W celu weryfikacji hipotez dotyczących występowania związków pomiędzy procesami prężności rodzinnej a formalnymi właściwości planowania i realizowania celów (hipoteza 5), strategiami radzenia sobie ze stresem (hipoteza 6), wymiarami
116 funkcjonowania rodziny pochodzenia (hipoteza 7) przeprowadzono szereg analiz korelacji r Pearsona.
Hipoteza 5 została potwierdzona. Analiza korelacji r Pearsona pomiędzy procesami prężności rodzinnej a właściwościami planowania i realizacji celów ujawniła liczne korelacje. Wyniki przedstawia tabela 9.
Tabela 9
Analiza korelacji pomiędzy procesami prężności rodzinnej a właściwościami planowania i realizacji celów Adnotacja. RKRP = Rodzinna komunikacja i rozwiązywanie problemów; WSEZ = Wykorzystywanie Społecznych i Ekonomicznych Zasobów; PN = Pozytywne nastawienie; SR = Spójność rodzinna; DR = Duchowość Rodzinna; NZP = Nadawania Znaczenia Przeciwnościom.
*p < 0,05, **p < 0,01, ***p < 0,001.
Hipoteza 6 została potwierdzona. Analiza korelacji r Pearsona pomiędzy FRAS-PL a Mini-COPE ujawniła pozytywne oraz negatywne związki pomiędzy procesami prężności rodzinnej a strategiami radzenia sobie ze stresem. Pozytywne związki pojawiły się pomiędzy Poczuciem humoru a skalą Wykorzystywania zasobów społecznych i ekonomicznych (r = 0,20, p < 0,01) oraz skalą Pozytywnego nastawienia (r = 0,16, p <
0,05), a także pomiędzy Zwrotem ku religii a Duchowością rodzinną (r = 0,29, p < 0,001).
Negatywne związki ujawniły się pomiędzy Komunikacją i rozwiązywaniem problemów a Poszukiwaniem wsparcia (r = -0,15, p < 0,05) oraz pomiędzy skalą Duchowości rodzinnej a Poczuciem humoru (r = -0,14, p < 0,05).
Hipoteza 7 została potwierdzona. Analiza korelacji r Pearsona pomiędzy skalami FRAS-PL a skalami SOR ujawniła pozytywne oraz negatywne związki pomiędzy procesami prężności rodzinnej a funkcjonowaniem rodziny pochodzenia. Wyniki analiz
117 korelacji przedstawione zostały w tabelach 10 i 11. Tabela 10 prezentuje analizy korelacje pomiędzy procesami prężności rodzinnej a skalami zrównoważenia oraz skalami dodatkowymi SOR, a tabela 11 przedstawia korelacje pomiędzy procesami prężności rodzinnej a skalami niezrównoważenia.
Tabela 10
Analiza korelacji pomiędzy procesami prężności rodzinnej a skalami Zrównoważenia oraz skalą Komunikacji oraz Zadowolenia z życia rodzinnego
Zrównoważona
Adnotacja. RKRP = Rodzinna komunikacja i rozwiązywanie problemów; WSEZ = Wykorzystywanie Społecznych i Ekonomicznych Zasobów; PN = Pozytywne nastawienie; SR = Spójność rodzinna; DR = Duchowość Rodzinna; NZP = Nadawania Znaczenia Przeciwnościom.
*p < 0,05, **p < 0,01, ***p < 0,001.
Tabela 11
Analiza korelacji pomiędzy procesami prężności rodzinnej a skalami Niezrównoważenia
Niezwiązanie Splątanie Sztywność Chaotyczność
RKRP -,129* -,028 -,038 -,089
Adnotacja. RKRP = Rodzinna komunikacja i rozwiązywanie problemów; WSEZ = Wykorzystywanie Społecznych i Ekonomicznych Zasobów; PN = Pozytywne nastawienie; SR = Spójność rodzinna; DR = Duchowość Rodzinna; NZP = Nadawania Znaczenia Przeciwnościom.
*p < 0,05, **p < 0,01, ***p < 0,001.
118 4.3. Zmienne indywidualne i rodzinne jako predyktory procesów prężności rodzinnej
W celu weryfikacji hipotezy 8 dotyczącej predykcyjnej roli formalnych właściwości planowania, strategii radzenia sobie ze stresem, wymiarów funkcjonowania rodziny pochodzenia przeprowadzono analizy regresji wielorakiej dla każdego z procesów prężności rodzinnej uwzględnianych w Skali Prężności Rodzinnej FRAS-PL.
Analizy regresji przeprowadzono dla całej grupy osób badanych. Predyktory dla każdego procesu prężności rodzinnej dobrane zostały zgodnie z przedstawionymi modelami badawczymi, zbudowanymi na podstawie założeń teoretycznych12.
Proces rodzinnej komunikacji i rozwiązywania problemów
Hipoteza 8a dotycząca predykcyjnej roli zrównoważonej spójności, zrównoważonej elastyczności, komunikacji rodzinnej, orientacji na cele, planowości, aktywnego radzenie sobie w procesie kształtowania rodzinnej komunikacji i rozwiązywania problemów została częściowo potwierdzona. Model okazał się istotny statystycznie F(6, 229) = 4,25, p < 0,001 i wyjaśniał 8% wariancji zmiennej zależnej (R2
= 0,08). Istotne okazały się dwa predyktory: Komunikacja rodzinna i Orientacja na cele.
Współczynnik współliniowości dla obydwu predyktorów był mniejszy od 4 (VIF < 4).
Komunikacja rodzinna okazała się silniejszym predyktorem (β = 0,21, p < 0,05) niż Orientacja na cele (β = 0,04, p < 0,01). Oznacza to, że im lepsza komunikacja w rodzinie pochodzenia narzeczonych oraz im silniejsze ich indywidualne nakierowanie na realizację celów tym wyższe wykorzystywanie przez nich procesów rodzinnej komunikacji i radzenia sobie z trudnościami pojawiającymi się w okresie narzeczeństwa.
Wyniki analizy przedstawia tabela 12.
Proces wykorzystywania społecznych i ekonomicznych zasobów
Hipoteza 8b dotycząca predykcyjnej roli zrównoważonej elastyczności, komunikacji rodzinnej, orientacji na cele, wsparcia społecznego, poszukiwania wsparcia, dla kształtowania się procesu wykorzystywania społecznych i ekonomicznych zasobów, została częściowo potwierdzona. Model okazał się istotny statystycznie F(5, 230) = 4,39, p < 0,001 i wyjaśniał 7% wariancji zmiennej zależnej (R2 = 0,07). Istotny okazał się jeden
12 Zmienne warunkujące każdy z procesów prężności rodzinnej zostały graficznie przedstawione w podrozdziale 3.3. Model badawczy.
119 predyktor odnoszący się do formalnych właściwości planowania - Orientacja na cele (β
= 0,22, p < 0,001). Oznacza to, że im większym stopniu narzeczeni są wytrwali w dążeniu do celu, tym w większym stopniu wykorzystują zasoby tkwiące w społeczeństwie i bezpieczeństwie ekonomicznym rodziny. Wyniki analizy przestawia tabela 13.
Tabela 12
Analiza regresji dla procesu rodzinnej komunikacji i rozwiązywania problemów (RKRP)
Zmienne B 95% CI β t p
Stała 60,82 [48,11-73,53] 0,03 9,43 0,000
Zrównoważona spójność 0,07 [-0,42-0,56] -0,06 0,28 0,774 Zrównoważona elastyczność -0,16 [-0,63-0,30] 0,21 -0,68 0,494
Komunikacja rodzinna 0,31 [0,03-0,59] 0,21 2,18 0,030
Orientacja na cele 0,43 [0,12-0,73] 0,04 2,75 0,006
Planowość 0,43 [-0,24-0,47] -0,08 0,61 0,537
Aktywne radzenie sobie -1,14 [-2,96-0,67] 0,03 -1,23 0,217 Skorygowane R2 dla modelu = 0,08
Adnotacja. CI = przedział ufności dla B.
Tabela 13
Analiza regresji dla procesu wykorzystywania społecznych i ekonomicznych zasobów (WSEZ)
Zmienne B 95% CI β t p
Stała 15,85 [12,33-19,36] 8,88 0,000
Zrównoważona elastyczność 0,01 [-0,11-0,12] 0,01 0,12 0,901
Komunikacja rodzinna 0,05 [-0,01-0,12] 0,12 1,46 0,145
Orientacja na cele 0,13 [0,05-0,20] 0,22 3,53 0,000
Wsparcie społeczne 0,04 [-0,02-0,09] 0,08 1,16 0,246
Poszukiwanie wsparcia 0,03 [-0,34-0,40] 0,01 0,17 0,863 Skorygowane R2 = 0,07
Adnotacja. CI = przedział ufności dla B.
Proces pozytywnego nastawienia
Hipoteza 8c dotycząca predykcyjnej roli komunikacji rodzinnej, zadowolenia z życia rodzinnego, bogactwa treści życia, poczucia humoru, dla kształtowania się procesu
120 pozytywnego nastawienia została częściowo potwierdzona. Testowany model okazał się istotny statystycznie F(4, 230) = 5,90, p < 0,001) i wyjaśniał 8% wariancji zmiennej zależnej. Wszystkie współczynniki wprowadzone do modelu osiągnęły VIF < 4. Istotny okazały się jeden predyktor: Zadowolenie z życia rodzinnego (β = 0,26, p < 0,05).
Oznacza to, że im bardziej narzeczeni są zadowoleni z kontaktu z rodziną pochodzenia tym w większym stopniu, w radzeniu sobie z trudnościami aktywizują prężnościowe procesy pozytywnego nastawienia. Wyniki przedstawia tabela 14.
Tabela 14
Analiza regresji dla procesu pozytywnego nastawienia (PN)
Zmienne B 95% CI β t p
Stała 14,46 [11,88-17,06] 10,99 0,000
Komunikacja Rodzinna -0,004 [-0,07-0,07] -0,01 -0,11 0,916 Zadowolenie z życia rodzinnego 0,09 [0,02-0,16] 0,26 2,57 0,011 Bogactwo treści życia 0,02 [-0,03-0,07] 0,06 0,92 0,358
Poczucie humoru 0,28 [-0,01-0,56] 0,12 1,90 0,059
Skorygowane R2 = 0,08
Adnotacja. CI = przedział ufności dla B.
Proces spójności rodzinnej
Hipoteza 8d dotycząca predykcyjnej roli zrównoważonej spójności, zrównoważonej elastyczności, komunikacji rodzinnej, bogactwa treści życia, poczucia humoru, dla kształtowania się procesu spójności rodzinnej, została częściowo potwierdzona. Model wyjaśniający proces spójności rodzinnej okazał się istotny statystycznie F(5, 230) = 5,62, p < 0,001) i wyjaśniał 9% wariancji zmiennej zależnej.
Istotny okazał się jeden predyktor: Komunikacja rodzinna (β = 0,29, p < 0,01). Wynik ten oznacza, że im lepsza komunikacja w rodzinie pochodzenia, tym prężnościowe procesy spójności rodzinnej są wykorzystywane przez narzeczonych w wyższym stopniu.
Wyniki przedstawia tabela 15.
121 Tabela 15
Analiza regresji dla procesu spójności rodzinnej (SR)
Zmienne B 95% CI β t p
Stała 13,71 [11,27-16,17] 11,03 0,000
Zrównoważona spójność 0,02 [-0,06-0,13] 0,05 0,43 0,668
Zrównoważona elastyczność -0,02 [-0,13-0,08] -0,05 -0,49 0,627
Komunikacja rodzinna 0,09 [0,03-0,15] 0,29 3,02 0,003
Bogactwo treści życia 0,04 [-0,01-0,08] 0,11 1,65 0,100
Poczucie humoru 0,08 [-0,17- 0,34] 0,04 0,64 0,522
Skorygowane R2 = 0,09.
Adnotacja. CI = przedział ufności dla B.
Proces duchowości rodzinnej
Hipoteza 8e dotycząca predykcyjnej roli komunikacji rodzinnej, bogactwa treści życia, poszukiwania wsparcia, zwrotu ku religii, dla kształtowania się procesu duchowości rodzinnej została częściowo potwierdzona. Testowany model okazał się istotny statystycznie F(4, 231) = 6,72, p < 0,001 i wyjaśniał 9% wariancji zmiennej zależnej. Zwrot ku religii (Mini-COPE) okazał się jedynym istotnym predyktorem (β = 0,44, p < 0,001). Oznacza to, że w im większym stopniu osoby w okresie narzeczeństwa, jako strategię radzenia sobie stosują sposoby związane z praktykami religijnymi, tym w większym stopniu będą one w stanie wykorzystywać zasoby związane z duchowością rodzinną w okresie narzeczeństwa. Wyniki przedstawia tabela 16.
Tabela 16
Analiza regresji dla procesu duchowości Rodzinnej (DR)
Zmienne B 95% CI β t p
Stała 7,47 [4,88-10,06] 7,46 5,67 0,000
Komunikacja rodzinna 0,04 [-0,01-0,08] 0,036 1,60 0,109 Bogactwo treści życia -0,010 [-0,06-0,04] -0,01 -0,40 0,688
Poszukiwanie wsparcia 0,15 [-0,12-0,44] 0,15 1,09 0,279
Zwrot ku Religii 0,44 [0,24-0,65] 0,44 4,33 0,000
Skorygowane R2 = 0,09.
Adnotacja. CI = przedział ufności dla B.
122 Proces nadawania znaczenia przeciwnościom
Hipoteza 8f dotycząca predykcyjnej roli zrównoważonej spójności, zrównoważonej elastyczności, komunikacji rodzinnej, bogactwa treści życia, aktywnego radzenie sobie, akceptacji, dla kształtowania się procesu nadawania znaczenia przeciwnościom została częściowo potwierdzona. Testowany model okazał się istotny statystycznie F(6, 229) = 2,45, p < 0,05 i wyjaśniał 4% wariancji zmiennej zależnej.
Istotnym predyktorem okazało się Bogactwo treści życia (β = 0,15, p < 0,05). Oznacza to, że wykazywana przez narzeczonych aktywność w wielu sferach życia, pozytywnie wiąże się z nadawaniem znaczenia przeciwnościom. Wyniki przedstawia tabela 17.
Tabela 17
Analiza regresji dla procesu nadawania znaczenia przeciwnościom (NZP)
Zmienne B 95% CI β t p
Stała 6,97 [5,28-8,65] 8,16 0,000
Zrównoważona spójność 0,03 [-0,04-0,10] 0,11 0,94 0,349
Zrównoważona elastyczność -0,03 [-0,09-0,03] -0,09 -0,95 0,343
Komunikacja rodzinna 0,02 [-0,02-0,05] 0,08 0,81 0,421
Bogactwo treści życia 0,03 [0,004-0,06] 0,15 2,25 0,026 Aktywne radzenie sobie 0,01 [-0,24-0,27] 0,01 0,09 0,927
Akceptacja 0,14 [-0,03-0,31] 0,11 1,65 0,101
Skorygowane R2 = 0,04
Adnotacja. CI = przedział ufności dla B.
4.4. Staż narzeczeństwa jako moderator związku pomiędzy zmiennymi indywidualnymi i rodzinnymi a procesami prężności rodzinnej
Odpowiadając na 9 pytanie badawcze dotyczące moderacyjnej roli stażu narzeczeństwa oraz wieku narzeczonych w relacji pomiędzy zmiennymi indywidualnymi (formalnymi właściwościami planowania, strategiami radzenia sobie ze stresem) oraz wymiarami funkcjonowania rodziny pochodzenia a procesami prężności rodzinnej, przeprowadzono szereg analiz regresji ze składnikami interakcji. Zmienne do modeli regresji wprowadzano w trzech blokach. Pierwszy blok uwzględniał predyktory właściwe dla każdego procesu prężności rodzinnej, natomiast blok drugi uzupełniał predyktory o
123 interakcję ze stażem związku narzeczeńskiego, a blok trzeci interakcję z wiekiem osób badanych.
Okazało się, że efekt interakcji zmiennych niezależnych z wiekiem okazał się nieistotny statystycznie w zakresie każdego procesu prężności rodzinnej. W związku z czym zdecydowano się przedstawić analizy dla modeli uwzględniających staż związku jako jedyny składnik interakcji. Zmniejszono ilość bloków do dwóch dla wprowadzanych do modeli zmiennych (usunięto blok: predyktory*wiek narzeczonych). W sytuacji, kiedy moderator (staż związku) okazywał się istotny statystycznie, przystępowano do wykonania analizy regresji w podziale na dwie podgrupy. Pierwszą grupę stanowiły osoby badane ze stażem narzeczeństwa do roku, drugą zaś grupę osoby badane ze stażem narzeczeństwa od roku do 3 lat. Poniżej zaprezentowano analizę regresji ze składnikiem interakcyjnym w postaci stażu związku dla każdego procesu prężności rodzinnej oddzielnie.
Proces rodzinnej komunikacji i rozwiązywania problemów
Zgodnie z pytaniem badawczym 9a w modelu uwzględniono następujące zmienne:
- Zmienna zależna: Rodzinna komunikacja i rozwiązywanie problemów,
- Blok 1. Zmienne niezależne: Komunikacja rodzinna, Zrównoważona spójność, Zrównoważona elastyczność, Aktywne radzenie sobie, Orientacja na cele, Planowość, staż związku narzeczeńskiego.
- Blok 2. Zmienne niezależne: Komunikacja rodzinna*staż związku narzeczeńskiego, Zrównoważona spójność*staż związku narzeczeńskiego, Zrównoważona elastyczność*staż związku narzeczeńskiego, Aktywne radzenie sobie*staż związku narzeczeńskiego, Orientacja na cele*staż związku narzeczeńskiego oraz Planowość*staż związku narzeczeńskiego.
Wprowadzone w pierwszym bloku predyktory wyjaśniały 8% wariancji zmiennej niezależnej, a model był dobrze dopasowany do danych F(7, 228) = 3,71, p < 0,001.
Istotnymi predyktorami okazały się: Komunikacja rodzinna (SOR) (β = 0,21, p < 0,05) oraz Orientacja na cele (β = 0,22, p < 0,05).
Wprowadzenie w drugim bloku składników interakcji nie wpłynęło znacznie na procent wyjaśnianej wariancji (9%). Model z efektem moderacji był dobrze dopasowany do danych F(13, 222) = 2,77, p < 0,001). Podobnie jak w pierwszym modelu uzyskano dwa predyktory: Komunikacja rodzinna (β = 0,21, p < 0,05) oraz Orientacja na cele (β = 0,22, p < 0,01), jednak żaden z efektów interakcji nie okazał się istotny statystycznie. W
124 związku z czym, w testowanym modelu nie można mówić o moderacyjnym charakterze zmiennej staż związku narzeczeńskiego.
Proces wykorzystywania społecznych i ekonomicznych zasobów
Zgodnie z pytaniem badawczym 9b w modelu uwzględniono następujące zmienne:
Zmienna zależna: Wykorzystanie społecznych i ekonomicznych zasobów,
Blok 1. Zmienne niezależne: Zrównoważona elastyczność, Komunikacja rodzinna, Orientacja na cele, Wsparcie społeczne, Poszukiwanie wsparcia, staż związku narzeczeńskiego,
Blok 2. Zmienne niezależne: Zrównoważona elastyczność*staż związku narzeczeńskiego, Komunikacja rodzinna*staż związku narzeczeńskiego, Orientacja na cele*staż związku narzeczeńskiego, Wsparcie społeczne*staż związku narzeczeńskiego, Poszukiwanie wsparcia*staż związku narzeczeńskiego.
Każdy z powyższych modeli regresji były dobrze dopasowany do danych.
Pierwszy z nich F(6, 229) = 3,89, p < 0,001 wyjaśniał 7% wariancji zmiennej zależnej, natomiast drugi, uwzględniający składniki interakcji F(11, 224) = 2,85, p < 0,01 wyjaśniał 8% zmiennej zależnej. Istotnym predyktorem procesu wykorzystywania społecznych i ekonomicznych zasobów w każdym z modeli okazała się Orientacja na cele (β = 0,22, p < 0,001). W modelu wzbogaconym o składniki interakcji nie wystąpiły żadne istotne statystycznie interakcje pomiędzy stażem narzeczeństwa a pozostałymi zmiennymi niezależnymi uwzględnionymi w modelu. W testowanym modelu moderator w postaci stażu związku okazał się nieistotny statystycznie.
Proces pozytywnego nastawienia
Zgodnie z pytaniem badawczym 9c w modelu uwzględniono następujące zmienne:
Zmienna zależna: Pozytywne nastawienie,
Blok 1. Zmienne niezależne: Komunikacja rodzinna, Zadowolenie z życia rodzinnego, Bogactwo treści życia, Poczucie humoru, staż związku narzeczeńskiego,
Blok 2. Zmienne niezależne: Komunikacja rodzinna*staż związku narzeczeńskiego, Zadowolenie z życia rodzinnego*staż związku narzeczeńskiego, Bogactwo treści życia*staż związku narzeczeńskiego, Poczucie humoru*staż związku narzeczeńskiego.
125 Tabela 18
Analiza regresji z efektami interakcji dla procesu pozytywnego nastawienia
Model Zmienne B 95% CI β t p
1 Stała 15,49 [11,72-16,95] 10,79 0,000
Komunikacja rodzinna 14,33 [-0,07-0,07] -0,01 -0,09 0,922 Zadowolenie z życia
Komunikacja rodzinna 15,45 [-0,06-0,08] 0,02 0,21 0,832 Zadowolenie z życia
Adnotacja. CI = przedział ufności dla B; KR = Komunikacja rodzinna; ZzŻR = Zadowolenie z życia rodzinnego; BTŻ = Bogactwo Treści Życia; PH = Poczucie humoru; staż = staż związku
narzeczeńskiego.
Każdy z testowanych modeli okazał się istotny statystycznie. Model pierwszy bez składnika interakcyjnego F(5, 229) = 4,82, p < 0,001 wyjaśniał 8% wariancji, a model drugi ze składnikami interakcyjnymi F(9, 225) = 3,68, p < 0,001 wyjaśniał 9% wariancji zmiennej zależnej. W testowanym drugim modelu oprócz uzyskanego w pierwszym modelu istotnego predyktora procesu pozytywnego nastawienia, którym było Zadowolenie z życia (β = 0,21, p < 0,05), istotne okazały się także: Poczucie humoru
126 (β = 0,15, p < 0,05) oraz interakcja pomiędzy Bogactwem treści życia a stażem narzeczeństwa (β = -0,19, p < 0,01). Wobec uzyskanych wyników w omawianym modelu ze składnikami interakcji możemy mówić o moderacyjnej roli stażu związku narzeczeńskiego. Wyniki analiz przedstawia tabela 18.
W związku z uzyskaniem istotnego efektu interakcji pomiędzy Bogactwem treści życia a stażem narzeczeństwa przeprowadzono analizę regresji z podziałem na podgrupy dla zmiennej zależnej Pozytywne nastawienie. Testowane modele regresji wielorakiej dla zmiennej zależnej - Pozytywne nastawienie okazały się istotne statystycznie w obydwu podgrupach. W grupie narzeczonych ze stażem narzeczeństwa do roku model regresji F(4, 102) = 4,05, p < 0,01 wyjaśniał 10% zmiennej zależnej, natomiast w grupie narzeczonych ze stażem narzeczeństwa powyżej roku do 3 lat F(4, 123) = 4,24, p < 0,01 wyjaśniał 9% zmiennej zależnej. Okazało się również, że obydwa modele przewidywane są przez odmienne zmienne. W modelu dla narzeczeństw krótszych istotnym predyktorem okazało się Poczucie humoru (β = 0,23, p < 0,05), a w narzeczeństwach dłuższych Bogactwo treści życia (β = 0,20, p < 0,05). Wyniki dla związków narzeczeńskich krótszych przedstawia tabela 19, a dla dłuższych tabela 20.
Tabela 19
Analiza regresji dla procesu pozytywnego nastawienia (PN) w grupie ze stażem narzeczeńskim poniżej jednego roku
Zmienne B 95% CI β t p
Stała 18,60 [14,68-22,52] 9,41 0,000
Komunikacja rodzinna 0,01 [-0,07-0,10] 0,04 0,28 0,778
Zadowolenie z życia rodzinnego
0,05 [-0,03-0,14] 0,17 1,22 0,224
Bogactwo treści życia -0,07 [-0,14-0,01] -0,17 -1,84 0,069
Poczucie humoru 0,48 [0,08-0,88] 0,23 2,37 0,020
Skorygowane R2 = 0,10
Adnotacja. CI = przedział ufności dla B.
127 Tabela 20
Analiza regresji dla procesu pozytywnego nastawienia (PN) w grupie ze stażem narzeczeńskim powyżej roku do 3 lat
Zmienne B 95% CI β t p
Stała 12,30 [8,77-15,84] 6,88 0,000
Komunikacja rodzinna 0,003 [-0,11-0,11] 0,010 0,05 0,961 Zadowolenie z życia
rodzinnego
0,09 [-0,02-0,20] 0,25 1,66 0,101
Bogactwo treści życia 0,08 [0,01-0,14] 0,20 2,30 0,023
Poczucie humoru 0,18 [-0,22-0,58] 0,08 0,89 0,378
Skorygowane R2 = 0,09
Adnotacja. CI = przedział ufności dla B.
Proces spójności rodzinnej
Zgodnie z pytaniem badawczym 9d w modelu uwzględniono następujące zmienne:
Zmienna zależna: Spójność rodzinna,
Blok 1. Zmienne niezależne: Zrównoważona spójność, Zrównoważona elastyczność, Komunikacja rodzinna, Bogactwo treści życia, Poczucie humoru, staż związku narzeczeńskiego,
Blok 2. Zmienna niezależna: Zrównoważona spójność*staż związku narzeczeńskiego, Zrównoważona elastyczność*staż związku narzeczeńskiego, Komunikacja rodzinna*staż związku narzeczeńskiego, Bogactwo treści życia*staż związku narzeczeńskiego, Poczucie humoru*staż związku narzeczeńskiego.
Testowane modele okazały się istotne statystycznie. Pierwszy model bez składników interakcji F(6, 229) = 4,76, p < 0,001 wyjaśniał 9% wariancji zmiennej zależnej. Drugi model, wzbogacony o składniki interakcji F(11, 224) = 4,05, p < 0,001 wyjaśniał 13% wariancji zmiennej zależnej. W drugim modelu oprócz Komunikacji rodzinnej (β = 0,28, p < 0,01 ), istotny okazał się efekt interakcji pomiędzy Bogactwem treści życia a stażem związku narzeczeńskiego (β = 0,22, p < 0,001). Wobec uzyskanych wyników w omawianym modelu ze składnikami interakcji możemy mówić o moderacyjnej roli stażu związku narzeczeńskiego. Wyniki przedstawia tabela 21.
128 Tabela 21
Analiza regresji z efektami interakcji dla procesu spójności rodzinnej (SR)
Model Zmienne B 95% CI β t p
1 Stała 13,61 [11,15-16,09] 10,86 0,000
Zrównoważona spójność 0,02 [-0,09-0,13] 0,05 0,42 0,678 Zrównoważona elastyczność -0,03 [-0,13-0,08] -0,05 -0,51 0,608 Komunikacja rodzinna 0,09 [0,03-0,15] 0,29 3,03 0,003 Bogactwo treści życia 0,04 [-0,01-0,09] 0,11 1,75 0,082 Poczucie humoru 0,09 [-0,17-0,34] 0,04 0,67 0,501 Staż związku narzeczeńskiego -0,12 [-0,47-0,22] -0,05 -0,71 0,478 Skorygowane R2 dla 1 modelu = 0,09
2 Stała 14,34 [11,83-16,85] 11,26 0,000
Zrównoważona spójność 0,02 [-0,08-0,13] 0,05 0,45 0,656 Zrównoważona Elastyczność -0,02 [-0,12-0,08] -0,04 -0,39 0,695 Komunikacja rodzinna 0,09 [0,03-0,15] 0,28 2,91 0,004 Bogactwo treści życia 0,02 [-0,02-0,07] 0,06 0,97 0,334 Poczucie humoru 0,12 [-0,14-0,37] 0,06 0,90 0,371 Staż związku narzeczeńskiego -0,09 [-0,43-0,24] -0,03 -0,55 0,586 ZS * staż 0,10 [-0,004-0,21] 0,21 1,90 0,059 ZE * staż -0,07 [-0,17-0,04] -0,12 -1,28 0,201 KR * staż -0,01 [-0,07-0,05] -0,04 -0,43 0,670 BTŻ * staż -0,08 [-0,13--0,03] -0,22 -3,34 0,001
PH * staż 0,21 [-0,05-0,46] 0,10 1,60 0,111
Skorygowane R2 dla 2 modelu = 0,13
Adnotacja. CI = przedział ufności dla B; ZS = Zrównoważona spójność; ZE = Zrównoważona
Elastyczność; KR = Komunikacja rodzinna; BTŻ = Bogactwo treści życia; PH = Poczucie humoru; staż
= staż związku narzeczeńskiego.
W związku z uzyskaniem istotnego efektu interakcji pomiędzy Bogactwem treści życia a stażem związku dla zmiennej Spójność rodzinna przeprowadzono analizę regresji wielorakiej dla każdej z podgrup. Model regresji wykonywany dla związków narzeczeńskich ze stażem krótszym okazał się nieistotny statystycznie F(5, 102) = 4,64,
129 p > 0,05, zaś model regresji dla związków ze stażem dłuższym okazał się istotny statystycznie F(5, 122) = 4,29, p < 0,001 i wyjaśniał 12% wariancji zmiennej zależnej.
Istotnymi predyktorami w testowanym modelu dla narzeczeństw ze stażem dłuższym okazały się dwie zmienne: Komunikacja rodzinna (β = 0,32, p < 0,05) oraz Bogactwo treści życia (β = 0,30, p < 0,001). Wyniki przedstawia tabela 22.
Tabela 22
Analiza regresji dla procesu spójności rodzinnej (SR) w grupie ze stażem narzeczeńskim powyżej roku do 3 lat
Zmienne B 95% CI β t p
Stała 12,29 [9,13-15,46] 7,69 0,000
Zrównoważona Spójność -0,08 [-0,23-0,07] -0,17 -1,07 0,287 Zrównoważona Elastyczność 0,05 [-0,11-0,20] 0,08 0,59 0,559
Komunikacja Rodzinna 0,10 [0,02-0,18] 0,32 2,52 0,013
Bogactwo treści życia 0,10 [0,04-0,16] 0,30 3,44 0,001
Poczucie humoru -0,09 [-0,43-0,25] -0,04 -0,52 0,604
Skorygowane R2 = 0,12
Adnotacja. CI = przedział ufności dla B.
Proces duchowości rodzinnej
Zgodnie z pytaniem badawczym 9e w modelu uwzględniono następujące zmienne:
Zmienna zależna: Duchowość rodzinna,
Blok 1. Zmienne niezależne: Komunikacja rodzinna, Bogactwo treści życia, Poszukiwanie wsparcia, Zwrot ku religii, staż związku narzeczeńskiego,
Blok 2: Zmienne niezależne: Komunikacja Rodzinna*staż związku narzeczeńskiego, Bogactwo treści życia*staż związku narzeczeńskiego, Poszukiwanie wsparcia*staż związku narzeczeńskiego, Zwrot ku religii*staż związku narzeczeńskiego.
Testowane modele okazały się być dobrze dopasowane do danych. Pierwszy model bez składników interakcji F(5, 230) = 5,37, p < 0,001 wyjaśniał 9% wariancji zmiennej zależnej (R2 = 0,09). Drugi model wzbogacony o składniki interakcji F(9, 226)
= 3,37, p < 0,001, wyjaśniał 8% (R2 = 0,08) wariancji zmiennej zależnej. W każdym z modeli jedynym istotnym predyktorem procesu duchowości rodzinnej okazał się Zwrot ku religii (β = 0,27, p < 0,001). Efekty interakcji zmiennych niezależnych ze stażem
130 związku narzeczeńskiego (moderator) okazały się nieistotne statystycznie, w związku z czym nie można mówić o efekcie interakcji.
Proces nadawania znaczenia przeciwnościom
Zgodnie z pytaniem badawczym 9f w modelu uwzględniono następujące zmienne:
Zmienna zależna: Nadawanie znaczenia przeciwnościom,
Blok 1. Zmienne niezależne: Zrównoważona spójność, Zrównoważona elastyczność, Komunikacja rodzinna, Bogactwo treści życia, Aktywne radzenie sobie, Akceptacja, staż związku narzeczeńskiego,
Blok 2. Zmienne niezależne: Zrównoważona spójność*staż związku narzeczeńskiego, Zrównoważona elastyczność*staż związku narzeczeńskiego, Komunikacja rodzinna*staż związku narzeczeńskiego, Bogactwo treści życia*staż związku narzeczeńskiego, Aktywne radzenie sobie*staż związku narzeczeńskiego, Akceptacja*staż związku narzeczeńskiego.
Testowane modele okazały się istotne statystycznie. Pierwszy model bez składników interakcji F(7, 228) = 2,14, p < 0,05 wyjaśniał 3% wariancji zmiennej zależnej. Istotny dla procesu nadawania znaczenia przeciwnościom w modelu 1 okazał się jeden predyktor, którym było Bogactwo treści życia (β = 0,16, p < 0,05). Natomiast model ze składnikami interakcji F(13, 222) = 2,54, p < 0,01 wyjaśniał 8% wariancji zmiennej zależnej. Istotne w nim okazały się dwa efekty interakcji, pomiędzy: stażem związku narzeczeńskiego i Komunikacji rodzinnej (β = 0,25, p < 0,05) oraz stażem związku narzeczeńskiego i Bogactwem treści życia (β = 0,23, p < 0,001). Wobec uzyskanych wyników w omawianym modelu ze składnikami interakcji możemy mówić o moderacyjnej roli stażu związku narzeczeńskiego. Wyniki prezentuje tabela 23.
Testowane modele okazały się istotne statystycznie. Pierwszy model bez składników interakcji F(7, 228) = 2,14, p < 0,05 wyjaśniał 3% wariancji zmiennej zależnej. Istotny dla procesu nadawania znaczenia przeciwnościom w modelu 1 okazał się jeden predyktor, którym było Bogactwo treści życia (β = 0,16, p < 0,05). Natomiast model ze składnikami interakcji F(13, 222) = 2,54, p < 0,01 wyjaśniał 8% wariancji zmiennej zależnej. Istotne w nim okazały się dwa efekty interakcji, pomiędzy: stażem związku narzeczeńskiego i Komunikacji rodzinnej (β = 0,25, p < 0,05) oraz stażem związku narzeczeńskiego i Bogactwem treści życia (β = 0,23, p < 0,001). Wobec uzyskanych wyników w omawianym modelu ze składnikami interakcji możemy mówić o moderacyjnej roli stażu związku narzeczeńskiego. Wyniki prezentuje tabela 23.