„ELEKTRONICZNE NIANIE”

Współczesny świat mediów został opanowany przez komputery, co nie pozosta-je bez wpływu na najmłodsze pokolenie, które nie opuszczając domu, zamknięte w czterech ścianach własnego pokoju, uczy się i poznaje reguły życia poprzez pryzmat szklanego „okna na świat”.

Kiedy komputer staje się opiekunem, przyjacielem i towarzyszem zabaw, my wciąż nie zdajemy sobie sprawy, że pozostawianie nieprzygotowanego dziecka przed ekranem monitora komputerowego jest przyczyną wielu nieprzewidzianych i niebezpiecznych zdarzeń. Agresja i przemoc, z którymi często się styka, stymulują jego niebezpieczne zachowania w stosunku do otaczających ludzi i zwierząt. Zda-niem dra J. Pyżalskiego z WSP w Łodzi agresji nie można rozpatrywać w oderwaniu od nieprawidłowego korzystania z nowych mediów. W jego badaniach blisko 40%

gimnazjalistów zauważyło, że coraz więcej czasu spędza przed komputerem, 27%

przyznało, że w wolny dzień właściwie od niego nie odchodzi, ponad 26% uznało, że lepiej aby nikt nie wiedział, co robi przy komputerze, a 12% uznało, że lepiej czuje się w wirtualnym świecie niż w realnym.

Za tymi stwierdzeniami pozostaje już mały krok do kolejnego problemu zgłaszane-go do zespołu „helpline.org.pl.”, jakim jest uzależnienie od sieci. Najczęściej zgłaszają go same dzieci. Same diagnozują swój problem i szukają rozwiązań. Konsultantom

„helpline” młodzi ludzie opowiadają jak próbują ograniczać czas spędzany przy komputerze i jak im się to nie udaje. Mówią o problemach z emocjami, trudnościach w relacji z rodzicami i rówieśnikami. Podkreślają również fakt, że w Polsce brak instytucji, które chcą zająć się tego typu problemami.

Zbyt wielu młodych ludzi z zaburzonym obrazem samego siebie, z zaniżonym po-czuciem własnej wartości, czuje się w komputerowym „raju” bezpiecznie. W świecie, gdzie wszyscy są sobie równi nie jest ważny wygląd, pochodzenie czy płeć, bo je-dynym, co określa wartości jednostki, jest sprawność poruszania się w sieci. I mało kto zdaje sobie sprawę, że złudzenie anonimowości generuje kolejne zagrożenie w sieciowych relacjach, jakim jest agresja elektroniczna — nowy rodzaj przemocy rówieśniczej.

Badania przeprowadzone wśród gimnazjalistów Łodzi wyróżniły ponad 20 ro-dzajów agresji elektronicznej. do stosowania przynajmniej jednego z nich w ciągu zaledwie kilkunastu dni przyznało się 36% badanych. Ponad 15% stosowało agre-sję wobec graczy podczas gry w sieci, 10,6% agreagre-sję na czacie, 8,4% zostawiało negatywne komentarze pod profilem innej osoby, 8% wysyłało nieprzyjemne

wia-A

domości przez komunikator, 5,3% celowo nie dopuściło kogoś do grona znajomych, by zrobić mu przykrość. Ofiarami tych działań w ponad 30% przypadków były osoby, które sprawcy znali tylko z Internetu, w prawie 20% byli to bliscy znajomi sprawcy, w ok.15% przypadkowe osoby, a w 12% były chłopak lub dziewczyna. Około 20%

gimnazjalistów co najmniej raz doświadczyło lobbingu elektronicznego, a ok. 16%

było ich sprawcami!

W świetle uzyskanych wyników trudno jest przecenić rolę rodziców w odpowie-dzialnym wprowadzaniu dziecka w świat wirtualnej rzeczywistości.

Czy można w tym momencie mówić o kryzysie wartości i zaniku rodzinnych więzi emocjonalnych? Wielu psychologów potwierdza, że tak i przyczyn kryzysu poszukuje w braku czasu dla dzieci, w braku umiejętności organizowania im czasu wolnego i w specyficznie pojmowanym bezstresowym ich wychowaniu. Uleganie presji oczekiwań materialnych, powierzchowność relacji, porozumiewanie się za pomocą telefonu komórkowego traktują jako główny powód utraty emocjonalnego wpływu na postawy życiowe dzieci.

dziecko, które nie wynosi wzorców z domu, będzie poszukiwać ich poza nim, a więc i w mediach. Zwłaszcza, że w puli wolnego czasu większości dzieci, oprócz gier komputerowych, rośnie rola Internetu. Wielogodzinne, często bezcelowe, bu-szowanie w sieci i oglądanie obrazków wypiera aktywność czytelniczą. Wyrabia niekorzystne nawyki przetwarzania informacji i cwaniactwo medialne. dotyczy to szczególnie dzieci w początkowym okresie nauki szkolnej.

Co można radzić rodzicom w tej sytuacji? Najważniejsza jest informacja o tym, że dzieci potrzebują wsparcia, rozmowy i uznania, spójnych wzorców i przede wszyst-kim kontaktów z innymi dziećmi. Pozostawione bez ruchu, samotnie przed ekranem monitora komputerowego, tracą kontakt z realnym światem. Zanika w nich radość życia. Pojawia się obojętność wobec człowieka i jego potrzeb.

Jedną z możliwości w rozwiązaniu tej sytuacji dostrzegamy w zaakceptowaniu pokoleniowej zamiany ról. dla wielu rodziców świat nowoczesnych technologii to wciąż rzeczywistość obca i nieprzyjazna. Potrzebują więc przewodnika i nauczy-ciela, którym może stać się ich własne dziecko, o ile wyrażą na to zgodę. Wspólne uczenie się i poznawanie tajników cyfrowego świata stworzy szansę na powiązanie utraconych więzi. Umożliwi z jednej strony dyskretną kontrolę zachowań dziecka, a z drugiej ułatwi przekazanie zasad funkcjonowania w konsumpcyjnym świecie antywartości i podążania drogą tolerancji, szacunku i empatii. Potrzeba budowania bezpiecznych granic dla dziecięcej wrażliwości i nauczanie wartości, to najważ-niejsze wyzwanie nie tylko dla rodziców, ale dla każdej instytucji odpowiedzialnej za wychowanie emocjonalnie zdrowego dziecka. Książnica Pomorska, największa biblioteka publiczna Szczecina i województwa zachodniopomorskiego w reakcji na powyższe zjawiska społeczne, realizuje od 2007 roku kampanię informacyjną

„Biblioteka Przyjaznych Multimediów” adresowaną do rodziców i grup zawodowych

odpowiadających za wychowanie młodego pokolenia. Inauguracją naszych działań jest organizowany każdego roku w lutym „dzień bezpiecznego Internetu” pod au-spicjami Fundacji dzieci Niczyje.

Przez cały rok organizujemy wystawy, seminaria i konferencje. W czasie spotkań rozmawiamy z rodzicami, bibliotekarzami i nauczycielami o sytuacji dziecka w świecie zaawansowanych technologii, wpływie multimediów na psychikę i zachowanie ich użytkowników, zagrożeniach wynikających z nadmiernego i niewłaściwego ko-rzystania z Internetu oraz o roli książki i czytania w rozwoju emocjonalnym dzieci.

Prezentujemy również własne badania na temat zawartości prasy młodzieżowej i jej wpływu na życiowe postawy młodego czytelnika.

Każdemu spotkaniu w bibliotekach i szkołach towarzyszą wystawy tematyczne

„Bezpieczny Internet” i „ Bajka pomaga żyć. Terapeutyczna rola literatury dla dzieci i rodziców.” Opracowaliśmy prezentację multimedialną, której zawartość udostęp-niamy on-line wszystkim zainteresowanym. Zapraszamy gorąco do współpracy, każdego komu zależy na uśmiechu dziecka i jego radosnym dojrzewaniu w świecie elektronicznych nianiek.

Elżbieta Kamińska

Tel.: (91) 48-19-150, e.kaminska@ksiaznica.szczecin.pl

Elżbieta Kamińska

kierownik działu Udostępniania Zbiorów Książnicy Pomorskiej koordynator projektu „Biblioteka Przyjaznych Multimediów”

A

Alicja Łojko