Z orzecznictwa cywilnego
14) Deklaracja dłużnika, w której ustanawia on ręczne prawo zastawu na rzecz wierzyciela, nie jest wystarczająca do
uzyskania rzeczywistego prawa zastawu, jeżeli zastawiona rzecz ruchoma pozostaje w przechowaniu dłużnika.
Zakłady kredytowe uprawnione statutowo do udzielania kredytu pod zastaw towarowy nie potrzebują do udzielania poży
czek i otwierania kredytów na zastaw towarów, nie podlegają
cych łatwemu zepsuciu, osobnego zezwolenia Ministerstwa Skar
bu w myśl przepisów Roz. Prez. z 27 grudnia 1924 Nr. 114, poz.
1018 D. U. R. P. Niestosowanie się przez Zakład kredytowy po
wyższego rodzaju do przepisów porządkowych rzeczonego rozp.
Prez. Rzplitej dotyczących sposobu realizacji prawa zastawu, nie powoduje bezskuteczności tej realizacji w myśl § 113 rozp.
Orzeczenie Izby III S. N. z d. 16/X 1928 Rw 2101/27.
S ą d o k r ę g o w y c y w i l n y (S. s. o. Kluczkowski, Feill, Frąckiewicz) w K r a k o w i e , wyrokiem z dnia 6 /4 1927 Cg I b 188/26 o d d a l i ł powoda z żądaniem skargi o za
płatę odszkodowania w kwocie 30.000 zł.
Z uzasadnienia: Żądanie powoda je st częściowo uzasadnio
ne, mianowicie, o ile dotyczy odszkodowania za dokonaną przez pozwany Bank, sprzedaż fortepianu powoda, a to dla braku od
dania pozwanemu Bankowi tego przedmiotu w zastaw wedle przepisu § 451 u. c. Odszkodowanie z tego tytułu oznaczone w kwocie 1000 zł., pozostaje atoli do potrącenia z wzajemnem roszczeniem pozwanego Banku, powyższą kwotę przewyższaj ą- cem. N atom iast żądanie powoda z tytułu odszkodowania za sprze
daż nakładu wydawnictwa „Schem atyzm kościelny", uznał Sad za nieuzasadnione, stw ierdzając, że wspomniany nakład zło
N r. 1—4 G Ł O S P R A W A Str. 115
żony został w składach firm y spedycyjnej „T ransport" na rzecz pozwanego Banku, któ ry tem samem uzyskał na tym nakładzie prawo zastawu.
S ą d A p e l a c y j n y w K r a k o w i e (S. s. a. Je
lonek, Franie, Jakubow ski), na apelację obu stron wyrokiem z d.
17/V I 1927 Bc II 3 0 1 /2 7 /4 p r z y c h y l i ł s i ę częściowo do apelacji powodowa i w wyroku tym u w z g l ę d n i ł od
szkodowanie powoda także za dokonaną przez pozwany Bank ad
m inistracyjną sprzedaż nakładu „Schematyzm kościelny", k tó re to odszkodowanie przyjął również do potrącenia z wzajemnego roszczenia pozwanego Banku. Wysokość odszkodowania oznaczo
no łącznie na 1706 zł. z pn. o d d a l a j ą c powoda z resztą żądania.
Odszkodowanie oznaczone w powyższej kwocie uznał Sąd Apelacyjny za uzasadnione stw ierdzając, że 1) pozwany Bank nie wykazał osobnego zezwolenia na udzielanie pożyczek na za
staw ruchomości, przewidzianego § 19 i 20 1. 2 rozp. Prez. Rzp.
z d. 27/12 1924 Nr. 114 poz. 1018, 2) nie wykazał pod ja k ą d atą zatwierdzono sta tu t Banku, 3) pozwany Bank nie wpisał ani for
tepianu ani schematyzmu do osobnej księgi sznurowej, przepi
sanej § 41 wspom. rozp., 4) nie wezwał powoda listem poleco
nym do zaspokojenia dłużnej sumy w term inie conajmniej 15-dniowym przed wyznaczeniem licytacji.
S ą d N a j w y ż s z y (S. S. N. Dworski, Rutkowski, Bańkow ski), na rewizję obu stron, u w z g l ę d n i a j ą c c z ę ś c i o w o r e w i z j ę p o z w a n e g o z m i e n i ł zaskar
żony wyrok i p r z y w r ó c i ł w m o c p r a w n ą wyrok sądu procesowego.
Z uzasadnienia: Nie ma słuszności rew izja pozwanego o ile zaskarża przyjęcie prawne Sądu odwoławczego, że pozwany Bank nie nabył na fortepianie powoda praw a zastawu. Przepis § 451 u. c. w brzmieniu III noweli wymaga w tym celu, aby wierzyciel w ty tu ł zaopatrzony wziął rzecz ruchomą w swe przechowanie, deklaracja zatem powoda z 14/11 1925, w której ustanaw ia on na rzecz pozwanego Banku ręczne prawo zastawu na swojem fortepianie Bliithnera, nie je st do uzyskania rzeczywistego p ra
wa zastawu w ystarczająca, skoro fortepian pozostał w przecho
waniu pozwanego. Trafnie zatem przyjęto w zaskarżonym wy
roku, że pozwany nie był władny przeprowadzać sprzedaż for
tepianu w drodze adm inistracyjnej, skoro nie nabył na nim pra
wa zastawu, w tym tylko bowiem przypadku, sprzedaż fo rte
pianu bez interw encji Sądu mogła nastąpić (§§ 42, 43 i 113 roz
porządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z 27/X II 1927 Nr. 114 poz. 1018 D. U. R. P .). Skoro jednakże pozwany Bank postąpił sprzecznie z obowiązującemi przepisami, odpowiada w myśl
§ 1295 u. c. za wynikłą stąd szkodę, że sprzedaż fortepianu nie nastąpiła w drodze licytacji sądowej, ja k tego przepis § 461 u. c.
wymaga.
N atom iast słusznie zaskarża rew izja pozwanego zapatryw a
nie prawne Sądu odwoławczego, że pozwany Bank nie nabył p ra
wa zastawu także na 1333 egzemplarzach schematyzmu kościel
nego. Myli się przedewszystkiem Sąd odwoławczy przyjm ując, że powołane wyżej rozp. Prez. Rzp. z 27/12 1924 zmieniło przepi
sy ustaw y cywilnej o nabyciu praw a zastawu. Już sam ty tu ł te
go rozporządzenia wskazuje, że ustanaw ia ono normy prawne w przedmiocie warunków pod jakiem i czynności bankowe m ają być wykonywane oraz nadzór nad tem i czynnościami sprawo
wany, treść zaś jego nie wprowadza żadnych zmian przepisów ustaw y cywilnej o prawie zastawu, a jedynie ze względów publi
cznych zawiera postanowienia co do sposobu realizacji praw a za
stawu przez banki i podobne im instytucje, tudzież ułatwienia dla kontroli nad działalnością banków w tym względzie. Sche
matyzm kościelny, jak ustalono, w ilości 1333 egzemplarzy zło
żony został u firm y „H artw ig" na rzecz pozwanego banku, w ce
lu zabezpieczenia jego pretensji do powoda, wobec czego Sąd procesowy słusznie przyjął, że pozwany nabył na nim prawo za
stawu (§ 451 u. c.). Z uwagi na w ynikający z prospektu cel wy
dawnictwa zaspokojenia potrzeb inform acyjno - adresowych władz, stowarzyszeń, urzędów, firm itp. jak i ilości zastawionych egzemplarzy należy przyjąć, że w tym wypadku chodziło o za
staw towarowy, a na udzielanie pożyczek na tego rodzaju zasta
wy pozwany Bank w myśl art. 20 1. 2 pow. rozporządzenia z 27/12 1924 osobnego zezwolenia nie potrzebował. Mylne je st zatem również zapatryw anie zaskarżonego wyroku, że pozwany Bank, który wedle g 21. 2 lit. f. swego statu tu uprawniony je st do udzielania pożyczek i otw ierania kredytów na zastaw towa
rów nie podlegających łatwemu zepsuciu, potrzebował jeszcze w tym celu osobnego zezwolenia ze strony M inisterstw a Skarbu zwłaszcza, że rozporządzenie z 27/12 1924 nie zawiera wcale po
stanowienia, aby instytucje uprawnione statutow o do przyjm o
wania zastawów ręcznych, potrzebowały nadto osobnego zezwo
lenia, wprowadzonego przez to rozporządzenie do trudnienia się nadal temi czynnościami bankierskiemi. Okoliczność, że Bank pozwany wpisał zastaw ręczny nabyty na 1333 egzmeplarzach schematyzmu nie do osobnych ksiąg sznurowych, jak tego prze
pis g 41 ust. 1 pow. rozporządzenia wymaga, lecz do ksiąg depo
zytowych, oraz że w liście pozwanego Banku z 11/11 1925 nie wezwano powoda do zapłaty długu, lecz sprzecznie z przepisem
§ 42 ust. 2 cyt. rozp. zawiadomiono go tylko na 14 dni, a nie 15 dni naprzód o tem, że Bank przystąpi do licytacyjnej sprzedaży, mogą stanowić jedynie przekroczenie przepisów porządkowych, lecz nie mogą jak to Sąd odwoławczy mylnie sądzi, pozbawić po
zwanego uzyskanego na towarze praw a zastawu i czynić bezsku
teczną realizację tego praw a w myśl przepisu g 113 rozp. Słu
sznie zatem Sąd procesowy przyjął, że pozwany korzystając z służącego mu praw a realizacji zastawu w drodze przetargu po
zasądowego nie mógł w myśl § 1305 u. c. wyrządzić powodowi żadnej szkody.
Nr. 1 - 4 G Ł O S P Pv A W A S tr. 117