Korzyœci zwi¹zane z dostosowaniem siê do wymagañ PO

Wdro¿enie wymagañ kryteriów unijnych w Polsce spowodowa³o, ¿e uzyskanie pomocy publicznej na dzia³ania w zakresie ochrony œrodowiska przez podmioty prywatne jest u³a-twione. Takie wsparcie, w granicach przewidzianych przez przepisy UE, udzielane jest przez fundusze ekologiczne i œrodki funduszy strukturalnych UE. Przyk³adem tego ostatniego jest w³¹czenie zadañ z zakresu ochrony œrodowiska do sektorowego programu operacyjnego „wzrost konkurencyjnoœci przedsiêbiorstw”. Pomoc w ramach tego programu jest adresowa-na do du¿ych, œrednich i ma³ych przedsiêbiorstw. T¹ czêœci¹ unijnych funduszy zarz¹dza Narodowy Fundusz Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej.

Innym Ÿród³em unijnych funduszy jest fundusz kohezyjny (spójnoœci), okreœlany mianem instrumentu zarz¹dzania strukturalnego, skierowany do pañstw cz³onkowskich, których œrednia PKB na jednego mieszkañca nie przekracza 90% œredniego PKB wszystkich krajów UE. Od-biorcami œrodków finansowych tego funduszu s¹ podmioty publiczne, natomiast przedsiê-biorstwa prywatne mog¹ byæ wykonawcami kontraktów dla projektów, które otrzyma³y dofinansowanie.

Równie¿ Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ERDF – European Regional Deve-lopment Fund) niweluje dysproporcje na poziomie rozwoju regionalnego krajów nale¿¹cych do UE. Wspó³finansuje zarówno ma³e projekty lokalne, jak i projekty du¿e w zakresie:

a) tworzenia i zabezpieczenia trwa³ych miejsc pracy, jak te¿ rozwoju dzia³alnoœci œrednich i ma³ych przedsiêbiorstw;

b) inwestycji w infrastrukturê techniczn¹; c) inwestycji s³u¿¹cych ochronie œrodowiska.

Dostosowanie do wymagañ unijnych to nie tylko koszt, ale równie¿ liczne korzyœci dla polskich przedsiêbiorstw. Realizacja programu dostosowawczego stwarza w Polsce ogromny rynek na produkcjê i us³ugi w obszarze ochrony œrodowiska. Szczególn¹ szansê na tym rynku maj¹ firmy, które dysponuj¹ doœwiadczeniem w dzia³alnoœci na obszarze Polski i tere-nie UE, i te, które oferuj¹ tañsze krajowe technologie ochrony œrodowiska. Mimo ¿e firmy krajowe na tym rynku konkuruj¹ z przedsiêbiorstwami UE, ich przewaga polega na dobrej znajomoœci rynku lokalnego. Jest to korzystne nie tylko dla firm produkuj¹cych urz¹dzenia ochrony œrodowiska czy przedsiêbiorstw budowlanych, zwiêkszy³ siê tak¿e rynek na us³ugi doradcze i konsultingowe, wykonywanie prac projektowych, studiów technicznych. Korzyœæ, jak¹ osi¹gaj¹ polscy przedsiêbiorcy w wyniku realizacji inwestycji ochronnych, to tak¿e dostêp do rynku UE. Przedsiêbiorstwa, które podporz¹dkuj¹ siê wymaganiom dyrektywy

IPPC i dokonaj¹ zmian technologicznych, stan¹ siê konkurencyjne. Te przedsiêbiorstwa, które zdecyduj¹ siê na wdra¿anie systemów zarz¹dzania œrodowiskowego opartych na syste-mie ISO 14001 czy EMAS, maj¹ szansê na wygranie z konkurencj¹ i nie bêdzie to dodatkowy koszt prowadzonej dzia³alnoœci. Zgodnie z norm¹ ISO system zarz¹dzania œrodowiskowego jest integraln¹ czêœci¹ systemu zarz¹dzania przedsiêbiorstwem. Norma zaleca, aby wszystkie podstawowe elementy tego systemu, czyli struktura, odpowiedzialnoœæ, procedury i œrodki umo¿liwiaj¹ce wdra¿anie polityki ekologicznej, by³y spójne z innymi funkcjami firmy i ca³¹ strategi¹ jej rozwoju. System zarz¹dzania œrodowiskowego jest sta³ym procesem pozwalaj¹-cym na osi¹gniêcie ci¹g³ych ulepszeñ, których zakres jest okreœlony przez samo przedsiê-biorstwo. Inwestorzy chc¹cy zainwestowaæ w firmê coraz czêœciej s¹ zainteresowani jej statusem œrodowiskowym. Dysponuj¹c certyfikatem ISO, przedsiêbiorcy sygnalizuj¹, ¿e przy-sz³y inwestor nie bêdzie musia³ ponosiæ olbrzymich kosztów zwi¹zanych z oczyszczaniem œrodowiska.

Do najwa¿niejszych korzyœci zwi¹zanych z zintegrowaniem systemu zarz¹dzania œrodowi-skowego z systemem zarz¹dzania firm¹ nale¿¹:

a) spo³eczna akceptacja funkcjonowania przedsiêbiorstwa; b) podniesienie renomy przedsiêbiorstwa wœród klientów;

c) podniesienie wiarygodnoœci przedsiêbiorstwa w oczach partnerów; d) motywacja za³ogi;

e) minimalizacja kosztów prowadzenia przedsiêbiorstwa, np. poprzez ograniczenie zanie-czyszczeñ;

f) zdobycie przewagi nad konkurencj¹ (firmy przoduj¹ce w nowoczesnych rozwi¹zaniach popieraj¹ zaostrzenie norm dotycz¹cych ochrony œrodowiska);

g) u³atwienie dostêpu do kapita³u;

h) u³atwienie uzyskania zezwoleñ na prowadzenie dzia³alnoœci; i) zwiêkszenie bezpieczeñstwa pracy w przedsiêbiorstwie; j) redukcja kosztów transportu, sk³adowania i pakowania;

k) tworzenie nowych produktów i technologii opartych na procesach przyjaznych œrodo-wisku2.

Posiadany certyfikat ISO 14001 potwierdza, ¿e istotne aspekty œrodowiskowe przedsiê-biorstwa s¹ pod sta³¹ kontrol¹. Ma to wp³yw na wysokoœæ stawek ubezpieczeniowych, gdy¿ firmy ubezpieczeniowe, oceniaj¹c ryzyko zanieczyszczenia œrodowiska, bior¹ pod uwagê po-siadanie certyfikatu. Obecnie wymagania norm ISO 9001 oraz ISO 14001 stosowane s¹ na zasadzie dobrowolnoœci. Dobrowolnoœæ ta ze wzglêdu na rosn¹c¹ konkurencyjnoœæ na ryn-kach oraz stan œrodowiska naturalnego mo¿e byæ tylko formalna. Na pewno w przysz³oœci bêdzie to warunek istnienia przedsiêbiorstwa.

Wprowadzenie prawa horyzontalnego UE (OOŒ, swobodny dostêp do informacji o œro-dowisku) to równie¿ korzyœæ. Objêcie obowi¹zkiem wykonywania ocen oddzia³ywania na œrodowisko projektów inwestycji budz¹cych zwykle kontrowersje i koniecznoœæ uwzglêdnia-nia w tym procesie opinii spo³ecznej pozwoli na rozwi¹zywanie tych konfliktów w fazie projektowania inwestycji.

Beata Walewska

2 S. C z a j a, E. Ty t k i e w i c z, Funkcjonowanie firm i samorz¹dów terytorialnych w warunkach UE, Wa³brzych 2000.

109

Czy w nadchodz¹cych latach przewa¿aæ bêd¹ koszty, czy korzyœci zwi¹zane z dostosowa-niem do wymagañ ekologicznych prawa europejskiego, w du¿ym stopniu decydowaæ bêd¹ przedsiêbiorcy. Je¿eli bêd¹ traktowaæ obowi¹zek podporz¹dkowania siê przepisom ekologicz-nym jako barierê prowadzonej dzia³alnoœci, to przewa¿¹ koszty. Je¿eli jednak przez wdra¿anie systemów zarz¹dzania ochron¹ œrodowiska i realizacjê niezbêdnych dzia³añ dostrzeg¹ szansê na wygranie z konkurencj¹, jeœli skutecznie bêd¹ pozyskiwaæ œrodki finansowe na realizacjê tych prac, to wdro¿enie nowych wymagañ przyniesie im korzyœæ. Z pewnoœci¹ dziêki temu skorzystaj¹ równie¿ mieszkañcy naszego kraju – dziêki poprawie jakoœci ¿ycia, stworzeniu nowych miejsc pracy i oparciu gospodarki na nowoczesnych rozwi¹zaniach i technologiach. W chwili obecnej mo¿emy zauwa¿yæ wzrost konkurencyjnoœci polskich przedsiêbiorstw na rynku globalnym.

Paradoksalnie sytuacja ekologiczna Polski spowodowana wieloletni¹ gospodark¹ pla-now¹ przynios³a równie¿ pewne plusy, np. niskie zu¿ycie nawozów sztucznych i œrodków ochrony roœlin powoduje, ¿e zdrowe, ekologiczne polskie produkty ¿ywnoœciowe s¹ doce-niane i poszukiwane na wspólnym rynku europejskim.

Dzie³a regulacji prawa ochrony œrodowiska nie sposób traktowaæ jako zakoñczonego. Œwiadcz¹ o tym liczne nowelizacje. Korekty z tym zwi¹zane s¹ spowodowane dostosowa-niem ich do realiów polskich, dlatego te¿ u³atwiedostosowa-niem dla przedsiêbiorców jest korzystanie z pomocy specjalistów w dziedzinie prawa ochrony œrodowiska, zatrudnianie ich w swoich firmach – co te¿ w koñcowym efekcie mo¿e byæ ocenione jako zysk.

SUMMARY

Economic aspects of environmental protection law

Environmental law is a body of law, which is a system of complex and interlocking statutes, common law, treaties, conventions, regulations and policies which seek to protect the environment which may be affected, impacted or endangered by human activities. Environmental law regulate the quantity and nature of impacts of human activities: for example, setting allowable levels of pollution or requiring permits for potentially harmful activities. In recent years, environmental law has become seen as a critical means of promoting sustainable development (or „sustainability”). Policy concepts such as the precautionary principle, public participation, environmental ju-stice, and the polluter pays principle have informed many environmental law reforms in this respect.

Literatura

C z a j a S., Ty t k i e w i c z E., Funkcjonowanie firm i samorz¹dów terytorialnych w

warun-kach UE, Wa³brzych 2000.

P a c z u s k i R., Prawo ochrony œrodowiska, Bydgoszcz 2004. ród³a prawa

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony œrodowiska (Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz. 150).

111

Terroryzm w epoce postzimnowojennej

1. Wstêp

Obalenie muru berliñskiego w 1989 r. zakoñczy³o ponad czterdziestoletni okres bipolarne-go podzia³u œwiata. Wszystko zdawa³o siê wskazywaæ, i¿ wreszcie oddali³a siê groŸba maso-wej zag³ady ca³ej ludzkoœci. Zwolennicy tej teorii musieli jednak wzglêdnie szybko zweryfikowaæ swoje twierdzenia. Rozpad Bloku Wschodniego i przed³u¿aj¹ca siê polityczna pró¿nia w niektórych pañstwach poradzieckiego regionu zrodzi³y nowe napiêcia i konflikty. Wojna w Zatoce Perskiej pomimo zwyciêstwa uœwiadomi³a cywilizacji zachodniej, jak po-wa¿n¹ si³¹ polityczno-militarn¹ staj¹ siê pañstwa islamskie. Konflikt w by³ej Jugos³awii wzbu-rzy³ ca³¹ spo³ecznoœæ miêdzynarodow¹ czystkami etnicznymi, które – wydawa³oby siê – nale¿a³y ju¿ do mrocznej historii Europy1.

Wielu specjalistów od stosunków miêdzynarodowych i prawa stworzy³o wizjê spo³eczeñ-stwa informatycznego, w którym nie bêdzie konfliktów i wojen, tylko pokojowa, oparta na nowoczesnej technologii wspó³egzystencja. Miêdzynarodowa rzeczywistoœæ wskazuje jed-nak na zupe³nie inne tendencje. W polityce zagranicznej oraz wewnêtrznej wspó³czesnych pañstw istniej¹ i zawsze istnieæ bêd¹ dziedziny prowadz¹ce do otwartej lub ukrytej konfron-tacji. Powsta³a ogromna iloœæ potencjalnych zagro¿eñ, przed jakimi stan¹³ œwiat na progu nowego milenium, a terroryzm dziêki postêpuj¹cej globalizacji otrzyma³ instrumenty oddzia³y-wania, jakimi nigdy wczeœniej nie dysponowa³.