W życiu człowiek przechodzi przez różne sytuacje, które zmieniają jego sposoby myślenia, reagowania, wymagają uruchomienia nowych zasobów i rozwijają potencjał.
Sanderson i Cantor (1997) zwracają uwagę, że czynniki osobowościowe należy badać w czasie kryzysów, natomiast procesy prężności rodzinnej najpełniej rozwijają się w okresach przekształceń (Walsh, 2006). Jednym z takich okresów przekształceń, związanych z kryzysem normatywnym, jest czas narzeczeństwa. Osoby decydują się na opuszczenie własnej rodziny pochodzenia, wiążą się z partnerem i zmierzają w kierunku założenia własnej rodziny. Od strony osobowościowej podjęcie decyzji jest momentem sformułowania intencji, zawierającej w sobie stan obecny, a także wyobrażenie stanu pożądanego i zrozumienie różnicy pomiędzy tymi stanami. Dostrzeżenie tej różnicy pozwala na wytyczenie i ukierunkowanie działań (Kuhl, 1987). Warto również zaznaczyć, że plany dotyczące struktury i funkcjonowania przyszłej rodziny w największym stopniu kształtują się w okresie narzeczeństwa (Haley, 1973). W bliskiej relacji partnerzy nie tylko korzystają z własnych strategii radzenia sobie, ale rozwijają także wspólne strategie radzenia sobie z trudnościami zwane procesami prężności rodzinnej. Oprócz wspomnianych właściwości indywidualnych, znaczenie dla budowania procesów prężności rodzinnej ma transmisja międzypokoleniowa, związana z nabywaniem w rodzinie pochodzenia wzorców funkcjonowania w rodzinie.
Omawiana praca łączy w sobie wszystkie wspomniane wyżej zasoby. Jej celem była analiza znaczenia, jakie odgrywają czynniki osobowe i rodzinne w kształtowaniu się procesów prężności rodzinnej w fazie narzeczeństwa. Jako czynniki osobowe wybrano dwa rodzaje zmiennych. Pierwsze związane były z podejmowaniem decyzji i określane były przez formalne właściwości planowania i realizacji celów, takie jak m.in. orientacja na cele, planowość, bogactwo treści życia. Drugie związane były ze strategiami radzenia sobie ze stresem m.in.: aktywne radzenie sobie, akceptacja, poczucie humoru. Do funkcjonowania rodziny pochodzenia odnosiły się procesy takie jak: spójność, elastyczność, komunikacja. Postawiony cel został zrealizowany, a odpowiedzi na pytania badawcze i weryfikacja postawionych hipotez poszerzyły wiedzę dotyczącą uwarunkowań procesów prężności rodzinnej w okresie narzeczeństwa. Najbardziej
134 znaczący wynik w pracy, wskazuje na to, że czynniki opisujące planowość i aktywność celową, strategie radzenia sobie ze stresem oraz procesy zachodzące w rodzinie pochodzenia, stanowią predyktory procesów prężności rodzinnej oraz przyczyniają się do rozwijania zasobów relacyjnych - prężnościowych w nowo powstającym systemie rodzinnym.
W przeprowadzonych do pracy badaniach okazało się, że w całej grupie par narzeczeńskich prężnościowy proces rodzinnej komunikacji i rozwiazywania problemów jest uwarunkowany przejawianą przez narzeczonych orientacją na realizację powziętych przez siebie planów oraz jasną i skuteczną komunikacją w rodzinie pochodzenia.
Mądrzycki (2002) zaznacza, że orientacja na cele umożliwia funkcjonowanie w roli społecznej, którą jest m.in. rola narzeczonej oraz narzeczonego. Ponadto orientacja na cele jako zmienna osobowościowa związana jest ściśle z perspektywą przyszłościową, dzięki której możliwe staje się wyobrażenie celu i ukierunkowanie działań zmierzających do jego realizacji czy rozwiązania problemu (Łukaszewski, 1983; Zaleski, 1991).
Narzeczeni realizują plan i podejmują związane z nim działania prowadzące do celu jakim jest wspólne życie oraz zalegalizowanie związku. Frese i in. (1987) stwierdzili, że orientacja na cel jest silniejsza, gdy cel określany jest jako własny i wiąże się z podjęciem poważnych w skutkach decyzji. Decyzja o wejściu w związek narzeczeński jest znacząca, zawiera w sobie intencję i wywiera wpływ na aktualne działania podejmowane przez człowieka, który zmierzając do celu mierzy się z pojawiającymi przed nim przeszkodami (Błażek, Wrzosek, 2002; Mądrzycki, 2002). Błażek i Kadzikowska-Wrzosek (2003) zaznaczają, że osoby tworzące i realizujące plany skupiają się na kluczowych punktach w ich realizacji, dzięki wytrwałości i silnej woli, jeszcze przed wystąpieniem negatywnych konsekwencji mają przygotowany plan działania uwzględniający działania zastępcze. Badacze procesu transmisji międzypokoleniowej (Rostowska, 1995; Walsh, 2006), potwierdzają, że wzorce komunikacyjne nabywane w rodzinie pochodzenia, przenoszone są przez członków rodziny na relacje z innymi osobami, a najbardziej uwidaczniają się w bliskich związkach. Błażek i Chryc-Gawrychowska (2004) dowiodły, że postawy wychowawcze, które są jednym z czynników determinujących siłę więzi między rodzicami a dziećmi wpływają na przejawiany przez dziecko styl realizacji celów. Styl efektywny przy rodzicielskiej akceptacji i styl nieefektywny przy odrzuceniu dziecka i nadmiernej ochronie ze strony matki oraz nadmiernych wymaganiach ze strony ojca. Ponadto właściwa komunikacja i działania skupione na rozwiązywaniu problemów stanowią czynnik ochronny w czasie
135 kryzysów zarówno normatywnych jak i nienormatywnych, a wcześniejsze doświadczenia związane z pokonywaniem trudności, stają się punktem odniesienia dla modyfikowania działań i budowania przyszłych planów i strategii radzenia sobie (Becvar, 2013; Walsh, 2013).
Orientacja na cele jako czynnik osobowy, odnoszący się do formalnych właściwości planowania i realizowania celów, okazała się również znacząca dla prężnościowego procesu wykorzystywania społecznych i ekonomicznych zasobów w całej grupie narzeczonych. Przybył (2017) zaznacza, że okres narzeczeństwa sprzyja nawiązywaniu licznych kontaktów społecznych oraz przyjmowaniu i poszukiwaniu wsparcia nie tylko emocjonalnego, ale i organizacyjnego wśród rodziny, przyjaciół czy różnego rodzaju instytucji. Wejście w okres narzeczeństwa wiąże się również z akceptacją nowo powstałego związku przez rodziców, przyjaciół oraz dalszych członków rodziny (McGoldrick, Shibusawa, 2012). Orientacja na cele, jak już wspomniano powyżej, jest właściwością, która ukierunkowuje ludzkie działanie. Odnosi się ona do wytrwałości, zarówno w dążeniu do realizacji celu, jak i poszukiwaniu rozwiązań (Mądrzycki, 2002). Wysoki stopień orientacji na cele warunkowany jest zaangażowaniem w realizację ważnych dla jednostki celów (Błażek, Kadzikowska-Wrzosek, 2002). Organizacja ślubu oraz wesela wymaga podejmowania wielu działań w ciągłych interakcjach z innymi ludźmi, poczynając od tych najbardziej podstawowych, jak: umówienie terminu ślubu oraz wybór i poproszenie świadków o uczestnictwo w uroczystości, do tych dodatkowych, jak: kontakt z przedstawicielami różnych branży w celu: wynajęcia sali weselnej, uzgodnienia jej wystroju, zarezerwowania zespołu czy Disc Jockey‘a, umówienia się na konsultacje w salonie sukien ślubnych czy u krawca oraz kontaktu z osobami zajmującymi się przygotowywaniem posiłków w celu skomponowania menu, a skończywszy na rozdaniu gościom zaproszeń (Drożdż, 2011;
Przybył, 2015, 2020). Warto nadmienić także, że sytuacja ekonomiczna partnerów czy ich rodzin pochodzenia, nie jest w tym czasie bez znaczenia. Ślub i wesele łączą się ze sporymi kosztami finansowymi, przy jednoczesnej potrzebie zapewnienia sobie bezpieczeństwa finansowego obecnie i w przyszłości (Szukalski, 2017). Trzeba zaznaczyć, że wobec konieczności podejmowania ogromu zadań przy organizacji ślubu i wesela, orientacja na cele i wytrwałość w dążeniu do ich realizacji, umożliwia doprowadzenie działań rozpoczętych przez narzeczonych do końca, dzięki mobilizowaniu społecznych i ekonomicznych zasobów.
136 Prężnościowy proces transcendencji i duchowości narzeczonych w przeprowadzonych badaniach objaśniany był przez zwrot ku religii, rozumiany jako dyspozycyjna strategia radzenia sobie ze stresem. Religia pozwala na przewartościowanie swojego życia, przebudowanie ważnych relacji i zmianę priorytetów (Besta, Błażek, 2012). W początkowym etapie związku, zanim dojdzie do wspólnego przeżywania i pogłębiania wiary partnerzy poznają nawzajem swoje poglądy dotyczące podejścia do religii i praktyk z nią związanych (Bukalski, 2016). Walesa (2005) twierdzi, że wczesna dorosłość, jest okresem życia w którym powstaje autentyczna religijność, która wyraża się w kształtowanym w tym okresie światopoglądzie religijnym, sposobie przeżywania wiary, związanych z nią wartości i przejawia się w znaczących dla człowieka decyzjach, takich jak np. wstąpienie w związek małżeński. Badania Mahoney i in. (2003) dowodzą, że indywidualna religijność stanowi podłoże dla religijności i duchowości w związku małżeńskim, a podzielanie tych samych poglądów religijnych wpływa na większe zaangażowanie partnerów i działanie na rzecz drugiej osoby oraz pozwala na budowanie wspólnej tożsamości. Przeniesienie tej indywidualnej strategii radzenia sobie ze stresem na grunt związku narzeczeńskiego może stanowić podstawę dla budowania nadrzędnego systemu wartości w nowo powstającej rodzinie (Walsh, 2006).
Staż związku narzeczeńskiego okazał się znaczący dla trzech procesów prężności rodzinnej takich jak: spójność rodzinna, nadawanie znaczenia przeciwnościom i pozytywne nastawienie. W zakresie dwóch spośród nich: spójności rodzinnej oraz nadawania znaczenia przeciwnościom uzyskano predyktory dla związków ze stażem narzeczeństwa powyżej roku, natomiast dla pozytywnego nastawienia predyktory zostały uzyskane dla obydwu grup narzeczonych, ze stażem krótszym i dłuższym. Zróżnicowanie predykcyjnej roli czynników indywidualnych i rodzinnych w związkach narzeczeńskich krótszych i dłuższych, wyjaśnia założenie o czasie trwania związku narzeczeńskiego dla wytworzenia się dojrzałości do zawarcia małżeństwa (Braun-Gałkowska, Walesa, 1975).
Można przypuszczać również, że w związkach narzeczeńskich z krótszym stażem, niedostateczne poznanie partnera nie pozwoliło na uruchomienie własnych zasobów, potrzebnych do aktywowania prężnościowych procesów spójności rodzinnej oraz nadawania znaczenia przeciwnościom, bądź czynniki te tkwią w innych nie badanych dotychczas zasobach indywidualnych czy rodzinnych.
Predyktorem dla procesu pozytywnego nastawienia w narzeczeństwach z krótszym stażem okazało się poczucie humoru jako strategia radzenia sobie ze stresem, natomiast w związkach narzeczeńskich ze stażem powyżej roku predyktorem okazało się
137 bogactwo treści życia. Poczucie humoru jest czynnikiem, który sprzyja nawiązywaniu nowych znajomości, budowaniu relacji i utrzymywaniu przyjaźni (Martin, 2007), natomiast zachowanie optymizmu i pozytywnego nastawiania wobec świata sprzyja wytyczeniu celu i stosowaniu konstruktywnych strategii radzenia sobie (Seligman, 1993).
Suwalska-Barancewicz i Malina (2016) wykazały w swoich badaniach istnienie pozytywnych związków pomiędzy strategią radzenia sobie poprzez humor a głębokością relacji rozumianą jako zaangażowanie w intymny związek z partnerem. Pozytywne nastawienie i poczucie humoru podnoszą atrakcyjność partnerów i pomagają w rozwiązywaniu konfliktów, co wydaje się szczególnie ważne w początkowym etapie związku. Poczucie humoru jest jednym z czynnikiem podnoszących atrakcyjność partnerów, szczególnie na początku relacji i w krótkoterminowych związkach (Haselton, Miller, 2006, Scheib, 2001). Ponadto poczucie humoru łagodzi konsekwencje niesprzyjających sytuacji i sprawia, że spostrzegane są one jako mniej zagrażające (Lazarus, Folkman, 1984).
Jak już wspomniano powyżej w związkach narzeczeńskich z dłuższym stażem różnorodność planów i dziedzin życia przyczynia się do rozwoju procesu pozytywnego nastawienia. Ryff i Heincke (1983) wskazują, że osoba zaangażowana w wiele dziedzin życia, dąży do wzrostu i osiągnieć w każdej z tych dziedzin. Trzeba zaznaczyć, że zaangażowanie w działanie wymaga przyjęcia początkowego założenia o odniesieniu sukcesu, a w razie porażki podczas realizacji planu, wymaga jego przeformułowania bądź/lub ponownej oceny adekwatności założonego przez siebie celu (Cantor, Kihlstrom, 1987; Mądrzycki, 2002). Błażek i in., (2019) stwierdzają, że pozytywne i zabezpieczające przed niepowodzeniem działania są formułowane przez osoby, które cechują się wysokim poziomem zaufania do samego siebie. Działaniu towarzyszy wysiłek i odpowiedni poziom motywacji do utrzymania czynności realizacyjnych (Maslow, 1990), w związku z czym trwanie w bliskim i satysfakcjonującym związku z drugą osobą łączy się z ciągłym inwestowaniem własnych zasobów w trwałość relacji (Braun-Gaukowska, 1985). Narzeczeni wraz z rozwojem związku ujawniają przed sobą coraz więcej informacji, zapoznają partnera z członkami swojej rodziny, włączają siebie nawzajem w dziedziny życia, które do tej pory były dla nich jedynie sprawą indywidualną, dzięki czemu jako para ubogacają się i zyskują pełniejszy obraz przyszłego wspólnego życia (Ryś, 1999).
Dla spójności rodzinnej narzeczonych ze stażem narzeczeńskim powyżej jednego roku znaczącymi czynnikami okazały się być bogactwo treści życia jako zmienna
138 osobowościowa, związana z planowością i celowością oraz komunikacja pomiędzy członkami rodziny pochodzenia. Partnerzy wnoszą w związek swoje wartości, zainteresowania, sposoby spostrzegania świata, spędzania czasu wolnego. Jak zaznacza Mądrzycki (2002) ludzie różnią się między sobą wielością zainteresowań, czynionych planów i celów, a także ilością dziedzin życia, na których się koncentrują. Rostowski (1987) z kolei podkreśla, że podobne obszary zainteresowań, form spędzania czasu wolnego są jednym z kryteriów wyboru partnera i motywacji do zawarcia związku małżeńskiego. Zgodne plany na przyszłość, a także wspólne formy spędzania czasu wolnego są czynnikami budującymi więź między partnerami, a także umożliwiają stworzenie oraz utrzymanie trwałej i zgodnej relacji (Rostowski, 1987; Ryś, 1999).
Natomiast Olson i in. (1985) podkreślają, że posiadanie własnych zainteresowań, oprócz zainteresowań dzielonych wspólnie z członkami rodziny, stanowi zasób równoważący tendencję do bycia razem w stosunku do przebywania osobno i pozwala na zachowanie autonomii. Ponadto w kryzysowym czasie posiadanie własnych zainteresowań, planów i celów pełnia rolę czynnika chroniącego i zabezpieczającego przed negatywnym wpływem stresogennej sytuacji (Błażek, Lewandowska-Walter, 2017; Rutter, 1987).
Komunikacja rodzinna jest procesem, który umożliwia zmianę w obszarze spójności i elastyczności w rodzinie (Olson, 1982). Walsh (2012) stwierdza, że procesy rodzinne i ich nasilenie zależą od etapu życia, na którym znajduje się rodzina. W związku z czym, jak dowodzą McGoldrick i Shibusawa (2012) rodzice powinni umożliwić młodym dorosłym odseparowanie się od rodziny pochodzenia. Możliwe staje się to dzięki utrzymaniu odpowiedniego poziomu równowagi w zakresie spójności rodzinnej.
Rodziny, w których więzi są zbyt silne, uniemożliwią dorosłym już dzieciom odejście z domu rodzinnego, natomiast rodziny charakteryzujące się słabymi więziami bądź ich brakiem, doprowadzają do zerwania więzi pomiędzy członkami rodziny (Kerr, Bowen, 1988; Olson, 1993, 2000). Bowen (1978) twierdzi, że komunikacja stanowi podstawę wzorców relacyjnych i odpowiada za zachodzący w rodzinie proces dyferencjacji, którego poziom nie tylko warunkuje zróżnicowanie „ja” poszczególnych członków rodziny, ale i wpływa na procesy oddzielania się od rodziny pochodzenia i budowania własnego związku. Zgodnie z wspomnianym założeniem osoby wchodząc w intymną relację za partnera wybierają sobie osobę o podobnym poziomie zróżnicowania tożsamości. Właściwy poziom komunikacji w rodzinie pochodzenia, na tym etapie życia umożliwi więc zdrowe wejście w intymną relację z drugą osobą i budowanie spójności.
139 Dla procesu nadawania znaczenia przeciwnościom w związkach ze stażem dłuższym niż jeden rok, podobnie jak dla procesu spójności rodzinnej predyktorem okazała się zmienna osobowościowa - bogactwo treści życia oraz rodzinna - komunikacja w rodzinie pochodzenia. Mądrzycki (2002) i Antonovsky (1987) zaznaczają, że stawianie sobie celów, realizacja planów, posiadanie wielu zainteresowań, koncentracja na kilku obszarach, czyni życie sensownym. Plany nadają kierunek aktywności podejmowanej przez człowieka, organizują jego życie i wpływają na podejmowane przez niego działania. Angażowanie się w realizację zadań sprzyja zdobywaniu doświadczeń, poszukiwaniu nowych, twórczych rozwiązań oraz wzmacnia wytrwałość w dążeniu do celu (Mądrzycki, 2002). Ważnym aspektem jest również umiejętność przeniesienia zdobytych doświadczeń z jednej dziedziny na inną, a także wyciągania wniosków z poprzednich działań (Dziwańska, 2007; Tomaszewski, 1975; Walsh, 2013). Gollwitzer (1996) oraz Frese i in. (1987) zwracają uwagę na to, że człowiek musi dokonać selekcji swoich marzeń i pragnień pod względem możliwości ich realizacji. Badacze (Dziwińska, 2007; Liberska, 2006; Małkiewicz, 1983; Mądrzycki, 1965; Nurmi i in., 1994; Zaleski, 1991) dowodzą, że jednym z głównych celów stawianych sobie przez młodych dorosłych, obok celów edukacyjnych i związanych z zatrudnieniem, jest założenie rodziny, a wspólna interpretacja wydarzenia jest możliwa dzięki jasnej i skutecznej komunikacji.
Beavers i Hampson (1990) zaznaczają, że kryzysowa sytuacja w procesie nadawania znaczenia przeciwnościom, spostrzegana jest przez członków rodziny jako „wspólne wydarzenie”, z którym mierzą się razem. Warto również podkreślić, że to właśnie w rodzinie kształtują się przekonania o sensowności i przychylności świata wobec każdego człowieka (Erikson, 2002). Poszukiwaniu przyczyn danego wydarzenia sprzyja przeanalizowanie przez rodzinę kontekstu sytuacyjnego, w którym się ona znalazła (Walsh, 2006), a zachodzące zmiany w obrębie struktury rodziny pochodzenia i utworzenie nowego systemu (pary narzeczeńskiej) jest uwarunkowane fazą życia, w której obecnie znajduje się rodzina pochodzenia (etap rodziny wypuszczającej dzieci w świat), oraz nowo powstająca rodzina (etap łączenia się w parę – łączenia rodzin), a także realizacją zadań wynikających z okresu wczesnej dorosłości (wejście w intymny związek z drugą osobą) (McGoldrick, Carter, 2003; McGoldrick, Shibusawa, 2012). Wobec tych uzasadnień, reakcje rodziny stają się czymś zwykłym i normalnym, a wydarzenia odnajdują swoje miejsce na linii czasu (Walsh, 2013). Dzięki wspomnianemu procesowi zachowana zostaje ciągłość rodzinnej tożsamości, redukowane jest również napięcie, a rodzina chroniona jest przed rozpadem (Frydrychowicz, 2003).
140 Przeprowadzone badania ujawniły pozytywne związki pomiędzy orientacją na cele oraz planowością a prężnościowymi procesami: rodzinnej komunikacji i rozwiązywania problemów, wykorzystywania społecznych i ekonomicznych zasobów, pozytywnego nastawienia oraz nadawania znaczenia przeciwnościom. Little i in. (1992) zaznaczają, że ekspresji własnych planów sprzyja jasne sprecyzowanie celu i dróg do niego prowadzących. Frese i in. (1987) również podkreślają rolę, jaką w wytrwałej realizacji planu i dążenia do celu odgrywa skłonność do ujawniania swoich zamierzeń innym osobom, szczególnie przyjaciołom. Podobnie badania Błażek i Kadzikowskiej-Wrzosek (2003) dowodzą, że orientacja na cele i rozmowy z przyjaciółmi o swoich planach sprzyjają adaptacji do nowej sytuacji i chronią przed nadmiernym niepokojem.
Związki pomiędzy wspomnianymi zmiennymi są zgodne z modelem procesu działania Petera Gollwitzera (1996), który zawiera w sobie podjęcie decyzji i ustalenie celu, wybór drogi dojścia do celu, uświadomienie sobie posiadanych zasobów, nieustanną ocenę działań realizacyjnych wobec wymogów sytuacji, ocenę możliwych i pojawiających się trudności, a także ponowną analizę swoich zamierzeń i kolejnych podejmowanych przez człowieka w przyszłości działań. Mądrzycki (2002) zauważa, że zmiana nastawienia warunkowana jest orientacją na cele, która umożliwia jednostce skupienie się na możliwościach, a nie jedynie ograniczeniach. Z kolei Nakamura i Csikszentmihalyi (2014) zaznaczają, że działania celowe charakteryzują ludzi kreatywnych i odnoszących sukcesy. Walsh (2006) natomiast zwraca uwagę na to, że prawidłowa komunikacja i współpraca członków rodziny ze sobą nawzajem sprzyja odniesieniu sukcesu przez całą rodzinę.
Ujawnione zostały również pozytywne związki pomiędzy bogactwem treści życia a procesem nadawania znaczenia przeciwnościom w narzeczeństwie. Związki te zostały potwierdzone w badaniach Błażek i Kadzikowskiej-Wrzosek (2002). Badaczki dowiodły, że funkcjonowanie człowieka w wielu dziedzinach życia związane jest z aktywowaniem emocji pozytywnych, a ponadto osoby prowadzące urozmaicone życie z wieloma planami i celami, cechuje mniejszy rozdźwięk pomiędzy ja realnym a ja idealnym, dzięki czemu mogą one w bardziej adekwatny sposób ocenić swoje możliwości oraz stopień swojego wpływu na sytuacje przeszłą, obecną lub przyszłą. Walsh (2013) podaje, że spojrzenie na kryzys, jako na wyzwanie do pokonania, umacnia człowieka zarówno w działaniu, jak i wzbogaca go o nowe umiejętności, doświadczenia. Stinnett i DeFrain (1985) zaznaczają, że wspólne i pozytywne przejście przez kryzys umacnia relacje i ukazuje zasoby rodzinne, które do tej pory nie były wykorzstywane. Badania McAdamsa
141 i in. (1986) na grupie mężczyzn również potwierdziły, że generatywność w zakresie formułowania planów na przyszłość związana jest z rozwojem ego, sprawczością i wspólnym dzieleniu doświadczeń, natomiast badania Błażek i in. (2009) potwierdziły związki w grupie kobiet pomiędzy zadowoleniem z życia a samorealizacją w wielu dziedzinach życia.
Uzyskano także pozytywne związki pomiędzy zadowoleniem z życia a każdym z procesów prężności rodzinnej narzeczonych. Sprawnie działające procesy prężności rodzinnej wiążą się z pozytywną oceną podejmowanych aktywności zaradczych przez wszystkich członków rodziny (Walsh, 2016). Beavers i Hampson (2003) zaznaczają, że oczekiwanie satysfakcji i zadowolenia z relacji intymnej zwiększa zaangażowanie własne w relację. Badania Antonovskiego i Sourani (1988) wykazały, że w rodzinach borykających się z kryzysem nienormatywnym i jego późniejszymi konsekwencjami, wysoka rodzinna spójność przewidywała większą satysfakcję z życia rodzinnego oraz lepsze radzenie sobie ze stresem. Satysfakcja w związku zapewnia: utrzymanie równowagi sił obojga partnerów, egalitarne przywództwo oraz utrzymanie autorytetu każdego z partnerów (Beavers, Hampson, 2003). DeFrain i Asay (2007) zaznaczają także, że dzieci, które wychowywane były w rodzinach z pozytywną relacją pomiędzy małżonkami, same w dorosłości stworzą trwałe związki.
Procesy prężności rodzinnej w przeprowadzonych badaniach okazały się negatywnie związane z charakterystykami rodzin pochodzenia świadczącymi o ich nieprawidłowych wzorcach funkcjonowania. Wspomniany wynik został potwierdzony badaniami i obserwacjami: Błażek i Chryc-Gawrychowskiej (2004), Bowena (1987), Liberskiej (2006) oraz Walsh (2013). Rodziny wykazujące nieprawidłowości w zakresie spójności oraz elastyczności w mniejszym stopniu są w stanie wykorzystywać rodzinne procesy odpowiedzialne za radzenie sobie (Walsh, 2013). Członkowie takich rodzin nie utrzymują ze sobą prawidłowych więzi oraz nie są w stanie adekwatnie dostosować się do zmieniającej się sytuacji (Kerr, Bowen, 1988). Błażek i Chryc-Gawrychowska (2004) zaznaczają, że dziecko, które zostaje pozbawione swobody i budowania własnych, różnorodnych doświadczeń, zaczyna przejawiać sztywne wzorce w zachowaniu, będące przyczyną negatywnej emocjonalności. Walsh (2006) zaznacza, że w rodzinach
„niezaangażowanych” członkowie rodziny poszukują satysfakcji poza systemem
„niezaangażowanych” członkowie rodziny poszukują satysfakcji poza systemem