Firmy detektywistyczne

Detektywi realizują czynności polegające na uzyskiwaniu, przetwarzaniu i przeka-zywaniu informacji o osobach, przedmiotach i zdarzeniach, realizowane na podstawie umowy zawartej ze zleceniodawcą, w formach i w zakresach niezastrzeżonych dla organów i instytucji państwowych na mocy odrębnych przepisów, a w szczególności:

– w sprawach wynikających ze stosunków prawnych dotyczących osób fi zycznych, – w sprawach wynikających ze stosunków gospodarczych dotyczących:

– wykonania zobowiązań majątkowych, zdolności płatniczych lub wiarygodno-ści w tych stosunkach,

– bezprawnego wykorzystywania nazw handlowych lub znaków towarowych, nieuczciwej konkurencji lub ujawnienia wiadomości stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa lub tajemnicę handlową,

– sprawdzanie wiarygodności informacji dotyczących szkód zgłaszanych zakła-dom ubezpieczeniowym,

– poszukiwanie osób zaginionych lub ukrywających się, – poszukiwanie mienia,

– zbieranie informacji w sprawie, w której toczy się postępowanie karne, po-stępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbo-we albo inne, jeżeli w toku postępowania można zastosować przepisy prawa karnego.

Przedsiębiorca może prowadzić działalność gospodarczą w zakresie usług detekty-wistycznych, jeżeli:

– posiada licencję,

– przedsiębiorca lub ustanowiony przez niego pełnomocnik − w przypadku przed-siębiorcy będącego osobą fi zyczną,

– co najmniej jedna osoba uprawniona do reprezentowania przedsiębiorcy lub pełnomocnik ustanowiony przez przedsiębiorcę do kierowania działalnością de-tektywistyczną − w przypadku przedsiębiorcy niebędącego osobą fi zyczną, – nie jest wpisany do rejestru dłużników niewypłacalnych Krajowego Rejestru

Sądowego,

– osoby nieposiadające licencji, wchodzące w skład organu zarządzającego przed-siębiorcy oraz ustanowieni przez ten organ prokurenci i przedsiębiorca będący osobą fi zyczną nie byli karani za przestępstwa umyślne lub umyślne przestęp-stwa skarbowe⁹⁷.

Natomiast czynności określone w ustawie⁹⁸ m.in. poszukiwanie osób zaginionych czy ukrywających się oraz mienia, może wykonywać osoba mająca licencję detektywa.

Ma on prawo do przetwarzania danych osobowych, zebranych w toku wykonywa-nych przez niego czynności, bez zgody osób, których dane dotyczą, w zakresie sprawy prowadzonej przez przedsiębiorcę mającego zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług detektywistycznych, wyłącznie w czasie prowadzenia tej sprawy.

Detektyw w trakcie wykonywania ustawowych czynności detektywistycznych może uzyskiwać informacje od osób fi zycznych, przedsiębiorców, instytucji, a także organów administracji rządowej lub samorządowej. Detektyw powinien, przy wykony-waniu tych czynności, kierować się zasadami etyki, lojalnością wobec zlecającego usłu-gę i szczególną starannością, aby nie naruszyć wolności i praw człowieka i obywatela.

Przy wykonywaniu usług detektywistycznych wprowadzono następujące ograniczenia:

– detektyw nie może stosować środków technicznych oraz metod i czynności operacyjno-rozpoznawczych, zastrzeżonych dla upoważnionych organów na mocy odrębnych przepisów,

– detektyw nie może powierzać przetwarzania danych osobowych innemu podmiotowi,

97 A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego. Zagadnienia prawno--ustrojowe, Warszawa 2008.

98 Ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych Dz.U. 2002 nr 12 poz. 110 z późń. zm.

– detektyw ma obowiązek przekazać zatrudniającemu go przedsiębiorcy przetwa-rzane dane osobowe, zebrane w toku wykonywania czynności, bezpośrednio po zaprzestaniu prowadzenia sprawy lub na jego polecenie przekazać je osobie, której one dotyczą, albo zniszczyć te dane.

Detektyw podczas wykonywania czynności jest zobowiązany:

– przestrzegać przepisów prawa oraz odmówić wykonania czynności niezgodnej z prawem lub nieetycznej,

– zachować należytą staranność i rzetelność, a zwłaszcza sprawdzić zgodność uzy-skanych informacji z prawdą,

– zachować w tajemnicy źródła informacji oraz okoliczności sprawy, o których powziął wiadomość w trakcie wykonywania czynności.

Organem prowadzącym rejestr fi rm detektywistycznych jest minister właściwy do spraw wewnętrznych. On też prowadzi kontrolę działalności w zakresie usług detekty-wistycznych. Może on upoważnić do przeprowadzenia kontroli działalności gospodar-czej w zakresie usług detektywistycznych inny organ państwowy, wyspecjalizowany w kontroli danego rodzaju działalności.

Istotnym elementem działalności w prywatnym sektorze ochrony oraz w usłu-gach detektywistycznych jest posiadanie ubezpieczenia w związku z wykonywaną działalnością.

Często pada pytanie, czy detektyw może (powinien) posiadać broń palną?

Obowiązująca ustawa o usługach detektywistycznych nie daje prywatnym detekty-wom żadnego specjalnego pozwolenia na posiadanie broni palnej. Wniosek jest taki, że osoba będąca detektywem, nie ma prawa posiadać broni jako detektyw, a ma takie same prawa i obowiązki w zakresie obrony koniecznej i wyższego stanu konieczności jak każdy inny człowiek.

Osoba będąca detektywem we wniosku o wydanie pozwolenia na broń powinno sprecyzować cel, do jakiego będzie ona przeznaczona. Broń można uzyskać do ochrony osobistej, ochrony osób i mienia, uprawiania sportów strzeleckich, łowiectwa, kolek-cjonerstwa, rekonstrukcji historycznej, szkolenia.

Z uwagi na rodzaj pracy detektywa, starający się o pozwolenie na broń powinien wykazać cel ochrony osobistej. Ważnym przy staraniu się o pozwolenia na broń do ce-lów obrony osobistej należy wykazać, że wnioskodawca podlega „realnemu, trwałemu i ponadprzeciętnemu” zagrożeniu.

Osoba ubiegająca się o pozwolenie na broń zmuszona jest do poddania się unor-mowanym procedurom. Należy sporządzić wniosek do odpowiedniego Komendanta Wojewódzkiego Policji zgodnie z miejscem zamieszkania wnioskodawcy. W dokumen-cie należy zawrzeć: cel, w jakim ma zostać wydane pozwolenie, rodzaj broni, liczbę egzemplarzy broni, podać wszelkie okoliczności, które uzasadnią wydanie pozwolenia.

Należy także dołączyć: orzeczenie lekarskie i psychologiczne wydane przez upoważ-nionego lekarza oraz psychologa, stwierdzające, że wnioskodawca nie należy do osób z zaburzeniami psychicznymi lub o znacznie ograniczonej sprawności psychofi zycznej;

wykazującym istotne zaburzenia funkcjonowania psychologicznego; uzależnionych od alkoholu lub od substancji psychoaktywnych, dwa zdjęcia formatu 3×4 cm, dowód uiszczenia odpowiedniej opłaty skarbowej za wydanie pozwolenia.

Uzasadniając potrzebę posiadania broni do celów obrony osobistej do wniosku na-leży dołączyć wszelkiego rodzaju dokumenty świadczące o zagrożeniu zdrowia i życia wnioskującego.

Odpowiadając na pytanie, czy detektyw może (powinien) posiadać broń palną?

Nasza odpowiedź brzmi, że tak. Jednak tylko w związku z wykonywaniem swoich czynności zawodowych – detektywistycznych, przy zastosowaniu przepisów ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni w określonych ściśle przypadkach.