawy, żółtawy; ojcowski, synow ski; coroczny, itd.
§ 493. Z imiesłowów te tylko mogą się stopniować, które przybrały znaczenie przymiotne, i to pod warunkiem, że własność, jaką wyrażają, może się zdarzyć w mniejszym lub większym stopniu; np. uczony — uczeńszy ; kochany — najukochańszy; ciągły — cią
głej szy; czuły — czulszy; gorący — gorętszy, itd. — Umarły, skamieniały, spadający, itp. oczywiście stopniować się nie mogą.
§. 494. Oprócz tego sposobu porównawczego stopniowania przymiotników, któryśmy co tylko poznali, jest jeszcze drugi, takstopnio- zwany opisowy. Do przymiotników w stopniu równym dodaje się o"I»e. natenczas przysłówek bardziej lub więcej, a w stopniu najwyższym
najbardziej, najwięcfj; np szczęśliwy— bardziej szczęśliuy— naj bardziej szczęśliwy. Używamy tego stopniowania opisowego miano
wicie wtedy, kiedy chodzi albo o imiesłów, który się zwyczajnym sposobem stopniować nie daje, np. bity, chtcalony. celujący, pra
gnący, itd. albo też o przymiotnik, jak gibki, szorstki, rączyT cierpki, ochoczy i tym podobne, które rzadko znajdujemy stopnio
wane zwyczajnym sposobem.
b. Stopniowanie przymiotników beziczględne.
§. 495. Bezwzględne, t. j. niepórównawcze podnoszenie i zni żanie własności jakiej rzeczy wyrażać można w czworaki sposób:
1. za pomocą stopnia równego i najwyższego; 2. przez przyrostki;
3. przez przybranki; 4. opisowo.
§. 496.1. Za pomocą s t o p n i a r ó w n e g o przypisujemy danej rzeczy własność nie tylko w sensie porównawczym, ale nawet i wtedy, kiedy jéj z czém drugiém a onej równém wcale nie p o równywamy; np. piękny koń, wielkie miasto, rozumny człowiek* Jeżeli zaś chcemy dać do zrozumienia, że rzecz posiada ten przy miot w bardzo wysokim stopniu, używamy wtedy (jak w łacinie) s t o p n i a n a j w y ż s z e g o ; np. najzacniejszy człowiek; pędził
życie najszczęśliwsze; było to miasto położone w najpiękniejszej okolicy.
§. 497. 2. P r z y r o s t k i , które stopień własności, przymiotni kiem wyrażonej, zdrabniają albo podnoszą, są następujące: eńki,
iuchny, iutki, iuczlii, iuśki, ineczki, iusinki, iusieńki, iuteńki, iusi- neczki, iutineczki, iutineczuszki, itd. (Łacińskie: olus, ulus, culus, ellus).
np. mały, maleńki, maluchny, malutki, maluczki, maluśki, mali-
neczki, malusinki, malusieńki, maluteńki, malusineceki, maluiine- ceuszki.
* Nie wszystkie przymiotniki mają po temu znaczenie, żeby się w ten sposób cieniować mogły. Tłusty, głupi, drobny, ładny, itp. można tak nagi nać. Ale wzniosły, anielski, boski, szatański, potężny, okropny itp. nie pozwa lają, na to. Zresztą wiedzieć należy, że powyższych wyrażeń używamy wła ściwie tylko w mowie potocznej.
§. 498. 3. P r z y b r a n k i , za pomocą których określamy stopień jakiej własności, są następujące:
przy, prze, za (ze stopniem równym),
co ( „ „ wyższym),
jak, prze ( „ „ najwyższym).
np. przyciężki, przytwardy, przytępi) (= n ie c o ciężki, trochę twardy);
przewielebny, prześliczny, przemądry, przebiegły i = bardzo piękny,
aż zbyt mądry); — zaciężki, zatwardy, zaskryty (zanadto, zbyt).
co większy, co przebrańszy, co rozumniejszy (znaczy tyle, co większy, rozumniejszy, ale bez porównawczego znaczenia; np. mieszczą się w tym zbiorze mowy co przebrańsze).
jak największy, jak najpiękniejszy, — przenajświętszy, ргге- najskrytszy (podnosi własność rzeczy do najwyższej potęgi, jaka
być może).
§.
499. 4.
O p i s o w e c i e n i o w a n i e stopnia przymiotnika odbywamy przez przysłówki dodawane do stopnia równego: bardzo,mało, zbyt, nader, trochę, nieco, arcy, itd. — np. bardzo mądry, arcydowcipny, nieco czarny, itd.
II. Słoworód czasowników.
1. Przyrostki słowne.
§. 500. Słowa są albo p i e r w o t n e (pierwiastkowe), albo p o c h o d n e (źródłosłowowe), §.
348.
Słowa pierwotne
stanowią klasę Iszą; w ich źródłosłowienie
stow» ma żadnego przyrostka, albowiem jest nim zawsze samże pier- Wbtne- wiastek. Są między niemi p r z e c h o d n i e i n i e p r z e c h o d n i e (§.297).
— Słowa klasy Iszej — oprócz rzekę, dam, będę i siędę — wyrażają zawsze czynność niedokonaną (§.299);
takowa przechodzi
atoli na d o k o n a n ą , jeżeli sobie słowo przybierze jaki prZyimek jako przybrankę, ( s ł o w o s ł o i o n e , compositum).np.
pasę — wypasę, plotę — splotę, trzęsę — utrzęsę.5. 501.
Słowa peehodne
utworzone są albo ze słów pierwotnych.stowa
' , ,
. . , ,
. • pochodnealbo z imion. Zródłosłów wszystkich tych czasowmkow tem się różni od przynależnego pierwiastka, że ma zawsze dodany sobie jakiś przyrostek.
§. 502. Przyrostki sło tn e są następujące: e , i , a ,
lię 6
-a , owa \ уwa J
S ło w a II klasy.
Doraźne
B ło w a k l. III, 1 .
* Już w rozdziale o konjugacyi (§. 321 i n ) mówiliśmy o przyrostkach,
które się słowom w imiesłowach i w wyr. bezokolicznym przydają do źródło- słowu dla utworzenia formy, o jaką właśnie chodzi; np. my-ć, my-ł, my-ty,
itd. Takie przyrostki wszelako znaczą zupełnie co innego, jak te, o których mowa obecnie. To tam były bowiem przyrostki konjugacyjne; w tym rozdziale zaś jest rzecz o przyrostkach etymologicznych czyli słoworodnych, za pomocą których nie poszczególne formy od danego czasownika tworzymy, lecz raczej
całe czasowniki urabiamy z pierwiastka lub też wyrazu pierwotniejszego.
Tl
§. 503. Przyr. — (t. j. w niektórych formach słowa n , a w innych nę), przyrasta do źródłosłowu już to czasowników pierwotnych, a niekiedy i pochodnych, już też do rzeczowników i przymiotników. Tworzy słowa Ilgiej klasy.
padn§ (od pierw, pad), władne (wład), rosnę (rost), cieknę (ciek), rzeknę (rzek), sieknę, trzęsnę, grzęznę, rznę (rzez), zionę (zie), stanę, zwinę, skinę (ki); — kiwnę (od pochodnego kiwać), ziewnę
(ziewać); szepnę (odrzeczownika szepty), dmuchnę (dmuch), uśmie
chnę się (śmiech), grzmotnę (grzmot); — słabnę (słaby), ślepnę
(ślepy), blednę, istnę (isty), głuchnę, itd.
§. 504. Słowa zakończone na nąć są częścią, p r z e c h o d n i e , częścią ni e p r z e c h o d n i e ; — wyrażają po większej części czyn ność nie tylko dokonaną, ale i d o r a ź n ą , t. j. od razu i w jeden moment skończoną; np .krzyknąć, targnąć, plunąć, grzmotnąć, itp. .Słowa takiego znaczenia nazywamy też przeto d ora śn em i (albo
jed n o tliw em i).
Są jednak i takie zakończone na n ą ć, które nie mają ani doraźnego ani nawet dokonanego znaczenia, np. płynąć, puchnąć,
blednąc, ciągnąć; takie otrzymują znaczenie słów dokonanych do
piero j a k o z ł o ż o n e , t. j. po przyczepieniu jakiej przybranki; np. spłynąć, zblednąć, pociągnąć.
A zatem złożone słowa klasy Ilgiej są w każdym razie do konane, jak klasa Isza.
* Niektóre między niemi wcale się bez przybranki nie uży wają, np. nie można mówić wisnąć, ścignąć, lęknąć się, przątnąć,
snąć, itd., ale zawsze zwisnąć, zlęknąć się itp. Słów takich jest
blisko 60.
♦
§ 505. Przyrostek e tworzy słowa klasy III gromady Isżej, a to po większej części z przymiotników i rzeczowników; niekiedy i z czasowników pierwotnych, częstokroć już nieużywanych w dzi siejszej polszczyźnie.
grubieć (gruby), ubożeć, mdleć, bogacieć, rzedzieć, siwieć, wilgnieć, czerwienieć; kamienieć (kamień), dnieć, skaleczeć, boleć, pruchnieć, pęcznieć; — mieć, dawniej i wiec (jąć, im), brzmieć, umieć, tleć, itd.
* Największa ilość slow téj gromady ma znaczenie czynności poczynających, jak np. bogacieć, ubożeć, kamienieć, które znaczą: zaczynać być bogatym, stawać się kamieniem. Słowa takie nazy wamy przeto p o cz y n a ją cem i (inchoativa). Są one wszystkie nie- poj££*' przechodnie i niedokonane; otrzymują znaczenie dokonane dopiero jako złożone, np. zbogacieć, zdziadeieć, skamienieć.
Kilka takich, jak mieć, umieć, rozumieć, mają wszelako zna czenie przechodnie. Te oczywiście nie należą do poczynających.
i
§ 506. Przyrostek — — t. j. w niektórych formach i, w in- u8m!Y nych zaś é — tworzy czasowniki gromady 2giéj w klasie Illciéj. Pochodzą one w jednej części od rzeczowników, w drugiej od słów pierwotnych, prawie zawsze już w dzisiejszej polszczyźnie nie używanych.
słyszeć (od rzeczownika slych), lecieć (lot), kaszleć (kaszel), myśleć, świerzbieć, dukwieć. musieć; — siedzieć (sieść), leżeć, bieżeć (biéc), kipieć (kip), dyszeć, chcieć, drżeć, brzmieć, grzmieć, pomnieć, bać się ściągnięte z bojeć, s ta ć = s to je ć , itd.
* Słowa tej gromady są po największej części n ie p r z e c h o d n i e ; ale niektóre mają w dzisiejszym stanie języka już i prze chodnie znaczenie, np. cierpieć, widzieć, wiedzieć, dojrzeć, słyszeć, itd. Wyrażają — jak słowa klasy Iszéj — czynność n i e d o k o n a n ą , która atoli przechodzi w dokonauą, jeżeli słowo jest złożone, np. posiedzieć, powiedzieć, doleżeć. zakaszleć, wycierpieć.
§. 507. Przyrostek * tworzy ze samych tylko imion, t. j. zrze- ®,!oJ£ czowników, przymiotników, zaimków i liczebników — słowa kl. IVtéj.
pławić (pław), palić (pał), gnoić (gnój), kroić, wodzić (wód), stra szyć (strach), odwiedzić (wiad, wywiady), chwalić (chwała), plamić, iskrzyć, mierzyć, kosić, taić; wozić; - podlić (podły), bielić, czer nić, rumienić, brzydzić; — osivoié (swój), niszczyć (od ni z czego,
zamiast z niczego); — dwoić (dwój), troić, itd.
§ 508. Słowa klasy IVtój są po największej części p r z e c h o d n i e i zostają względem słów p o c z y n a j ą c y c h w tymże stosunku, co w greekiém v e r b a a c t i v a do m e d i a ; np. bogacić
kogo, bogacieć; ubożyć — ubożeć; skamienić co, i samemu skamie nieć. Podobna różnica okazuje się częstokroć i między słowami do
kl. IVtéj a III, 2 należącemi: np. wymyślić co a myśleć, zmusić
kogo a musieć, położyć a leżeć, powiesić a icisieć.
Słow a klasy V,
-często tliw e .
Jednakże nie brak w kl. lVtej i na słowach n i e p r z e c h o - d n i c h , jak wątpić, skoczyć, stąpić, spieszyć, chodzić, ivadzić, bro
dzić, dziuonić i wiele innych.
Nadto zauważyć należy, że czasowniki tej klasy wyrażają i czynności d o k o n a n e i n i e d o k o n a n e .
np. chwycić, skoczyć, stąpić, ruszyć, wrócić; — pędzić, trudzić,
głodzić, nosić, wozić, wodzić, bielić, czernić, itd.
* Czynność słów zakończonych na ić zostaje często niedokonaną, choć nawet słowo jest złożonem, np. donoszę, dowożę, uwodzę,
zachodzę, itd. Liczniejsza jednak jest ilość takich czasowników,,
które skoro się złożą z przybranką, nabierają, jak w poprzedza jących klasach, dokonanego znaczenia ; np uczynię, oczernię, zbawię,
przerobię, dopędzę, itd.
i
§. 509. Przyrostek a, niekiedy — , tworzy słowa obydwóch gromad klasy Ytej. Słowa te pochodzą w mniejszej części od imion,, w największej zaś ilości od innych czasowników.
1. Słowa na a ć , p o c h o d z ą c e o d i m i o n , są niedokonane i obojętnego zresztą znaczenia:
np. strachać się, działać (dzieło), dmuchać, wąchać, uśmiechać się,
korzystać. pamiętać, jednać; — klekotać, trzepotać, chrupać, szep tać, kolebać, przepasać, itd.
2. Te zaś słowa klasy Ytej, k t ó r e p o c h o d z ą o d s ł ó w , możnaby podzielić na dwie, co do ilości wielce nierówne kategorye ;
a, na słowa— podobnie jak tamte — obojętnego znaczenia, i b, na c z ę s t o t l i we .
§. 510 a, Słów klasy Vtej pochodzących od czasowników, a o b o j ę t n e g o z n a c z e n i a , liczba jest stosunkowo niewielka. Takowe są wszystkie jednozgłoskowe i urabiają się od samych tylko słów pierwotnych.
np. blwać (blu), kiwać, plwać, szczicać (szczu), pwać (dzisiejsze
(u)fać, pierwiastek: py ) ; tkać (tk), pchać (pch), drgać {drg), łkać, dbać; — spać (sp), słać (sł), łgać (łg ); — żgać (żeg), toż gminne czkać (czek) i ćpać (ciep ), itd.
§. 511. b , S ło w a c z ę s t o t liw e (frequentativa) wyrażają czyn ności ciągle trwające i często się powtarzające; np. bywać, jadać,
siadać, wysiadywać, itd. Ilość słów takich niezliczona. Wszystkie
cza-sowników, tak pochodnych jak pierwotnych, tak złożonych jak niezłożonych, za pomocą przyrostka a — w sposób opisany w §. 513 i nast.
§. 512. Przyrostek ^ tworzy słowa klasy Yltej, ze samych u«y"u tylko imion, a to dodając do źródłosłowu danego imienia przy rostek u -ow a.
daruję, darować (dar); panować, obiadować, pieczętować (od źró
dłosłowu pieczęl), napastować (napasł, kamienować (kamiewj,
gospodarować, — nocowoć (noc), mocować, królować, cieniować, stopniować, pracować; — pilnować (pilny), próżnować, wtórować, dziesiętować i dziesiątkować, potakować i potakiwać (tak), itd.
* Znaczenie słów na ować jest zawsze niedokonane; ale ta kowe staje się dokonanem, jeżeli słowo z jakim przyimkiem zło ż y m y ;— np. przenocuję, umocuję, zapanuję, wygospodaruję, przy
pilnuję.