Generalna zasada zwi¹zana z udostêpnianiem informacji niejawnych zawarta jest w art. 3 ustawy o ochronie informacji niejawnych12, który stanowi, ¿e informacje niejawne mog¹ byæ udostêpniane wy³¹cznie osobie daj¹cej rêkojmiê zachowania tajemnicy i tylko w zakresie niezbêdnym do wykonywania przez tê osobê pracy lub pe³nienia s³u¿by na zajmowanym stanowisku albo innej pracy zleconej. Przy czym przez rêkojmiê zachowania tajemnicy nale¿y rozumieæ spe³nienie przez okrelon¹ osobê ustawowych wymogów zapewniaj¹cych ochronê przed nieuprawnionym ujawnieniem informacji niejawnych. Dopuszczenie do pracy na sta-nowisku, pe³nienie s³u¿by lub wykonywanie pracy zleconej, mog¹cej ³¹czyæ siê z dostêpem do informacji niejawnych, stanowi¹cych b¹d to tajemnicê pañstwow¹, b¹d tajemnicê s³u¿-bow¹, mo¿e nast¹piæ po spe³nieniu dwóch przes³anek, tj. przeprowadzeniu postêpowania sprawdzaj¹cego wzglêdem osoby ubiegaj¹cej siê o pracê na tym stanowisku oraz po prze-szkoleniu tej osoby w zakresie ochrony informacji niejawnych. Postêpowania sprawdzaj¹-cego nie przeprowadza siê wobec nastêpuj¹cych osób sprawuj¹cych urz¹d: Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Marsza³ka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Marsza³ka Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów. Osoby te zapoznaj¹ siê z przepisami o ochronie informacji niejawnych i sk³adaj¹ owiadczenie o znajomoci tych przepisów. Postêpowania sprawdzaj¹cego nie przeprowadza siê równie¿ wobec: pos³ów i senatorów, cz³onków Rady Ministrów, Pierwszego Prezesa S¹du Najwy¿szego, Prezesa Naczelnego S¹du Administracyjnego, Prezesa Trybuna³u Konstytucyjnego, Prezesa Narodowego Ban-ku Polskiego, Prezesa Najwy¿szej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich, General-nego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, cz³onków Rady Polityki Pieniê¿nej, cz³onków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Prezesa Instytutu Pamiêci Narodowej Komisji ci-gania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, szefów kancelarii: Prezydenta, Sejmu, Sena-tu Rzeczypospolitej Polskiej i Prezesa Rady Ministrów. Osoby te sk³adaj¹ owiadczenie o zapoznaniu siê z przepisami o ochronie informacji niejawnych po odbyciu szkolenia w za-kresie ochrony informacji niejawnych.
Zbigniew Wróblewski
10 T. S z e w c, Ochrona informacji niejawnych. Komentarz, Warszawa 2007, s. 228.
11 Dz. U. z 2005 r. Nr 208, poz. 1741.
127
W stosunku do kandydatów na wymienione stanowiska postêpowanie sprawdzaj¹ce przeprowadza w³aciwa s³u¿ba ochrony pañstwa na wniosek organu uprawnionego do po-wo³ania na to stanowisko. Je¿eli chodzi o udostêpnianie informacji niejawnych sêdziom, asesorom sêdziowskim oraz prokuratorom i asesorom prokuratorskim, sprawy te s¹ regulo-wane przez przepisy ustawy o ustroju s¹dów powszechnych, o ustroju s¹dów wojskowych oraz o prokuraturze. Kierownik jednostki organizacyjnej mo¿e w formie pisemnej wyraziæ zgodê na udostêpnienie informacji niejawnych stanowi¹cych tajemnicê s³u¿bow¹ osobie, wobec której wszczêto zwyk³e postêpowanie sprawdzaj¹ce. W przypadku dostêpu do infor-macji niejawnych stanowi¹cych tajemnicê pañstwow¹ zgodê tak¹ wydaje Szef Kancelarii: Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sejmu, Senatu lub Prezesa Rady Ministrów, minister w³aciwy do okrelonego dzia³u administracji rz¹dowej, Prezes Narodowego Banku Polskie-go lub kierownik urzêdu centralnePolskie-go, a w przypadku ich braku w³aciwa s³u¿ba ochrony pañstwa.Do pracy lub pe³nienia s³u¿by na stanowisku lub wykonywania pracy zleconej zwi¹zanej z dostêpem do informacji niejawnych stanowi¹cych tajemnicê pañstwow¹ nie mog¹ byæ dopuszczone osoby, które nie maj¹ polskiego obywatelstwa, chyba ¿e przepisy ustawy o ochronie informacji niejawnych stanowi¹ inaczej, skazane prawomocnym wyrokiem za prze-stêpstwo umylne cigane z oskar¿enia publicznego, tak¿e pope³nione za granic¹, nie maj¹ powiadczenia bezpieczeñstwa. Przeszkolenie z zakresu ochrony informacji niejawnych mo¿e nast¹piæ po uprzednim sprawdzeniu przeprowadzonym i pozytywnie zakoñczonym postêpo-waniem sprawdzaj¹cym.
Wykaz stanowisk w administracji rz¹dowej, których zajmowanie wi¹¿e siê z dostêpem do informacji niejawnych stanowi za³¹cznik do ustawy o ochronie informacji niejawnych. W przypadku wystêpowania w danej jednostce organizacyjnej informacji niejawnych stanowi¹-cych tajemnicê s³u¿bow¹ wykaz stanowisk, których zajmowanie lub wykonywanie wi¹¿e siê z dostêpem do tajemnicy s³u¿bowej, okrela kierownik danej jednostki organizacyjnej. W tej sytuacji okrelenie takich wykazów nastêpuje przy uwzglêdnieniu specyfiki dzia³alnoci da-nej jednostki organizacyjda-nej, a co za tym idzie, wyodrêbnienia z tej dzia³alnoci takich rodza-jów spraw, które zostan¹ sklasyfikowane jako informacje niejawne stanowi¹ce tajemnicê s³u¿bow¹ z nadaniem im odpowiednio klauzul tajnoci, tj. zastrze¿one b¹d poufne. Ce-lem szkolenia w zakresie ochrony tajemnicy pañstwowej lub s³u¿bowej jest zapoznanie kan-dydata do objêcia stanowiska z nastêpuj¹cymi sprawami z zakresu ochrony informacji niejawnych: zagro¿eniami ze strony obcych s³u¿b specjalnych, których dzia³ania skierowane s¹ przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej oraz pañstwom sojuszniczym, zagro¿eniami ze strony organizacji terrorystycznych, zasadami ochrony informacji niejawnych w zakresie niezbêd-nym do wykonywania pracy lub pe³nienia s³u¿by, sposobami ochrony informacji niejawnych stanowi¹cych tajemnicê pañstwow¹ oraz postêpowania w sytuacjach zagro¿enia dla takich informacji lub w przypadku ich ujawnienia, odpowiedzialnoci¹ karn¹, dyscyplinarn¹ i s³u¿-bow¹ za naruszenie przepisów o ochronie informacji niejawnych.
Szkolenie w zakresie ochrony informacji niejawnych przeprowadzaj¹ funkcjonariusze i ¿o³-nierze s³u¿b ochrony pañstwa lub pe³nomocnicy ochrony w stosunku do osób zatrudnio-nych lub pe³ni¹cych s³u¿bê w jednostkach organizacyjzatrudnio-nych. Po przeprowadzeniu szkolenia osobie przeszkolonej wydaje siê zawiadczenie stwierdzaj¹ce odbycie przeszkolenia w zakre-sie ochrony informacji niejawnych.
Postêpowanie sprawdzaj¹ce ma na celu ustalenie, czy osoba, której maj¹ byæ udostêp-nione informacje niejawne stanowi¹ce tajemnicê pañstwow¹ lub s³u¿bow¹, daje rêkojmiê zachowania tajemnicy, tj. spe³nia ustawowe wymogi zapewnienia ochrony informacji
nych przed ich nieuprawnym ujawnieniem, czyli tzw. wiedzy koniecznej13. W jego trakcie ustala siê, czy istniej¹ w¹tpliwoci dotycz¹ce uczestnictwa, wspó³pracy b¹d prowadzenia przez osobê sprawdzan¹ dzia³alnoci szpiegowskiej, terrorystycznej, sabota¿owej lub innej wymienionej przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, ukrywania lub wiadomego podawania niezgodnego z prawem danych maj¹cych znaczenie dla informacji niejawnych, przestrzegania porz¹dku konstytucyjnego RP, jak te¿ w¹tpliwoci odnonie do zagro¿enia osoby sprawdza-nej ze strony obcych s³u¿b specjalnych, w³aciwego postêpowania z informacjami niejawny-mi, ró¿nic miêdzy poziomem ¿ycia a uzyskanymi przez osobê sprawdzan¹ dochodaniejawny-mi, ewentualnych informacji o chorobie psychicznej lub innych zaburzeniowych czynnoci psy-chicznych ograniczaj¹cych sprawnoæ psychiczn¹, zwi¹zane z uzale¿nieniem od alkoholu lub narkotyków. Ustawa wyró¿nia trzy rodzaje postêpowañ sprawdzaj¹cych: zwyk³e przy obsa-dzie stanowisk i pracach zwi¹zanych z dostêpem do informacji niejawnych oznaczonych klauzul¹ zastrze¿one i poufne, poszerzone przy obsadzie stanowisk i pracach zwi¹za-nych z dostêpem do informacji niejawzwi¹za-nych oznaczozwi¹za-nych klauzul¹ tajne oraz specjalne przy obsadzie stanowisk i pracach zwi¹zanych z dostêpem do informacji niejawnych ozna-czonych klauzul¹ cile tajne.
W zwi¹zku ze zmian¹ przepisów ustawy dokonan¹ w 2005 r. odnonie postêpowania sprawdzaj¹cego ustawodawca wprowadzi³ dwie nowe instytucje prawne, a mianowicie za-wieszenie i umorzenie tego postêpowania. Wprowadzenie zmian w procedurze sprawdzaj¹-cej uwzglêdni³o kilkuletnie dowiadczenia obowi¹zywania ustawy, a dzia³ania takie s¹ mo¿liwe w przypadku zaistnienia okolicznoci utrudniaj¹cych lub uniemo¿liwiaj¹cych jej kontynuowanie.
Postêpowanie sprawdzaj¹ce przeprowadzaj¹ nastêpuj¹ce podmioty: S³u¿ba Kontrwywia-du Wojskowego w sytuacji ubiegania siê danej osoby o zajmowanie stanowiska lub wyko-nywania pracy zleconej zwi¹zanej z obronnoci¹ pañstwa, tj. w stosunku do ¿o³nierzy s³u¿by czynnej i pracowników wojska, w wojskowych organach ochrony prawa i wojskowych orga-nach porz¹dkowych, w przedsiêbiorstwach i jednostkach naukowych lub badawczo-rozwo-jowych oraz innych jednostkach organizacyjnych, dla których organem za³o¿ycielskim jest Minister Obrony Narodowej, lub zajmuj¹cych siê obrotem wyrobami, technologiami i licen-cjami objêtymi tajemnic¹ pañstwow¹ ze wzglêdu na obronnoæ pañstwa; Agencja Bezpie-czeñstwa Wewnêtrznego w innych sprawach ni¿ wy¿ej wymienione; pe³nomocnicy ochrony w przypadku zwyk³ych postêpowañ sprawdzaj¹cych. Postêpowanie sprawdzaj¹ce mo¿na zawiesiæ w przypadku: d³ugotrwa³ej choroby osoby sprawdzanej, uniemo¿liwiaj¹cej skutecz-ne przeprowadzenie postêpowania sprawdzaj¹cego; wszczêcia przeciwko osobie sprawdza-nej postêpowania karnego w sprawie o przestêpstwo skarbowe, umylne, cigane z oskar¿enia publicznego; wyjazdu osoby sprawdzanej za granicê na okres przekraczaj¹cy 30 dni.
Zawieszone postêpowanie sprawdzaj¹ce podejmuje siê po uzyskaniu informacji o usta-niu przyczyny bêd¹cej do jego zawieszenia. O fakcie tym pe³nomocnik ochrony lub s³u¿ba ochrony pañstwa zawiadamiaj¹ wnioskodawcê i osobê sprawdzan¹. Przepisy ustawy nie wskazuj¹ formy, w jakiej zawieszenie lub podjêcie zawieszonego postêpowania nastêpuje, a w zwi¹zku z tym nie uwzglêdniaj¹ ¿adnych rodków zaskar¿enia w tej kwestii. Ta sytuacja dotyczy tak¿e instytucji umorzenia postêpowania sprawdzaj¹cego, które mo¿e nast¹piæ w przy-padku: mierci osoby sprawdzanej, rezygnacji osoby sprawdzanej z ubiegania siê lub zajmowania stanowiska czy wykonywania prac ³¹cz¹cych siê z dostêpem do informacji
nie-Zbigniew Wróblewski
129
jawnych, odst¹pienia przez kierownika jednostki organizacyjnej od zamiaru obsadzenia oso-by sprawdzanej na stanowisku lub zlecenia jej prac zwi¹zanych z dostêpem do informacji niejawnych. W przypadku umorzenia postêpowania sprawdzaj¹cego s³u¿ba ochrony pañ-stwa lub pe³nomocnik ochrony zawiadamiaj¹ o tym fakcie wnioskodawcê, a w przypadku umorzenia postêpowania w razie rezygnacji danej osoby lub odst¹pienia przez kierownika jednostki organizacyjnej od obsady stanowiska lub zlecenia pracy osobê sprawdzan¹.Bardzo wa¿nym elementem postêpowania sprawdzaj¹cego jest wype³nienie przez osobê, która ma byæ poddana temu postêpowaniu, dokumentu zwanego ankiet¹ bezpieczeñstwa osobowego. Ankietê tak¹ wype³niaj¹ osoby objête postêpowaniem sprawdzaj¹cym w zwi¹z-ku z dostêpem do informacji niejawnych oznaczonych klauzul¹ zastrze¿one, poufne, taj-ne i cile tajtaj-ne. S¹ to wiêc osoby, które maj¹ dostêp do tajemnicy pañstwowej i s³u¿bowej. Ankieta bezpieczeñstwa osobowego ma na celu ustalenie, czy osoba poddana postêpowa-niu sprawdzaj¹cemu daje rêkojmiê zachowania tajemnicy, oraz ma s³u¿yæ wy³¹cznie ochronie bezpieczeñstwa narodowego przed zagro¿eniami ze strony obcych s³u¿b specjalnych, ugru-powañ terrorystycznych lub grup przestêpczych. Z chwil¹ wejcia w ¿ycie przepisów ustawy o ochronie informacji niejawnych dnia 1 marca 1999 r. obowi¹zywa³ jeden wzór ankiety bez-pieczeñstwa osobowego. Obowi¹zek jej wype³nienia mia³y wszystkie osoby sprawdzane nie-zale¿nie od rodzaju przeprowadzonego postêpowania sprawdzaj¹cego. Ankieta powinna byæ wype³niona pismem drukowanym, w miarê mo¿noci pismem na maszynie, podpisana przez: osobê, która j¹ wype³ni³a, kierownika jednostki organizacyjnej, pe³nomocnika ds. ochrony informacji niejawnych wraz z podaniem miejscowoci i daty jej wype³nienia oraz ostemplowa-na. Po nowelizacji ustawy o ochronie informacji niejawnych w za³¹czniku nr 2 do ustawy znajduj¹ siê trzy wzory ankiet bezpieczeñstwa osobowego przeznaczone dla osób podlegaj¹-cych postêpowaniu sprawdzaj¹cemu zwyk³emu, poszerzonemu i specjalnemu. Zasadnicze zmiany ankiety poprzednio obowi¹zuj¹cej polega³y na konstruowaniu ankiety w taki sposób, aby wyeliminowaæ z niej elementy, które w danym postêpowaniu sprawdzaj¹cym s¹ zbêdne. Zwyk³e postêpowanie sprawdzaj¹ce prowadzone jest w stosunku do osoby ubiegaj¹cej siê o pracê na stanowisku lub wykonywanie prac zleconych, z którymi wi¹¿e siê dostêp do informacji niejawnych stanowi¹cych tajemnicê s³u¿bow¹, bêd¹ to wiêc informacje oznaczone klauzul¹ zastrze¿one lub poufne. Postêpowanie to prowadzone jest przez pe³nomocnika ds. ochrony informacji niejawnych, a jego wszczêcie nastêpuje na pisemne polecenie kierow-nika jednostki organizacyjnej. Po otrzymaniu polecenia pe³nomocnik ochrony informuje oso-bê, która ma byæ poddana procedurze sprawdzaj¹cej o tym fakcie, przekazuj¹c jej do wype³nienia ankietê bezpieczeñstwa osobowego. Podpisuj¹c ankietê, osoba sprawdzana wyra¿a zgodê na przeprowadzenie wobec niej czynnoci przewidzianych w ustawie. Podczas trwaj¹cego postêpowania sprawdzaj¹cego osoba sprawdzana w ka¿dym czasie w formie pi-semnej mo¿e wycofaæ swoj¹ zgodê na dalsze prowadzenie postêpowania sprawdzaj¹cego lub odmówiæ poddania siê okrelonym czynnociom procedury (np. poddaniu siê badaniu lekarskiemu w zwi¹zku z podejrzeniem zaburzeñ psychicznych). Fakt taki jest jednoznaczny z rezygnacj¹ z kandydowania do obsady stanowiska lub ubiegania siê o wykonywanie pracy zwi¹zanej z dostêpem do informacji niejawnych, a sytuacja taka dotyczy wszystkich rodza-jów postêpowañ sprawdzaj¹cych. Zwyk³e postêpowanie sprawdzaj¹ce obejmuje sprawdze-nie w sprawdze-niezbêdnym zakresie danych zawartych w ankiecie wype³nionej i podpisanej przez osobê sprawdzan¹, w ewidencjach, rejestrach i kartotekach, w szczególnoci w Krajowym Rejestrze Karnym oraz Centralnym Zarz¹dzie S³u¿by Wiêziennej. Ponadto obejmuje spraw-dzenie na pisemny wniosek pe³nomocnika ochrony skierowany do w³aciwej s³u¿by ochro-ny pañstwa daochro-nych znajduj¹cych siê w ewidencjach i kartotekach powszechnie
niedostêpnych, je¿eli osoba sprawdzana ubiega siê o uzyskanie dostêpu do informacji nie-jawnych oznaczonych klauzul¹ poufne. W³aciwa s³u¿ba ochrony pañstwa przekazuje pe³-nomocnikowi ochrony w formie pisemnej informacjê o danej osobie. Je¿eli jest to konieczne w zwi¹zku z uzyskanymi informacjami, podmiot prowadz¹cy postêpowanie sprawdzaj¹ce mo¿e przeprowadziæ z osob¹ sprawdzan¹ rozmowê wyjaniaj¹c¹ niecis³oci lub sprzecznoci za-warte w uzyskanych informacjach. Postêpowanie sprawdzaj¹ce przeprowadza pe³nomocnik ochrony na pisemne polecenie kierownika jednostki organizacyjnej lub w³aciwa s³u¿ba ochro-ny pañstwa wobec kandydatów na pe³nomocników ochroochro-ny na pisemochro-ny wniosek osoby upowa¿nionej do obsady stanowiska. Zwyk³e postêpowanie sprawdzaj¹ce powinno byæ za-koñczone przed up³ywem dwóch miesiêcy od daty pisemnego polecenia przeprowadzenia tego postêpowania lub z³o¿enia wniosku wraz z wype³nion¹ ankiet¹.
Poszerzone postêpowanie sprawdzaj¹ce przeprowadza siê w stosunku do osób, które ubiegaj¹ siê o zajmowanie stanowisk lub wykonywanie prac zleconych zwi¹zanych z dostê-pem do informacji niejawnych, stanowi¹cych tajemnicê pañstwow¹, oznaczonych klauzul¹ tajne. Poszerzone postêpowanie sprawdzaj¹ce przeprowadza w³aciwa s³u¿ba ochrony pañ-stwa na pisemny wniosek osoby upowa¿nionej do obsady stanowiska. Podjêcie czynnoci sprawdzaj¹cych przez w³aciw¹ s³u¿bê ochrony pañstwa wobec osoby sprawdzanej wymaga uzyskania jej pisemnej zgody. Poszerzone postêpowanie sprawdzaj¹ce obejmuje przeprowa-dzenie nastêpuj¹cych czynnoci: sprawprzeprowa-dzenie w niezbêdnym zakresie danych zawartych w ankiecie wype³nionej przez osobê sprawdzan¹, w ewidencjach, rejestrach i kartotekach, a w szczególnoci w Krajowym Rejestrze Karnym oraz Centralnym Zarz¹dzie S³u¿by Wiêzien-nej; przeprowadzenie z osob¹ sprawdzan¹ rozmowy, je¿eli potrzeba taka zachodzi w zwi¹zku z uzyskanymi informacjami; sprawdzenie danych zawartych w ankiecie w ewidencjach i kar-totekach niedostêpnych powszechnie; przeprowadzenie w miejscu zamieszkania osoby spraw-dzanej wywiadu, je¿eli jest to konieczne do potwierdzenia danych zawartych w ankiecie; przeprowadzenie rozmowy z prze³o¿onymi osoby sprawdzanej, je¿eli taka koniecznoæ zacho-dzi na podstawie uzyskanych informacji; sprawdzenie w uzasadnionych przypadkach stanu i obrotów na rachunku bankowym osoby sprawdzanej na podstawie przepisów prawa ban-kowego. W sytuacji gdy w toku poszerzonego postêpowania sprawdzaj¹cego (dotyczy to rów-nie¿ postêpowania specjalnego) wyst¹pi¹ w¹tpliwoci co do tego, ¿e osoba sprawdzana daje rêkojmiê zachowania tajemnicy, s³u¿ba ochrony pañstwa zapewnia tej osobie mo¿liwoæ oso-bistego ustosunkowania siê w toku wys³uchania do kwestii powoduj¹cych te w¹tpliwoci. Na wys³uchanie osoba sprawdzana mo¿e stawiæ siê z pe³nomocnikiem ochrony. Sytuacja taka nie dotyczy przypadków, w których przeprowadzenie wys³uchania mog³oby naruszyæ zasady ochrony informacji niejawnych stanowi¹cych tajemnicê pañstwow¹. Poszerzone po-stêpowanie sprawdzaj¹ce powinno byæ zakoñczone przed up³ywem dwu miesiêcy od daty z³o¿enia wniosku o jego przeprowadzenie.
Specjalne postêpowanie sprawdzaj¹ce przeprowadza siê przy obsadzie stanowisk lub pracach zwi¹zanych z dostêpem do informacji niejawnych oznaczonych klauzul¹ cile taj-ne. Postêpowanie specjalne prowadzone jest przez w³aciw¹ s³u¿bê ochrony pañstwa na pi-semny wniosek osoby upowa¿nionej do obsady stanowiska. W toku przedmiotowego postêpowania podmiot je prowadz¹cy dokonuje tych samych czynnoci sprawdzaj¹cych jak te, które przeprowadzane s¹ w stosunku do osoby sprawdzanej w postêpowaniu zwyk³ym i poszerzonym. Ponadto przeprowadza siê rozmowê z osob¹ sprawdzan¹ oraz trzema osobami wskazanymi przez tê osobê w ankiecie bezpieczeñstwa w celu potwierdzenia jej to¿samoci oraz innych informacji maj¹cych wp³yw na wynik postêpowania sprawdzaj¹cego, a zwi¹za-nych z t¹ osob¹. Specjalne postêpowanie sprawdzaj¹ce powinno zakoñczyæ siê przed
131
wem trzech miesiêcy od daty z³o¿enia wniosku o jego przeprowadzenie wraz z wype³nion¹ przez dan¹ osobê ankiet¹ bezpieczeñstwa.W przypadku pozytywnego dla osoby sprawdzanej zakoñczenia postêpowania spraw-dzaj¹cego, to jest uznania, ¿e w wietle dokonanych ustaleñ nie ma ¿adnych w¹tpliwoci, czy osoba ta daje rêkojmiê zachowania tajemnicy, s³u¿ba ochrony pañstwa lub pe³nomocnik ochrony wydaj¹ powiadczenie bezpieczeñstwa. Dokument ten upowa¿nia dan¹ osobê do dostêpu do informacji niejawnych o klauzuli w nim okrelonej, a tak¿e do informacji oznaczo-nych klauzulami ni¿szymi w zakresie niezbêdnym zwi¹zanym z zajmowanym stanowiskiem lub wykonywania okrelonej pracy zleconej. Wydanie powiadczenia bezpieczeñstwa, np. do klauzuli tajne, wcale nie oznacza, ¿e dana osoba uzyska³a dostêp do wszelkich informacji niejawnych stanowi¹cych tajemnicê pañstwow¹, a jedynie do tych informacji, które bêd¹ jej niezbêdne do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku lub wykonywania okrelonej pracy zleconej. Powiadczenie bezpieczeñstwa powinno zawieraæ podstawê prawn¹, wskaza-nie wnioskodawcy postêpowania sprawdzaj¹cego, okrelewskaza-nie s³u¿by ochrony pañstwa lub pe³nomocnika ochrony, który przeprowadzi³ postêpowanie sprawdzaj¹ce, datê i miejsce wydania, imiê, nazwisko i datê urodzenia osoby sprawdzanej, rodzaj przeprowadzonego po-stêpowania sprawdzaj¹cego ze wskazaniem klauzuli informacji niejawnych, do których osoba ta ma mieæ dostêp, oraz termin jego wa¿noci. Powiadczenie zaopatruje siê tak¿e w imienn¹ pieczêæ i czytelny podpis upowa¿nionego ¿o³nierza lub funkcjonariusza s³u¿by ochrony pañ-stwa lub pe³nomocnika ochrony, wydaje je siê na czas okrelony w zale¿noci od rodzaju klauzuli informacji niejawnych, i tak: przy klauzuli: poufne i zastrze¿one na 10 lat, tajne na 7 lat, cile tajne na 5 lat. Niew¹tpliwie powiadczenie bezpieczeñstwa jest aktem admi-nistracyjnym, w znaczeniu sformalizowanego objawu woli organu administracyjnego skiero-wanego do zindywidualizoskiero-wanego adresata, wywo³uj¹cym skutki prawne w sferze prawa administracyjnego14. Gdy w trakcie postêpowania sprawdzaj¹cego dojdzie do stwierdzenia na podstawie ustawowych przes³anek, ¿e osoba sprawdzana nie daje rêkojmi zachowania tajemnicy, podmiot prowadz¹cy postêpowanie wydaje decyzjê o odmowie wydania powiad-czenia bezpieczeñstwa. Podstaw¹ do wydania takiej decyzji mog¹ byæ nastêpuj¹ce przes³an-ki: wiadome podanie przez osobê sprawdzan¹ w toku postêpowania sprawdzaj¹cego nieprawdziwych informacji, uczestnictwo, wspó³praca lub popieranie dzia³alnoci szpiegow-skiej, skazanie osoby sprawdzanej prawomocnym wyrokiem za przestêpstwo umylne ciga-ne z oskar¿enia publiczciga-nego, nieprzestrzeganie porz¹dku konstytucyjciga-nego Rzeczypospolitej Polskiej, zagro¿enie osoby sprawdzanej ze strony obcych s³u¿b specjalnych w postaci prób werbunku lub nawi¹zania z ni¹ kontaktu, informacje o chorobie psychicznej lub innych za-k³óceniach czynnoci psychicznych mog¹cych negatywnie wp³ywaæ na zdolnoæ osoby sprawdzanej do zajmowania stanowiska lub wykonywania prac zwi¹zanych z dostêpem do informacji niejawnych stanowi¹cych tajemnicê pañstwow¹, wyrana ró¿nica miêdzy pozio-mem ¿ycia osoby sprawdzanej a uzyskiwanymi przez ni¹ dochodami, uzale¿nienie od alkoho-lu alkoho-lub narkotyków. Przes³anki wydania decyzji o cofniêciu powiadczenia bezpieczeñstwa s¹ podobne. Decyzja o odmowie wydania powiadczenia bezpieczeñstwa powinna zawieraæ takie same elementy jak powiadczenie bezpieczeñstwa oraz uzasadnienie faktyczne i praw-ne. Od uzasadnienia faktycznego mo¿na odst¹piæ lub je ograniczyæ w zakresie, w jakim udo-stêpnienie informacji osobie sprawdzanej mog³oby spowodowaæ istotne zagro¿enie podstawowych interesów Rzeczypospolitej Polskiej, dotycz¹cych porz¹dku publicznego,
Ochrona informacji niejawnych. Zagadnienia ogólne
obronnoci, bezpieczeñstwa, stosunków miêdzynarodowych lub gospodarczych pañstwa. Zarówno decyzje te, jak i powiadczenie bezpieczeñstwa zawieraj¹ elementy w³aciwe aktom administracyjnym wydawanym w postêpowaniu administracyjnym. S¹ to z pewnoci¹ decy-zje administracyjne w rozumieniu kwalifikowanych aktów prawnych wydawanych na podsta-wie obowi¹zuj¹cych przepisów prawa, rozstrzygaj¹cych konkretn¹ sprawê co do konkretnej osoby, wydawane w postêpowaniu o prawnie unormowanej procedurze15.