Badania ankietowe

Przeprowadzone badania ankietowe dały obraz zatrudnienia pracowników po 50. r.ż. w Polsce. Zdecydowana większość pracowników 50+ jest zadowolona z obecnej formy zatrudnienia – im wyższy poziom wykształcenia, tym większe zadowolenie (w przypadku wykształcenia zasadniczego zadowolonych jest 56% osób, a już w przypadku wykształcenia wyższego ponad 96%). Wynika to praw-dopodobnie z faktu, że większość absolwentów szkół wyższych zatrudnionych jest na podstawie umowy o pracę, podczas gdy pracownicy po szkołach zawodowych często pracują na umowach o dzieło lub zlecenie.

Aż 2/3 ankietowanych zgodziło się ze stwierdzeniem, że poziom wynagrodzeń w firmie jest adekwatny do wykonywanych przez nich obowiązków (zob. tab. 4). Wśród zadowolonych pracowników znajdziemy osoby zarówno z wykształceniem zawodowym, średnim, jak i wyższym. Pozostałe 30%, które nie zgadza się z wyżej wymienioną tezą, również rozkłada się proporcjonalnie między wszystkie grupy wykształcenia. Nie sposób wykazać w tym obszarze powtarzającej się reguły, a duży odsetek zadowolenia może wynikać z niskiej samooceny.

Ponad połowa ankietowanych wykazała aprobatę dla pakietów socjalnych oferowanych w ich firmach (zob. tab. 4). Na pakiet ten zwracają uwagę zarów-no kobiety, jak i mężczyźni. Niepokojącą informacją jest jednak to, że ponad

Ocena postaw i oczekiwań pracowników 50+ w Polsce 77 25% badanych nie ma zdania w tym obszarze. Świadczyć to może o tym, że prawdopodobnie nie mieli z takimi udogodnieniami do czynienia albo nie mają do czego odnieść swoich doświadczeń.

W każdym przedziale wiekowym ponad 70% ankietowanych stwierdziło, że wykonywana przez nich praca daje im satysfakcję (zob. tab. 4). Jest to niezwykle pozytywna wiadomość, świadcząca o tym, że respondentom udaje się znaleźć zatrudnienie w obszarach, które umożliwiają im samospełnienie. Zauważyć moż-na jedynie drobną tendencję, wskazującą, że pracownicy po ukończeniu 55. r.ż. nie dbają szczególnie o to, czy mają szanse czerpania satysfakcji ze swojego miejsca pracy.

Zdecydowana większość, bo aż 3/4 ankietowanych, zgadza się z tezą, że pracownicy powyżej 50. r.ż. planują pozostać na swoich miejscach pracy aż do osiągnięcia wieku emerytalnego (zob. tab. 4). Jedynie co dziesiąty pracownik będzie szukał innego pracodawcy.

Tabela 4. Poziom zadowolenia z faktycznej sytuacji w miejscu pracy pracownika 50+

według ankietowanych (%) Pytania skierowane

do ankietowanych

Poziom zadowolenia

zdecydowa-nie się zdecydowa-nie zgadzam

raczej się nie

zga-dzam

nie mam

zdania ^{raczej się}zgadzam

zdecydo-wanie się zgadzam Satysfakcja z formy zatrudnienia ^{7 8 6 31 48} Adekwatny do obo-wiązków poziom wy-nagrodzeń

6 23 7 47 17

Pakiet socjalny

speł-niający oczekiwania ^{3 12 27 39 19} Satysfakcja z pracy i samospełnienie ^{2 11 9 42 34} Perspektywa współpra-cy do osiągnięcia wie-ku emerytalnego 4 5 16 39 36 Ź r ó d ł o: badania własne.

W kolejnej części badań ankietowanym postawiono pytania, dotyczące stoso-wania przez pracodawców dostępnych obecnie na rynku rozwiązań skierowanych do pracowników 50+. Co czwarty ankietowany nie ma możliwości korzystania z rozwiązań ułatwiających współpracę z pracownikami 50+ (zob. wykres 1).

Ponad połowa ankietowanych osób 50+ ma możliwość rozwijania się poprzez szkolenia (zob. tab. 5). Zdecydowaną większością (aż 80%) osób

odpowiadają-78 MagDalena SzUMSka

cych twierdząco na to pytanie byli zatrudnieni z wykształceniem podstawowym. Możliwe, że pracownicy ci błędnie sądzą, że szkolenia, które przechodzą, są szkoleniami rozwijającymi, podczas gdy ich celem jest uzupełnienie braków wynikających z niskiego wykształcenia czy z braku umiejętności zawodowych (szkolenia zawodowe). Na drugim miejscu w tym obszarze znajdują się osoby, które ukończyły szkoły wyższe. Aż 3/4 z nich ma możliwość udoskonalania swoich umiejętności za pomocą szkoleń pracowniczych. Na trzecim i czwartym miejscu znaleźli się kolejno absolwenci szkół średnich oraz zawodowych.

Kolejne dane uzyskane dzięki przeprowadzonym badaniom to informacje dotyczące przygotowania stanowisk pracy zgodnie z potrzebami osób powyżej

Wykres 1. Możliwość korzystania z rozwiązań skierowanych do pracowników 50+

Ź r ó d ł o: badania własne.

Tabela 5. Dbanie o rozwój i możliwość szkoleń pracowników 50+ (%)

Wykształcenie

Stopień akceptacji

zdecydowa-nie się zdecydowa-nie zgadzam

raczej się nie

zgadzam ^{nie mam} zdania ^{raczej się} zgadzam

zdecydo-wanie się zgadzam Podstawowe 20,00 0,00 0,00 80,00 0,00 Zasadnicze 7,04 14,08 29,58 28,17 21,13 Średnie 1,99 9,27 33,77 45,03 9,93 Wyższe 2,35 21,18 7,06 28,24 41,18 Ź r ó d ł o: badania własne.

Ocena postaw i oczekiwań pracowników 50+ w Polsce 79 50. r.ż. Niezależnie od wieku ok. 3/4 ankietowanych pracuje na stanowiskach dostosowanych do ich potrzeb.

Analizując dane, można zdecydowanie wykazać, że co drugi zatrudniony korzysta z rozwiązań ułatwiających współpracę z pracownikami 50+, jest wysy-łany na szkolenia pracownicze i wyraża zadowolenie z przygotowania swojego stanowiska pracy. Jedynie 1/5 pracowników jest dotknięta dyskomfortem spowo-dowanym brakiem tych udogodnień. Niestety, aż 25% badanych nie ma zdania, odpowiadając na wyżej wymienione pytania. Powodem jest najprawdopodobniej brak styczności z takimi rozwiązaniami w przeszłości oraz obecnie.

Ponad 80% ankietowanych twierdzi, że ma pozytywne i satysfakcjonujące relacje ze swoimi przełożonymi (zob. wykres 2). Neutralnej odpowiedzi udzieliło ok. 10% z przebadanych pracowników, a mniej niż 1/10 odpowiadających nie zgodziła się z twierdzeniem zamieszczonym w kwestionariuszu. Jest to bardzo dobry wynik, świadczący o tym, że pracodawcy potrafią być tolerancyjni i wy-rozumiali.

Badania wykazały, że ponad 60% zatrudnionych czuje się docenionymi przez swoich szefów oraz współpracowników. Około 3/4 ankietowanych uważa, że pracodawcy szanują ich zobowiązania względem rodzin (zob. wykres 2). Okazuje się również, że w firmach z powodzeniem udaje się organizować pracę w gru-pach, bez względu na wiek i długość zatrudnienia. Członkowie wyróżnionych w badaniu przedziałów wiekowych odpowiadali podobnie na to pytanie. Około 4/5 z nich uważa, że dobrze współpracuje im się z młodszymi współpracow-nikami. Jedyną wyraźną różnicę można dostrzec w odpowiedziach udzielonych przez osoby w wieku 60-67 lat. Ze stwierdzeniem tym nie zgadza się bowiem dwa razy więcej ankietowanych niż w grupach 50-55 oraz 56-60.

Wyniki badania dowiodły również, że w miejscach pracy nie pojawia się zjawisko dyskryminacji potencjalnych pracowników ze względu na ich wiek. W przedziale 50-55 lat aż 80% ankietowanych zgodziło się z twierdzeniem o braku dyskryminacji ze względu na wiek pracownika. Wynik ten utrzymuje się na zbliżonym poziomie w grupie 56-60 lat, a spada do 70% dopiero w ostatnim przedziale wiekowym (60-67). Co czwarty ankietowany w tej grupie nie wybrał konkretnej odpowiedzi na pytanie.

Ponad 70% ankietowanych kobiet ma poczucie, że jest ważnym elementem zespołu. Inaczej wypadają mężczyźni – jedynie co drugi z nich wykazuje podob-ne uczucia uznania w miejscu pracy. O 15% więcej panów udzieliło podob-neutralpodob-nej odpowiedzi, być może wynika to z faktu, że kobiety mają lepiej wykształconą inteligencję emocjonalną i bardziej zwracają uwagę na tego rodzaju uczucia.

Połowa ankietowanych nie potrafiła wyrazić swojego zdania w temacie zrozumienia celów i strategii rozwoju swoich miejsc pracy (zob. wykres 2). 1/4 ankietowanych (złożona głównie z odpowiedzi osób z wykształceniem średnim i wyższym) zgodziła się w pełni z zawartą w pytaniu tezą. Co piąty

80 MagDalena SzUMSka

badany przyznał, że ze stwierdzeniem się nie zgadza. Wynika to prawdopodobnie z faktu, że pracownicy z niższym poziomem wykształcenia często wykonują prace proste, powtarzalne i nie interesują ich takie zagadnienia. Inaczej jest w przypadku absolwentów szkół wyższych, obejmują oni z reguły stanowiska wymagające kreatywności i innowacyjności, w związku z czym pracują zgodnie z ideologią firmy.