Celem głównym pracy była ocena indywidualnych i rodzinnych uwarunkowań prężności rodzinnej narzeczonych. W zakresie uwarunkowań indywidualnych uwzględniono formalne właściwości planowania i realizacji celów oraz strategie radzenia sobie ze stresem. Ocena funkcjonowania rodzin pochodzenia w zakresie spójności, elastyczności, komunikacji oraz zadowolenia z życia opisuje uwarunkowania rodzinne.
W zakresie procesów prężności rodzinnej odniesiono się do: systemu wierzeń, wzorców organizacyjnych życia rodzinnego oraz komunikacji i rozwiazywania problemów. Wobec sformułowanego celu głównego pracy przyjęto cztery cele szczegółowe. Pierwszy cel szczegółowy dotyczył analizy różnic w zakresie właściwości planowania, strategii radzenia sobie ze stresem, funkcjonowania rodziny pochodzenia oraz procesów prężności rodzinnej, pomiędzy narzeczeństwami ze stażem krótszym (do roku czasu) i dłuższym (powyżej roku do 3 lat). Cel szczegółowy drugi dotyczył analizy związków pomiędzy czynnikami indywidualnymi oraz rodzinnymi a procesami prężności rodzinnej. Cel trzeci dotyczył predyktorów procesów prężności rodzinnej, a cel czwarty zbadania interakcyjnego aspektu jaki odgrywa staż związku oraz wiek narzeczonych w relacji pomiędzy zmiennymi indywidualnymi i rodzinnymi a procesami prężności rodzinnej. W oparciu o przedstawione cele badań własnych sformułowano pytania oraz hipotezy badawcze:
Pytanie 1: Czy istnieją różnice pomiędzy narzeczeństwami z krótszym i dłuższym stażem w ocenie procesów prężności rodzinnej? Przegląd dotychczasowej literatury nie pozwala na postawienie hipotezy, w związku z czym pozostawiono pytanie badawcze w celu eksploracji problemu.
Pytanie 2: Czy istnieją różnice pomiędzy narzeczeństwami z krótszym i dłuższym stażem w zakresie formalnych właściwości planowania i realizacji celów? Przegląd dotychczasowej literatury nie pozwala na postawienie hipotezy, w związku z czym pozostawiono pytanie badawcze w celu eksploracji problemu.
89 Pytanie 3: Czy istnieją różnice pomiędzy narzeczeństwami z krótszym i dłuższym stażem w zakresie strategii radzenia sobie ze stresem? Przegląd dotychczasowej literatury nie pozwala na postawienie hipotezy, w związku z czym pozostawiono pytanie badawcze w celu eksploracji problemu.
Pytanie 4: Czy istnieją różnice pomiędzy narzeczeństwami z krótszym i dłuższym stażem w zakresie funkcjonowania systemów ich rodzin pochodzenia? Przegląd dotychczasowej literatury nie pozwala na postawienie hipotezy, w związku z czym pozostawiono pytanie badawcze w celu eksploracji problemu.
Pytanie 5: Czy procesy prężności rodzinnej narzeczonych związane są z indywidualnymi charakterystykami narzeczonych, takimi jak: formalne właściwości planowania i realizowania celów? Przedstawione w rozdziałach teoretycznych założenia oraz wyniki badań empirycznych umożliwiają postawienie hipotezy.
Hipoteza 5: Istnieją związki pomiędzy formalnymi właściwościami planowania i realizowania celów a prężnością rodzinną narzeczonych.
Pytanie 6: Czy procesy prężności rodzinnej narzeczonych związane są z indywidualnymi charakterystykami narzeczonych, takimi jak: strategie radzenia sobie ze stresem?
Przedstawione w rozdziałach teoretycznych założenia oraz wyniki badań empirycznych umożliwiają postawienie hipotezy.
Hipoteza 6: Istnieją związki pomiędzy strategiami radzenia sobie ze stresem a prężnością rodzinną narzeczonych.
Pytanie 7: Czy procesy prężności rodzinnej narzeczonych związane są z wymiarami funkcjonowania ich rodzin pochodzenia? Przedstawione w rozdziałach teoretycznych założenia oraz wyniki badań empirycznych umożliwiają postawienie hipotezy.
Hipoteza 7: Istnieją związki pomiędzy wymiarami funkcjonowania rodziny pochodzenia a procesami prężności rodzinnej.
Pytanie 8: Czy zmienne indywidualne (formalne właściwości planowania, strategie radzenia sobie ze stresem) oraz wymiary funkcjonowania rodziny pochodzenia pełnią rolę predyktorów poszczególnych procesów prężności rodzinnej w grupie narzeczonych?
Przedstawione w rozdziałach teoretycznych założenia oraz wyniki badań empirycznych umożliwiają postawienie hipotez.
90 Hipoteza 8: Zmienne indywidualne (formalne właściwości planowania, strategie radzenia sobie ze stresem) oraz wymiary funkcjonowania rodziny pochodzenia pełnią rolę predyktorów poszczególnych procesów prężności rodzinnej w grupie narzeczonych.
Hipoteza 8a: Zmienne takie jak: zrównoważona spójność, zrównoważona elastyczność, komunikacja rodzinna, orientacja na cele, planowość, aktywne radzenie sobie będą stanowiły predyktory procesu rodzinnej komunikacji i rozwiązywania problemów.
Hipoteza 8b: Zmienne takie jak: zrównoważona elastyczność, komunikacja rodzinna, orientacja na cele, wsparcie społeczne, poszukiwanie wsparcia będą stanowiły predyktory procesu wykorzystywania społecznych i ekonomicznych zasobów.
Hipoteza 8c: Zmienne takie jak: komunikacja rodzinna, zadowolenie z życia rodzinnego, bogactwo treści życia, poczucie humoru będą stanowiły predyktory procesu pozytywnego nastawienia.
Hipoteza 8d: Zmienne takie jak: zrównoważona spójność, zrównoważona elastyczność, komunikacja rodzinna, bogactwo treści życia, poczucie humoru będą stanowiły predyktory procesu spójności rodzinnej
Hipoteza 8e: Zmienne takie jak: komunikacja rodzinna, bogactwo treści życia, poszukiwanie wsparcia, zwrot ku religii będą stanowiły predyktory procesu duchowości rodzinnej.
Hipoteza 8f: Zmienne takie jak: zrównoważona spójność, zrównoważona elastyczność, komunikacja rodzinna, bogactwo treści życia, aktywne radzenie sobie, akceptacja będą stanowiły predyktory procesu nadawania znaczenia przeciwnościom.
Pytanie 9: Czy staż relacji narzeczeńskiej oraz wiek narzeczonych stanowią moderatory związku pomiędzy zmiennymi indywidualnymi (formalnymi właściwościami planowania, strategiami radzenia sobie ze stresem) oraz wymiarami funkcjonowania rodziny pochodzenia a procesami prężności rodzinnej? Przegląd dotychczasowej literatury nie pozwala na postawienie hipotezy. W celu eksploracji problemu postawiono szczegółowe pytania badawcze, w odniesieniu do każdego procesu prężności rodzinnej:
Pytanie 9a: Czy staż relacji narzeczeńskiej oraz wiek narzeczonych stanowią moderatory związku pomiędzy zmiennymi indywidualnymi (orientacja na cele, planowość, aktywne
91 radzenie sobie) oraz wymiarami funkcjonowania rodziny pochodzenia (zrównoważona spójność, zrównoważona elastyczność, komunikacja rodzinna) a procesem rodzinnej komunikacji i rozwiązywania problemów?
Pytanie 9b: Czy staż relacji narzeczeńskiej oraz wiek narzeczonych stanowią moderatory związku pomiędzy zmiennymi indywidualnymi (orientacja na cele, wsparcie społeczne, poszukiwanie wsparcia) oraz wymiarami funkcjonowania rodziny pochodzenia (zrównoważona elastyczność, komunikacja rodzinna) a procesem wykorzystywania społecznych i ekonomicznych zasobów?
Pytanie 9c: Czy staż relacji narzeczeńskiej oraz wiek narzeczonych stanowią moderatory związku pomiędzy zmiennymi indywidualnymi (bogactwo treści życia, poczucie humoru) oraz wymiarami funkcjonowania rodziny pochodzenia (komunikacja rodzinna, zadowolenie z życia rodzinnego) a procesem pozytywnego nastawienia?
Pytanie 9d: Czy staż relacji narzeczeńskiej oraz wiek stanowią moderatory związku pomiędzy zmiennymi indywidualnymi (bogactwo treści życia, poczucie humoru) oraz wymiarami funkcjonowania rodziny pochodzenia (zrównoważona spójność, zrównoważona elastyczność, komunikacja rodzinna) a procesem spójności rodzinnej?
Pytanie 9e: Czy staż relacji narzeczeńskiej oraz wiek narzeczonych stanowią moderatory związku pomiędzy zmiennymi indywidualnymi (bogactwo treści życia, poszukiwanie wsparcia, zwrot ku religii) oraz wymiarami funkcjonowania rodziny pochodzenia (komunikacja rodzinna) a procesem duchowości rodzinnej?
Pytanie 9f: Czy staż relacji narzeczeńskiej oraz wiek narzeczonych stanowią moderatory związku pomiędzy zmiennymi indywidualnymi (bogactwo treści życia, aktywne radzenie sobie, akceptacja) oraz wymiarami funkcjonowania rodziny pochodzenia (zrównoważona spójność, zrównoważona elastyczność, komunikacja rodzinna) a procesem nadawania znaczenia przeciwnościom?
Pytanie 10: Czy istnieją związki pomiędzy czynnikami takimi jak: zadowolenie z relacji z partnerem, stres, poziom napięcia w relacjach, wielkość zmian w życiu, akceptacja związku a procesami prężności rodzinnej? Przedstawione w rozdziałach teoretycznych założenia oraz wyniki badań empirycznych umożliwiają postawienie hipotezy.
Hipoteza 10: Istnieją związki pomiędzy czynnikami takimi jak: zadowolenie z relacji z partnerem, stres, poziom napięcia w relacjach, wielkość zmian w życiu, akceptacja związku a procesami prężności rodzinnej.
92 3.3. Model badawczy
Bazując na Wielopoziomowym Modelu Rekurencyjnych Procesów Prężności Rodzinnej F. Walsh (2016) opracowano model uwarunkowań procesów prężności rodzinnej w okresie narzeczeństwa. Model ten uwzględnia zmienne indywidualne, rodzinne i społeczne analizowane w niniejszej pracy. Model został przedstawiony na rysunku 2.
Rysunek 2
Model uwarunkowań procesów prężności rodzinnej w okresie narzeczeństwa
Adnotacja. Opracowanie własne.
Model ten ukazuje relacje, które zachodzą pomiędzy zasobami społecznymi (wsparcie, akceptacja związku), zasobami rodzinnymi (ocena funkcjonowania rodziny pochodzenia) oraz zasobami indywidualnymi narzeczonych (formalne właściwości planowania, strategie radzenia sobie ze stresem) w fazie życia jaką stanowi narzeczeństwo. Zasoby te stanowią uwarunkowania procesów prężności rodzinnej, takich jak: rodzinna komunikacja i rozwiązywanie problemów, spójność rodzinna, społeczne i ekonomiczne zasoby, nadawanie znaczenia przeciwnościom, pozytywne nastawienie oraz duchowość rodzinna. Poniżej przedstawione zostaną stworzone przez autorkę pracy
93 szczegółowe modele dotyczące kształtowania się każdego z omawianych procesów prężności rodzinnej10.
Proces rodzinnej komunikacji i rozwiązywania problemów kształtuje się w oparciu o zmienne mające swoje źródło w rodzinie pochodzenia, takie jak: spójność, elastyczność, komunikacja oraz zmienne indywidualne, takie jak: orientacja na cele, planowość i aktywne radzenie sobie rysunek 3.
Rysunek 3
Uwarunkowania procesu komunikacji i rozwiązywania problemów
Adnotacja. Opracowanie własne.
Proces wykorzystywania społecznych i ekonomicznych zasobów uwarunkowany jest takimi zmiennymi jak: elastyczność i komunikacja rodziny pochodzenia, orientacja na cele i wsparcie społeczne - jako czynniki planowości i celowości oraz strategia poszukiwania wsparcia (rysunek 4).
10 Czynniki warunkujące poszczególne procesy prężności rodzinnej wybrano na podstawie założeń opisywanych w części teoretycznej pracy.
94 Rysunek 4
Uwarunkowania procesu wykorzystywania społecznych i ekonomicznych zasobów
Adnotacja. Opracowanie własne.
Proces pozytywnego nastawienia kształtowany jest w oparciu o: komunikację i zadowolenie z życia rodzinnego oraz zmienne indywidualne takie jak: bogactwo treści życia oraz poczucie humoru (rysunek 5).
Rysunek 5
Uwarunkowania procesu pozytywnego nastawienia
Adnotacja. Opracowanie własne.
95 Spójność, elastyczność oraz komunikacja w rodzinie pochodzenia, bogactwo treści życia i poczucie humoru stanowią uwarunkowania procesu spójności rodzinnej (rysunek 6).
Rysunek 6
Uwarunkowania procesu spójności rodzinnej
Adnotacja. Opracowanie własne.
Proces duchowości rodzinnej bazuje na: komunikacji rodzinnej, a także zmiennych indywidualnych takich jak: bogactwo treści życia, poszukiwanie wsparcia, zwrot ku religii (rysunek 7).
Spójność, elastyczność, komunikacja rodzinna, bogactwo treści życia, aktywne radzenie sobie i akceptacja kształtują proces nadawania znaczenia przeciwnościom (rysunek 8).
96 Rysunek 7
Uwarunkowania procesu duchowości rodzinnej
Adnotacja. Opracowanie własne.
Rysunek 8
Uwarunkowania procesu nadawania znaczenia przeciwnościom
Adnotacja. Opracowanie własne.
97 3.4. Charakterystyka badanej grupy
Grupę badaną stanowiło 236 osób (50% kobiet) w okresie narzeczeństwa, które tworzyły 118 par, o długości związku narzeczeńskiego od 1 do 36 miesięcy (M = 15,46, SD = 10,71). Wśród związków do roku czasu (związki krótsze) znalazły się 54 pary (n = 108), a w związkach powyżej roku do 3 lat (związki dłuższe) 64 pary (n = 128). Rozkład osób pod względem płci w grupach był jednakowy x2 = (4, N = 198) = 0,00, p = 1,00. W całej grupie badani byli w wieku od 21 do 35 lat (M = 27,53, SD = 3,53). Średnia wieku w związkach do roku czasu wynosiła 27,30 (SD = 3,74), natomiast w związkach od roku do 3 lat 27,73 (SD = 3,33). Grupy nie różniły się pod względem wieku t(234) = -0,95, p
> 0,05 i średnia dla całej grupy wynosiła 27,53 (SD = 3,53) lat. Szczegółowa charakterystyka całej grupy badanej wraz z podziałem na związki krótsze i dłuższe została przedstawiona w tabeli 1.
Dla zmiennych wprowadzonych do tabeli 1 przeprowadzono testy różnic (testy chi-kwadrat). Okazało się, że grupy badane ze stażem krótszym i dłuższym różnią się pod względem wielkości miejsca zamieszkania x2 = (3, N = 236) = 8,07, p < 0,05 oraz kontynuowania edukacji x2 = (1, N = 236) = 8,14, p < 0,01. Na terenach wiejskich mieszka o ponad 46% więcej osób ze stażem narzeczeńskim krótszym niż dłuższym, a miastach o wielkości do 500 tys. mieszka od 17 do 29% więcej osób w związkach dłuższych niż krótszych. Edukacji nie kontynuuje natomiast o ponad 20% osób ze związków narzeczeńskich ze stażem powyżej roku do 3 lat. Nie zaobserwowano różnic międzygrupowych w zakresie: wykształcenia x2 = (2, N = 236) = 1,39, p > 0,05, podejmowania pracy zarobkowej x2 = (1, N = 236) = 1,26, p > 0,05 oraz głównego źródła utrzymania x2 = (2, N = 196) = 3,07, p > 0,05.
98 Tabela 1
Socjodemograficzna charakterystyka grupy badanej
staż do roku staż od roku do 3 lat cała grupa
n % n % n %
Płeć
Kobieta 54 50,0 64 50,0 118 50,00
Mężczyzna 54 50,0 64 50,0 118 50,00
Wykształcenie
Zawodowe 2 1,90 4 3,10 6 2,50
Średnie 23 21,30 34 26,60 57 24,20
Wyższe 83 76,90 90 70,30 173 73,30
Miejsce zamieszkania
Miasto powyżej 500 tys. 41 38,00 39 30,50 80 33,90 Miasto od 100 do 500 tys. 43 39,80 61 47,70 104 44,10
Miasto do 100 tys. 13 12,00 24 18,80 37 15,70
Wieś 11 10,20 4 3,10 15 6,40
Kontynuacja edukacji
Tak 43 39,8 29 22,7 72 30,5
Nie 65 60,2 99 77,3 164 69,5
Praca zarobkowo
Tak 97 89,8 120 93,8 217 91,9
Nie 11 10,2 8 6,3 19 8,1
Główne źródło utrzymania
Praca zawodowa 64 80,0 103 88,8 167 85,2
Wsparcie
finansowe rodziców
11 13,8 8 6,9 19 9,7
Wsparcie
finansowe partnera
5 6,3 5 4,3 10 5,1
W opisie grupy uwzględniono również zmienne dotyczące struktury rodziny pochodzenia oraz zamieszkania z narzeczoną/narzeczonym. Statystyki opisowe dla całej grupy i z podziałem na związki narzeczeńskie krótsze i dłuższe przedstawia tabela 2.
99 Tabela 2
Charakterystyka grupy badanej pod względem struktury rodziny pochodzenia i miejsca zamieszkania
staż do roku staż od roku do 3 lat
cała grupa
n % n % n %
Rodzina pochodzenia
pełna 69 84,1 88 75,9 157 79,3
niepełna 11 13,4 18 15,5 29 14,6
zrekonstruowana 2 2,4 7 6,0 9 4,5
adopcyjna 0 0 1 0,9 1 0,5
zastępcza 0 0 2 1,7 2 1,0
Zamieszkanie
z narzeczoną/narzeczonym
tak 76 70,40 116 90,60 192 81,40
nie 32 29,60 12 9,40 44 18,60
w tym:
z rodzicami 22 20,35 12 9,40 34 14,37
samotnie 10 9,25 0 0,00 10 4,23
Okazało się, że osoby ze związków krótszych i dłuższych różnią się między sobą pod względem zamieszkania z narzeczoną/narzeczonym x2 = (1, N=236) = 15,84, p < 0,001. Zaobserwowano, że w związkach narzeczeńskich dłuższych z narzeczoną/ym mieszka więcej o 20,8% osób, niż w związkach trwających rok i krócej. Nie zaobserwowano natomiast różnic międzygrupowych w zakresie struktury rodziny pochodzenia x2 = (1, N = 236) = 4,05, p > 0,05.
Kolejnymi zmiennymi, które posłużyły do opisu grupy osób w związkach narzeczeńskich były: stres związany z przygotowaniami do ślubu oraz z wyobrażeniem życia po ślubie, poziom napięcia w relacjach, waga jaką narzeczeni nadają wstąpieniu w związek małżeński, ocena zmian, które nastały od czasu podjęcia decyzji o ślubie oraz prawdopodobnych zmian, które zajdą w związku po zawarciu małżeństwa, akceptacja związku przez rodziców oraz przyjaciół, uzyskiwane wsparcie w przygotowaniach do ślubu oraz zadowolenie ze związku. Narzeczeni oceniali nasilenie tych wskaźników na skali 7 stopniowej, gdzie 1 oznaczało brak, a siedem najwyższy możliwy poziom badanego
100 aspektu życia w okresie narzeczeństwa. Przeprowadzono szereg testów t-Studenta dla grup niezależnych, aby ocenić różnice międzygrupowe w zakresie powyższych zmiennych.
Różnice pomiędzy związkami narzeczeńskimi krótszymi a dłuższymi uzyskano w zakresie: stresu jaki wywołuje wyobrażenie życia po ślubie t(196) = 3,03, p < 0,01, wagi, jaką narzeczeni przypisują wstąpieniu w związek małżeński t(196) = 2,19, p < 0,05 oraz w zakresie oceny stopnia prawdopodobnych zmian, które zajdą w życiu pary po zawarciu związku małżeńskiego t(196) = 3,04, p < 0,01. W każdym z tych trzech wspomnianych aspektów wyższe wyniki uzyskiwały narzeczeństwa z krótszym stażem.
Oznacza to, że stres związany z wyobrażeniem życia po ślubie jest wyższy w narzeczeństwach krótszych, podobnie zawarcie związku małżeńskiego w tych związkach jawiło się jako coś ważniejszego, niż w związkach dłuższych. Osoby ze związków krótszych były też w większym stopniu przekonane o tym, że wstąpienie w związek małżeński wywoła więcej zmian w ich życiu i dotychczasowych relacjach, w porównaniu do ocen uzyskiwanych przez osoby w związkach narzeczeńskich dłuższych. Wyniki przedstawia tabela 3.
Tabela 3
Różnice w grupie narzeczonych pod względem stresu, ważności związku narzeczeńskiego oraz zajścia prawdopodobnych zmian
staż do roku staż powyżej roku do 3 lat
t(196) p Cohen’s d
M SD M SD
stres (wyobrażenie życia po ślubie)
2,89 1,59 2,26 1,32 3,03 0,003 0,43
ważność związku małżeńskiego
6,51 0,87 6,15 1,31 2,19 0,020 0,32
prawdopodobieństwo zmian, które zajdą po ślubie
4,21 2,04 3,42 1,58 3,04 0,004 0,43
Na rysunkach 9, 10 oraz 11 przedstawiono rozkład częstości odpowiedzi udzielanych przez badanych odnośnie stresu związane z wyobrażeniem życia po ślubie,
101 oceny ważności związku małżeńskiego oraz oceny nasilenia możliwych zmian w życiu, które mogą nastąpić po zawarciu związku małżeńskiego.
Najliczniejszą grupę stanowiły osoby, które zgłaszały brak stresu związanego z wyobrażeniem życia po ślubie (31,8%). W związkach narzeczeńskich z krótszym stażem stanowiły one 23,2%, natomiast w związkach ze stażem dłuższym 37,9% (rysunek 9).
Rysunek 9
Częstość rozkładu odpowiedzi w pytaniu dotyczącym nasilenia stresu związanego z wyobrażeniem życia po ślubie
Najliczniejszą grupę w zakresie oceny ważności przyszłego związku małżeńskiego stanowiły osoby które oceniły tę sferę oceną 7 na 7-stopniowej skali, stanowiły one 63,1% całej grupy narzeczonych. W grupie ze stażem krótszym ocenę tę przyznało 68,3% badanych, natomiast w związkach dłuższych 59,5% osób badanych (rysunek 10).
W odniesieniu do możliwych zmian, do których może dojść po zawarciu związku małżeńskiego, najliczniejszą grupę w związkach narzeczeńskich ze stażem do roku czasu stanowiły osoby, które na 7-stopniowej skali udzieliły odpowiedzi 6 i 7 (łącznie 34,2%), Odpowiedź ta świadczy o wysokim prawdopodobieństwie zajścia zmian, natomiast w związkach ze stażem narzeczeńskim dłuższym najliczniejszą grupę stanowiły osoby oceniające możliwe zmiany w bardzo niskim stopniu (25%) oraz przeciętnym (24,1%).
Rozkład odpowiedzi został zaprezentowany na rysunku 11.
37,9%
102 Rysunek 10
Częstość rozkładu odpowiedzi w pytaniu dotyczącym ważności związku małżeńskiego
Rysunek 11
Częstość rozkładu odpowiedzi w pytaniu dotyczącym możliwych zmian w życiu, do jakich może dojść po zawarciu związku małżeńskiego
Wobec braku różnic pomiędzy narzeczeństwami ze stażem krótszym i dłuższym w zakresie pozostałych zmiennych (p > 0,05) rozkłady częstości zostały przedstawione dla całej grupy (rysunki 12, 13, 14). Najliczniejszą grupę w zakresie poziomu odczuwanego napięcia w relacji z rodzicami oraz napięcia w relacji z narzeczonym/ą stanowiły osoby, których odpowiedzi świadczyły o najniższym jego poziomie (35,4% vs.
38,9%), natomiast w ocenie stresu przedślubnego oraz zmian w relacji z partnerem po podjęciu decyzji o ślubie osoby, które oceniły zarówno stres i zmiany w życiu jako przeciętne (25% vs. 22,0%). Rozkład odpowiedzi przedstawia rysunek 12.
7,8%
103 Rysunek 12
Częstości odpowiedzi udzielanych przez badanych na pytanie odnośnie napięcia w relacjach oraz poziomu odczuwanego stresu w przygotowaniach do ślubu
Najliczniejszą grupę stanowiły osoby, które oceniły wsparcie rodzicielskie bardzo wysoko (29,8%), a wsparcie przyjaciół na 5 (22,2%). Natomiast akceptacja związku przez przyjaciół oraz rodziców, została oceniona podobnie najwyższymi ocenami (77,8%
vs. 78,3%). Częstości odpowiedzi osób badanych przestawia rysunek 13.
Rysunek 13
Częstości odpowiedzi udzielanych przez badanych na pytania odnośnie akceptacji ich związku oraz uzyskiwanego wsparcia w przygotowaniach przedślubnych
zmiany w związku po podjęciu decyzji o ślubie stres (przygotowania do ślubu)
104 Odnosząc się do zadowolenia ze związku z narzeczoną/narzeczonym, najliczniejszą grupę stanowiły osoby, które na skali 7-stopniowej przyznały najwyższe oceny, świadczące o wysokim poziomie swojego zadowolenia ze związku (53,0%). Jedynie 1,7% badanych przyznało odpowiedzi poniżej przeciętnego zadowolenia, świadczące o nikłym zadowoleniu z relacji z partnerem (rysunek 14).
Rysunek 14
Częstości odpowiedzi udzielanych przez badanych na pytania odnośnie zadowolenia ze związku
3.5. Procedura badania
Rekrutacja uczestników do badań miała charakter celowy. Odbyła się poprzez kontakt z osobami uczęszczającymi na kursy przygotowujące do zawarcia związków małżeńskich, osobami uzgadniającymi terminy zawarcia małżeństwa w Urzędzie Stanu Cywilnego oraz osobami, które wśród przyjaciół i rodziny określały się jako narzeczeństwo i/lub wyrażały chęć zawarcia związku małżeńskiego. Przy doborze osób badanych określono kryteria włączenia (do) i wyłączenia (z) grupy badanej. Kryteria przedstawione zostały w tabeli 4.
Przeprowadzone badania miały formę kwestionariuszową typu „papier-ołówek”.
Przed rozpoczęciem badania uczestników poinformowano o tym, że udział w badaniu jest anonimowy i dobrowolny oraz że w razie jakichkolwiek wątpliwości przy wypełnianiu kwestionariuszy mogą skontaktować się z badaczem. Kontakt do badacza został zamieszczony na arkuszu z informacją o badaniu. Badanych poinformowano również o możliwości przerwania badania i zrezygnowania z udziału w badaniu w każdym
1 3
13
35
59
125
0 10 20 30 40 50 60
zadowolenie ze związku
liczba osób (%)
1 2 3 4 5 6 7
105 momencie. Uczestnicy otrzymali pisemną informację o badaniu oraz oświadczenie o wyrażeniu świadomej zgody na uczestnictwo w badaniu. Badani wypełniali cztery kwestionariusze oraz autorski kwestionariusz wywiadu. Jedynie osoby, które wyraziły zgodę na badanie przystąpiły do wypełniania kwestionariuszy. Kwestionariusze osoby badane wypełniały samodzielnie, a czas ich zwrotu i miejsce odbioru został ustalony pomiędzy badaczem a badanymi. Całkowity czas badania nie przekraczał 45 minut.
Tabela 4
Kryteria włączenia i wyłączenia do i z grupy badanej
Kryteria włączenia Kryteria wyłączenia
- wiek osób badanych od 18 do 35 lat, - określanie związku jako narzeczeństwa, - pierwszy związek narzeczeński dla obojga partnerów,
- brak wcześniejszych związków małżeńskich u obojga partnerów,
- staż związku narzeczeńskiego nieprzekraczający trzech lat,
- ustalony termin ślubu nieprzekraczający 2 lat od daty badania,
- brak potomstwa z obecnego lub z poprzednich związków.
- osoby poniżej 18 roku życia i powyżej 35 - nieokreślanie związku jako narzeczeństwa, - obecny związek jest kolejnym z kolei związkiem narzeczeńskim,
- stan cywilny: rozwiedziona, rozwiedziony, wdowa, wdowiec,
- staż związku narzeczeńskiego przekraczający 3 lata,
- termin ślubu przekraczający 2 lata od daty badania,
- posiadanie potomstwa z obecnego lub poprzednich związków.
3.6. Narzędzia badawcze
Badanie przeprowadzono przy użyciu czterech kwestionariuszy oraz autorskiego kwestionariusza wywiadu. Kwestionariusze służyły do pomiaru trzech rodzajów zmiennych: indywidualnych, rodzinnych oraz relacyjnych. Do pomiaru zmiennych indywidualnych posłużyły następujące kwestionariusze: Wielowymiarowy Kwestionariusz Planów (WKP) skonstruowany przez M. Błażek, R. Kadzikowską-Wrzosek (2002), Inwentarz do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem – Mini-COPE (Brief COPE, Carver, 1997), w adaptacji Z. Juczyńskiego i N. Ogińskiej-Bulik (2012). Do
Badanie przeprowadzono przy użyciu czterech kwestionariuszy oraz autorskiego kwestionariusza wywiadu. Kwestionariusze służyły do pomiaru trzech rodzajów zmiennych: indywidualnych, rodzinnych oraz relacyjnych. Do pomiaru zmiennych indywidualnych posłużyły następujące kwestionariusze: Wielowymiarowy Kwestionariusz Planów (WKP) skonstruowany przez M. Błażek, R. Kadzikowską-Wrzosek (2002), Inwentarz do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem – Mini-COPE (Brief COPE, Carver, 1997), w adaptacji Z. Juczyńskiego i N. Ogińskiej-Bulik (2012). Do