Europejski Ruch Niemcy

(Europäische Bewegung Deutschland – EBD)

Początki Ruchu Europejskiego Niemcy należy wiązać z ożywioną dyskusją, która zapoczątkowana została w Europie Zachodniej po II wojnie światowej na temat ko-nieczności budowy struktur integracyjnych, które miały nie dopuścić do odbudowy europejskiego nacjonalizmu i ekspansjonizmu. 13 czerwca 1949 r. w Wiesbaden pod nazwą Rada Ruchu Europejskiego Niemieckiego powstało ponadpartyjne stowarzy-szenie wspierające procesy integracyjne w Europie Zachodniej i politykę europejską rządu zachodnioniemieckiego. Początkowo działalność, jeszcze pod nazwą Sieci Ru-chu Europejskiego Niemcy, finansowana była za pomocą grantów z budżetów lando-wych, a od 1950 r. otrzymuje oficjalne wsparcie ze strony Urzędu Kanclerskiego200.

W latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia nazwy narodowych sekcji Mię-dzynarodowego Ruchu Europejskiego zostały ujednolicone. Od tego czasu Niemiecka Rada przyjęła nazwę Europejski Ruch Niemcy (Europäische Bewegung Deutschland – EBD).

Zakres aktywności edukacyjnej i medialnej stale się powiększał. W 1991 r. została ustanowiona nagroda „Kobiety Europy – Niemcy” zaczęto także organizować fora dyskusyjne dotyczące Unii Gospodarczej i Walutowej, Traktatu Konstytucyjnego, czy rozszerzenia Unii Europejskiej na wschód.

Ruch Europejski Niemcy stał się częścią Międzynarodowego Ruchu Europejskiego. Utrzymuje bliskie kontakty z rządem federalnym, Auswärtiges Amt, a w Unii Europej-skiej z Komisją Europejską i Parlamentem Europejskim. Zrzesza 251 organizacji człon-kowskich reprezentujących niemal wszystkie grupy społeczne: organizacje gospodarcze

198 M. Sieg, Herausforderungen und Perspektiven der Östlichen Partnerschaft Die EU muss Re-formen stärker unterstützen und den Einfluss von Partikularinteressen bekämpfen, „DGAPanalyse”, 30.11.2016; J. Le Cacheux, Für eine kooperative Strategie in der Eurozone Zentrifugale Kräfte be-kämpfen, ibidem, 22.12.2016; C. Demesmay, J. Puglierin, J. Rappold, Deutschland als europäische Führungsmacht. Die Sicht aus Frankreich, Griechenland und Polen, ibidem, 19.05.2017, https:// dgap.org/de/think-tank/publikationen/dgap_analysis.

199 L. Krug, Was passiert gerade in der Gemeinsamen Sicherheits- und Verteidigungspolitik (GSVP) der EU?, „Fünf Fragen”, 6.10.2016, https://dgap.org/de/think-tank/publikationen/fuenf- fragen/was-passiert-gerade-der-gemeinsamen-sicherheits-und.

200 J. Mittag, Vom Honoratiorenkreis zum Europanetzwerk. Sechs Jahrzehnte Europäische Bewe-gung in Deutschland, https://www.netzwerk-ebd.de/ueber-uns/geschichte-der-ebd/.

i zawodowe, związki zawodowe, oświatę, instytuty naukowe, fundacje, partie i inne. Współpraca Ruchu Europejskiego Niemcy z politycznymi instytucjami ma na celu roz-wój dialogu w obszarze polityki europejskiej, jej przyszłej formy i koordynacji w Niem-czech. Ruch Europejski Niemcy w przeciwieństwie do Europa-Union Deutschland czy Paneuropa-Union nie zrzesza osób fizycznych. Jednym z kluczowych zadań Ruchu jest wspieranie aktywnego i zaangażowanego społeczeństwa obywatelskiego. Ruch niemiecki unika ingerencji w działalność statutową afiliowanych przy niej organizacji członkowskich. Koordynuje ich działania w obszarze public relations w kwestiach poli-tyki europejskiej. Wspólnie z MSZ prowadzi dialog z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego na szczeblu federalnym, jak i krajów związkowych. EBD jest organiza-cją typu non-profit, ale trudno ją uznać za organizację typowo pozarządową. Jej status prawny i powiązania z Urzędem Spraw Zagranicznych sytuują ją w podobnej sytuacji co Instytut Goethego. Ruch nie posiada umowy ramowej z MSZ, blisko jednak współpra-cuje z Wydziałem ds. Europejskich (Europaabteilung). W ramach koncepcji „Europa-Kommunikation & Europäische Vorausschau” (komunikacja i perspektywa europejska) uzgadnianej wspólnie z Wydziałem ds. Europejskich, Ruch Europejski Niemcy oferuje organizacjom członkowskim spotkania informacyjne dotyczące aktualnych konsultacji Komisji Europejskiej z państwami członkowskimi, czy na bieżąco informuje o posie-dzeniach i postanowieniach Rady Unii Europejskiej. Ponadto Ruch Europejski Niemcy przeprowadza postępowanie rekrutacyjne wśród niemieckich studentów do Kolegium Europejskiego w Brugii i Natolinie. Biuro Ruchu Europejskiego w Bonn organizuje z kolei tzw. Konkurs Europejski, w którym corocznie bierze udział ok. 70 tys. uczniów. Stronę finansową tego przedsięwzięcia zabezpieczają wieloletnie granty Federalnego Ministerstwa Edukacji i Badań Naukowych. Ze względu na różnorodność ponad 200 organizacji członkowskich, Ruch Europejski Niemcy nie zawsze jest w stanie zajmować jednolitego stanowiska. Typowe dla organizacji pozarządowych podejmowanie decyzji zatem nie jest możliwe. Zakres tematyczny obejmuje zarówno stanowisko w stosunku do ram niemieckiej polityki europejskiej, europejskiej opinii publicznej, jak i zapytania dotyczące przyszłości Unii Europejskiej. Bliskie relacje łączą władze Sieci z Przedsta-wicielstwem Komisji Europejskiej w Niemczech i ambasadami państw, które sprawują rotacyjną prezydencję w Radzie Unii Europejskiej.

Główne cele Ruchu określone zostały w statucie i sprowadzają się do dwóch naj-ważniejszych punktów: 1) wspieranie integracji europejskiej w Niemczech, kooperacji transgranicznej i europejskiego społeczeństwa cywilnego; 2) zadanie to stowarzysze-nie wspiera i realizuje poprzez prace informacyjne i kształceniowe201.

Statutowa działalność Ruchu jest zabezpieczona przez władze państwowe. Jej bu-dżet w 2016 r. kształtował się na poziomie 1 583 363,98 euro, z czego lwią część sta-nowiły dotacje Auswärtiges Amt (511 tys. euro) i Federalnego Ministerstwa Edukacji i Badań Naukowych (441 735,99 euro)202. Jednakże część kosztów przejmują organi-zacje członkowskie – dotyczy to głównie organizacji spotkań, seminariów i konferen-cji naukowych.

Organami stowarzyszenia są: Zgromadzenie Organizacji Członkowskich, Zarząd oraz Sekretarz Generalny. Zgromadzenie Organizacji Członkowskich spotyka się raz

201 Satzung der Europäischen Bewegung Deutschland e.V., https://www.netzwerk-ebd.de/wp.../ EBD-GRE-ORG-Satzung.pdf.

do roku. Każda z organizacji dysponuje jednym głosem. Zarząd kieruje stowarzysze-niem i reprezentuje obszary działalności organizacji: gospodarkę, związki zawodowe, oświatę, partie i inne. Od 2006 do 2012 r. prezydentem był polityk SPD i członek władz krajowych Badenii-Wirtembergii Dieter Spöri. Od 2012 r. jego obowiązki prze-jął również członek SPD i były rzecznik tej partii ds. gospodarczych w Bundestagu Rainer Wend. Wiceprezydentami są Michael Gahler (członek Parlamentu Europejskie-go), Axel Schäfer (członek Bundestagu), Michaele Schreyer (była członkini Komisji Europejskiej). Sekretarzem Generalnym jest od 2003 r. Bernd Hüttemann doradca ds. europejskich katolickiego episkopatu w Niemczech.

Na początku XXI wieku działalność Ruchu niemieckiego znacznie się ożywi-ła i miało to związek z przygotowaniem i opracowaniem Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy. Intencją Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego było jak najliczniejsze włączenie obywateli UE i różnych organizacji i stowarzyszeń w wypracowanie kształtu Konstytucji dla Europy. Sieć Ruchu utrzymywała bliskie kontakty z przedstawicielami do Konwentu Europejskiego i jego przewodniczącym byłym prezydentem Francji Valéry Giscardem d’Estaing. EBD we współpracy z Euro-pa-Union Deutschland utworzył grupę studyjną mającą wpływ na przebieg prac Kon-wentu Europejskiego. Przewodniczącemu KonKon-wentu został przedłożony dokument odnoszący się do poprawy legitymizacji Unii Europejskiej. Organizowano na bieżąco liczne briefingi, przedstawiano analizy i raporty z postępów Konwentu nad formuło-waniem zawartości Eurokonstytucji. Najbardziej znanym projektem EBD były odby-wające się w różnych ambasadach w Berlinie spotkania, gdzie wypracowywano nową formę dialogu politycznego, który miał łączyć grupy społeczeństwa obywatelskiego i instytucji politycznych w procesie komunikacji politycznej. W 2009 roku aktywność Sieci została wyróżniona nagrodą Euractiv za Narodową Debatę o Europie203.

W 2006 roku statut EBD został całkowicie zreformowany. Każda organizacja ma jeden głos w Zgromadzeniu Ogólnym i musi płacić roczną składkę. W szerszym niż dotąd stopniu wykorzystuje się komunikację na Facebooku i Twitterze, aby zachęcić szczególnie młodych ludzi do dyskusji na tematy europejskie. W 2010 r. Zgromadzenie Organizacji Członkowskich postanowiło skupić się w kolejnych latach na wspieraniu realizacji koncepcji „good governance” zarówno w kontekście europejskim, jak i na-rodowym. Nowym instrumentem działania RE Niemcy jest przeprowadzanie wśród organizacji członkowskich, co pół roku ankiety mającej na celu ustalenie głównych tematów, jakimi się zajmują. Ze względu na zwiększające się kompetencje Parlamentu Europejskiego w procesie legislacyjnym, RE organizuje od 2011 r. tzw. „EP-Berich-terstatter im Dialog”, kiedy to zaprasza parlamentarzystów europejskich do dialogu. Ruch na bieżąco też reaguje na najważniejsze problemy, z którymi konfrontowana jest Unia Europejska. I tak dla przykładu w latach 2015–2016 punktami ciężkości w dzia-łalności EBD były: kwestia wzmocnienia konkurencyjności, przyspieszenia wzrostu gospodarczego i zatrudnienia w państwach UE, pogłębienie działań zmierzających do większej efektywności Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, przestrze-ganie europejskich wartości, zarządzanie kryzysem uchodźczym oraz kształtowanie nowej unijnej polityki azylowej i migracyjnej204.

203 Geschichte der EBD, https://www.netzwerk-ebd.de/ueber-uns/geschichte-der-ebd/.

204 Jahresbericht 2015/16. Aktivitäten, Programme und Organisation, https://www.netzwerk- ebd.de/ueber-uns/jahresbericht/.