GŁÓWNE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW NA RYNKU BANKOWYM I POZABANKOWYM

Różne rodzaje finansowania odmiennie wpływają na kształt struktury bilanso-wej, szczególnie pasywów, gdyż środki pozyskiwane na prowadzenie działalności i dalszy rozwój są jednocześnie źródłem finansowania aktywów. W zależności od wielkości, fazy rozwoju i preferencji spółki, właściciel, wspólnicy, zarządy i współ-pracownicy zainteresowani są różnego rodzaju kapitałem. Z jednej strony może być to kapitał własny przedsiębiorstwa, powstały z różnych źródeł, takich jak oszczędności właściciela czy wspólników oraz tezauryzacja zysku (samofinanso-wania), z drugiej strony może to być kapitał obcy w formie kredytu bankowego, obligacji lub bonów komercyjnych, leasingu czy faktoringu; krótkookresową formą pozyskania kapitału jest kredyt handlowy (kredyt kupiecki). Istotnym źródłem pozyskania kapitału może być również inwestor, który zainwestuje własne środki,

finansowanie przy pomocy venture capital, private equity, business angels bądź także poprzez emisję instrumentów finansowych na rynku kapitałowym.

Zapotrzebowanie zgłaszane przez podmioty znajduje odbicie w ofercie rynko-wej, jaka pojawia się na rynku ze strony instytucji finansowych – specyficzne pro-dukty i usługi adresowane do podmiotów o różnej wielkości i różnej skali działa-nia. Wśród oferty instytucji finansowych – zewnętrzne źródła finansowania – mo-żemy wyróżnić finansowanie bankowe i pozabankowe. Generalnie, koszt pozyska-nia źródeł finansowapozyska-nia występujących na rynku bankowym jest niższy, ale otrzy-manie wiąże się ze spełnieniem szczegółowych procedur badania wiarygodności kredytowej. Cena kapitału na tym rynku jest bezpośrednio związana z polityką banku centralnego pozostającą w ścisłym związku z przebiegiem wahań koniunktu-ry gospodarczej: cena kapitału jest zatem wynikiem bądź polityki „trudnego i drogie-go pieniądza”, bądź polityki „taniedrogie-go i łatwedrogie-go pieniądza” [8]. Do bankowych źródeł finansowania zalicza się pożyczki, kredyty i gwarancje. W praktyce najczę-ściej przedsiębiorstwa wykorzystują kredyt bankowy, który jest „warunkowym przekazaniem kredytobiorcy siły nabywczej (lub zdolności płatniczej) przez kredy-todawcę. Warunkowe przekazanie wyraża się w tym, że kredytodawca udziela kredytobiorcy dostępu do swego kapitału tylko wówczas, gdy zobowiązuje się on do zwrotu kredytu w uzgodnionym terminie wraz z odsetkami i innymi opłatami, i że używa on kredytu tylko w uzgodnionym celu.” [8, s. 83].

Dynamiczny rozwój działalności kredytowej banków sprawia, że kredytobiorca staje przed coraz trudniejszym problemem wyboru formy kredytowania, zwłaszcza że właściwy wybór determinuje opłacalność prowadzonej operacji finansowej. W ofercie kredytowej coraz częściej znajdują się oferty niestandardowe, np.: program DOKE – banki BNP Paribas Fortis Bank, Fortis Bank Nederland N.V., Citibank Interna-tional PLC., kredyt dla nabywcy, kredyt EE, kredyty z pięciu linii KfW, linia kredy-towa Banku Rozwoju Rady Europy. Inną nowością w ofercie kredytowej są oferty pakietowe – kilka form finansowania w jednym pakiecie – kredyty obrotowe, kredyt w rachunku bieżącym, limit debetowy, kredyt odnawialny i nieodnawialny.

Obok banków komercyjnych coraz silniej swoją pozycję na rynku finansowym zaznaczają banki spółdzielcze [12]. Liczba banków spółdzielczych jest znacząca i w 2009 roku wyniosła 576 (tab. 5.1). Ich udział w depozytach wynosi ok. 12% [6], a wielkość sektora banków spółdzielczych liczona wielkością aktywów przekro-czyła 64 mld zł (wartość aktywów banków komercyjnych wynosi ok. 950 mld zł).

Banki spółdzielcze w Polsce są zrzeszone w 3 strukturach: – Banku Polskiej Spółdzielczości (347 banków),

– Gospodarczym Banku Wielkopolski (151 banków) oraz – Mazowieckim Banku Regionalnym (77 banków).

Wyjątek stanowi największy z banków spółdzielczych, tj. Krakowski Bank Spółdzielczy, który funkcjonuje samodzielnie. Analizując oferty banków spółdziel-czych, trudno znaleźć fundamentalne różnice między produktami dla firm oferowa-nymi przez te podmioty a bankami komercyjoferowa-nymi.

Ogółem w tym: 649 647 645 649 643 - banki komercyjne 54 51 50 52 49 - oddziały instytucji kredytowych 7 12 14 18 18 - banki spółdzielcze 588 584 581 579 576

Źródło: [11]

Innym źródłem pozyskania kapitału obcego jest pożyczka, która różni się przede wszystkim od kredytu tym, że nie jest przeznaczona na określony cel i nie zawsze musi być udzielana na podstawie umowy pisemnej. Należy podkreślić, że w ostatnim okresie rośnie oferta pożyczkowa zwłaszcza instytucji pozabankowych, takich jak np. SKOK.

Swoistą formą pozyskania kapitału obcego jest gwarancja bankowa, która jest jednostronnym zobowiązaniem banku gwaranta, że po spełnieniu przez beneficjen-ta gwarancji określonych warunków zapłaty – które mogą być stwierdzone wymie-nionymi w tym zapewnieniu dokumentami, jakie beneficjent załączy do sporzą-dzonego we wskazanej formie żądania zapłaty – bank ten wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji bezpośrednio lub za pośrednictwem in-nego banku. Wniosek o udzielenie gwarancji zawiera wszystkie elementy wniosku kredytowego i podlega takiej samej analizie i ocenie. Należy podkreślić, iż udziela-jąc gwarancji, bank nie angażuje własnych środków finansowych, lecz przyjmuje na siebie odpowiedzialność za daną operację finansową i pobiera za to prowizję. Gwarancja bankowa zwiększa równocześnie wiarygodność przedsiębiorstwa wo-bec jego kontrahentów oraz daje beneficjentowi pewność, że otrzyma swoją należ-ność. Należy podkreślić, iż tego typu gwarancje oferuje obecnie większość banków [1]. Najczęściej stosowane są gwarancje:

– zabezpieczające zapłatę za towary i usługi, – zabezpieczające zapłatę za cło,

– przetargowe (wadialne), – dobrego wykonania.

Obok bankowych źródeł finansowania działalności na rynku finansowym wy-stępują pozabankowe źródła, jak np. kredyt handlowy, gdzie kapitałodawcą jest przedsiębiorstwo. Taka sytuacja musi wyznaczać różnice w statusie między kapita-łodawcą kredytu bankowego i kredytu handlowego. Niektóre ze źródeł finansowa-nia pozabankowego takie jak surogaty kapitału – leasing i faktoring – mogą być oferowane przez banki. Praktyka gospodarcza wskazuje jednak, że częściej są one dostępne za pośrednictwem odrębnych instytucji finansowych, w których może występować większościowy udział banków w kapitale. Innym źródłem finansowa-nia pozabankowego jest kredyt.

wzajemnych relacji między kontrahentami. Kredyt handlowy, zwany też kupieckim lub towarowym, jest powszechnie stosowanym przez firmy sposobem uzupełnienia środków finansowych. Jest to metoda najbardziej dostępna – kredyt handlowy jest elementem oferty handlowej, ale najbardziej droga, gdyby odnieść cenę kredytu handlowego w stosunku rocznym. Kredyt handlowy jest udzielany przez kontra-hentów firmy, czyli dostawców lub odbiorców współpracujących z przedsiębior-stwem, w przypadku okresowego braku wystarczającej płynności firmy. W litera-turze przedmiotu wyróżnia się wiele jego rodzajów, z których najczęściej stosowa-ny jest kredyt dostawcy, gdzie kredytodawcą kredytu handlowego jest producent lub dostawca dóbr bądź usług. Forma ta stosowana jest zwykle, gdy odbiorcy nie posiadają wystarczających środków finansowych lub odpowiednich gwarancji, aby korzystać z kredytu bankowego. Przy udzielaniu tego kredytu nie ma formalnego wymogu sprawdzania wiarygodności kredytowej kredytobiorcy, stąd – jak już wspomniano – udzielanie kredytu dostawcy może być instrumentem wspierania zbytu swoich wyrobów czy usług przez kredytodawcę.

Inną formą kredytu handlowego jest kredyt dostawcy, który może funkcjono-wać w dwóch formach, jako:

– kredyt wyposażeniowy – przyznawany w formie pieniężnej, udzielany jest przez jedną firmę drugiej na wyposażenie jej w niezbędne środki produkcji, często łączy się ze zobowiązaniem kredytobiorcy do zakupu wyrobów u kredy-todawcy,

– kredyt towarowy – przyznanie kredytu wyraża się w tym, iż dostawca nie wy-maga zapłaty za dostarczony towar lub świadczone usługi natychmiast, tylko prolonguje termin płatności; zabezpieczeniem finansowym dla dostawcy są do-starczone towary.

Koszty kredytu handlowego zawarte są najczęściej w podwyższonej cenie na-bywanych dóbr czy usług. Kredytobiorca wlicza je w koszty bieżącej działalności i uwzględnia w rachunku jej opłacalności, co znajduje swoje odbicie w wysokości naliczanej marży. Rozliczenie kosztów finansowania kredytem handlowym uwzględnia wynagrodzenie kredytodawcy w postaci tzw. skonta, czyli odsetek należnych z tytułu udzielenia kredytu. Zwykle jest to kwota niższa od aktualnego oprocentowania kredytu bankowego, a różnica stanowi zysk kredytobiorcy.

Inną formą kredytu handlowego jest kredyt odbiorcy, gdzie kredytodawcą jest klient odbiorca, a udzielenie kredytu polega na dokonaniu przedpłaty przed wyko-naniem i dostarczeniem towaru czy usługi. Kredyt ten może dotyczyć artykułów konsumpcyjnych, zaopatrzeniowych, inwestycyjnych, a także robót budowlanych, remontowych czy konserwacyjnych Stanowi on nie tylko źródło finansowania dostawcy, ale także gwarantuje zbyt wytworzonych towarów. Przedpłaty dotyczą zwykle wykonania zadań specjalistycznych, realizowanych na zamówienie odbior-cy, trudnych do sprzedaży bez konkretnego zapotrzebowania. Odbiorca zwykle nie pobiera opłat za udzielony kredyt. Pewnego rodzaju zapłatą może być stosowane czasem obniżenie ceny zaliczkowanego wyrobu lub usługi.

runkach określonych przez te strony. Finansujący zobowiązuje się w zakresie dzia-łalności swojego przedsiębiorstwa – firmy leasingowej – nabyć określoną rzecz, będącą przedmiotem leasingu od oznaczonego zbywcy, a następnie oddać tę rzecz korzystającemu w używanie lub używanie i pobieranie pożytków, na czas ozna-czony w umowie. Korzystający zobowiązuje się zapłacić określone wynagrodze-nie, przy czym musi ono być co najmniej równe cenie nabycia przedmiotu leasingu. Leasingobiorca zobowiązany jest do uiszczania opłat za użytkowanie rzeczy, mogą to być tylko opłaty pieniężne. Opłaty są rozłożone na raty, których wysokość dopasowana jest zazwyczaj do możliwości finansowych leasingobiorcy. Wszelkie opłaty i koszty związane z utrzymaniem i użytkowaniem rzeczy ponosi korzystają-cy. Prawo własności rzeczy, która jest przedmiotem leasingu, należy do leasingo-dawcy, ale strony mogą przewidzieć w umowie przeniesienie własności na leasin-gobiorcę.

Główne rodzaje leasingu związane są z:

– kryterium czasu trwania transakcji, łącznej wysokości opłat leasingowych oraz charakteru obciążeń,

– kryterium liczby podmiotów gospodarczych,

– kryterium obciążenia stron nakładami dodatkowymi,

– kryterium świadczenia przez finansującego usług dodatkowych, – kryterium przedmiotu.

Z punktu widzenia czasu trwania transakcji, łącznej wysokości opłat leasingo-wych i charakteru obciążeń wyróżnia się:

– leasing finansowy (kapitałowy), – leasing operacyjny (bieżący).

Leasing finansowy jest najbardziej popularną formą leasingu stosowaną w prak-tyce. W transakcji uczestniczy wyspecjalizowane przedsiębiorstwo leasingowe, które nabywa dobro od przedsiębiorstwa produkcyjnego lub handlowego, a następ-nie oddaje je do użytkowania korzystającemu. Po upływie okresu, na jaki zawarta została umowa leasingu, przedmiot leasingu najczęściej przechodzi na własność leasingobiorcy. Taki rodzaj leasingu stosuje się zwykle, gdy jego przedmiotem są maszyny i urządzenia, które ze względu na swój charakter trudno byłoby przekazać kolejnemu leasingobiorcy. Z punktu widzenia procesu rozwoju przedsiębiorstwa leasing finansowy jest decyzją inwestycyjną. Leasing finansowy zwykle ma cha-rakter średnio- lub długoterminowy, trwa od 3 do 10 lat. Korzystający ponosi pełne ryzyko dotyczące przedmiotu, utrzymuje i ubezpiecza go oraz płaci związane z nim podatki i opłaty, wlicza również odpisy amortyzacyjne w koszty przedsiębiorstwa, a więc wykorzystuje mechanizm tarczy podatkowej.

W leasingu operacyjnym korzystający otrzymuje przedmiot do użytkowania na okres znacznie krótszy od okresu jego gospodarczej używalności, zwykle maksy-malnie do 3 lat. Po upływie tego okresu przedmiot nie przechodzi na własność leasingobiorcy. Leasing operacyjny stosowany jest najczęściej przy dzierżawie

użytkownikowi. Leasingodawca ponosi pełne ryzyko dotyczące środka trwałego, koszty jego utrzymania, napraw oraz ubezpieczenia, a także płaci związane z nim podatki. Odpisów amortyzacyjnych dokonuje leasingodawca, natomiast dla leasin-gobiorcy rata leasingowa stanowi koszt uzyskania przychodu.

Z punktu widzenia liczby podmiotów wyróżnia się:

– leasing bezpośredni, gdzie leasingodawcą jest jednocześnie producent przed-miotu leasingu,

– leasing pośredni, gdzie leasingodawcą jest firma leasingowa, które nabywa na własność przedmiot leasingu od producenta,

– leasing popierany, który stosowany jest w przypadku leasingowanych przed-miotów o wysokiej wartości; w transakcji występuje popierający, którym jest kredytodawca finansujący leasingodawcę,

– leasing zwrotny, kiedy leasingobiorca jest jednocześnie dostawcą przedmiotu leasingu,

– leasing tendencyjny, który jest podobny do leasingu zwrotnego, z tą różnicą, że dostawcą przedmiotu leasingu nie jest leasingobiorca, ale podmiot z nim powią-zany, np. kapitałowo.

Z kryterium obciążenia stron nakładami dodatkowymi związany jest podział le-asingu na (1) leasing czysty (netto), gdzie dodatkowe nakłady obciążają leasingo-biorcę, oraz (2) leasing pełny, gdzie leasingodawca ponosi dodatkowe nakłady. Z kolei, przyjmując kryterium świadczenia przez finansującego usług dodatko-wych, wyróżnia się: (1) leasing mokry, który stosowany jest zwykle w leasingu statków morskich lub powietrznych; leasingodawca świadczy dodatkowo określo-ne usługi, np. zapewnia persookreślo-nel, paliwo i inokreślo-ne niezbędokreślo-ne składniki zaopatrzeni, oraz (2) leasing suchy, w którym finansujący nie zapewnia świadczenia usług do-datkowych.

Z punktu widzenia kryterium przedmiotu leasingu występuje:

– leasing ruchomości, w ramach którego wyróżnia się leasing zespołów produk-cyjnych, wyposażenia, środków transportu,

– leasing nieruchomości,

– leasing dóbr inwestycyjnych lub konsumpcyjnych, występujący w zależności od wykorzystywania przedmiotu przez korzystającego,

– leasing dóbr unikatowych, który dotyczy przedmiotów unikatowych, a tym samym trudno zbywalnych,

– leasing dóbr powszechnie używanych,

– leasing obrotowy, w wypadku którego w umowie leasingu przewiduje się wy-mianę przedmiotu leasingu w trakcie jej trwania, a przedmiot leasingu nie jej określony co do tożsamości, tylko co do gatunku,

– leasing określony, w ranach którego przedmiot leasingu jest określony co do tożsamości i nie jest przewidywana jego wymiana w trakcie trwania umowy.

oraz leasing odnawialny.

Clifing stanowi odmianę leasingu finansowego, stosowanego przy leasingu sa-mochodów, gdzie przedmiot umowy, czyli samochód osobowy o określonej warto-ści, jest zaliczony do majątku leasingobiorcy. Obsługa finansowa clifingu może być wliczona w koszty uzyskania przychodu, podobnie jak: amortyzacja, składka na ubezpieczenie, koszty remontów, wydatki na używanie przedmiotu leasingowe-go (benzyna, przeglądy itp.). Leasinleasingowe-gobiorca zobowiązany jest do pokrywania kosztów eksploatacji oraz ubezpieczenia pojazdu, a przedmiot clifingu zaliczany jest do majątku leasingobiorcy, jest przez niego amortyzowany i staje się własno-ścią leasingobiorcy po spłacie ostatniej raty za określoną cenę wykupu.

Z kolei refling jest odmianą umowy leasingu, w której przedmiotem jest sprzęt komputerowy. Istota tradycyjnego leasingu środków trwałych polega na tym, że po spłacie ostatniej raty leasingobiorca ma z reguły, choć nie zawsze, prawo do wyku-pu przedmiotu leasingu – jak już wskazywano, wykup przedmiotu leasingu jest cechą charakterystyczną leasingu finansowego. Opcja wykupu przedmiotu leasingu jest korzystna tylko w przypadku, gdy leasingowany przedmiot ma stosunkowo długi okres używalności i użyteczności dla leasingobiorcy. Zatem jeśli przedmiot szybko traci swoją wartość techniczną czy technologiczną, jego zakup na zakoń-czenie umowy leasingu może się okazać stratą. Przykładem może być sprzęt kom-puterowy, którego wartość po krótkim czasie znacznie maleje, ponieważ staje się on przestarzały technologicznie. Do korzyści takiej formy finansowania można zaliczyć to, że klient nie ma problemu ze starym sprzętem.

Należy podkreślić, że firmy leasingowe często oferują jednocześnie serwis i gwarancję jakości komputerów, co oznacza, że po spłacie ostatniej raty leasingo-wej stary przedmiot leasingu jest odbierany przez leasingodawcę i na jego miejsce klient otrzymuje nowy, w drodze zawarcia nowej umowy. Umowa taka z reguły zawiera bardziej korzystne warunki niż pierwsza, a leasingobiorca staje się użyt-kownikiem nowego sprzętu bez konieczności szukania nowych dostawców. Zasto-sowanie leasingu odnawialnego obniża raty leasingowe o kilkadziesiąt procent w porównaniu ze zwykłym leasingiem. Jednak wiąże się z wysoką ceną wykupu auta po zakończeniu umowy oraz koniecznością przystania na określone warunki użytkowania pojazdu, np. rocznym limitem przebiegu pojazdu.

Bez względu na formę leasingu mocną jego stroną jest z pewnością mniejsza biurokracja w porównaniu z występującą w umowach kredytowych, których wy-magania są bardzo restrykcyjne, a kryteria oceny klientów ulegają dalszemu za-ostrzeniu /rekomendacja T/. Akceptacja umowy leasingu zajmuje ponadto z reguły znacznie mniej czasu niż procedura kredytowa. Leasingowanie środka trwałego nie wymaga również ponoszenia wysokich prowizji, jak w przypadku kredytu, a opłatę wstępną można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Dodatkowo, w razie problemów finansowych leasingobiorcy finansujący zawsze może przenieść prawa i obowiązki wynikające z umowy na osobę trzecią. W literaturze przedmiotu

zwra-jest droższy w porównaniu z kredytem bankowym, zatem powoduje pogorszenie rentowności kapitału. Zaleca się równocześnie każdorazowe porównanie kosztu pozyskania kapitału z obu źródeł. Zwraca się uwagę, iż w sytuacji przedsiębiorstw o niższej wiarygodności kredytowej – a więc na przykład mikro, małych i średnich przedsiębiorstw – leasing może być jedynym źródłem finansowania inwestycji w okresie polityki „trudnego i drogiego pieniądza”, kiedy MSP mają trudności ilościowe i jakościowe w dostępie do kredytu bankowego [zob. szerzej 8].

Zapotrzebowaniem na wykup należności, czyli usługę finansową będącą specy-ficzną formą zapewnienia płynności finansowej i pozyskiwania kapitału obrotowe-go przez podmioty obrotowe-gospodarcze jest faktoring i forfaiting. Istota faktoringu polega na nabywaniu wierzytelności przedsiębiorstwa przez wyspecjalizowane podmioty finansowe oraz świadczenie dodatkowych usług z tym związanych. Zawarcie umowy faktoringu nie powoduje przejęcia przez faktora odpowiedzialności z tytułu gwarancji i rękojmi wynikającej z umowy handlowej. Jako główny przedmiot fak-toringu można więc określić refinansowanie udzielonych przez przedsiębiorstwo kredytów kupieckich, a więc faktoring jest wykorzystywany przez firmy stosujące politykę kredytu handlowego w stosunkach z kontrahentami. Jest to równocześnie forma finansowania należności, gwarancja zabezpieczająca przedsiębiorstwo przed ryzykiem ich ściągnięcia oraz operacja rozliczeniowa polegająca na inkasowaniu należności. Przez zawarcie umowy faktoringu przedsiębiorstwo skraca okres ocze-kiwania na wpływ środków pieniężnych z tytułu sprzedanych towarów lub świad-czonych usług, a zatem, jak już wskazywano, podtrzymuje płynność finansową.

Umowa między faktorantem (przedsiębiorstwem) a faktorem (firmą udzielającą faktoringu) zawierana jest na dłuższy okres, czasem na okres nieoznaczony, z obu-stronną możliwością jej rozwiązania za wypowiedzeniem. Wysokość pobieranej prowizji jest uzależniona od ryzyka ponoszonego przez faktora. W obrocie gospo-darczym wykształciły się róże formy faktoringu, które można podzielić według różnych kryteriów, i tak: (1) faktoring właściwy (pełny, bez regresu), (2) faktoring niewłaściwy (niepełny, z regresem), (3) faktoring mieszany.

Faktoring właściwy (pełny, bez regresu) polega na tym, że wraz z cesją wierzy-telności na faktora przechodzi pełne ryzyko niewypłacalności dłużnika. W przy-padku gdy dłużnik nie jest w stanie spłacić wierzytelności, faktor nie ma prawa regresu wobec faktoranta. Należy stwierdzić, że jest to korzystna forma dla wie-rzyciela, gdyż po dokonaniu transakcji sprzedaży towarów lub usług faktorant od razu otrzymuje środki finansowe i przenosi odpowiedzialność za ewentualną nie-wypłacalność dłużnika na firmę faktoringową. W przypadku niezapłacenia należ-ności w terminie określonym w fakturze przez dłużnika, faktor nie może żądać spełnienia świadczenia przez faktoranta. Faktoring właściwy stosowany jest zwy-kle w sytuacji, gdy odroczony termin płatności związany jest z sezonowością popy-tu na towary lub usługi przedsiębiorstw.

Z kolei faktoring niewłaściwy (niepełny, z regresem) polega na tym, że cesja wierzytelności nie obejmuje przejęcia ryzyka niewypłacalności dłużnika przez

kwoty wierzytelności spadają na faktoranta i musi on zapłacić faktorowi. Takie rozwiązanie jest stosowane przy finansowaniu kredytów kupieckich, gdy wydłużo-ne terminy płatności wynikają ze specyfiki prowadzowydłużo-nej działalności.

Faktoring mieszany jest połączeniem faktoringu pełnego i niepełnego: faktor przejmuje ryzyko dłużnika tylko do pewnej kwoty, za pozostałą część wierzytelno-ści odpowiada faktorant. Stanowi to rozłożenie odpowiedzialnowierzytelno-ści na obie strony umowy.

Z punktu widzenia kryterium powiadomienia dłużnika o zawarciu umowy fak-toringowej wyróżnia się:

– faktoring otwarty (notyfikowany) – dłużnik wierzytelności jest powiadamiany o zmianie wierzyciela niezwłocznie po zawarciu umowy faktoringu,

– faktoring półotwarty – dłużnik faktoringowy powiadamiany jest o zmianie wie-rzyciela dopiero w momencie wezwania do zapłaty faktury,

– faktoring tajny (nienotyfikowany, cichy) – dłużnik nie jest powiadamiany o zmia-nie wierzyciela w żadnym momencie i płaci faktury faktorantowi, który z mocy umowy faktoringowej przekazuje otrzymane środki faktorowi.

Natomiast przyjmując za kryterium termin dokonania płatności, wyróżnia się: – faktoring dyskontowy (przyspieszony), w którym faktor dokonuje zapłaty za

fakturę zaraz po zawarciu umowy; faktorant otrzymuje kwotę faktury pomniej-szoną o odsetki dyskontowe lub prowizję faktoringową,

– faktoring zaliczkowy, gdzie faktor dokonuje zapłaty za fakturę po zawarciu umowy, ale faktorantowi przekazuje tylko część kwoty (zaliczkę w wysokości 70-90% wartości wierzytelności), a pozostałą część płaci w zależności od po-stanowień umowy w dniu wymagalności wierzytelności lub po otrzymaniu