1.5. OTRZYMANE WYNIKI 1. Opis badania
1.5.2. Analiza czynnikowa
1.5.2.1. Charakterystyka metody
Analiza czynnikowa pozwala na określenie struktury badanych zmiennych. Daje ona rozwiązanie następującego problemu: jak zredukować jednorodny zbiór zmien-nych wejściowych i zastąpić go jedną nową zmienną. Analiza czynnikowa pozwala na badanie struktury wewnętrznych zależności obserwacji wielowymiarowych, na wyróżnienie czynników głównych oraz na eliminację informacji mało istotnych dla badanego zjawiska [20]. Zmiennymi, które pozwalają określić istotność wybra-nych składowych tożsamości, jest ważność każdej wyróżnionej cechy tożsamości. Do wykonania analiz wykorzystano pakiet Statistica™.
Analiza czynnikowa przebiegała według etapów przedstawionych na rys. 1.5. Dokładny opis poszczególnych kroków można znaleźć w publikacjach autorki [20, 21, 23].
Rys. 1.5. Etapy analizy czynnikowej. Źródło: [20], [21]
Pierwszym głównym krokiem decyzyjnym w analizie czynnikowej jest oszaco-wanie liczby czynników głównych (metakategorii), pozwalających na grupooszaco-wanie wszystkich badanych zmiennych, czyli składowych tożsamości organizacyjnej.
Do weryfikacji liczby wybranych czynników głównych został wykorzystany test osypiska. Wykresy obrazujące ten test dla całej próby badawczej oraz podstawowych grup respondentów (mieszkańcy, dziennikarze, samorządowcy, kadra kierownicza,
Liczba wartości własnych 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 Wa rto ści
Liczba wartości własnych 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 War to ś ci
Liczba wartości własnych 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 War to ś ci
Liczba wartości własnych 0 5 10 15 20 25 30 35 War to ś ci
Liczba wartości własnych 0 5 10 15 20 25 30 35 War to ś ci
Liczba wartości własnych 0 5 10 15 20 25 30 35 40 War to ś ci
Rys. 1.6. Wykres liniowy wartości własnych (test osypiska) dla: a) całej populacji, b) mieszkańców, c) samorządowców, d) dziennikarzy, e) kierowników, f) naukowców.
Źródło: opracowanie własne
pierwszy czynnik drugi czynnik trzeci czynnik a) c) b) d) e) f)
do którego czynnika następuje ostry spadek wartości własnych i od którego spadek ten jest łagodny. W każdym rozpatrywanym przypadku wystarczająca liczba wydzie-lanych czynników głównych wynosi trzy, co jest wynikiem najczęściej sugerowa-nym w literaturze przedmiotu [10, 40].
L45 L59 L30 L44 L46 L32 L47 L33 L53 L51 L35 L63 L20 L24 L31 L36 L41 L42 L43 L21 L34 L40 L76 L49 L37 L77 L22 L19 L25 L60 L64 L29 L28 L66 L27 L50 L58 L61 L65 L52 L67 L38 L39 L62 L10 L23 L18 L56 L55 L54 L6 L9 L78 L14 L26 L2 L48 L12 L13 L5 L7 L16 L1 L57 L15 L8 L11 L4 L17 L73 L69 L68 L70 L3 L72 L75 L71 L74 L45 L59 L30 L44 L46 L32 L47 L33 L53 L51 L35 L63 L20 L24 L31 L36 L41 L42 L43 L21 L34 L40 L76 L49 L37 L77 L22 L19 L25 L60 L64 L29 L28 L66 L27 L50 L58 L61 L65 L52 L67 L38 L39 L62 L10 L23 L18 L56 L55 L54 L6 L9 L78 L14 L26 L2 L48 L12 L13 L5 L7 L16 L1 L57 L15 L8 L11 L4 L17 L73 L69 L68 L70 L3 L72 L75 L71 L74
Rys. 1.7. Wykres ładunków czynnikowych dla mieszkańców. Źródło: opracowanie własne
Wynikiem podlegającym interpretacji jest rotowana macierz ładunków czynni-kowych oraz wykres ładunków czynniczynni-kowych. Na rysunku 1.7 przedstawiono przy-kładowy wykres dla frakcji mieszkańców.
Przedstawiony wykres pokazuje w sposób graficzny powiązania między zmienny-mi wejściowyzmienny-mi (składowyzmienny-mi tożsamości) a wyróżnionyzmienny-mi czynnikazmienny-mi. Liczba osi zależy od liczby czynników głównych. Zmienne są przedstawione w postaci punktów o współrzędnych przedstawionych w macierzy ładunków czynnikowych. Na wykresie składowe tożsamości wyznaczane przez wybrane czynniki główne zostały pogrupowa-ne i opisapogrupowa-ne. Symbole zmiennych pokazapogrupowa-ne są na rys. 1.2.
Czynnik 1 Czynnik 2
Analiza czynnikowa przeprowadzona dla całej populacji oraz dla wydzielonych frakcji pozwala na określenie kluczowych zmiennych tożsamości organizacyjnej re-gionu i ich udziału w badanej grupie zmiennych. Dla całej populacji zredukowano 78 zmiennych do 21. Pierwszy czynnik wyróżnia 17,6% zmiennych, drugi – 13,7%, trzeci – 9,1%.
Dzieląc populację badaną ze względu na typ respondenta, otrzymujemy następujące wyniki:
– dla mieszkańców – pierwszy czynnik grupuje 25,3% zmiennych, drugi 15,4%, a trzeci 15,6% (redukcja liczby zmiennych z 78 do 30),
– dla samorządowców – pierwszy czynnik grupuje 27,1% zmiennych, drugi 24,3%, a trzeci 16,1% (redukcja liczby zmiennych z 78 do 40),
– dla dziennikarzy – pierwszy czynnik grupuje 18,9% zmiennych, drugi 17,1%, a trzeci 17,8% (redukcja liczby zmiennych z 78 do 37),
– dla kierowników – pierwszy czynnik grupuje 21,1% zmiennych, drugi 12,7%, a trzeci 19,1% (redukcja liczby zmiennych z 78 do 42),
– dla naukowców – pierwszy czynnik grupuje 26,1% zmiennych, drugi 18,9%, a trzeci 13,3% (redukcja liczby zmiennych z 78 do 48).
Uwzględniając zamieszkiwany przez respondenta subregion, otrzymano następują-ce wyniki dla subregionu:
– poznańskiego – pierwszy czynnik grupuje 22,3% zmiennych, drugi 15,2%, a trze-ci 17,2% (redukcja liczby zmiennych z 78 do 28),
– pilskiego – pierwszy czynnik grupuje 15,6% zmiennych, drugi 13,5%, a trzeci 24,5% (redukcja liczby zmiennych z 78 do 43),
– leszczyńskiego – pierwszy czynnik grupuje 16,7% zmiennych, drugi 10,9%, a trzeci 12,1% (redukcja liczby zmiennych z 78 do 15),
– konińskiego – pierwszy czynnik grupuje 29,7% zmiennych, drugi 17,0%, a trzeci 10,7% (redukcja liczby zmiennych z 78 do 42),
kaliskiego – pierwszy czynnik grupuje 24,0% zmiennych, drugi 13,7%, a trzeci 21,8% (redukcja liczby zmiennych z 78 do 37).
Dla kryterium wiek w badanych frakcjach otrzymano następujące wyniki dla grupy wiekowej:
– 15-24 – pierwszy czynnik grupuje 25,2% zmiennych, drugi 16,8%, a trzeci 13,6% (redukcja liczby zmiennych z 78 do 35),
– 25-34 – pierwszy czynnik grupuje 21,1% zmiennych, drugi 18,0%, a trzeci 21,3% (redukcja liczby zmiennych z 78 do 30),
– 35-44 – pierwszy czynnik grupuje 24,7% zmiennych, drugi 16,6%, a trzeci 18,0% (redukcja liczby zmiennych z 78 do 34),
– 45-54 – pierwszy czynnik grupuje 23,6% zmiennych, drugi 13,8%, a trzeci 18,6% (redukcja liczby zmiennych z 78 do 28),
– 55-65 – pierwszy czynnik grupuje 25,5% zmiennych, drugi 16,5%, a trzeci 15,5% (redukcja liczby zmiennych z 78 do 37).
wykształcenia:
– podstawowe, niepełne podstawowe – pierwszy czynnik grupuje 23,1% zmien-nych, drugi 14,0%, a trzeci 19,6% (redukcja liczby zmiennych z 78 do 36),
– zawodowe, zasadnicze – pierwszy czynnik grupuje 28,5% zmiennych, drugi 16,6%, a trzeci 14,2% (redukcja liczby zmiennych z 78 do 38),
– średnie, policealne – pierwszy czynnik grupuje 23,7% zmiennych, drugi 19,8%, a trzeci 9,7% (redukcja liczby zmiennych z 78 do 27),
– wyższe – pierwszy czynnik grupuje 24,0% zmiennych, drugi 19,8%, a trzeci 16,7% (redukcja liczby zmiennych z 78 do 29).
Na podstawie otrzymanych macierzy ładunków czynnikowych można sporządzić zestawienie czynników, które uzyskały odpowiednio wysoką wartość ładunków czyn-nikowych. Są to zmienne, które w największym stopniu decydują o kształcie tożsamo-ści regionu. Na kolejnych rysunkach zamieszczono graficzne przedstawienie cech, które zostały wydzielone w analizie czynnikowej. Dla każdej cechy w nawiasie podano rodzaj cechy: UK – umiejętności kluczowe, WW – wartości własne, UK+WW – umie-jętności kluczowe, które są równocześnie wartościami własnymi.
Dla populacji podzielonej ze względu na typ respondenta można wyróżnić osiem-naście cech tożsamości (rys. 1.8), które w zdecydowanym stopniu decydują o postrze-ganej tożsamości regionu. Są one następujące:
L8 – łatwość dostępu do edukacji (UK),
L25 – formy komunikowania się władz samorządowych z przedsiębiorcami (UK), L27 – tworzenie relacji partnerskich między firmami (UK),
L28 – tworzenie relacji partnerskich między ludźmi (UK), L32 – angażowanie się do tworzenia sieci gospodarczych (UK), L33 – kierunki rozwoju (UK+WW),
L34 – innowacyjność regionu (UK),
L40 – kontynuacja polityki poprzedników (UK+WW),
L42 – znajomość problemów regionalnych przez polityków wielkopolskich (UK+WW),
L43 – dbałość polityków o interes Wielkopolski i jej mieszkańców (UK+WW), L47 – tworzenie i prowadzenie projektów rozwojowych dla regionu (UK+WW), L56 – znajomość swoich sąsiadów i dobre relacje z nimi (UK+WW),
L69 – praca u podstaw (WW),
L70 – sposoby osiągania sukcesu (małe kroki) (WW), L71 – gospodarność (WW),
L74 – pracowitość (WW),
L75 – skłonność do oszczędzania (WW),
Rys. 1.8. Cechy tożsamości istotne dla każdego typu respondenta oraz część wspólna. Źródło: opracowanie własne
Dla populacji podzielonej ze względu na zamieszkiwany przez respondenta subre-gion można wyróżnić dziewiętnaście cech tożsamości (rys. 1.9), które w zdecydowa-nym stopniu decydują o postrzeganej tożsamości regionu. Są one następujące:
L20 – formy komunikowanie się władz samorządowych ze społeczeństwem (UK), L33 – kierunki rozwoju (UK+WW),
L34 – innowacyjność regionu (UK), L35 – działania promocyjne regionu (UK),
L40 – kontynuacja polityki poprzedników (UK+WW), L41 – działania polityków wielkopolskich (UK+WW),
L42 – znajomość problemów regionalnych przez polityków wielkopolskich (UK+WW),
L43 – dbałość polityków o interes Wielkopolski i jej mieszkańców (UK+WW), L45 – chęć do wspólnego budowania przyszłości regionu (UK+WW),
L46 – posiadanie czytelnych kierunków rozwoju (WW),
L47 – tworzenie i prowadzenie projektów rozwojowych dla regionu (UK+WW), L59 – zachowanie się w miejscach publicznych (WW),
L68 – dbałość o czystość i porządek (WW),
L72 – umiejętności organizacyjne regionu (UK), L73 – przywiązanie do tradycji (WW),
L74 – pracowitość (WW),
L75 – skłonność do oszczędzania (WW).
Rys. 1.9. Cechy tożsamości istotne dla każdego subregionu oraz część wspólna. Źródło: opracowanie własne
Dla populacji podzielonej ze względu na wykształcenie można wyróżnić dwadzie-ścia dwie cechy tożsamości (rys. 1.10), które w zdecydowanym stopniu decydują o po-strzeganej tożsamości regionu. Są one następujące:
L6 – oferowanie przez region preferencyjnych warunków dla firm (UK), L18 – łatwość dostępu do uniwersytetów trzeciego wieku (UK),
L19 – możliwość uczestnictwa w kołach zainteresowań, grupach dyskusyjnych (UK), L24 – komunikowania się i promocja regionu poprzez imprezy (UK+WW),
L25 – formy komunikowania się władz samorządowych z przedsiębiorcami (UK), L33 – kierunki rozwoju (UK+WW),
L34 – innowacyjność regionu (UK), L35 – działania promocyjne regionu (UK),
L42 – znajomość problemów regionalnych przez polityków wielkopolskich (UK+WW),
L43 – dbałość polityków o interes Wielkopolski i jej mieszkańców (UK+WW), L44 – promowanie symboli regionalnych (UK+WW),
L45 – chęć do wspólnego budowania przyszłości regionu (UK+WW), L46 – posiadanie czytelnych kierunków rozwoju,
L47 – tworzenie i prowadzenie projektów rozwojowych dla regionu (UK+WW), L68 – dbałość o czystość i porządek (WW),
L71 – gospodarność (WW),
L72 – umiejętności organizacyjne regionu (UK), L73 – przywiązanie do tradycji (WW),
L74 – pracowitość (WW),
L75 – skłonność do oszczędzania (WW).
Podstawowe, niepełne podstawowe L4, L8, L9, L15, L16, L21, L23, L27, L31, L32, L36, L53, L59, L63, L69, L70, L76 Średnie L1, L2, L3, L9, L20, L21, L22, L23, L49, L50, L51, L52, L56, L58, L60, L61, L64 Zawodowe, zasadnicze L7, L20, L22, L27, L30, L31, L32, L53, L57, L59, L63, L65, L69, L70, L76, L77 Wyższe L3, L7, L16, L26, L28, L29, L50, L51, L60, L61, L78 Część wspólna L6, L18, L19, L24, L25, L33, L34, L35, L40, L41, L42, L43, L44, L45, L46, L47, L68, L71, L72, L73, L74, L75
Rys. 1.10. Cechy tożsamości istotne dla wykształcenia respondenta oraz część wspólna. Źródło: opracowanie własne
tożsamości (rys. 1.11), które w zdecydowanym stopniu decydują o postrzeganej toż-samości regionu. Są one następujące:
Rys. 1.11. Cechy tożsamości istotne dla wieku respondenta oraz część wspólna. Źródło: opracowanie własne
L18 – łatwość dostępu do uniwersytetów trzeciego wieku (UK),
L19 – możliwość uczestnictwa w kołach zainteresowań, grupach dyskusyjnych (UK), L20 – formy komunikowania się władz samorządowych ze społeczeństwem (UK), L25 – formy komunikowania się władz samorządowych z przedsiębiorcami (UK), L27 – tworzenie relacji partnerskich między firmami (UK),
L32 – angażowanie się do tworzenia sieci gospodarczych (UK), L35 – działania promocyjne regionu (UK),
L41 – działania polityków wielkopolskich (UK+WW),
L43 – dbałość polityków o interes Wielkopolski i jej mieszkańców (UK+WW), L45 – chęć do wspólnego budowania przyszłości regionu (UK+WW),
L46 – posiadanie czytelnych kierunków rozwoju,
L70 – sposoby osiągania sukcesu (małe kroki) (WW), L71 – gospodarność (WW),
L72 – umiejętności organizacyjne regionu (UK), L73 – przywiązanie do tradycji (WW),
L74 – pracowitość (WW),
L75 – skłonność do oszczędzania (WW).
Dla całej populacji dzielonej ze względu na różne kryteria można wyróżnić osiem-naście cech tożsamości (rys. 1.12), które w zdecydowanym stopniu decydują o po-strzeganej tożsamości regionu. Uwzględniając analizę czynnikową, dla całej populacji wyróżnia się dwadzieścia jeden cech. Część wspólna obu tych klasyfikacji to czterna-ście cech. Są one następujące:
Subregion L20, L59, L70 Wykształcenie L24, L44 Wiek L20, L27, L32, L69, L70 Typ respondenta L8, L27, L28, L32, L56, L69, L70, L78 Część wspólna L25, L33, L34, L35, L40, L41, L42, L43, L45, L46, L47, L68, L70, L71, L72, L73, L74, L75
Rys. 1.12. Cechy tożsamości istotne dla różnych klasyfikacji respondentów oraz część wspólna. Źródło: opracowanie własne
L25 – formy komunikowania się władz samorządowych z przedsiębiorcami (UK), L33 – kierunki rozwoju (UK+WW),
L40 – kontynuacja polityki poprzedników (UK+WW), L41 – działania polityków wielkopolskich (UK+WW),
(UK+WW),
L43 – dbałość polityków o interes Wielkopolski i jej mieszkańców (UK+WW), L46 – posiadanie czytelnych kierunków rozwoju (UK),
L47 – tworzenie i prowadzenie projektów rozwojowych dla regionu (UK+WW), L68 dbałość o czystość i porządek (WW),
L70 – sposoby osiągania sukcesu (małe kroki) (WW), L71 – gospodarność (WW),
L72 – umiejętności organizacyjne regionu (UK), L73 – przywiązanie do tradycji (WW),
L74 – pracowitość (WW).
Przedstawione powyżej cechy są tymi, które w największym stopniu decydują o tożsamości regionu. Cechy będące wartościami własnymi (WW) są generalnie nie-sterowalne. Należy skupić się na składowych tożsamości, które są umiejętnościami kluczowymi (UK) i tymi zmiennymi należy sterować w pierwszej kolejności. Należą do nich następujące elementy:
– formy komunikowania się władz samorządowych z przedsiębiorcami, – kierunki rozwoju,
– kontynuacja polityki poprzedników, – działania polityków wielkopolskich,
– znajomość problemów regionalnych przez polityków wielkopolskich, – dbałość polityków o interes Wielkopolski i jej mieszkańców,
– posiadanie czytelnych kierunków rozwoju,
– tworzenie i prowadzenie projektów rozwojowych dla regionu, – umiejętności organizacyjne regionu.