W ujęciu P. Babina zrozumienie przemian w komunikacji, dokonywujęcych się pod wpływem el ektronicznych śr od kó w przekazu, spełnia rolę służeb- nę w stosunku do poznania au tentycznych problemów religijnych ludzi
С
młodych . Natomiast rolę nadrzędnę i pierwszoplanową stanowi problem
6 7 8
wiary , jej кгугузи , komunikacji 1 przekazu .
1 P. Babin, L'audio-visuel et la foi, Lyon 1970, P, Babin nie jest J e dynym autorem powyższej publikacji. Współpracuję z nim O.P. Bagot, Cl. Belisle, A. Dumont, H. Künzler, B. Morel, M. Peter i P. Piguet. Odtęd będę używał skrótu: "Visuel".
2 P. Babin, Mc Luhan, Autr e homme, autre chrétien à l'âge él ec t r o n i que, Lyon 1978. Odtęd na określenie tej pozycji będę używał skrótu "Autre homme".
3 Autr e homme, 7. 4
Tamże, 31-48. P. Babin podaje tutaj kryteria prowadzęce do z r o z u m i e nia "rewolucji", jak sam określa, śr od kó w elektronicznych.
5 Tamże, r. 3. L'Univers religieux des jeunes, s.49-63. ^ Tamże, r. 4. L'aproche de la foi, s.65-86.
Tamże, r. 1. Une autre crise de la foi, s . 11-29. Q
W zwięzku z tym, że zarówno "Visuel", jak i "Autre homme" p o w s t a ły w wyniku współpracy z innymi ośrodkami i autorami, wysuwa się p r o b lem osobistego wkładu P. Babina w powstanie tych dzieł. Należy s t w i e r dzić, że jego wkład jest decydujęcy. świadczy o tym nie tylko fakt, iż P. Babin jest redaktorem obu pozycji, ale także na czternaście a r tykułów zamieszczonych w "Visuel" aż osiem wyszło spod pióra naszego autora, które nadaję orientację całemu dziełu.
O wiele prościej przedstawia się sprawa autorstwa "Autre homme". Wprawdzie na karcie tytułowej jako ws pó ła ut or dzieła występuje Mc -L u- han, w rzeczywistości jednak jest to praca, która powstała z i n ic ja ty wy P. Babina. Powyższe stwierdzenie bynajmniej nie oznacza, że duch,
g
który ję przenika jest obcy inspiracji McLuhana . 0 wk ła dz ie P. B a b i na w powstanie "Autre homme" świadczy fakt, że ne dziewięć artykułów aż w pięciu figuruje on jako samodzielny autor, a w pozostałych jako
10
współautor .
Mo żn a powiedzieć, że P. Babin przy powstaniu obu dzieł był z a r ó w no ich inicjatorem jak i realizatorem. Po dokonaniu zatem powyższych rozgraniczeń co do autorstwa, "Visuel" i "Autre homme" jawię się jako pozycje o dominujęcym wkładzie naszego autora. Przebija w nich nie- słabnęca troska, by z jednej strony uchwycić specyfikę zmian zachodzę- cych we współczesnej rzeczywistości, zwłaszcza zmian, które znajduję oddźwięk w postawach religijnych, a z drugiej strony, by odkryć wpływ cywilizacji audiowizualnej na życie wiary i na kryteria zachowań m o ralnych.
4.1.2. _Pomoce _p_chąrakt:erze ^£ n b a l j
2
<^wizualn^m_Osobnę grupę stanowię materiały dydaktyczne przeznaczone dla młodzieży, w których autorzy próbuję łęczyc stronę werbalnę z u j ę c i a mi w i z u a l n o - o b r a z o w y m i . Do tej grupy zaklasyfikowano dwa opracowania:
# л 4 j o
"Réaliser" oraz "Va, Evangile promotion humaine" .
Best rzeczę niemożliwę ustalenie zakresu autorstwa powyższych p u blikacji, gdyż w przeciwieństwie do "Visuel" i "Autre homme" nie po da
g
W nocie wydawców, wprowadzajęcej do "Autre homme" podkreślono, że to dzieło jest rezultatem oryginalnej współpracy P. Babina, z a i n t e resowanego formację religijnę mł odych i audiowizję, z McLuhanem nazwanym współczesnym "prorokiem audiowizji", który jednak nigdy nie za bierał głosu w sprawach wiary. Autre homme, 7.
Dodać należy, że McLuhan zawsze figuruje na drugim miejscu. K o n kretnie P. Babin nagrywał swoję rozmowę z McLuhanem, która po s i a d a ła charakter wywiadu i dialogu. Tę strukturę "dialogicznę" z a c h o w a no w "Autre homme" aż w czterech artykułach, w których nasi autorzy występuję jako rozmówcy.
11 P. Babin, Cl. Belisle, B. Champeaux, A.M. Martin, H. Robert, Ré a l i ser, Lyon 1971.
12
P. Babin, Cl. Belisle, P. Piguet, H. Rooert, Va, Evangile promotion humaine, Lyon 1972. Odtęd będę używał skrótu: "Promotion".
no, który z autorów redagował danę jednostkę. Wydaje się jednak u z a sadnionym przyjęcie ogólnego kryterium. Ze P. Babin w opracowaniu po mocy praktycznych równieZ spełniał rolę ispiratora i redaktora.
Cechę wyróżnlajęcę "Réaliser" sę zagadnienia wiary powięzane z ż y ciem politycznym, ekonomicznym i społecznym, na treść zaś "Promotion" składaję się problemy ludzi młodych w wieku od 14-16 lat rozwalane w świetle Ewangelii, którę autorzy ukazuję jako promocję, szansę i w y niesienie ludzkich możliwości rozwojowych. Za równo w pierwszej. Jak i w drugiej publikacji sk oncentrowano się na rzeczywistości, w jakiej Żyję młodzi, próbujęc poddać się oddziaływaniu Ewangelii. W obu pozy cjach został szeroko rozwinięty aspekt a n t r o p o l og ic zn o- egz ys te nc ja ln y. Uwaga au torów do tego stopnia została pochłonięta rozważaniem lu dz kich problemów, że przy niektórych tematach w ogóle brakło miejsca na nawlęzanie do E w a n g e l i i 1 3 , przy innych uczyniono to w sposób bardzo
14
fragmentaryczny , Ponadto obie prace stanowię jakby etap przejściowy między formę przekazu werbalnego a metodami audiowizualnymi, świadczy o tym ilość miejsca poświęconego !na zdjęcia, wykresy, diagramy czy schematy. Jednak nie tylko szata graficzna, bardzo bogata i ur ozmai cona, zwraca uwagę czytelnika, ale także kolor. Au torzy wykorzystuję element koloru w stopniu maksymalnym, zwłaszcza w "Promotion", dzięki czemu adresaci zostaję niejako zmuszeni do zainteresowania się treś-
15 cię przekazu .
Powyższy fakt należy tłumaczyć ogólnę tendencję francuskiej myśli katechetycznej do wzbogacania tematyki teologicznej problemami an t r o pologicznymi. Mate ri ał y P. Babina i jego grupy opracowywane w obecnym okresie nie maję swego odpowiednika w obowięzujęcym programie ka te ch e zy szkolnej, która we Francji przeżywa swój kryzys. Natomiast mogę one służyć jako pomoc dla katechezy permanentnej, która coraz w y r a ź niej dochodzi do głosu.
4.1.3. .Audiowizualna twórczość praktyczna
Mó wi ęc o dydaktycznych pomocach audiowizualnych, należy w y r ó ż nić ich potrójnę formę, tj . photolangage, czyli pomoce wi zualne w p o staci fotogramów! następnie d i a p o l a n g a g e , czyli również pomoce w i z u a l ne, ale w formie przeźroczy; i wreszcie, w sensie ścisłym pomoce audiowizualne, czyli montaże jako połączenie elementu wizualnego z fonicznym w Jednę organiczną całość. Pierwsze zeszyty photolangage, tzn. zdjęcia fotogrametryczne pojawiły się już w poprzednim okresie twórczości autora, dokładnie w roku 1968. Ze w z g l ęd ów jednak m e t o d y c z 13 *
Réaliser, zeszyt 7, 8, 9.
Promotion, S.45; Réaliser, zeszyt 2,3,4. Promotion, s.9, 1 1, 24, 37, 97.
nych zdecydowano się na całościowe opracowanie zagadnień a u d i o w i z u a l nych. Wydaje się, że dzięki takiemu ujęciu bardziej wyraziście z o s t a nie ukazana specyfika działalności autora w zakresie audiowizji.
1. Dydaktyczne środki wizualne - photolangage
Do tej grupy zaliczono obrazy i zdjęcia fotogrametryczne, p u blikowane w kolekcji "photolangage". Wprawdzie P. Babin już w latach 1953-1959 interesował się elementem wizualnym i doceniał jego rolę w procesie ka te ch et yc zn ym1^, jednakże nie traktował go jeszcze jako osobnego narzędzia komunikacji, niemalże równorzędnego do języka
mó-17
wionego . Samo określenie "photolangage" czyli "język - zdjęć" s u g e ruje, że P. Babinowi i jego współpracownikom chodziło o d o w a r t oś ci ow a nie czynnika wizualnego, posłużenie się nim jako specyficznym j ę z y kiem .
Pierwsze trzy zeszyty photolangage ukazały się w roku 1968. Treść
18
pierwszego ujęto w słowach: "Les relations humaines" ; drugi
zatytu-* 19
łowano: "L homme et son projet" ; wreszcie trzeci zeszyt nosi tytuł: 20
"Expression corporelle" .
Każdy z wymienionych ze szytów zawiera 16 fotogramów. Należy p o d kreślić, że przy wydawaniu serii photolangage wydawnictwo k s . k s. 'O bl a tów ws pó łp ra co wa ło z Protestanckim biurem poszukiwań katechetycznych w Genewie i z Katolickim ośrodkiem katechetycznym przy uniwersytecie św. Pawła w Ottawie. Ten fakt trzeba powięzać z publikację "Visuel", której współautorami byli - jak ws pominaliśmy - także protestanci z Genewy. Wskazuje to nie tylko na współpracę P. Babina, ale i na jego zależność od tych grup.
Następne serie photolangage ukazywały się mniej więcej jeden raz w roku. I tak w 1969 roku wydano "Aujourd'hui l'Evangile"2 1 . W o p u b l i kowaniu tej serii fotogramów biorę udział, podobnie jak przy w y d a w a niu "Expression" ośrodki: francuski, szwajcarski i kanadyjski. Cała kolekcja "Aujourd'huo" wynosi 96 fotogramów w sześciu zeszytach. O s o b
16 for. fiozdz. I, 4.2. Poczętki zainteresowań się P. Babina proDlema- tykę a u d i o w i z u a l n ę , s.46.
17
Warto przyoomniec, że już w roku 1959 utworzono przy Centre N a t i o nal "Service des moyens audio-visuels". Por. .Rozdz. X. 4.1. P r o b l e my audiowizualne we francuskiej katechezie, s.42.
ie P. Babin, A. Baptiste, Cl. Belisle, P h o t o i a n g a g e , ues relations humaines série A. Lyon 1968.
^ P. Babin, A. Baptiste, CI. Belisle, Photolangage, l' homme et son
projet, série В, Lyon 1968.
20 Р. Babin, A, Baptiste, Cl, Belisle, Photolangage, Expression c o r porelle, série C, Lyon 1968. Odtęd będę używał skrótu "Expression". 21 P. Babin, A. Baptiste, G. Lonjarret, S. ü u b é , Photoiangage, A u
ny zeszyt tzw. "Dossier special" został poświęcony metodom p o sł ug iw a nia się obrazami'.
W rok później wydano kolekcję fotogramów pod wspólnym tytułem 22
"Groupes" . Dołęczono do niej broszurkę z uwagami metodycznymi rów nież pod tytułem "Groupes".
N a stępny zbiór pomocy wizualnych, p t . "Valeurs en discussion" u-23
kazał się w roku 1972 . VJ przeciwieństwie do uprzedniej kolekcji "Groupes", w "Valeurs" nie podano szerszych wskazań typu metodycznego Jedynie na okładce umieszczono krotkę informację, że opracowane m a t e riały mogę pomóc w przedyskutowaniu zagadnień zwięzanych już to z ra-dościę życia, wolnościę, pieniędzmi, już to z formami miłości, czy
24