Wprowadzenie
Konsumenci bardzo często kierują się podczas zakupów nie tylko ceną, ale rów-nież walorami smakowymi, zdrowotnymi czy też tradycją wytwarzania. Dlatego też coraz częściej kupujący sięgają po produkty regionalne, które bardzo często są specjal-nie oznakowane – znakiem jakości. Znak jakości jest najczęściej umownym symbo-lem stworzonym w celu oznaczenia wyrobów o najwyższej jakości, które odpowiadają najwyższym standardom. Oznakowanie wyjątkowych produktów i usług najwyższej jakości, sprzyja zrównoważonemu rozwojowi regionu w oparciu o potencjał lokal-nych przedsiębiorców i usługodawców, tradycję i dziedzictwo kulturowe. Wśród wielu znaków jakości na wyróżnienie zasługuje znak „Dolina Baryczy Poleca”. Regulamin określa znak, jako logo graficzne, stanowiące wizualizację systemu promocji, służące także do znakowania produktów i usług objętych tym znakiem. W praktyce jest to znak promocyjny przyznawany od 2008 roku, raz do roku. Otrzymują go produkty lokalne o charakterze spożywczym, rzemieślniczym, jak również usługi turystyczne wysokiej jakości. „Partnerstwo dla Doliny Baryczy” to stowarzyszenie, które skupia przedstawi-cieli sektora publicznego, gospodarczego oraz społecznego, jako podmioty zamieszka-łe, prowadzące działalność lub zaangażowane społecznie na obszarze Dolina Baryczy.
Charakterystyka znaku i systemu „Dolina Baryczy Poleca”
Znak „Dolina Baryczy Poleca” przyznawany jest produktom i usługom pochodzą-cym z 8 gmin znajdujących się w Dolinie Baryczy (pogranicze Wielkopolski i Dolnego Śląska). Są to: Cieszków, Krośnice, Milicz, Przygodzice, Odolanów, Sośnice, Twardo-góra, Żmigród. Znak może być przyznany produktom, które mają związek z obszarem Doliny Baryczy – tutejszym środowiskiem przyrodniczym i otoczeniem kulturowym.
Przyznawanie znaku jest więc oparte o ideę rozwoju regionu w równowadze z przyro-dą oraz tworzenie nowych miejsc pracy. Produkty opatrzone znakiem charakteryzu-ją się najwyższą jakością, która jest gwarantowana przez wytwarzanie ich z lokalnych
surowców, metodami tradycyjnymi i sprawdzonymi. Sposób produkcji, jak i jakość su-rowców regulowane są przez normy prawne i normy dotyczące ochrony środowiska.
Dzięki temu w produkcji, sprzedaży i recyklingu stosowane są proekologiczne metody.
Podmioty znaku „Dolina Baryczy Poleca” automatycznie stają się ambasadorami i pro-motorami regionu, poprzez wspólne działanie, wspieranie się nawzajem, uzupełnia-nie się. Tworzą więc zróżnicowaną ofertę turystyczną o najwyższej jakości. Produkty wyróżnione znakiem swoją wyjątkowość czerpią dzięki swojemu pochodzeniu, ponie-waż Dolina Baryczy jest to region o światowej renomie, cenny pod względem przy-rodniczym i kulturowym. Producenci dzięki wytwarzaniu produktów o najwyższej jakości, cieszą się bardzo dobrą opinią i uznaniem wśród klientów. Oferta produktów opatrzonych znakiem trafia zatem w najbardziej wyszukane gusta i zaspakaja indy-widualne potrzeby i życzenia konsumentów. Usługodawcy oraz producenci prowadzą swoją działalność zgodnie z zasadami „fair-play”. Ta cecha dotyczy działalności, której nie dotyczą nakazy komornicze, przedsiębiorcy nie zalegają z wypłatami dla pracowni-ków, płatnościami podatpracowni-ków, składek KRUS lub ZUS i nie byli skazani prawomocny-mi wyrokaprawomocny-mi. Właściciele, których produkty posiadają znak, poddają się dobrowolnie wewnętrznym kontrolom, które polegają na monitoringu i doradztwie, które pomaga w zwiększaniu jakości oferty, obsługi klientów. Celem kontroli jest zapewnienie pozy-tywnego wizerunku Doliny Baryczy. Graficzny wygląd znaku „Dolina Baryczy Poleca”
zaprezentowano na rys. 1.
Rys. 1. Graficzna postać znaku „Dolina Baryczy Poleca”.
Źródło: http://dbpoleca.barycz.pl/upfiles/do%20pobrania/logo_dbp.jpg
Najważniejszym celem znaku jest wsparcie lokalnych przedsiębiorców, po to by zachować wyjątkowe walory przyrodniczo-kulturowe regionu. Każdy z ubiegających się podmiotów zobowiązany jest do działalności przyjaznej dla środowiska przy za-chowaniu specyfiki doliny Baryczy. Znak przyznawany jest na rok w drodze konkursu.
Założycielem znaku jest Fundacja Ekorozwoju oraz Fundacja Doliny Baryczy, właści-cielem znaku jest Fundacja doliny Baryczy, a administratorem znaku jest Stowarzysze-nie „Partnerstwo dla Doliny Baryczy”.
Opisywany znak jest dedykowany dla lokalnych produktów żywnościowych, jak np. ryby i przetwory rybne, jaja kury zielononóżki, płody lasu, przetwory owocowo – warzywne oraz nieżywnościowych np. pamiątki z regionu, ozdoby choinkowe czy usłu-gi. Konkurs na przyznanie znaku usługom ogłaszany jest jesienią. Produkt lub usługa,
dla których wnioskodawca stara się o przyznanie znaku charakteryzuje się następują-cymi cechami:
• gwarancja pochodzenia z Doliny Baryczy,
• silny związek z obszarem Doliny Baryczy,
• wysoka jakość,
• przyjazność dla środowiska,
• współpraca i solidarność,
• wyjątkowość,
• przyjazność dla klienta,
• „etyczny biznes”,
• wewnętrzna kontrola.
Aby otrzymać znak po pierwsze należy dokonać opłaty administracyjnej, która jest przeznaczona na sfinansowanie wniosków. Wysokość tej opłaty to 50 zł. Taka opłata nie podlega zwrotowi oraz nie jest pobierana przy przedłużaniu umowy licencyjnej. Oprócz opłaty administracyjnej należy również uiścić opłatę licencyjną raz na rok w wysokości 200 zł. Jest ona przeznaczona na funkcjonowanie systemu marki Dolina Baryczy oraz promocji znaku. W uzasadnionych przypadkach istnieje możliwość obniżenia opłaty li-cencyjnej na wniosek producenta1. W czerwcu każdego roku następuje ogłoszenie nabo-ru dla nowych i ubiegłorocznych kandydatów oraz składanie sprawozdań przez użytkow-ników i ubiegłorocznych kandydatów. Najpóźniej do 31 sierpnia odbywa się posiedzenie Kapituły i ogłoszenie wyników naboru. Kolejnym etapem jest podpisanie umów licencyj-nych z użytkownikami i umów partnerskich z kandydatami najpóźniej do 15 września.
Jesienią następuje uroczyste wręczenie certyfikatów użytkownikom oraz nominacji kan-dydatom. Od września do sierpnia następnego roku użytkownicy i kandydaci do znaku są monitorowani oraz mają prawo do posługiwania się znakiem w danej edycji.
Korzyści i obowiązki wynikające z posiadania znaku
Korzyści z posiadania znaku „Dolina Baryczy Poleca” jest wiele. Członkostwo w eli-tarnym gronie producentów i usługodawców zapewnia wsparcie i najlepsze warunki w korzystaniu ze środków wdrażanych przez Stowarzyszenie „Partnerstwo dla /Doliny Baryczy”. Przystąpienie do programu pozwala na pogłębienie świadomości ekologicz-nej i zaznajomienie się ze specyfiką regionu na wyższym poziomie przez kandydatów i uczestników. Oprócz tego produkty czy usługi oferowane przez członków są promowa-ne przez certyfikowaną ofertę i rozpoznawalny znak. Przede wszystkim korzyścią z przy-stąpienia do programu jest współpraca pomiędzy producentami i usługodawcami.
Każdy uczestnik jest ambasadorem Doliny Baryczy i musi pracować na pozytyw-ny wizerunek znaku. Oferta jaką posiada producent, który przystąpił do programu, musi być oznakowana, a jakość oferowanych produktów musi być najwyższa i wciąż
1 http://dbpoleca.barycz.pl/pages/droga-do-otrzymania-znaku-4#scroll-to, (data dostępu 02.02.2016).
doskonalona uwzględniając przy tym dobro środowiska. Każdy z producentów i usłu-godawców musi uczestniczyć w wydarzeniach promujących Dolinę Baryczy oraz współpracować z innymi podmiotami, które zostały wyróżnione znakiem(polecanie się nawzajem i promowanie całego regionu). Dodatkowo uczestnicy powinni brać udział w spotkaniach informacyjnych oraz szkoleniach w celu podnoszenia swoich kwalifikacji2.
W uzasadnionych przypadkach istnieje możliwość odebrania praw do posługiwa-nia się znakiem Dolina Baryczy Poleca. Taką moc ma Kapituła. Odebranie praw do znaku może nastąpić gdy:
• stwierdzono niedotrzymywanie warunków umowy licencyjnej,
• poświadczono nieprawdę we wniosku lub korespondencji,
• użytkownik zgłosi wniosek w sprawie odebrania tych praw,
• nie podpisano umowy licencyjnej na używanie znaku w terminie do 30 dni od decyzji Kapituły,
• stwierdzono działanie na szkodę wizerunku znaku i regionu.
Kapituła podejmuje decyzje o cofnięciu używania znaku w tym samym trybie co przy przyznawaniu znaku. Taka decyzja za każdym razem ogłaszana jest w mediach i w ser-wisach internetowych oraz przekazywana do gmin. W niektórych przypadkach Kapituła może zażądać od użytkowników czy kandydatów specjalistycznej ekspertyzy i opinii do-tyczącej stopnia jakości produktu czy usługi. Wykonywane jest to na koszt użytkowników bądź kandydatów, żeby potwierdzić zgodność produktów z panującymi normami.
Przykłady podmiotów gospodarczych korzystających ze znaku „Dolina Baryczy Poleca”
Przedsiębiorcą, który w latach 2011-2015 otrzymywał znak Dolina Baryczy Po-leca jest firma „Malinea”. Działalność została zapoczątkowana w latach 50-tych XX wieku przez panią Annę Chołodecką, która z malin produkowała syropy niezbędne w tamtych czasach przy leczeniu przeziębień. Pierwsze syropy wytwarzane były z ma-lin zbieranych w przypadkowych ogrodach i lasach, ponieważ w tych czasach nie było w Wierzchowicach uprawy malin na szerszą skalę. Syrop malinowy ze względu na tradycję wytwarzania jest promowany podczas krajowych i zagranicznych wystąpień, w 2009 roku w konkursie „Nasze Kulturalne Dziedzictwo” zajął III miejsce. Składnika-mi przetworów są wyłącznie owoce i ekologiczny cukier trzcinowy oraz produkty bez zastosowania cukru – idealne dla diabetyków. Soki i syropy nie są klarowane, posiadają naturalnie mętny osad, który zawiera czterokrotnie więcej flawonoidów. Drugi produ-cent, pan Wiesław Romańczyk oferuje jabłka i śliwki najwyższej jakości dzięki natu-ralnemu procesowi produkcji. Metody produkcji pozwalają uzyskać owoce o wysokiej zdrowotności oraz dobrym smaku, zapachu i wyglądzie.
Podsumowanie
Znak jakości ma bardzo duże znaczenie dla konsumentów, ponieważ są oni pew-ni, że dokonują najlepszego wyboru spośród dostępnych produktów na rynku. Dla producentów znak jakości ma znaczenie nadrzędne, gdyż jego posiadanie świadczy o produkcji wyrobów najwyższej jakości oraz dużym prestiżu dla produkowanej marki.
Dzięki wprowadzeniu systemu jakości jakim jest „Dolina Baryczy Poleca”, producent ma większe szanse na otrzymanie dofinansowania rozwoju oferty czy promocji swo-ich wyrobów. Otrzymanie znaku przez lokalnych producentów znacząco wpływa na ich uznanie wśród innych wytwórców, pomaga w promowaniu lokalnych wyrobów, a przede wszystkim podkreśla dziedzictwo kulturowe regionu. Lokalne marki dzięki posiadaniu znaku „Dolina Baryczy Poleca” mogą zaistnieć na rynku w całej Polsce jak również za granicą.
Konsumenci sięgający po produkty o najwyższej jakości, często zwracają uwagę na obecność znaków jakości na produkcie, ponieważ mają dużo większą świadomość co do wpływu wyrobów regionalnych na zdrowie. Smak takich produktów jest natural-ny, zupełnie inny niż przy produkcji „masowej”. Biorąc pod uwagę wszystkie aspekty związane z przyznaniem znaku Dolina Baryczy Poleca oraz ciążące na użytkownikach obowiązki i przysługujące korzyści jest to znak o wysokiej randze. Przedsiębiorcy po-siadający znak przyczyniają się poprzez promowanie swoich produktów, do rozwoju gospodarczego i turystycznego regionu dzięki zastosowaniu ekologicznych surowców najwyższej jakości. Z punktu widzenia obu przedsiębiorców: państwa Łaniaków czy pana Romańczyka znak jest potwierdzeniem, iż ich wyroby należą do najlepszych w re-gionie, mają wyśmienity smak i zapach oraz kojarzą się z domowymi przetworami oraz co najważniejsze – mają prozdrowotne działanie na organizm.
Literatura
[1] Europejski fundusz rolny na rzecz rozwoju obszarów wiejskich. Regulamin znaku „Dolina Baryczy Poleca”, Milicz 2007.
[2] Szpak M. i wsp., Partnerstwo dla Doliny Baryczy, 2008.
[3] Pierwszy konkurs o przyznanie znaku „Dolina Baryczy Poleca” dla produktów lokalnych, 2008.
[4] Ulotka Dolina Baryczy Poleca.
Netografia
[5] http://dbpoleca.barycz.pl/pages/regionalny-system-promocji-dolina-baryczy-poleca-3#scroll-to, (data dostępu: 02.02.2016 r.).
Łukasz Kołodziej, Izabela Kwil
Koło Naukowe Analiz Rynkowych Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu