— 2 LATA dOŚWIAdCZEŃ

Biblioteka Główna Pomorskiej Akademii Medycznej od wielu lat prowadzi różnego rodzaju szkolenia dla użytkowników. Są to:

• przysposobienie biblioteczne dla studentów I roku studiów wszystkich wydzia-łów, zarówno w języku polskim jak i angielskim;

• naukowa informacja medyczna dla studentów I roku studiów I i II stopnia Wydziału Nauk o Zdrowiu oraz dla studentów III roku Wydziałów Lekarskiego, Lekarsko-Stomatologicznego oraz Lekarsko-Biotechnologicznego i Medycyny Laboratoryjnej, w języku polskim i angielskim;

• zagadnienia naukowej informacji medycznej dla studentów Studium dokto-ranckiego;

• szkolenia pracowników PAM prowadzone w Bibliotece Głównej oraz w klinikach i zakładach — na prośbę zainteresowanych jednostek uczelni.

Zajęcia z przysposobienia bibliotecznego do niedawna prowadzone były w sposób tradycyjny. Odbywały się w październiku, obejmowały 2 godziny wykładów i miały charakter obligatoryjny. Szkoleniem objęci byli studenci wszystkich wydziałów i kie-runków. Warunkiem uzyskania zaliczenia potwierdzonego wpisem do indeksu była obecność na zajęciach. W ostatnich latach zmieniał się w dużym stopniu program tych zajęć. Jeszcze nie tak dawno prezentowano katalogi kartkowe, uczono wypełniania

Przysposobienie biblioteczne on-line

rewersów bibliotecznych, przybliżano bibliografie drukowane. Obecnie największy nacisk kładzie się na korzystanie z elektronicznego katalogu oraz na prezentację szerokiej gamy usług bibliotecznych.

Od 1 października 2008 roku zajęcia z przysposobienia bibliotecznego dla studen-tów I roku, zarówno w języku polskim, jak i angielskim realizowane są w formie elektro-nicznej. Szkolenie dostępne jest w internecie. Warunkiem zaliczenia przysposobienia bibliotecznego i uzyskania wpisu do indeksu jest prawidłowe rozwiązanie testu. do zmiany formy szkolenia zmusiła nas lawinowo rosnąca liczba studentów. Obecnie na naszej uczelni są cztery wydziały i dwanaście kierunków. Tak duża liczba studen-tów spowodowała, że niemożliwym stawało się przeprowadzenie październikowych zajęć mając do dyspozycji tylko jedną 40 osobową salę dydaktyczną w bibliotece.

do wdrożenia nowej formy zajęć w postaci szkolenia elektronicznego zainspirowały nas doświadczenia koleżanek z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

Prace związane ze szkoleniem on-line rozpoczęły się w styczniu 2008 roku Obej-mowały zarówno poszukiwania programu odpowiadającego naszym oczekiwaniom, jak i przygotowanie treści szkolenia, testu zaliczeniowego, pytań, zdjęć. do szko-lenia elektronicznego wybraliśmy bezpłatny program dostępny w internecie CMS Made Simple. Natomiast oprogramowanie do testów zaliczeniowych zakupiliśmy od Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Program CMS Made Simple pozwolił nam na stworzenie szkolenia, w którym możliwe są:

• wyszukiwanie danego zagadnienia za pomocą pola „szukaj”;

• tzw. przyjazne drukowanie;

• zamieszczanie linków zewnętrznych oraz linków wewnątrz portalu;

• zamieszczanie obrazów, zdjęć;

• zmiana interfejsu (możliwość wyboru kolorystyki, dodanie własnego loga, tworzenie własnych arkuszy styli i szablonów wykorzystując kod html);

• dwa rodzaje nawigacji (rozwijane menu główne i linki poprzedniej i następnej strony).

W szkoleniu zamieszczono ogólne informacje o bibliotece PAM, zbiorach, go-dzinach otwarcia. Szczegółowo opisano wszystkie funkcje elektronicznego katalogu w systemie Aleph oraz usługi biblioteczne takie jak: rejestracja użytkowników, udo-stępniane prezencyjne, wypożyczanie, usługi związane z informacją naukową, wypo-życzeniami międzybibliotecznymi. Informacje te, uzupełnione o hiperłącza przenoszą studentów do regulaminu biblioteki, cennika usług, elektronicznego katalogu. Kilka stron poświęcono dostępnym w bibliotece PAM źródłom informacji naukowej.

Ważnym elementem szkolenia on-line jest wirtualna podróż po bibliotece, dzięki której student ma okazję obejrzenia naszej biblioteki na zamieszczonych zdjęciach.

Szkolenie kończy się testem sprawdzającym. Warunkiem zaliczenia testu jest udzielenie poprawnych odpowiedzi, na co najmniej 70% pytań.

A

Program do testów

Program do testów zaliczeniowych jest instalacją odrębną i niezależną od szko-lenia bibliotecznego on-line. Składa się z dwóch części: panelu administracyjnego oraz części przeznaczonej dla studentów i umożliwiającej rozwiązanie testu.

do panelu administracyjnego dostęp mają uprawnieni pracownicy biblioteki. dzięki niemu możliwe jest zarządzanie bazą studentów, testów i ankiet oraz konfigurowanie części przeznaczonej dla studentów.

do wygodnego i szybkiego zarządzania bazą studentów utworzono następujące funkcje: dodawanie listy studentów, dodawanie studenta, edycja jego danych, do-dawanie i edycja kierunków, rodzajów i typów studiów, dodo-dawanie i edycja rocznika.

W swojej bazie mamy dwanaście kierunków, dwa rodzaje (stacjonarne i niestacjo-narne), cztery typy studiów (I stopnia, II stopnia, jednolite magisterskie, I stopnia pomostowe) oraz dwa roczniki — 2008 i 2009.

Niezwykle ważna i funkcjonalna jest też opcja dodawania listy studentów. Wystar-czy importować dane z pliku tekstowego, który może zawierać dane całego rocznika, z podziałem na kierunki, rodzaje i typy studiów.

Program umożliwia tworzenie dowolnej liczby testów. dla naszych studentów uruchomione zostały dwa: przysposobienie biblioteczne dla studentów polskoję-zycznych oraz library training dla studentów anglojępolskoję-zycznych.

W pierwszej kolejności należy utworzyć bazę pytań, które mogą być podzielone na grupy tematyczne. Administrator określa liczbę odpowiedzi, z czego tylko jedna może być prawidłowa. Podobnie, jak w przypadku innych danych, pytania można edytować i modyfikować już po wprowadzeniu do bazy.

Należy również określić procentowy próg zaliczeniowy oraz język interfejsu. dla naszych studentów ten próg wynosi 70% poprawnych odpowiedzi, zarówno w wersji polsko, jak i anglojęzycznej.

Przysposobienie biblioteczne on-line, panel administracyjny

Test można zablokować, decydując tym samym kiedy studenci mają do niego dostęp. do testu można dołączyć ankietę. Jeśli administrator zdecyduje się na to rozwiązanie, wypełnienie ankiety staje się warunkiem jego wysłania.

Konfiguracja testu to określenie ile pytań z których grup wejdzie w jego skład.

„Przysposobienie biblioteczne” składa się z 25 pytań dobieranych losowo z bazy 108 pytań. „Library training” to 20 pytań spośród 66. Cała baza pytań podzielona jest na grupy tematyczne odpowiadające częściom elektronicznego szkolenia bibliotecznego.

Zawiera 4 pytania z grupy „obowiązkowe”. W tej grupie są 4 pytania, dzięki czemu wszystkie znajdą się w każdym teście. Z grupy „katalogi praktyka” program wybiera losowo 4 pytania z 20, z „katalogów” — 5 z 25, z „usług” — 6 z 22, ze „źródeł informacji”

— 1 z 7, a z grupy „o bibliotece” — 5 pytań z 30. dla każdego studenta wygenerowany zostanie inny test. dodatkowo pytania są dobierane w różnej kolejności, odpowiedzi dla danego pytania również. Czyli w jednym teście odpowiedzią prawidłową będzie odpowiedź „b”, a w innym, dla tego samego pytania — np. „c”.

Możliwe jest też określenie, które grupy studentów są zobligowane do wypeł-nienia danego testu. Wystarczy zaznaczyć w tabeli odpowiednie kierunki, rodzaje, typy studiów oraz roczniki.

Program generuje szczegółowe statystyki dla testów i dla ankiet. Statystyczne wartości można oglądać w wersji procentowej lub ilościowej.

Osobnym elementem instalacji jest część przeznaczona dla studentów. Student może się logować i wywoływać test wiele razy. dopóki nie zostanie on wysłany, każde wywołanie daje dokładnie ten sam zestaw pytań. Jeśli natomiast student test wyśle, ale nie zaliczy, następnym razem program wylosuje inne pytania.

Analiza wyników testu

W 2008 r. do testu w j. polskim przystąpiło 716 osób, w j. angielskim — 83 osoby.

W roku 2009 studentów zobligowanych do zaliczenia testu było już prawie o 1/3 więcej — 1016 w j. polskim oraz 99 w j. angielskim. Wszyscy przystępujący test zaliczyli. Próg zaliczeniowy wynosił 70%.

Wykres 1 przedstawia odsetek studentów, którzy zaliczyli test za pierwszym razem, drugim lub trzecim i więcej.

Największa liczba prób wynosiła w 2008 23 razy, w 2009 roku już tylko 7.

Na Wykresie 2 przedsta-wiono procentowe

przedzia-Wykres 1

A

ły udzielonych poprawnych odpowiedzi w teście.

Analiza wyników testu wskazuje, że nie jest on trud-ny do zaliczenia, a większa liczba podejmowanych prób

Ankieta zawiera trzy pytania i jest obowiązkowa. W przypadku odpowiedzi ne-gatywnej można dodać komentarz.

Wykres 3 przedstawia procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie: czy szkolenie biblioteczne on-line jest dogodną formą zapoznania się z biblioteką.

Wśród komentarzy do tego pytania pojawiały się następujące opinie: zajmuje zbyt dużo czasu, trudno czyta się

z ekranu komputera, jest męczące dla oczu, najlepiej uczyć się na miejscu, wolę szkolenie prowadzone przez bibliotekarza, nie każdy ko-cha komputery, jest trudne, jest nudne, zawiera zbyt wiele informacji, czy nawet taki, że trzeba poświęcić swój wolny czas! Studenci niestety, zapominają, że ten czas przewidziany jest

w programie nauczania. Należy dodać, że tylko jedna z osób, które dodały swój komentarz do tego pytania zaliczyła test dopiero za piątym razem, wszystkie pozo-stałe — za pierwszym. Komentarze studentów programu anglojęzycznego zazwyczaj dotyczyły tego, że zabiera zbyt dużo czasu oraz, że jest to forma mniej atrakcyjna niż wycieczka po bibliotece.

Wykres nr 4 przedstawia procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie: czy informa-cje zawarte w szkoleniu pozwoliły na udzielenie prawidłowych odpowiedzi w teście.

Komentarze były następujące: marny system wyszukiwania, nie otwierają się strony katalogu w systemie ALEPh, były mało przejrzyste!, nie wszystkie informacje

Wykres 2

Wykres 3

były zawarte na stronach szkolenia, trzeba było ich długo szukać, więcej niż jedna poprawna odpowiedź (rzeczywiście w jednym przypadku tak się zdarzyło

— pytanie zostanie popra-wione w następnym roku) oraz kilka opinii typu: nieczy-telne, ogólnikowe, chaotycz-ne i niejaschaotycz-ne! — cokolwiek autorzy tych opinii mieli na myśli. Niestety, forma stylistyczna tych wypowiedzi oraz ortografia pozostawiają wiele do życzenia.

Na Wykresie 5 przedstawiono procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie: czy pytania testowe są zrozumiałe.

do tego pytania pojawiały się komentarze typu: pytania są niepotrzebne czy też po co w ogóle są.

Łącznie w 2008 roku otrzymaliśmy 50 komentarzy na 799 osób wypełniających ankietę oraz 63 na 1115 wy-pełnienia nie da się wysłać testu) liczba odpowiedzi byłaby zdecydowanie niższa.

Odpowiedzi i komentarze uzyskane w ankiecie są często cenne, gdyż pozwa-lają na dostosowanie szkolenia i testów do poziomu i oczekiwań studentów. Ale przede wszystkim są dla nas wskazówką, że nowoczesne formy dydaktyki są do-brze odbierane przez studentów i wyznaczają kierunek w jakim będziemy planować zmiany w najbliższym czasie.

Podsumowanie

Podsumowując, przysposobienie biblioteczne on-line jest nowoczesną i atrak-cyjną pod względem formy i grafiki formą realizacji zajęć dydaktycznych. Szkolenie dostępne jest w Internecie czyli 24 godziny na dobę, co umożliwia powrócenie do

Wykres 4

Wykres 5

A

treści szkolenia w każdym momencie. daje też możliwość zaliczenia przedmiotu w najdogodniejszym dla studenta czasie i miejscu. Ta forma szkolenia wymaga od studenta osobistego zaangażowania w zapoznanie się z kursem, stymulując i rozwijając umiejętność samodzielnej nauki. Konieczność wypełnienia testu daje też możliwość sprawdzenia wiedzy. Nie bez znaczenia jest również fakt, że taka forma zajęć ułatwia sprawne funkcjonowanie biblioteki na początku roku akademickiego.

Anna Cymbor, Dagmara Budek, Edyta Rogowska Biblioteka Główna Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie

Elżbieta Kamińska