Charakterystyka wybranych stacji telewizyjnych TVP ŁódźTVP Łódź

Regionalny ośrodek Telewizji Polskiej w Łodzi może się poszczycić długą i bogatą tradycją, także w zakresie audycji kulturalnych. W początkach XXI w. nastąpiło jednak ograniczenie samodzielności stacji terenowych, co utrudnia działania kulturotwórcze. Podobnie jak stacje komercyjne, telewizja publiczna odchodzi od problemowego ujęcia kwestii związanych z kulturą na rzecz funk-cji informacyjnych. Pojawiają się audycje sponsorowane przez poszczególne in-stytucje, co nie sprzyja dziennikarskiemu obiektywizmowi. Zmiany stylu wypo-wiedzi dziennikarskiej i sposobów realizacji programów zgodne są z trendami obowiązującymi w większości stacji telewizyjnych: uproszczenie i skrócenie wy-powiedzi, nacisk na atrakcyjność formy przekazu, duża ilość reklam i ogłoszeń. W omawianym okresie informacje kulturalne pojawiały się głównie w progra-mach ogólnoinformacyjnych, takich jak: Rozmowa dnia, Dobry wieczór, Łódzkie

wiadomości dnia. Ponadto kulturze poświęcone były programy: Maksymalnie kul-turalnie, Magazyn kulturalny, Film-mufka. Do młodzieży skierowana była Strefa miejska, poświęcona głównie tematyce klubowej. O działalności poszczególnych

placówek kulturalnych miasta traktowały programy: Przystanek Filharmonia,

Te-atr Wielki zza kulis oraz „Genius loci” – teTe-atr na Cegielnianej (na temat TeTe-atru

im. S. Jaracza).

Główny atut łódzkiego ośrodka telewizyjnego to profesjonalni, doświadczeni dziennikarze. Popularność TVP Łódź wynika też z długich tradycji odbioru tego programu i z faktu, że jest to jedyny kanał telewizji regionalnej docierający do nie-mal wszystkich łodzian. Powoduje to, że TVP Łódź jest znana także młodym wi-dzom, choć ma dla nich niewiele propozycji. Ten kanał przyciąga uwagę młodzieży głównie ze względu na swą funkcję informacyjną. Być może pojawienie się innego łatwo dostępnego kanału telewizyjnego, którego sposób przekazu bardziej odpo-wiadałby młodzieży, spowodowałoby odejście młodych widzów od TVP Łódź.

TOYA

Program lokalny TV TOYA jest produkowany przez firmę Toya sp. z o.o., która świadczy także usługi transmisji danych, dostępu do internetu i telefonii internetowej na terenie Łodzi. Dostęp do usług TOYA jest bardzo duży: według danych Polskiej Izby Komunikacji Elektronicznej we wrześniu 2008 r. sieć ta miała ok. 150 tys. abonentów, co wynosiło ok. 3,33% rynku i dawało 5. miejsce wśród sieci kablowych w Polsce27. Tak duża liczba abonentów nie przekłada się

27 http://www.pike.org.pl/index.php?p=obranzy&sec=ranking, 30.12.2008. Dane obejmują cztery miasta, w których działa Toya: Łódź, Kutno, Przemyśl i Mysłowice.

jednak na liczbę rzeczywistych widzów programu. Większość klientów firmy jest bowiem zainteresowanych tylko usługami transmisji danych i w ogóle nie ogląda nadawanego przez operatora programu. Wynika to z niskiej atrakcyjności oferty programowej.

Program TV TOYA nadawany jest od marca 1997 r. Firma TOYA jest lau-reatem kilku nagród i wyróżnień, z których niektóre przyznano za ofertę telewi-zyjną oraz za konkretne programy28. W omawianym okresie program można było odbierać na kilka sposobów: wewnątrz sieci, przez internet oraz przez operatorów Multimedia Polska, Bał-Sat i Astral. Miał on profil ogólny: zawierał wiadomości lokalne, programy informacyjne, publicystyczne, rozrywkowe, kulturalne i edu-kacyjne. Abonenci mogli też korzystać z kanału informacyjnego „TOYA info” o charakterze telegazety.

W omawianym okresie oferta była uboga, a program telewizyjny nadawano tylko w godzinach popołudniowych i wieczornych. Większość programów była kilkakrotnie powtarzana, nie tylko w odstępie kilkudniowym, ale nawet tego sa-mego dnia. Większość audycji trwała zaledwie 10, 15 minut; znaczna część z nich to rozmowy z łodzianami o charakterze sondy na wybrany temat. Nie emitowano filmów – ani fabularnych, ani dokumentalnych. W ramówce nie znajdował się ani jeden program w pełni poświęcony wydarzeniom kulturalnym. Ta tematyka poruszana była jedynie w programach informacyjnych i publicystycznych, m.in. w serwisie informacyjnym Wydarzenia oraz w programie Punkt widzenia, przy-gotowywanym przez Redakcję Informacji i Publicystyki.

Autorzy programu swoje cele formułowali następująco: „Jednym z zało-żeń TV TOYA jest tworzenie telewizji współtworzonej przez odbiorców. [...] Od początku mamy określoną misję stacji – jesteśmy telewizją miejską, bliską mieszkańcom Łodzi, rzetelnie i obiektywnie pokazującą zarówno ich sukcesy jak i problemy”29. Istotnie, wiele programów miało charakter interaktywny: widzowie mogli w nich uczestniczyć zarówno telefonicznie, biorąc udział w debatach na żywo, jak i osobiście, jako goście w studiu. Dominującym wrażeniem było jednak ubóstwo oferty programowej. Firma TOYA skupiała się bowiem na innych rodza-ła się bowiem na innych rodza- się bowiem na innych rodza-jach działalności, telewizję traktując jako aktywność mniej znaczącą.

Ret-Sat

Telewizja Ret-Sat oferuje program o profilu sublokalnym, obejmujący swo-im zasięgiem kilka retkińskich osiedli. Działa przy Stowarzyszeniu Telewizji Ka-ęgiem kilka retkińskich osiedli. Działa przy Stowarzyszeniu Telewizji Ka-Stowarzyszeniu Telewizji Ka-blowej Ret-Sat 1, które świadczy dostęp do internetu oraz telewizji kaKa-blowej.

28 „Złota antena z brylantem” od „TV SAT Magazynu” za najlepszy program lokalny i najlepszą ofertę dostępu do Internetu w Polsce (2004); „Znaki Nadziei” – nagroda za film Bez

adresu o bezdomnym poecie (2004); Nagroda Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób

Niepełnosprawnych za popularyzację problemów niepełnosprawności (2004).

Program telewizyjny przygotowywany jest przez młodych ludzi, od 2003 r. jako OTVM – Otwarta Telewizja Młodych – według autorskiego projektu Arkadiusza Florczaka. Prezentuje programy dotyczące kultury, sztuki, publicystyki i spor-tu. Młodzi dziennikarze są obecni podczas najważniejszych imprez kulturalnych odbywających się w Łodzi, w swoich programach prezentują ludzi i wydarzenia osiedla Retkinia. W grudniu 2008 r. na antenie znalazły się m. in. programy

Rand-ka z kulturą, Rok 2007 w galeriach, magazyn fotografii, wideo i filmu Powiększe-nie oraz Rejony kultury – nowości i zapowiedzi kulturalne.

Ze względu na niewielką dostępność telewizji Ret-Sat, ograniczone możliwo-ści działania dziennikarzy oraz skromny program nie odgrywa ona znaczącej roli kulturotwórczej dla łodzian. Na uwagę zasługuje jednak umożliwienie młodym ludziom działania w roli dziennikarzy, co nie tylko pozwala na zdobycie umie-jętności, które mogą zostać wykorzystane później w pracy zawodowej, ale także pobudza zainteresowanie sprawami lokalnymi oraz kształtuje poglądy i gusta.

Patio TV

Telewizja nadawała od września 2008 do 1 marca 2010 r. Docierała do wielu miejscowości na terenie całego kraju, jednakże lokalizacja redakcji, zwłaszcza w połączeniu z niewielkim doświadczeniem i brakiem dziennikarzy-korespon-dentów w innych miastach Polski, sprawiała, że znaczna część tematyki kultural-ła, że znaczna część tematyki kultural-, że znaczna część tematyki kultural-nej dotyczyła wydarzeń odbywających się w Łodzi. Można to było zaobserwować zwłaszcza na przykładzie imprez, które telewizja obejmowała swoim patronatem: niemal wszystkie miały miejsce w tym mieście (m. in. ogólnopolska akcja edu-kacyjna „Turniej ortograficzny z Wyższą Szkołą Humanistyczno-Ekonomiczną w Łodzi”, Gala Wolontariatu 2008).

Program miał charakter poradnikowo-edukacyjny. Obok informacji z dzie-dziny biznesu, nowych technologii, życia społecznego czy gospodarki przekazy-wał szereg wiadomości kulturalnych. X muzie poświęcony był Dyskusyjny klub

filmowy z udziałem twórców, znawców i miłośników kina; Who Is Who

przybli-żał sylwetki młodych artystów, aktorów i piosenkarzy; program Mole książkowe adresowany był do miłośników literatury i osób próbujących swoich sił w roli autorów. W Patio Budzik podawano informacje o najciekawszych dla młodzieży imprezach weekendowych w miastach całej Polski. Dwa spośród proponowanych programów prowadzone były przez popularnych wśród młodych ludzi muzyków: Artura Gadowskiego z zespołu Ira (program On/off) oraz Muzyczna Kośba woka-listy zespołu Power of Trinity Kuby Kośby. Najmniej miejsca poświęcano muzy-śby. Najmniej miejsca poświęcano muzy- muzy-ce tzw. poważnej.

Propozycja Patio TV wydawała się godna zainteresowania, gdyż była to telewizja nie tylko przeznaczona dla młodych ludzi, ale także przez nich two-rzona. Nie tylko goście poszczególnych programów, ale także ich gospodarze i prezenterzy byli na ogół osobami w wieku od 15 do 35 lat – do widzów w takim

przedziale wiekowym chcieli docierać twórcy telewizji. Miał temu służyć niefor-malny, swobodny styl prowadzenia audycji, młodzieżowy charakter wypowiedzi dziennikarskiej oraz przede wszystkim dostosowana do grupy docelowej tema-tyka. Prognozy na temat przyszłości mediów przewidują, że popularność będą zdobywać właśnie kanały typu Patio TV: nie ogólnotematyczne, ale kierowane do określonej grupy widzów.

4.3.2. Funkcje kulturotwórcze

Kulturotwórcze funkcje telewizji regionalnej i lokalnej, podobnie jak w przy-padku radia, są ograniczone i realizowane inaczej niż w mediach ogólnopolskich. Dominuje funkcja upowszechnieniowa: dostarczanie aktualnych informacji o wydarzeniach lokalnych; istotne jest zwłaszcza informowanie o takich wydarze-niach, których ranga ani zasięg nie są na tyle duże, by mogły wzbudzić zaintereso-wanie mediów ogólnopolskich. Ich znaczenie jest jednak niebagatelne, ponieważ angażują lokalnych twórców kultury i pozwalają mieszkańcom danego regionu na bezpośredni kontakt ze sztuką, a niejednokrotnie związane są z regionem także dzięki podejmowanej tematyce. Funkcję upowszechnieniową wspiera także od-powiednio dobrana tematyka reklam, w tym – reklam wydarzeń kulturalnych, nierzadko przygotowywanych przez pracowników poszczególnych instytucji (np. teatru, muzeum, filharmonii).

Funkcja stymulująca telewizji regionalnej i lokalnej polega na zachęcaniu odbiorców do bezpośredniego udziału w wydarzeniach kulturalnych regionu i ułatwianiu im wyboru poprzez pełnienie roli przewodnika wśród dużej liczby propozycji różnego typu. Dzięki audiowizualności telewizji przekazywane infor-macje mogą być znacznie bardziej niż w innych mediach sugestywne i przekonu-jące dla odbiorcy.

Funkcja stymulująca wiąże się ściśle z wzorotwórczą, która realizowana jest poprzez prezentowanie na antenie ważnych postaci z życia kulturalnego miasta i regionu, a nawet – promowanie postaci dziennikarzy jako osób kompetentnych w danej dziedzinie sztuki. Także tutaj audiowizualność telewizji znacznie zwięk-sza siłę oddziaływania. Daje widzom wrażenie bezpośredniej znajomości danej osoby i zachęca do wzięcia udział w wydarzeniach kulturalnych z jej udziałem.

Mniejsze znaczenie ma funkcja ludyczna, ponieważ telewizja regionalna niemal w ogóle nie nadaje filmów fabularnych ani programów rozrywkowych. Ludyczność polega więc przede wszystkim na samej formie kontaktu z medium: oglądaniu telewizji.

Interpersonalne oddziaływanie telewizji regionalnej nabiera innego wymiaru niż w mediach ogólnopolskich i globalnych, gdyż istnieje tu realna możliwość przeniesienia interakcji widzów i bohaterów programów publicystycznych do świata rzeczywistego. Niektóre programy są realizowane z udziałem widzów

w studiu lub innym miejscu, gdzie rejestrowany jest program30. Również sondy uliczne, przeprowadzane w znanych widzom miejscach, a czasami nawet wśród znanych przez nie osób, stwarzają wrażenie bezpośredniego uczestniczenia w wy-darzeniach.

4.4. Internet

Zmiana dostępności do mediów, którą spowodował internet, przyczyni-ła się do zmiany klasyfikacji mediów ze względu na zasięg oddziaływania: w klasyfikacji tego typu bierze się pod uwagę przede wszystkim tematykę przekazów oraz miejsce nadawania sygnału (siedzibę redakcji), w znacznie mniejszym stopniu zaś – zasięg odbioru danego medium. Powyższe kryteria pozwalają więc także wśród przekazów w internecie wyróżnić te o charakte-rze regionalnym. Technika pozwala na ich odbiór niemal na całym świecie, jednak w praktyce ich odbiorcami są najczęściej mieszkańcy określonego re-gionu lub miejscowości, ewentualnie osoby związane z tym miejscem w inny sposób, np. emigranci.

Wiele stron internetowych o charakterze regionalnym to odpowiedniki me-diów tradycyjnych, zwłaszcza tytułów prasowych. Nie dokonuje się tutaj ich charakterystyki, ponieważ ich zawartość jest bardzo zbliżona do zawartości pierwowzoru. Istnieją jednak także samodzielne portale internetowe o tematyce regionalnej lub lokalnej. Do ich tworzenia zachęca stosunkowo niewielki koszt takiego przedsięwzięcia oraz rozwijający się rynek reklamy w internecie. Więk-szość portali ma charakter informacyjno-reklamowy.

4.4.1. Charakterystyka wybranych portali regionalnych i lokalnych