Liczne badania prowadzone wśród polskich przedsiębiorców pozwalają usta-lić najpoważniejsze ograniczenia wpływające na rozwój przedsiębiorczości, a mia-nowicie: bariery finansowe, bariery biurokratyczne, bariery prawne.
Kapitał motywacji
Kapitał zadań
Wybór metod kształto-wania postaw i zacho-wań pracowników: • tworzenie atmosfery rozwoju zawodowego, • zachęcanie pracowni-ka do podnoszenia kwalifikacji, • funkcjonowanie sys-temu zachęt material-nych i niematerialmaterial-nych za wybitne osiągnię-cia
Ustalenie stopnia efek-tywności i innowacyjno-ści realizowanych za-dań
• metody wartościowania stanowisk pracy, • zarządzanie przez cele,
• zarządzanie przez wyniki, • systemy premiowania, • kontrakty kierownicze, • kontrakty menedżerskie, • metody komunikacji, • empowerment9
• metody oceniania pracowników: zwykły zapis, technika wydarzeń krytycznych, listy kontrolne, porównanie ze stan-dardami, ranking, porównanie parami, technika wymuszo-nego rozkładu, testy, skale ocen, arkusze ocen pracowni-czych, assessment center,
• controlling personalny, • portfolio personalne (BCG, GE),
• wykres cyklu produktywności zasobów ludzkich, • analiza SWOT,
• analizę kluczowych czynników sukcesu, • benchmarking,
• strategiczna karta wyników zasobów ludzkich Źródło: opracowanie własne10.
9 W stosunku do grupy kluczowych pracowników zaleca się stosowanie metody empowermentu, czyli uprawomocnienia pracownika do podejmowania wszelkich działań, których skutkiem będzie satysfakcja klientów (Urbanowska-Sojkin, Banaszyk, Witczak 2004, s. 354).
1 0Szerzej wymienione metody opisuje: Pocztowski 1998; Mikuła 2000, s. 259; Stabryła 2000, s. 356.
1 1Szerzej wymienione zasady zarządzania kapitałem ludzkim w organizacji omawiają: Czekaj, Jabłoński 2004, s. 20–21.
Istotną rolę w hamowaniu rozwoju przedsiębiorczości spełniają bariery
fi-nansowe, głównie: koszty ubezpieczeń społecznych, podatki, cena kredytu, koszty
pracy, poziom podatków (Progi i bariery, 2000, nr 7). Związane z wynagro-dzeniami narzuty, zwłaszcza wysoka składka na ubezpieczenie społeczne, znacz-nie zwiększają koszty pracy, wpływają na wzrost cen produktów i ogólny poziom inflacji oraz ograniczają konkurencyjność polskich przedsiębiorstw.
Kolejną wspomnianą już z głównych barier rozwojowych przedsiębiorczości stanowią warunki kredytowania przedsiębiorstw przez banki: relatywnie wysokie koszty sporządzenia wniosku kredytowego, brak zabezpieczeń wymaganych przez bank do udzielenia kredytu, wysokie stopy procentowe, prowadzące do utraty płynności finansowej i upadłości firm.
Występują także przeszkody o charakterze biurokratycznym utrudniające podjęcie i przeprowadzenie działalności gospodarczej oraz powiększające jej koszty. Związane są one m.in. z trudnymi do spełnienia warunkami i procedurami uzy-skiwania koncesji i zezwoleń a także niejasnością i koniecznością dodatkowych interpretacji przepisów prawa gospodarczego, finansowego, podatkowego i ad-ministracyjnego (Krajewski 1999).
Duża zmienność przepisów prawnych tworzą kolejną barierę rozwoju przed-siębiorczości uniemożliwiając zachowanie stabilności funkcjonowania na rynku oraz tworząc trudności w dopasowaniu się do nowych standardów i regulacji.
Na koniec należy wspomnieć bariery o charakterze wewnętrznym, jak np.: nietrafne decyzje, brak motywacji, złe wykorzystanie czasu pracy, niska efek-tywność działań marketingowych i promocyjnych, atmosfera współzawodnictwa, niechęć do dzielenia się wiedzą, autokratyczny styl zarządzania, brak zachęt do podejmowania przez pracowników inicjatywy, brak systemowych rozwiązań w zakresie rozwoju pracowników.
Zakończenie
Rozwój przedsiębiorczości polskich organizacji jest utrudniony ze względu na istotne braki dotyczące rozwiązań legislacyjnych, kształcenia innowacyjnych po-staw wśród pracowników i młodzieży, brak systemowego finansowania rozwoju przedsiębiorczości, brak aktywnych działań ze strony samorządów lokalnych, odpowiednich rozwiązań infrastrukturalnych, transferu innowacji do przedsię-biorstw, doradztwa i usług informacyjnych. Występują także zbyt wysokie koszty opracowania i wdrożenia innowacji, często przekraczające możliwości kapitało-we firm oraz zbyt wysokie koszty pracy i podatki.
Samodzielne pokonywanie pojawiających się barier jest trudne do realizacji. Konieczna jest zatem aktywna polityka państwa w zakresie w spierania rozwoju przedsiębiorczości, która poprzez racjonalne zaplanowane i konsekwentnie
sto-182
Małgorzata Tyrańska
sowane instrumenty (prawne, finansowe, organizacyjne i informacyjno-szkole-niowe), kształtowałaby warunki do tworzenia i pełnego wykorzystania potencjału przedsiębiorczości oraz do eliminowania barier rozwoju przedsiębiorczości takich jak ułatwienia dostępu do źródeł finansowania prowadzonej działalności.
Bibliografia
[1] Bratnicki M., Strużyna J., Dyduch W., Kapitał intelektualny: odwieczne
problemy a nowe propozycje metodologiczne, [w:] Kapitał intelektualny. Dylematy i wyzwania, Materiały konferencyjne, WSB, Nowy Sącz 2001.
[2] Bogdanienko J., Uwarunkowania innowacyjności polskich przedsiębiorstw
w kontekście ustawodawstwa i praktyki Unii Europejskiej, [w:] Na progu Unii Europejskiej szanse dla polskich przedsiębiorstw, red. M. K.
No-wakowski, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 1998, nr 450.
[3] Czekaj J., Jabłoński M., Kształtowanie kompetencji i zachowań
organiza-cyjnych jako czynnik rozwoju kapitału intelektualnego przedsiębiorstwa,
„Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Prace z zakresu metod organizacji i zarządzania”, nr 648, Kraków 2004.
[4] Francik A., Kosała M., Inwestowanie w zasoby ludzkie jako podstawowy
warunek rozwoju przedsiębiorczości, „Zeszyty Naukowe Akademii
Eko-nomicznej w Krakowie”, nr 622, Kraków 2003.
[5] Jarugowa A., Fijałkowska J., Rachunkowość i zarządzanie kapitałem
inte-lektualnym. Koncepcje i praktyka, ODDK, Gdańsk 2002.
[6] Jasiński Z., Kształtowanie środowiska dla zachowań przedsiębiorczych, [w:] Kapitał ludzki a kształtowanie przedsiębiorczości, red. M. Juchno-wicz, Poltext, Warszawa 2004.
[7] Kozioł L., Determinanty, obszar i pomiar przedsiębiorczości, [w:] Sukces
organizacji. Strategie i innowacje, „Prace i Materiały Wydziału
Zarządza-nia Uniwersytetu Gdańskiego”, nr 4, Uniwersytet Gdański, Fundacja Rozwo-ju Uniwersytetu Gdańskiego, Sopot 2005.
[8] Krajewski K., Determinanty rozwoju MŚP, Referat na konferencję: „Małe i średnie przedsiębiorstwa na tle przeobrażeń systemowych w polskiej gospo-darce”, Warszawa 1999.
[9] Krajewski K., 2001, biz.reporter.pl.
[10] Lipka A., W stronę kwalitologii zasobów ludzkich, Difin, Warszawa 2005. [11] Listwan T., Chełpa S., Kadry menedżerskie w XXI wieku, Zarządzanie
zasobami ludzkimi. Wyzwania u progu XXI wieku, red. Z. Wiśniewski,
Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 2001.
[12] Low J., Kalafut P. C., Niematerialna wartość firmy, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004.
[13] Mikuła B., Metody wspomagania procesów organizacyjnego uczenia, [w:]
Instrumenty zarządzania we współczesnym przedsiębiorstwie, Zbiór
refe-ratów na ogólnopolską konferencję naukową Boszkowo 17–18 października 2000 r., t II, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań 2000.
[14] Penc J., 2005, www.placet.pl.
[15] Pocztowski A., Zarządzanie zasobami ludzkimi. Zarys problematyki i
me-tod, Antykwa, Kraków 1998.
[16] Probst G., Raub S., Romhardt K., Zarządzanie wiedzą w organizacji, Ofi-cyna Ekonomiczna, Kraków 2002.
[17] Progi i bariery, „Twój Biznes” 2000, nr 7.
[18] Sopińska A., Wachowiak P., Pomiar kapitału intelektualnego a
uwarun-kowania sektorowe. Metodyka pomiaru, [w:] Informacja i wiedza w zin-tegrowanym systemie zarządzania, red. R. Borowiecki, M. Kwieciński,
Za-kamycze 2004.
[19] Stabryła A., Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce firmy, WNPWN, Warszawa–Kraków 2000.
[20] Świadek A., Klasyfikacje ekonomicznych uwarunkowań innowacyjności
przedsiębiorstw, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego”, nr 329,
Szczecin 2002.
[21] Targalski J., Przedsiębiorczość i zarządzanie, C. H. Beck, Warszawa 2003. [22] Urbanowska-Sojkin E., Banaszyk P., Witczak H., Zarządzanie strategiczne
przedsiębiorstwem, PWE, Warszawa 2004.
[23] Zarządzanie strategiczne kapitałem ludzkim, red. A. Ludwiczyński, K. Sto-bińska, Poltext, Warszawa 2001.
Summary
Joining the European Union sets new, difficult challenges for Polish enter-prises. They have to adjust not only to market economy requirements, but also to conditions in the EU and global competition. The important condition of competi-tiveness for Polish companies is the increase of entrepreneurship. This article presents factors of entrepreneurship development in the context of Polish busi-nesses and shows barriers that restrict their activity.
184